U wordt binnenkort in het MCL opgenomen voor een operatie aan uw borst. Hoewel het medisch gezien niet een grote operatie is, wordt het door veel vrouwen als ingrijpend ervaren. Een operatie en/of de okselklieren heeft niet alleen lichamelijke gevolgen, maar ook op emotioneel gebied kan het erg ingrijpend zijn. In perioden van spanning en onzekerheid kunnen mensen de informatie die gegeven wordt niet altijd goed onthouden. Daarom willen we u met deze brochure praktische informatie geven voor de eerste week thuis na ontslag uit het ziekenhuis. Algemene adviezen Moeheid In het ziekenhuis hebt u misschien het gevoel dat u tot heel wat in staat bent, maar eenmaal thuis valt het vaak toch wat tegen. U bent sneller moe en kunt minder aan dan u denkt. Dit is heel normaal na een operatie. Het beste kunt u toegeven aan die moeheid en wat extra rust nemen. Pijnstilling Om eventuele pijn te bestrijden, mag u paracetamol gebruiken. Paracetamol is zonder recept bij de apotheek, drogist of supermarkt te koop. U mag maximaal vier maal daags twee tabletten van 500 milligram innemen. Probeer dit af te bouwen, naar bijvoorbeeld vier maal daags één tablet, dan drie maal daags één, dan nog twee, en als laatste nog één. Natuurlijk mag u ook sneller afbouwen. Het is belangrijk te luisteren naar de signalen van uw lichaam. Als u pijn voelt, heeft u nog pijnstilling nodig. Vaak is het handig om pijnstilling voor de nacht in te nemen, zodat u een goede nachtrust heeft. Douchen Een operatiewond is gebruikelijk netter dan een wond die u thuis oploopt als u in uw vinger snijdt. Met zo n wond wast u meestal ook meteen uw handen weer onder de kraan. Een operatiewond is maximaal 24 uur na de operatie gesloten. Eigenlijk vanaf het moment dat het korstje zich gevormd heeft. Er kunnen dan geen bacteriën meer van buiten naar binnen komen. U mag daarom kort na de operatie alweer douchen, als u zich hier goed genoeg voor voelt. - 1 - MCL Patiënteninformatie
Ook met een wonddrain mag u douchen. De wond kunt u het beste met de handdoek droogdeppen. Deodorant mag u weer gaan gebruiken als de (oksel)wond geheeld is, zo ongeveer na een week. Hechtingen De chirurg gebruikt meestal hechtingen die vanzelf oplossen. Soms ziet u een doorzichtig draadje aan het uiteinde van de wond. Dit kan wat irritatie geven. Dit draadje wordt op de polikliniek afgeknipt, tijdens de eerstvolgende controleafspraak. Als de chirurg niet-oplosbare hechtingen heeft gebruikt, worden deze ook tijdens de eerstvolgende controleafspraak verwijderd. Wondverzorging De wond kan goed genezen zonder pleister. Dit is ook beter voor de omliggende huid. De pleister die vanaf de operatiekamer op de wond zit, mag u kort na de operatie verwijderen, bijvoorbeeld bij het douchen. Dan kunt u meteen zien of er zich al een korstje gevormd heeft. Het gebied rondom de wond kan doof of vreemd aanvoelen bij aanraken. In de loop van de tijd (één à twee jaar) herstelt dit gevoel zich voor het grootste deel. Wanneer u borstsparend bent geopereerd, kan er in het begin in het wondgebied een hard stuk voelbaar zijn. Dit is normaal. Het betreft het wond- en littekengebied in de diepte, waar het borstklierweefsel werd verwijderd. Bij een operatie waarbij ook de okselklieren zijn weggehaald, kan er in de bovenarm of het okselgebied een doof of vreemd gevoel blijven bestaan. - 2 - MCL Patiënteninformatie
Bij deze operatie maakt de wond veel wondvocht (seroom) aan. Dit wordt eerst in het drainflesje opgevangen. Als de drain eruit gehaald is, kan het vocht zich in de onderhuidse wondholte ophopen. Hoewel dit geen kwaad kan, is het soms hinderlijk. Het is mogelijk om het vocht op de polikliniek weg te laten halen. U kunt hiervoor contact opnemen met de mammapoli voor het maken van een afspraak. Ook zijn er huisartsen die het vocht weg kunnen halen. Soms komt het vocht via het litteken spontaan naar buiten. Dit is niet ernstig. U kunt een absorberend verband gebruiken om het vocht op te vangen. Na een operatie waarbij de borst verwijderd is, wordt meestal ook een drain geplaatst. Deze wordt via een aparte opening door de huid aan de zijkant van de borstwand naar buiten geleid. De drain wordt de dag na de operatie verwijderd. Ook op de plek waar de borst gezeten heeft kan wondvocht ontstaan. Maar dit gebeurt veel minder dan in de oksel. U kunt uw litteken gedurende een periode van enige maanden regelmatig masseren en insmeren met een eenvoudige verzorgende crème (liefst hypoallergeen). Het litteken wordt hierdoor wat soepeler. Overleg met uw arts wanneer u hiermee kunt beginnen. Als u bestraald moet worden, overleg dan met de radiotherapeut (bestralingsarts) over de verzorging van de bestraalde huid. In het begin kan de wond wat dik zijn of aanvoelen. Dit neemt geleidelijk aan af. Een litteken bereikt na twee à drie jaar zijn definitieve vorm en kleur. Activiteiten In verband met de narcose, mag u de eerste 24 uur na de operatie niet als bestuurder aan het verkeer deelnemen. Verder raden we u aan om het de dag na de ingreep rustig aan te doen. Daarna kunt u uw normale bezigheden weer hervatten. U voelt zelf wel wat wel en niet kan. Luisteren naar uw lichaam is het beste advies dat we hierin kunnen geven. - 3 - MCL Patiënteninformatie
Na een operatie waarbij de lymfeklieren in de oksel volledig weggehaald zijn, is het beter de eerste zes weken geen zwaar werk te doen (bijvoorbeeld stofzuigen (meerdere ruimtes in één keer), ramen lappen, toilet reinigen, zwaar tillen (boodschappen, kinderen, etc.)). Ook het uitvoeren van verpleegkundige/verzorgende taken waarbij veel getild moet worden of beroepsmatig een auto of bus besturen is in de beginperiode niet aan te raden. U mag de arm echter wél gebruiken. Pas op met minder zware activiteiten waarbij u uw arm langdurig gebruikt, bijvoorbeeld met de computer werken, breien, pianospelen. U mag deze activiteiten wel doen, maar neem regelmatig een pauze om uw arm niet teveel te belasten. Geleidelijk aan kunt u uw activiteiten weer gaan opvoeren. Voor alles geldt: probeer alles, maar met mate. Fietsen en autorijden kunt u het beste proberen door eerst korte ritjes te maken. Meer informatie kunt u nalezen in de MCL brochure Een okselklieroperatie. Informatie over welke oefeningen u kunt doen voor uw arm staat in de MCL-brochure Een okselklieroperatie en in de folder Borstkanker van het KWF Kankerbestrijding. Seksualiteit en intimiteit Door de operatie krijgt u te maken met veranderingen in het uiterlijk. Het kost tijd en moeite om hieraan te wennen. Soms vinden vrouwen het eng om hun lichaam aan te raken of in de spiegel te kijken. Stapsgewijs moet u weer vertrouwd raken met uw veranderde uiterlijk. Het kan helpen uw partner hier zo snel mogelijk, liefst al in het ziekenhuis, bij te betrekken door het wondgebied te laten zien. Sommige vrouwen doet het goed vóór de operatie een foto van hun bovenlichaam of borsten te laten maken als een herinnering aan hoe het was. Na een borstsparende operatie voelt de borst anders aan. De borst en de tepel kunnen stugger zijn, soms kan de tepel (tijdelijk) niet meer hard worden en is deze minder sensueel gevoelig. Tot ongeveer een half jaar na de operatie kan bij veel vrouwen tijdens het vrijen de borst niet of alleen heel voorzichtig worden aangeraakt. Het kan pijn geven of een onprettige zenuwprikkeling of een harde borst. - 4 - MCL Patiënteninformatie
Het verwijderen van de borst kan een vrouw onzeker maken en kan haar doen twijfelen aan haar (seksuele) aantrekkelijkheid. Gevoelens van opwinding door aanraking van de borst en tepel gaan verloren, zeker als vrouwen ook niet meer willen dat de gezonde borst wordt aangeraakt. Pijn ter plaatse van de borst of schouder kan hinderlijk zijn tijdens het vrijen. Soms helpt hiervoor een kussen of het vermijden van een bepaalde houding die klachten geeft. Veel vrouwen ervaren tijdens de behandelperiode een verminderd verlangen naar seks. Redenen kunnen zijn vermoeidheid, niet fit voelen, angst en het verwerken van het hebben van kanker. Vaak is er wel behoefte aan intimiteit. Emoties kunnen worden gedeeld door lijfelijk contact zoals knuffelend troosten en wegmasseren van spanning. Hoewel het vaak lastig is om over seks te praten, helpt het wel om uw gevoelens te bespreken. Het voert in deze folder te ver om hier uitgebreid op in te gaan. U moet weten dat u vragen die u op het gebied van seksualiteit en intimiteit hebt, gerust kunt bespreken met uw arts/ verpleegkundig specialist of verpleegkundig consulent mammacare. Ook zijn er brochures over dit onderwerp verkrijgbaar. Dragen van de beha Na een operatie waarbij de borst verwijderd is In het begin kan het pijnlijk zijn of knellend voelen om een beha (met voorlopige prothese) te dragen. Voor de wondgenezing hoeft dit ook niet. Om het volumeverschil te camoufleren, kunt u wijdvallende bovenkleding dragen of een jasje (zonder mouwen). Een sjaaltje of een opvallend sieraad kunnen ook de aandacht afleiden. Ook kunt u bijvoorbeeld alleen de beha dragen als u bezoek krijgt of even naar een winkel wilt en hem daarna weer afdoen. Na een borstsparende operatie Het advies is om een goed steunende beha te dragen, bijvoorbeeld een sportbeha of een beha zonder beugel. Dit geeft steun aan de wond. - 5 - MCL Patiënteninformatie
Complicaties Zoals bij iedere operatie kan zich een bloeduitstorting of wondinfectie voordoen. Dit heeft gelukkig zelden invloed op hoe de wond er uiteindelijk uit komt te zien. Als er zich een bloeduitstorting voordoet dan is dat meestal direct na de operatie, als u nog in het ziekenhuis ligt. Een wondinfectie kenmerkt zich door pijn, roodheid en zwelling. Ook kunt u koorts krijgen. Mocht u twijfels hebben over een eventuele wondinfectie, neem dan contact op met de mammapoli of buiten kantooruren met de verpleegafdeling. Het is handig om van tevoren uw temperatuur op te nemen. Soms komt er nog vocht uit de wond. Indien dit niet gepaard gaat met pijn en roodheid, kunt u rustig afwachten. Wanneer kunt u contact opnemen en met wie In de volgende gevallen adviseren wij u contact op te nemen met het ziekenhuis, liefst aan het begin van de dag: u heeft koorts van 38,5 graden of hoger bij pijn, roodheid en zwelling van de wond Bij twijfel mag u altijd bellen. Binnen kantoortijden (tussen 8.00 en 16.30 uur) kunt u contact opnemen met de mammapoli. Telefoonnummer: 058 286 67 99 (verpleegkundig consulent mammacare) of 058 286 66 60 (spreekuurassistente). s Avonds, s nachts of in het weekend kunt u bij vragen die niet kunnen wachten contact opnemen met de verpleegafdeling. Telefoonnummer: 058 286 66 82. - 6 - MCL Patiënteninformatie
Als u met een lotgenote uw ervaringen wilt delen, dan kunt u met de vrijwilligsters van de Borstkanker Vereniging Nederland (BVN) contact opnemen. Telefoonnummers vindt u in de brochure van de afdeling Friesland van de BVN. Ten slotte Uitslag De chirurg of verpleegkundig specialist bespreekt de uitslag van het weefselonderzoek en de consequenties ervan met u tijdens het polikliniekbezoek. Dan wordt ook de wondgenezing bekeken. Vragen Mocht u nog vragen hebben naar aanleiding van deze brochure dan kunt u contact opnemen met de verpleegkundig consulent mammacare. Haar telefoonnummer is 058 286 67 99. www.mcl.nl Polikliniek OCL Verpleegkundig consulent mammacare 058 286 67 99 Spreekuurassistente 058 286 66 60 (kies voor 3 mamma- en melanoompolikliniek) Kliniek OCL (verpleegafdeling) 058 286 66 82 MCL november 2015 Docnr. 25125 (4) - 7 - MCL Patiënteninformatie