Inhoudsopgave: Onderwerp Pagina

Jaarverslag Openluchtmuseum De Spitkeet 2013

Inhoudsopgave: Onderwerp Pagina Doelstelling van ons museum 3 Voorwoord 4 Rondje Achtkarspelen 5 Museumweekend 6 Avonddriedaagse 6 Harmonikafestijn 7 Tuinenfietstocht 8 Fiets- en wandeltochten 8 Oude ambachten 10 Fruitdag 11 Stamppottocht 11 Winterfair 13 Snertkuier 14 Even voorstellen: Martine Top 15 Wisseling lid bouwcommissie 16 Bestuurswijzigingen 17 De bouw- onderhoudscommissie 17 Hoogste punt mallemoune 19 Wonen in een pikehok 19 Speeltuin is klaar 21 10.000 ste bezoeker 22 Financieel verslag 23 Programma 2014 24 Contactgegevens 25 Samenstelling bestuur 26 2

Doelstelling van ons museum Het tonen van het verband tussen natuur, wonen en werken op de arme Fries- Groningse heide in de 19 e en het begin van de 20 ste eeuw en voorts al hetgeen met een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin des woords. Oprichtingsdatum: 23 februari 1990 Registratiedatum erkend museum: januari 2004 Vestigingsadres: Openluchtmuseum/ Themapark de Spitkeet, De Dunen 3, 9281 KT Harkema Tel. 0512-840431 of 06-83417414 Internetadres: www.despitkeet.nl Email adres: info@despitkeet.nl Bankrekening: NL08RABO0304278726 Rabobank Burgum / De Lauwers te Surhuisterveen. Beheerder: Mevr. R. Wiersma Postadres: Postbus 14, 9289 ZH, Drogeham Dit verslag is mede tot stand gekomen dankzij de financiële steun van: Glashandel- en glasbewerking Hoekstra Douwes Machines Vekam Houtbouw Tegelhandel L. van Dekken Bouwbedrijf U. Veenstra Autoschadeservice De Haan Pluimveevangbedrijf Van der Veen Bijkon Staal- en systeembouw Autobedrijf Halbe de Meer AJ Catering&Meer Alex Kooistra Instituut voor Permanent Make-up Slagerij Alie en Brenda Allen te Harkema Agrarisch centrum De Leijen de Drogeham 3

Voorwoord 2013: Het jaar van de groei. We zien terug op een jaar waarin zich een flinke stijging van het aantal bezoekers gemanifesteerd heeft ( 30% meer bezoekers dan voorgaande jaren). Dit was het resultaat van de uitbreidingen van de afgelopen jaren. In 2013 zijn o.a. de speeltuin en de Pikehokwoning geopend. Tevens is gestart met de bouw van de Mallemolen. Naast de museale functie heeft het museum ook een recreatieve functie te vervullen. Dit zien we terug in een stijging van het aantal donateurs. In 2013 hebben we er 180 donateurs bij gekregen. Zij bezoeken ons museum veelal meerdere keren per jaar. De gemeente Achtkarspelen dient ons regelmatig van advies bij o.a. uitbreidingsplannen en andere operationele zaken. Hetzelfde geldt voor bouwbedrijf Kootstra & van der Veen en de woningbouwvereniging S.W.A. Wij doen nimmer tevergeefs een beroep op hun expertise. Wij zijn hen hier zeer erkentelijk voor. Bovenal zijn wij onze vele vrijwilligers en beheerster veel dank verschuldigd voor hun tomeloze inzet. In gezamenlijkheid hebben zij het goede resultaat bewerkstelligd. Voor 2014 spreken wij de wens uit dat wij in goede harmonie en gezondheid er weer een enerverend jaar van gaan maken met een programma wat u zeker gaat verrassen. De voorzitter 4

Rondje Achtkarspelen. Activiteiten Spitkeet 2013 Paasmaandag 1 april, start van het nieuwe seizoen bij de Spitkeet en we beginnen direct met twee bijzondere activiteiten. Ten eerste de officiële opening van de speeltuin door wethouder Jan Lammers. Daarover leest u meer elders in dit jaarverslag. Het is al jaren traditie dat in onze gemeente Rondje Achtkarspelen wordt georganiseerd. Een aantal instellingen op toeristisch gebied werken dan samen om de bezoekers kennis te laten maken met de mogelijkheden van deze streek. Uiteraard doet de Spitkeet graag mee aan dit rondje. De jeugd weet dat ze op deze dag op het terrein van het Themapark eieren mogen zoeken en al dagen van te voren zien ze daar verlangend naar uit. Wij verstoppen een groot aantal houten eieren en dan duurt het niet lang of het zoeken kan beginnen. Wanneer ze een paar hebben gevonden mogen ze die bij de paashaas inruilen voor een echt ei. Dat mag dan geschilderd worden en dan zie je prachtige kunststukjes ontstaan. Ook de gezichten van de kinderen veranderen in kunststukjes want ze mogen zich laten schminken en zo zie je even later prachtige katten, zeerovers en andere figuren rondlopen. Op het terrein loopt bovendien een wandelende grabbelton in een prachtige gekleurde jurk en daar is veel belangstelling voor. Wanneer ze genoeg eieren hebben gevonden gaan ze nog even broodbakken. Aan een stok wordt een klomp deeg geplakt en boven een vuurtje wordt die prachtig bruin gebakken. Met wat boter en bruine suiker is dat een lekkernij. Naast deze activiteiten voor de jeugd komen ook de volwassenen aan hun trekken. In alle huisjes en dus ook bij de spitkeet en de holwoning zijn vrijwilligers die tekst en uitleg geven over de geschiedenis van deze streek en over het leven van de vroegere bewoners van de huisjes. Bovendien zit in één van de 5

huisjes een vrijwilliger die jarenlang uit allerlei kranten artikels heeft verzameld en zodoende een groot archief over de geschiedenis van dit gebied heeft opgebouwd. Hij vertelt daar graag over. Wij zijn gewend dat we op paasmaandag een groot aantal bezoekers mogen verwelkomen maar deze keer was dat een record. Er kwamen er bijna 1000 en met zo n start waren wij uiteraard meer dan tevreden. Museumweekend Op zaterdag 6 en zondag 7 april was het weer het landelijke museumweekend. In heel Nederland zijn dan de musea gratis of tegen een speciale prijs geopend. Ook met deze activiteit deed de Spitkeet weer mee. En ieder jaar kunnen we veel bezoekers verwelkomen die van deze gelegenheid gebruik maken om één of meer musea te bezoeken. Deze keer waren dat 513. Wij vinden het belangrijk dat zoveel mogelijk mensen kennis kunnen nemen van de geschiedenis van deze streek. Om de mensen en het leven van tegenwoordig te begrijpen moet je weten hoe het vroeger was en wat hier toen is gebeurd. Wij laten dus de holwoning en de spitkeet zien en vertellen over de armoede en de slechte omstandigheden waarin de bewoners toen leefden, maar we laten ook zien dat er voor deze mensen na 1900 betere woningen werden gebouwd, dat in alle opzichten hun leven aangenamer en gezonder werd. Een bijzondere attractie was deze keer de tentoonstelling in het Skieppehok van een aantal prachtige schilderijen van bekende kunstenaars. Eén daarvan was Jopie Huisman. Wij hadden kopieën van enkele werken van Huisman geleend en mogen daar zelfs enkele van houden. Dit gebaar werd uiteraard zeer op prijs gesteld. Hij zei van zichzelf: Ik schilder de armoede. Welnu, wij laten o.a. in de spitkeet die armoede zien, dus zijn werk sluit heel goed aan bij ons museum. Avonddriedaagse. Vanuit het Themapark worden regelmatig fietstochten georganiseerd. Ieder jaar was één daarvan de kloosterfietstocht naar Buweklooster, Gerkesklooster en dan via Veenklooster weer terug. We wilden dit jaar eens wat anders en lanceerden daarom een nieuwe attractie op dit gebied: de avondfietsdriedaagse op 4, 5 en 6 juni. Drie avonden lang konden de 6

deelnemers genieten van een 25 km lange tocht in de prachtige omgeving van Harkema. De eerste avond ging via Augustinusga naar Gerkesklooster. Daar stond in de oude kerk een monnik die interessante zaken vertelde over deze kerk die tot 1580 het bierhuis van het toenmalige klooster was. Via de Surhuizumer Mieden fietste men terug naar Harkema. De tweede avond leidde door drie dorpen nl. Surhuisterveen, Boelenslaan en Houtigehage. De derde rit ging om de Leijen. Ook dit is een mooi gebied om door te fietsen. In Eastermar was bij de Zandloper de controle en daarna kon men via oude paden de Spitkeet weer bereiken. In totaal konden we 104 deelnemers inschrijven en die waren best tevreden over deze nieuwe activiteit. Harmonicafestijn Zaterdag 6 juli. Op het Themapark klinkt muziek. Het is afkomstig van accordeon en trekzak. Zo n tachtig liefhebbers van deze muziek zijn met hun instrument naar de Spitkeet gekomen om daar samen te spelen en te genieten van hun favoriete muziek. Vroeger was de trekzak een instrument dat overal klonk. Op skûtsjes werd het veel bespeeld en er was geen bruiloft zonder accordeonmuziek. Sommige van de deelnemers kunnen geen noten lezen maar werken met cijfers. Elk cijfer staat voor een toets en zo kun je, al ben je geen groot muzikaal talent, al gauw een aardig stukje muziek maken. Eén van de deelnemers is Dieter Holmersma. Vanaf zijn zevende jaar bespeelt hij de accordeon en hij verdient er nu de kost mee. Hij speelt op een Steiner, een instrument dat in Oostenrijk wordt gemaakt en verzorgt hiermee ook lessen en workshops. Deze muziek past prachtig bij de Spitkeet en deze enthousiaste groep kunnen we dan ook zeker nog een keer op het Themapark verwachten. 7

Tuinenfietstocht Onder ideale omstandigheden werd op zaterdag 13 juli de tuinenfietstocht gehouden. Er stond weinig wind, het was droog en er scheen een lekker zonnetje. Willem Weening had dit jaar acht tuinliefhebbers van Tuindorp Harkema bereid gevonden om op deze dag hun tuin voor onze deelnemers open te stellen. De tuiniers hadden hun uiterste best gedaan om hun tuin tip top in orde te hebben. Sommige planten bloeiden wat later dan normaal vanwege het lange koude voorjaar maar er was nog genoeg moois te zien. Ook dit jaar was er weer veel variatie. Enkele zeer grote prachtig aangelegde en zeer goed onderhouden landschapstuinen en ook een aantal kleinere tuinen, goed verzorgd en vol uitbundig bloeiende planten. Vanaf half tien tot ruim twee uur meldden de deelnemers zich bij de spitkeet en terwijl de eersten al weer terug kwamen gingen de laatsten nog op stap. Dat in Harkema mooie tuinen zijn is algemeen bekend en we zijn blij om daar ieder jaar door deze fietstocht meer bekendheid aan te geven. Van heinde en ver kwamen de liefhebbers naar Harkema, in totaal 230 en daarmee waren wij zeer tevreden. Dat ook de deelnemers tevreden waren hebben we gemerkt aan de reacties. Die waren zeer lovend, ook wat betreft de ontvangst bij de verschillende tuiniers en de gezelligheid en we weten zeker dat we volgend jaar velen van hen terug zullen zien. Fiets- en wandeltochten. Op zaterdag 24 augustus zijn onze jaarlijkse fiets- en wandeltochten gehouden en de omstandigheden konden niet beter, het was prachtig fietsen wandelweer. De start was officieel om negen uur maar zoals gewoonlijk zaten de eerste fanatieke wandelaars om kwart over acht al te wachten en toen wij ons hadden geïnstalleerd kon de inschrijving beginnen. Zodoende waren er voor negen uur al heel wat wandelaars voor de 25 km op stap. Zij hadden er zin in. 8

Later in de ochtend en ook na 12 uur meldden zich nog een groot aantal wandelaars voor de kortere afstanden van 7, 10 en 15 km en uiteraard ook veel fietsers voor hun 30 of 50 km. In totaal hadden we op deze mooie dag 320 deelnemers, 100 meer dan vorig jaar. Daaronder waren velen die we ieder jaar terug zien. Zij weten dat je in deze omgeving prachtig kunt fietsen en wandelen. Deze keer hadden we onze tochten georganiseerd in samenwerking met de commissie Brommels. Deze werkgroep wil de bramen promoten en bovendien de aandacht vestigen op het mooie landschap in deze streek van de Noardlike Fryske Wâlden. In Burgum, Jistrum en Eastermar hebben veel fietsers en wandelaars deelgenomen aan diverse activiteiten en hadden zo een mooie dag. Ook over de routes, die deze keer langs knooppunten van het fietsroutenetwerk liepen, was iedereen enthousiast. Deze dag is dus zeer geslaagd. T egelijk met deze fiets- en wandeltochten werd er op het terrein van de Spitkeet weer de jaarlijkse geitenkeuring gehouden. Op ons terrein lopen enkele Nederlandse landgeiten, een heel oud en sterk ras. Deze dieren werden o.a. gehouden door de bewoners van de spitketen. Ze leverden hen nog wat melk en dat konden deze mensen wel gebruiken. Tijdens deze keuring konden we weer prachtige geiten en vooral indrukwekkende bokken op het Themapark zien lopen. De keurmeesters zoeken hier de beste dieren uit en daarmee wordt verder gefokt. Zo proberen ze de kenmerken van dit oude ras weer zo goed mogelijk terug te krijgen. Ruim zestig jaar geleden was dit ras in Nederland bijna uitgestorven maar nu lopen er weer zo n 2000 rond dankzij dit unieke fokprogramma. 9

Oude ambachten Hoewel de weergoden niet meewerkten en er ook elders evenementen plaatsvonden is de oude ambachtendag prima geslaagd. Meer dan 700 mensen wisten de weg naar de Spitkeet te vinden en zij werden niet teleurgesteld. s Ochtends kwam de stroom bezoekers geleidelijk op gang maar op de rest van de dag, zelfs toen s middags de lucht betrok en het van tijd tot tijd regende, was het een komen en gaan van bezoekers. Er viel dan ook veel te genieten tijdens dit evenement. Naast de oude ambachten trokken ook andere activiteiten veel belangstelling. Ook dit jaar kon het publiek kennis maken met het leven van de mensen in vroeger tijden, zodat men zich weer in de 19 e en begin 20 ste eeuw kon wanen in en buiten de holwoning, de spitkeet en de arbeidershuisjes. Hierin werden, evenals in de marktkramen, verschillende demonstraties gegeven. Voor de liefhebbers was een heerlijk kopje beantsjebrij (bruine bonensoep) en brea mei greauwen ( roggebrood met kaantjes). Eén van de hoogtepunten was ook dit jaar weer het boelgoed dat bij het Skieppehok werd gehouden. Daar werd op professionele wijze door veilingmeester Klaas Jan Alma een aantal oude gebruiksvoorwerpen bij opbod verkocht. Hij wist ook nu op een leuke manier het publiek tot kopen te verleiden. Unaniem was men van mening dat dit boelgoed niet meer gemist kan worden. Dit heart no echt by âlde ambachtedei. De muzikale omlijsting werd verzorgd door harmonicaspelers, terwijl s middags het shantykoor De Hellingbazen de regen trotseerde en het enthousiaste publiek vergastte op tal van liederen geheel in de sfeer van het gebeuren. Van tijd tot tijd weerklonk dan ook het gezang van koor en publiek over het park. En zo werd het weer een ouderwets gezellige dag op de oude Friese heide in Harkema, of, zoals een bezoeker verzuchtte: Spitich dat it wer foarby is. Wat wie it wer moai en gesellich! Wy komme it oare jier wer. 10

Fruitdag Op het terrein van het Themapark staan ruim 30 hoogstamfruitbomen van oude rassen. Dit jaar zijn daar drie jongen boompjes bij gekomen van oude Friese rassen. Wij zijn erg benieuwd hoe zij het zullen doen. De Noordelijke Pomologische Vereniging en de Vrienden van het oude fruit doen hun best om oude fruitrassen voor uitsterven te behoeden. Zij willen graag weten waar nog van die oude bomen voorkomen en gaan dan jonge loten van zo n boom op een andere onderstam enten. Op die manier zorgen ze dat op meer plaatsen deze bijna uitgestorven rassen blijven groeien. Helaas zijn we door de zware storm van 28 oktober ook een oude appelboom kwijtgeraakt. Hij kon zich in dit natuurgeweld niet staande houden en is als hout voor de open haard in stukjes afgevoerd. Dat de fruitdag steeds meer bekendheid geniet hebben we dit jaar aan de opkomst van zo n 300 bezoekers duidelijk kunnen merken. Van heinde en ver kwamen ze naar de Spitkeet, vaak met fruit uit hun eigen boomgaard. Dat konden ze hier door deskundigen laten determineren. Ook producten die van fruit worden gemaakt zoals jam en compote vonden gretig aftrek, evenals de honing uit de bijenkasten op het Themapark en appels en peren van onze eigen fruitbomen. Oude fruitrassen kon men zien en proeven en daar informatie over inwinnen en naar de verhalen kon men luisteren. Daarvoor zorgde Hilly Harms uit Jistrum. Zij vertelde in één van de huisjes prachtige volks- en heideverhalen en daar werd met zichtbaar genoegen naar geluisterd. Stamppottocht Zaterdag 26 oktober, onze jaarlijkse stamppottocht staat op het programma. We hadden weer drie wandeltochten en één fietstocht uitgezet. De wandelaars konden kiezen uit 10, 15 en 25 km, de afstand voor de fietsers was 30 km. Evenals andere jaren stonden de echte wandelaars, die officieel om 9 uur mochten starten, al ruim voor die tijd met hun wandelboekjes te wachten. Dat betekende dus dat er om 9 uur al verscheidene deelnemers aan hun 25 11

km waren begonnen. Tussen 10 en 11 uur gingen de anderen van start. Zij liepen 10 of 15 km. Ook de deelnemers aan de fietstocht meldden zich ondertussen. Het bleek dat voor deze tocht veel meer belangstelling was dan andere jaren. Men moet er blijkbaar eerst aan wennen. Alle tochten leidden de deelnemers door het prachtige coulissenlandschap van de Noardlike Fryske Wâlden, een uniek gebied in Fryslân dankzij de eeuwenoude boomwallen en elzensingels die hier vroeger door de boeren zijn aangelegd om hun landerijen te begrenzen en waar men de waarde steeds beter van inziet. Dat betekent dat ze nu ook veel beter worden onderhouden dan een aantal jaren geleden. Onze wandelaars en fietsers kwamen ook deze keer niet alleen uit Fryslân maar ook uit Groningen en Drenthe. Vooral de mensen die in andere delen van Fryslân wonen, bijvoorbeeld de greidhoek, het Bildt of de streek boven Dokkum leren hier een deel van Fryslân kennen dat totaal verschilt van hun eigen woonomgeving. Zij genieten en zien dat dit ook Fryslân is. De stamppot van boerenkool en zuurkool met spek en worst liet iedereen zich na afloop goed smaken. Wandelaars en fietsers gingen tevreden huiswaarts en wij waren tevreden over de deelname van ruim 150 sportievelingen. 12

Winterfair Van 11 t/m 14 december hielden we dit jaar onze winterfair. Al weken van te voren was een groot aantal vrijwilligers in het Skieppehok of thuis bezig met het maken van allerlei spullen die op deze fair verkocht konden worden. In de laatste week werd door de dames een groot aantal kerststukjes gemaakt. Het is natuurlijk altijd afwachten hoeveel bezoekers de fair dit jaar zal trekken en wij weten uit ervaring dat dit voor een groot deel van het weer afhangt. W at dat betreft hadden we het deze keer niet beter kunnen treffen. Vanaf de eerste tot en met de laatste dag scheen de zon en was het heerlijk weer. Vorig jaar hadden we 750 bezoekers en daar waren we al blij mee maar dit jaar kregen we bijna 1000 mensen op bezoek. Zoveel hadden we op onze fair nog niet eerder gehad. Ze kwamen dan ook overal vandaan, kochten veel bloemstukjes en andere spullen, brachten een bezoekje aan de verschillende huisjes waar allerlei leuke activiteiten plaatsvonden. Zo kon men een mooi schilderij winnen, gemaakt door onze vrijwilliger Klaas Frankes. Hij maakte dit werk naar aanleiding van het werk van Helmantel, zijn grote inspirator. Het is een stilleven en werd gewonnen door diegene die het dichtste bij het aantal steentjes zat dat in een fles was gedaan. In een ander huisje kon men de prijs raden van boodschappen in een mand. Ook hier waren er enkelen die bijna de juiste prijs hadden genoemd en de winnaar ging s avonds verrast met deze mooie mand naar huis. Ook voor de kinderen waren er leuke activiteiten zoals het maken van pindapoppetjes of het versieren van een taart met allerlei lekkere spulletjes. Het viel ons op dat er vooral s avonds veel meer bezoekers kwamen dan andere jaren. Zij konden dankzij de medewerking van Max Nicolai van EDS ( verhuur Feestverlichting) weer genieten van het prachtig verlichte park en de gezellige sfeer. Het is zo langzamerhand traditie dat we deze fair afsluiten met het rad van avontuur. Ook deze keer was daar een grote belangstelling voor en Willem Weening zorgde dat de prijzen op een leuke manier bij de gelukkigen terecht kwamen. 13

Wij doen ons best om van deze fair een leuk feest te maken en dat dit ook deze keer weer is gelukt blijkt duidelijk uit de reactie van enkele bezoekers: Wij zijn ook naar een kerstmarkt in Duitsland geweest maar dit was veel mooier. Kerstwandeltocht trekt veel deelnemers. Tweede kerstdag, de laatste activiteit van de Spitkeet in 2013, de traditionele snertwandeling. Al dagen van tevoren voorspelde Piet Paulusma tussen alle dagen met regen en harde wind twee betere dagen, de kerstdagen, en warempel, hij kreeg gelijk. Op de dag dat wij onze snertwandeling organiseerden was het prachtig wandelweer, droog, weinig wind en een lekkere temperatuur. Dat de snertwandeltocht van de Spitkeet zo langzamerhand in heel Fryslân en daarbuiten bekendheid geniet hebben we deze keer weer goed kunnen merken. Mede dankzij het mooie weer kwamen onze wandelaars van heinde en ver naar Harkema. Ruim voor 10.00 uur, de officiële starttijd, waren de eersten al vertrokken. Zij liepen de 20 km. Al snel kwamen de deelnemers in grote getale binnen, ook zij die 13 of 7 km wilden wandelen. Vaak waren dit echtparen, maar ook hele families met zes of acht personen meldden zich. Rond de klok van twee uur, de uiterste starttijd, waren er bijna 600 wandelaars ingeschreven, een topdag. Terwijl de eersten al weer binnen kwamen en van hun kop snert met roggebrood en spek konden genieten vertrokken de laatsten voor hun wandeling over de oude wegen en zandpaden tussen Harkema en Eastermar. Men weet zo langzamerhand overal dat dit een uniek stukje Fryslân is waar je heerlijk kunt wandelen. Wij hoorden na afloop dan ook vaak complimenten over de mooie routes en natuurlijk over de heerlijke zelfgemaakte snert. 14

Even voorstellen: Martine Top Personalia Mijn naam is Martine Top en sinds april 2013 ben ik toegetreden als secretaris van Openluchtmuseum De Spitkeet. Toen ze mij benaderden om plaats te nemen in het bestuur hoefde ik daar niet lang over na te denken! Wie is Martine eigenlijk? Ik ben 40 jaar, geboren in Surhuisterveen en momenteel woonachtig in Drachten. Mijn hobby s zijn: lezen, shoppen, wielrennen, spinning, fotograferen maar met stip op nummer 1 staat toch wel reizen!! Een aantal van mijn gemaakte reizen ( buiten de stedentrips in Europa) zijn Vietnam, Thailand, Egypte, Australië, Costa Rica, Dominicaanse Republiek, Noord Amerika, Zuid Afrika, Chili, Bolivia en Peru. Allemaal met recht supermooie, interessante landen met heel veel mooie herinneringen waar ik nog met regelmaat aan terugdenk. Ik hoop nog heel veel van de wereld te mogen zien! Momenteel ben ik werkzaam als Interim Professional/ Assistant bij Adecco Top Secretaries Noord Nederland. Mijn functie bestaat met name uit het tijdelijk ondersteunen van het management/de directie. Hierbij word ik ingezet bij verschillende opdrachtgevers. Mijn kwaliteiten die ik hierbij in kan zetten, komen ook uitstekend van pas als secretaris bij De Spitkeet. Het lijkt mij dan ook een enorme uitdaging om het bestuur en het team van vrijwilligers van het Openluchtmuseum te mogen versterken!! 15

Wisseling lid bouwcommissie in bestuur. Mijn naam is Freerk de Vries. Ik woon in Surhuisterveen. Ik ben geboren in 1953 in Doezum in de gemeente Grootegast. Ik ben altijd werkzaam geweest in de bouw waar ik diverse functies heb bekleed van timmerman tot bedrijfsleider. Ik ben getrouwd met Hannie van der Land en samen hebben we vier kinderen en evenzoveel kleinkinderen. Ik houd van muziek en heb als hobby het werken in onze tuin. Al jaren zit ik in het kerkenwerk waar ik verschillende functies heb bekleed zowel in het beheer als kerkenraadslid. Ook kunt u mij nog twee keer per week in het fitnesscentrum vinden en ga ik er geregeld eens op uit. Begin 2013 heb ik mij aangemeld bij de Spitkeet om als vrijwilliger aan het werk te gaan. Ik had hier toen de tijd voor aangezien mijn werkzaamheden als bouwkundig projectleider door inkrimping werden beëindigd. Nu is stilzitten niets voor mij en aangezien de visie van de stichting mij erg aansprak was deze verbinding al snel gemaakt. Het verleden van onze streek had mij al bezig gehouden door het lezen van literatuur over onze omgeving en dan vooral over het Westerkwartier en de Friese Wouden, kortom mijn leefomgeving. Tijdens onze gesprekken ben ik gevraagd om als bouwkundig vrijwilliger de begeleiding op mij te nemen om samen met leerlingen van het ROC de Friesche Poort de bouw van de Mallemolen te realiseren. Daarnaast doe ik als vrijwilliger nog gidsenwerk en dat geeft veel voldoening, aangezien je dan steeds weer verhalen hoort van mensen die deze tijd nog gedeeltelijk hebben meegemaakt. Doordat mijn voorganger van de bouwploeg had besloten om een stapje terug te doen kwam er een vacature in het bestuur en heb ik besloten deze in te vullen door mij aan te bieden als lid van het bestuur namens de bouwcommissie. Ik wil mij hiervoor volledig inzetten en denk met mijn achtergrond een volwaardig lid te kunnen zijn om de Spitkeet zo neer te zetten als ik denk wat ze hoort te zijn, namelijk als een museum waar je graag nog een keer komt. 16

Bestuurswijzigingen In 2013 hebben zich een aantal bestuurswijzigingen voorgedaan. Jappie Borger is in 2013 gestopt als penningmeester. Johan Mulder is doorgeschoven van secretaris naar penningmeester. Martine Top heeft vervolgens de functie van secretaris op zich genomen. Hessel Hoornveld is gestopt als algemeen bestuurslid met nieuwbouw en onderhoud in portefeuille. Deze functie is overgenomen door Freerk de Vries. Jan Tienstra heeft het bestuur zeer actief ondersteund en geadviseerd op financieel/administratief gebied. Vanwege persoonlijke redenen heeft Jan een stapje terug moeten doen. We zijn de mensen die gestopt zijn zeer erkentelijk voor het vele werk dat zij voor ons Openluchtmuseum hebben gedaan. Een aantal van hen blijft echter nauw verbonden aan de Spitkeet als vrijwilliger. Bouw- en onderhoudscommissie Bouwactiviteiten Zoals in het jaarverslag van 2012 al is aangegeven stond er weer veel te gebeuren op de onderdelen onderhoud en nieuwbouw. Natuurlijk waren de hoogtepunten de oplevering van het pikehok op 3 april en de start van de bouw van de Mallemoune, maar er is veel meer gebeurd in het afgelopen jaar. Met zijn allen zijn we druk bezig geweest om ons park weer die uitstraling te geven die past bij en op het terrein van de Spitkeet. En niet alleen buiten maar ook binnen is het één en ander gerealiseerd zoals het aanpassen van elektra in de meterkast van het Skieppehok zodat die weer voldoet aan de eisen van een goede installatie. Ook is hier het afgelopen jaar een uitbreiding gemaakt voor de facilitaire kant van onze organisatie door het plaatsen van een was- en droogafdeling. Bovendien is gelijktijdig een voorziening gemaakt voor onze allerkleinste bezoekers, zodat die hier ook op een nette manier verzorgd kunnen worden. Aan de buitenkant is het nodige schilderwerk uitgevoerd en het normale onderhoud gedaan. Wat betreft het onderhoud aan de andere gebouwen en objecten lopen wij in de pas met het onderhoudsschema al had het vertrek van Johannes Alma, 17

één van onze bouwkundige medewerkers, wel de nodige vertraging tot gevolg. Het onderhoud aan de buitenkant is flink opgeschoten zodat alles er weer fris uitziet en de tekst van de grafsteen naast het armenkerkhof is opgefrist en weer goed leesbaar. Zoals al is aangegeven hebben we in het afgelopen jaar het pikehok opgeleverd. Dit werd geopend door het jongste lid van onze bouwploeg, Anne Jasper Rispens. Het is een fraaie aanwinst voor ons park. Uiteraard kon de bouw alleen gebeuren door en met de inzet van de hele bouwploeg. Hier is dan ook even bij stilgestaan in een korte uitleg door Jan de Vries. Wij zijn in 2013 begonnen met de bouw van de Mallemoune, een woonvorm uit de tijd tussen 1920 en 1960 die stond op de Bulten in Harkema, niet ver van ons park. Deze woonvorm werd daar gebouwd in 1928. Vier dakloze gezinnen, meestal met 6 á 7 kinderen, werden er in gehuisvest. In 1958 werd deze vorm van wonen in onze gemeente verboden en werd de Mallemoune in brand gestoken door de burgemeester. In maart 2013 zijn we begonnen met de bouw die wordt uitgevoerd door leerlingen van het ROC de Friesche Poort onder begeleiding van onze vrijwilligers. Een leerling heeft in de werkplaats van Kootstra van der Veen de kozijnen, ramen en deuren gemaakt en hij is begonnen met het maken van een trap. Halverwege het jaar is in een uitwisseling met een school uit Zweden door zes leerlingen en hun leermeester ook hier de kap gemaakt. Op de bouwlocatie zelf zijn we bezig geweest met metsel- en stelwerkzaamheden terwijl ook een begin werd gemaakt met het leggen van de balklaag op de begane grond. Eind 2013 stond het pand onder de pannen en is het voorzien van glas en deuren. De voorgestelde oplevering in 2015 is goed haalbaar en we kunnen ons zelfs een kleine adempauze permitteren. De bouw van de stookhut is doorgeschoven naar begin 2014. De reden hiervoor is dat we volop bezig zijn met de andere werkzaamheden. Er is een begin gemaakt met het opknappen van de buitenkant van onze eigen werkplaats en de verlichting buiten is aangepakt. De schade die in het park was ontstaan aan de bomen tijdens de storm van 28 oktober is opgeruimd zoadat het park er weer netjes bij ligt en tot slot zijn de paden voorzien van split zodat deze weer goed begaanbaar zijn. Zoals u ziet is er in 2013 weer voldoende gerealiseerd maar er staan nog genoeg punten op ons lijstje wat betreft onderhoud en nieuwbouw. Namens de bouw- en onderhoudsploeg Freerk de Vries 18

Hoogste punt van de Mallemolen bereikt. In het voorjaar van 2013 werd gestart met de bouw van de Mallemolen, een uniek woonhuis in de jaren 1928 tot 1958. In dit woonhuis, een soort vier onder één kap woning, woonden vroeger vier gezinnen. Het was een soort draaimolen. Als het gezin in de warmste woning op de zuidzijde verhuisde, schoven de andere bewoners één woning op en kwam een nieuw gezin in een koude woning aan de noordzijde. Dit was voor ons een reden om van deze woning een replica te bouwen. Samen met bouwbedrijf Kootstra van der Veen en ROC De Friese Poort uit Drachten gingen de vrijwilligers aan de slag. In het kader van een uitwisselingsproject met Zweden werden naast Nederlandse ook Zweedse studenten bij de bouw ingezet. Op 10 april werd door wethouder Jan Lammers de eerste steen gelegd. Dinsdag 24 september was de bouw zo ver gevorderd dat het hoogste punt werd bereikt en dat de maaiebeam gehesen en geplaatst kon worden. Om dit karwei uit te voeren werd een kraan ingeschakeld en die klaarde dit klusje tot volle tevredenheid van de medewerkers en het publiek. De bouwers waren meer dan tevreden dat dit nu al kon gebeuren omdat één en ander veel sneller was gegaan dan werd verwacht. Met een zucht van verlichting constateerde één van de vrijwilligers dan ook: Zo, al weer een mijlpaal bereikt. Nu deze klus afmaken en dan het volgende project aanpakken. Hierbij kan o.m. worden gedacht aan een stookhut en zo mogelijk een woning die een tussenfase was tussen de spitkeet en het eerste stenen huisje, een wâldhûske. Wonen in een pikehok. In 2012 en de eerste maanden van 2013 is onze bouwploeg druk bezig geweest met de bouw van het pikehok. Het is algemeen bekend dat in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw veel jongelui die graag wilden trouwen grote moeite hadden om in Harkema een geschikte woonruimte te vinden. 19

In die jaren werden hier bijna geen huizen gebouwd dus werd er naar een andere oplossing gezocht. Omdat in die tijd veel woningen een groot erf hadden werd daar vaak een kippenhok op gebouwd en dan niet een hokje voor tien tot twintig dieren maar meestal voor enkele honderden kippen. Op deze manier kon men bovendien een leuke cent bij verdienen. Als de nood aan de man kwam en een jong stel een woning nodig had gebeurde het vaak dat alle kippen, of een deel daarvan, werden verkocht en het hok werd omgebouwd tot woonruimte. Zo hoorden wij van een inwoner van Harkema die in 1960 woonde in wat nu de woningwetwoning van het Themapark is dat zijn vader een groot hok leeg maakt. De jongeman is handig, hoort dat in Dokkum een oud Ambonezenkamp wordt afgebroken en haalt daar een flinke vracht hout vandaan die hij prima kan gebruiken. Hij bouwt in het ruime hok een keuken, woonkamer, slaapkamer en werkruimte. In de vijfde ruimte staan nog twee koeien en een paar kalveren van zijn vader. Hij weet dat bij Oebele Wagenaar alles te koop is en tikt daar een mooi granieten aanrecht op de kop. Vanaf 1960 hebben ze hier met plezier negen jaar gewoond gewoond. Ook een vrijwilliger van de Spitkeet vertelde een leuke ervaring. Zijn grootouders woonden in een wâldhûske en toen zijn ouders gingen trouwen trokken ze bij de grootouders in. Maar toen er na enkele jaren twee jongetjes waren geboren hadden ze toch meer ruimte nodig. Gelukkig had grootvader een ruim kippenhok dus u snapt het al.. Toen de politie echter van deze verhuizing hoorde moest het hok direct worden ontruimd. Alle meubilair werd door politie en ambtenaren van de gemeente terug gebracht naar de woning van de grootouders, inclusief een gloeiend hete kachel. Toen politie en ambtenaren waren vertrokken hebben ze alles keurig weer naar het kippenhok terug gebracht en hebben daar nog jaren gewoond zonder dat ze ooit nog visite van de politie hebben gehad. Wij vinden het belangrijk dat ook dit aspect van de geschiedenis in deze omgeving wordt doorverteld en zijn daarom blij met deze speciale aanvulling voor de Spitkeet die op 3 april door Anne Jasper Rispens, 13 jaar, en daarmee het jongste lid van de bouwploeg, werd geopend. 20

De speeltuin is klaar. Op 1 april opende wethouder Jan Lammers onze nieuwe speeltuinen. Een lang gekoesterde wens was in vervulling gegaan. Voor ons was het erg belangrijk dat deze speeltuin moest passen bij het Themapark. Niet de gewone, vaak strakke en kleurige speeltoestellen maar meer toestellen met een natuurlijke uitstraling, dus van hout en dan het liefst geen strakke rechte palen maar natuurlijke vormen, dus soms wat scheef en vaak gebogen. Ook wilden we graag een speeltuin voor de kleintjes en één voor de oudere jeugd. In overleg met de heer Miedema, directeur van Hout Speeltoestellenbedrijf uit Drogeham/Harkema is het gelukt om de toestellen op deze manier te bouwen. Wij waren erg blij dat we bij het begin van het nieuwe seizoen deze speeltuin aan het publiek konden tonen en dat ook de jeugd er blij mee was bleek direct. Er waren veel ouders met kinderen gekomen en die konden bijna niet wachten tot de wethouder zijn toespraak had gehouden en de heer Miedema een cheque van 5000 euro, waarvoor wij uiteraard zeer dankbaar waren, aan het bestuur had overhandigd. Zodra dit officiële gedeelte was afgelopen was het een run naar de prachtige toestellen. Ook in de rest van het jaar is duidelijk gebleken dat dit een gouden greep is geweest. Veel jonge ouders werden donateur en kunnen dus wanneer ze maar willen met hun jeugd ons park bezoeken zonder daar extra voor te betalen. Ook kinderen van losse gasten of schoolklassen vermaken zich hier prima nadat ze met hun ouders, grootouders of één van onze gidsen een rondleiding door het museum hebben gemaakt. 21

De 10.000ste bezoeker. Ga je een dagje uit met de Vrouwen van Nu uit Hurdegaryp en word je compleet verrast omdat je de 10.000ste bezoeker van Themapark de Spitkeet in 2013 bent. Dat overkwam mevrouw Griet Kluwer uit Hurdegaryp op woensdagmiddag 25 september. Met hun groep bezochten ze het park voor een rondleiding en een gezellig kopje koffie. Tot haar grote verbazing werd zij uit de groep gepikt om even later door voorzitter Jarig Wijma in het zonnetje te worden gezet. De heer Wijma liet er geen twijfel over bestaan dat hij zeer ingenomen was met het heuglijke feit dat deze mijlpaal was bereikt. Vooral ook omdat dit nog eerder het geval was dan vorig jaar. Er was nog ruim een maand te gaan en verwacht mocht worden dat, gelet op de aanvragen, het aantal bezoekers ruimschoots dat van vorig jaar zou overtreffen. Mevrouw Kluwer kreeg daarom van de voorzitter een bos bloemen aangeboden en Renneke Wiersma, onze beheerster, verraste haar met een oranjekoek. Mevrouw Kluwer was volledig overdonderd maar vond het geweldig dat juist zij de 10.000 had vol gemaakt. Hartstikke leuk. Wa hie dit no ferwachte. Moatte jo samar mei in frjemde man prate en dan hearre jo dit. Geweldich. Haar medeleden van de Vrouwen van Nu gunden mevrouw Kluwer haar verrassing en deelden graag mee in de feestvreugde van de Spitkeet. Op het einde van het jaar bleek dat we meer dan 13.000 gasten in ons park hebben ontvangen. Dat is tot nu toe het hoogste aantal ooit. 22

Financiën Financieel verslag 2013. De uitbreidingen van het Openluchtmuseum van de afgelopen jaren vertalen zich in meer bezoekers en daardoor meer omzet en een verbetering van ons eigen vermogen. In 2013 hebben we 30% meer bezoekers mogen verwelkomen dan in voorgaande jaren. Het aantal donateurs is in 2013 met 180 toegenomen. Zij vormen een stabiele vaste inkomstenbron. De nieuwe donateurs waren veelal jonge gezinnen die meerder keren per jaar een bezoek brengen aan ons Openluchtmuseum. Traditiegetrouw zijn de paasdagen, de oude ambachtendag en de winterfair druk bezocht. De wandel- en fietstochten dragen ook erg goed bij aan het resultaat. Het mooie weer in het afgelopen jaar in combinatie met de fantastische omgeving hebben ons zeker geen windeieren gelegd. De groei in bezoekersaantallen in combinatie met een hogere besteding per persoon hebben geresulteerd in een prima omzet. Uiteraard stijgen de uitgaven, zoals inkoop, energieverbruik en vrijwilligerskosten navenant mee. Vanwege de groei en vanwege stijging van het algemene prijsniveau stijgen de overige bedrijfskosten zoals verzekeringen, marketing, automatisering, administratie etc. ook mee. Daarnaast hebben we een tweetal incidentele baten ontvangen in de vorm van schenkingen door Miedema Hout Speeltoestellen ( 5.000,00) en Witteveen Surhuisterveen ( 3.708,00). Het eindbedrag toont een klein positief resultaat. Dit is nadat we gedoteerd hebben aan de onderhoudsreserve ( reservering voor toekomstig onderhoud). De onderhoudskosten van het park waren in 2013 lager dan in voorgaande jaren. Het bouwproject van de Mallemolen loopt voorspoedig. Naast de beschikbare eigen middelen hebben we voor dit project subsidie ontvangen van Plattelandsprojecten ( 30.000.00), het Coöperatieve Dividendfonds van de Rabobank ( 3.500.00) en de SWA ( 1.500,00) Dankzij de hulp van o.a. studenten uit Zweden en van de Friesche Poort, Fa. Kootstra van der Veen en onze vrijwilligers zijn we tot nu toe binnen de begroting gebleven. Het project gaat een positieve aanvulling worden voor het museum. Het vergroot onze mogelijkheden om onze doelstelling uit te dragen naar onze bezoekers. We kunnen vaststellen dat het financieel een goed jaar is geweest. (onder voorbehoud van de accountantscontrole). We bedanken iedereen voor zijn of haar bijdrage aan dit resultaat. De penningmeester 23

Openluchtmuseum SPITKEET HARKEMA programma 2014 Datum Activiteit 25 t/m 28 februari Help pake en beppe de vakantie door 5 en 6 april Museumweekend 21 april Rondje Achtkarspelen 3 mei Spitkeetwandeltocht 20 t/ 25 mei Feestweek Harkema Diverse activiteiten. 3 t/m 5 juni Fietsdriedaagse 5 juli Harmonicafestijn 12 juli Tuinenfietstocht 20 augustus Paard en wagen ritten 23 augustus Geitenkeuring 23 augustus Fiets- en wandeltochten 6 september Oude ambachten 13 en 14 september Openmonumentendag 27 september Fruitdag 11 oktober Vrijwilligersdag (museum gesloten) 1 november Stamppottocht 10 t/m 13 december Winterfair 26 december Snertkuiertocht 24

Contactgegevens Alle activiteiten worden in de pers aangekondigd. Nadere info is te verkrijgen bij De Spitkeet, tel. 0512-840431 of 06-83417414. Zie ook www.despitkeet.nl Het postadres is: Postbus 14, 9281 ZH Drogeham. E-mail: info@despitkeet.nl Openingstijden: Van 1 april t/m 31 oktober: Dinsdag t/m zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur Zondag van 13.00 tot 17.00 uur Groepen zijn op afspraak welkom, ook buiten deze tijden. Deze krijgen dan, zonder extra kosten, een rondleiding door het Themapark. Ook is het mogelijk om via de heer J. de Vries een dia-lezing aan te vragen op tel. 0512-517232 of jenwdevries@gmail.com Entreeprijzen: Volwassenen 4.50 65+ 3.50 Kinderen 4 t/m 12 jaar 2.00 Museumjaarkaart gratis 25

Het bestuur bestond in 2013 uit de volgende personen: Jarig Wijma Jappie Borger Johan Mulder Martine Top Voorzitter Penningmeester Secretaris/Penningmeester Secretaris Leden: Hessel Hoornveld Namens de bouwcommissie Beheerder: Renneke Wiersma Terreinbeheerder: Fokke Hansma, bijgestaan door Theo Jager 26