GGZ Friesland Eetstoornissen Boulimia Nervosa
GGZ Friesland is de grootste aanbieder van geestelijke gezondheidszorg in de provincie Friesland. We bieden u hulp bij alle mogelijke psychische problemen. Met meer dan 160 locaties zijn we dicht bij u in de buurt. Ruim 2000 medewerkers bieden zorg vanuit hetzelfde motto: haal het beste uit uw leven! We kiezen bij GGZ Friesland voor die behandeling waarvan het effect wetenschappelijk is bewezen. De wet BIG (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg) bevat regels voor zorgverlening door beroepsbe-oefenaren in de gezondheidszorg. Onze behandelaren zijn BIG-geregistreerd. Dit is een extra garantie voor de kwaliteit van onze behandelingen. Bij de behandeling van eetstoornissen houden we ons nauwkeurig aan de laatste landelijke richtlijnen op dit gebied (zie ook www.ggzrichtlijnen.nl). Vrijwel iedereen worstelt wel eens met eten. We willen afvallen, eten onze emoties weg of hebben moeite om een hap door onze keel te krijgen. Meestal speelt dit een korte periode, maar als dit uw leven gaat beheersen, kan er sprake zijn van een eetstoornis. In gevecht met voedsel U bent erg bezig met uw gewicht. Alle calorieën die u binnenkrijgt, worden door u bijgehouden. U zit niet lekker in uw vel, u voelt zich dik. Ondanks dat dit feitelijk niet zo is. U heeft daarom een strak eetregime maar soms laat u zich gaan en heeft u een eetbui. Omdat u bang bent om aan te komen, steekt u na zo n eetbui onmiddellijk een vinger in uw keel of gaat u intensief sporten. Niettemin voelt u zich na een eetbui zwak en schaamt u zich. Herkent u zich in het bovengeschetst beeld? Dan heeft u waarschijnlijk boulimia nervosa, ook wel kortweg boulimia genoemd. Wat is boulimia nervosa? Veel mensen hebben wel eens van boulimia gehoord. Het is een eetstoornis die voorkomt bij minder dan vijf procent van de Nederlandse bevolking. Als u de eetstoornis heeft, dan kampt u met eetbuien. U bent continu bezig met afvallen. Regelmatig verliest u uw zelfbeheersing en heeft u een eetbui, waarin u grote hoeveelheden eet in korte tijd. U beleeft hier helemaal geen plezier aan. Vaak proeft u het voedsel niet eens, maar toch voelt u de drang om door te blijven eten. Wat boulimia typeert, is dat zo n eetbui over het algemeen kortstondig is. Vaak gebeurt dit in een periode van minder dan twee uren. Na een eetbui probeert u het voedsel zo snel mogelijk kwijt te raken door bijvoorbeeld over te geven, laxerende middelen te slikken, te vasten of door overdadig veel te gaan sporten. Als de eetbuien, in combinatie met de drang tot afvallen, minimaal twee keer per week voorkomen en dat al drie maanden lang, dan spreekt men van deze eetstoornis.
Gevoel van schaamte Een gevoel van schaamte overheerst na een eetbui, omdat u heeft toegegeven aan uw drang om zoveel mogelijk voedsel naar binnen te werken. Eetbuien vinden plaats in een vast patroon. Vaak alleen, omdat mensen met boulimia zich ervoor schamen. Boulimia vertoont veel overeenkomsten met het eetbuientype van anorexia, maar er bestaat een groot verschil tussen beide stoornissen: mensen die lijden aan boulimia zijn niet extreem mager. Wel schommelt hun gewicht meestal sterk. Ook met binge eating disorder heeft boulimia veel raakvlakken. Deze twee eetstoornissen onderscheiden zich doordat iemand met binge eating disorder niet gaat overgeven, vasten of overdadig sporten na een eetbui, zoals bij boulimia wel het geval is. Het purgerende en niet-purgerende subtype Boulimia heeft twee verschillende subtypes. Ten eerste het purgerende type. Als u dit subtype heeft, dan steekt u na een eetbui de vinger in uw keel om over te geven of slikt u laxerende middelen om al het voedsel kwijt te raken. Kortom, u wilt zo snel mogelijk en op een onnatuurlijke manier van het eten af. Bij het niet-purgerende type gaat u na een eetbui ontzettend veel sporten of vasten. U probeert dan het zojuist gegeten voedsel op een natuurlijke wijze kwijt te raken. Oorzaak Wat boulimia precies veroorzaakt, is nog steeds niet bekend. Wel stuiten onderzoekers op bepaalde biologische, psychologische en sociale risicofactoren die de kans op de eetstoornis kunnen vergroten. Zo blijkt boulimia erfelijk te zijn. Als uw vader of moeder de stoornis heeft, dan bestaat er een vier keer zo grote kans dat u de eetstoornis ook ontwikkelt. Als u met de eetstoornis kampt, dan heeft dit vaak een achterliggende psychologische oorzaak. Mensen die een slecht zelfbeeld hebben, van nature impulsief en eerder depressief zijn, continu piekeren over hun gewicht en constant bezig zijn met lijnen, hebben een grotere kans om boulimia te krijgen. Sociale factoren kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van de eetstoornis. Bijvoorbeeld ouders die vroeger te zwaar waren en hiermee werden gepest. Of juist een vader of moeder die tijdens uw jeugd zeer hoge eisen aan u stelden of vaak aan het ruziën waren. Ook de plek waar u woont verhoogt of verlaagt de kans op het ontwikkelen van boulimia. Zo blijkt dat de eetstoornis vijf keer vaker voorkomt bij mensen in steden dan op het platteland. Opvallend is dat van alle boulimiapatiënten 90 tot 95 procent vrouwelijk is. Met name bij jonge vrouwen komt het veel voor: van elke 1000 vrouwen tussen de 15 en 30 jaar lijden jaarlijks 15 aan boulimia.
De gevolgen Boulimiapatiënten hebben veel last van de eetstoornis. Zowel lichamelijk als sociaal. Omdat u zichzelf aan het uithongeren bent en - als u het purgerende type heeft - aan het braken bent, krijgt uw lichaam rake klappen. Daardoor kunt u last krijgen van hartproblemen, kan het glazuur op uw tanden kapot gaan door het overgeven en kunt u last krijgen van hevige maagklachten. Als u afgevallen bent, kunt u het geregeld koud hebben en kan uw menstruatie wegblijven. Het afvallen is de boosdoener van deze symptomen. Als u boulimia heeft, dan schaamt u zich voor uw eetgedrag. U liegt dan ook vaak als familie of vrienden vragen naar uw eetregime. Omdat u de eetbuien geheim houdt, kunt u zich erg eenzaam en zelfs geïsoleerd gaan voelen. Een hapje buiten de deur eten doet u liever niet. In een restaurant is het moeilijker om uw eetstoornis te verbloemen. U schaamt zich erg voor uw uiterlijk. Uw zelfvertrouwen is zo laag, dat u het ontzettend moeilijk vindt om een relatie aan te gaan of überhaupt een leuke man of vrouw aan te spreken. Als u wel een vriend of vriendin heeft, dan kan deze relatie onder druk komen te staan door de leugens die u vertelt om uw eetstoornis te verbergen. Marianne, 19 jaar: Vaak zit ik alleen op mijn kamer met wat snacks Marianne is bezig met haar hbo-opleiding dierverzorging. Het studeren vindt ze leuk. Maar wel erg vermoeiend. Vaak ben ik al doodop als ik mijn eerste college heb, zucht ze hardop. Mijn ouders wilden altijd dat ik verder ging studeren. Het liefst op de universiteit. Dat is me jammer genoeg niet gelukt. Het studerende leven bevalt tot nu toe. Alleen is het wel druk. Al die vakken. En mijn ouders verwachten goede cijfers, zegt Marianne. Sinds kort woont ze op kamers in Groningen. Soms ben ik wel eenzaam. Vaak zit ik s avonds op mijn kamertje tv te kijken met wat snacks. Wat ik dan eet? Van alles en nog wat. Chips, chocola, koekjes en allerlei snoep. Hoe het komt dat ik zo dun ben? Vind je mij dun dan? Dat zie ik niet hoor.
De juiste hulp De diagnose eetstoornis is niet altijd gemakkelijk te stellen. Geen enkel mens is gelijk en toegeven dat u te kampen heeft met een eetstoornis is een grote opgave. De hulpverleners van GGZ Friesland, werkzaam vanuit het zorgprogramma Eetstoornissen in Leeuwarden, bepalen samen met u zorgvuldig welke behandeling voor u het meest geschikt is. Zij behandelen (jong) volwassenen vanaf 17 jaar met een eetstoornis. Na aanmelding door uw huisarts of behandelaar bij het zorgprogramma Eetstoornissen volgt een intake van maximaal twee gesprekken. Na deze intake wordt in overleg met u bepaald welke behandelmodules voor u geschikt zijn. U heeft dus meerdere keuzemogelijkheden. De behandeling De behandeling bestaat uit verschillende onderdelen en verloopt in fasen. Wij geven u en eventueel uw familie goede voorlichting over de ziekte. Afhankelijk van de ernst van de problematiek kunt u bij ons terecht voor therapie die eens in de week plaatsvindt, maar ook voor dagbehandeling die kan variëren van een halve dag tot twee, drie of vier dagen per week. Aan het begin van sommige behandelgroepen krijgt u een mentor toegewezen. Bij uw mentor kunt u terecht met vragen, opmerkingen en klachten. Het doel van de behandeling is om een gezond eet- en bewegingspatroon op te bouwen. We hebben aandacht voor de oorzaken en de gevolgen van een eetstoornis. Ook leren we u omgaan met de problemen die daarbij een rol spelen, zoals braken en laxeren, bewegen, lichaamsbeleving, een negatief zelfbeeld en de ontwikkelingen van uw persoonlijkheid. Dagbehandelgroepen Over het algemeen wordt u geplaatst in één van de tien behandelgroepen, omdat hier veel herkenning is van de problematiek en de deelnemers elkaar kunnen ondersteunen vanuit hun eigen ervaringen. In de groep zitten maximaal negen mensen met hetzelfde soort probleem. De groep waarin u zit, kent een eigen programma dat is opgebouwd uit verschillende therapievormen en onderdelen. Alle onderdelen volgt u met uw eigen groep. Voorafgaand aan uw behandeling krijgt u informatie over uw programma en de verschillende onderdelen. Het kan ook zijn dat u individuele behandelgesprekken voert in plaats van het volgen van een groepsbehandeling. Einde van de behandeling Wanneer u uw behandeldoelen grotendeels hebt behaald, gaan we met u overleggen hoe u de behandeling kunt afronden. Als het nodig is kijken we naar een eventuele vervolgbehandeling. Ook kan het gebeuren dat de behandeling te weinig of geen effect heeft gehad. In dit geval zoeken we samen met u en uw verwijzer naar andere behandelmogelijkheden. Zo kan bijvoorbeeld opname in een kliniek een mogelijkheid zijn.
Aandachtspunten Medicijngebruik Voor een goede behandeling is het nodig dat u uw mentor of psychiater op de hoogte stelt van de medicijnen die u gebruikt. Lichamelijke klachten Als u lichamelijke klachten heeft of krijgt, dan kunt u tijdens de behandeling bij de psychiater terecht. Een eventuele behandeling van uw klachten kan plaatsvinden op de afdeling of bij uw eigen huisarts. Andere zorg Als u op onze afdeling een behandeling volgt, dan is het beter dat u niet zonder overleg een andere hulpverlener hebt. Daarom horen we graag bij de start van de behandeling van u of u een andere behandeling volgt zoals fysiotherapie, individuele therapie, gespreksgroep of een natuurgeneeskundige behandeling. Ook wanneer u tijdens uw behandeling een andere behandeling wilt volgen, horen we dit graag vooraf. Onderdelen van de behandeling Tijdens uw groepsbehandeling kunnen verschillende therapievormen aan bod komen. Eetdagboekbespreking Tijdens de behandeling moet u in uw eetdagboek bijhouden wat u wanneer eet en wat u daarbij denkt en voelt. Een behandelaar bekijkt uw dagboek iedere week. In de eetdagboekbespreking bespreekt u in de groep hoe het is gegaan met het eten en wat uw voornemens zijn voor de komende week. Cognitieve therapie Tijdens deze therapie staat u stil bij gedachten, ideeën en voorstellingen die u kunt hebben over bijvoorbeeld eten, gewicht en lichaamsvorm. Ook gedachten over zelfwaardering of moeilijkheden in sociale situaties komen aan de orde. Psychomotorische therapie (PMT) Met PMT leert u uw lichaam positief te ervaren. Dit kan met ontspanningsoefeningen en verschillende spelsituaties. Daarnaast leert u om op een gezonde manier te bewegen en ook plezier te ervaren tijdens bewegen. Koken In dit programma stelt u als groep één keer per week een menu samen. U doet samen inkopen, bereidt samen de maaltijd en gaat aan tafel. Sociodrama Luisteren naar een ander, omgaan met emoties en grenzen aangeven; tijdens sociodrama besteedt u aandacht aan sociale situaties en andere onderwerpen die meestal met emoties te maken hebben. De ene keer gebeurt dit met een rollenspel, een andere keer met schrijven of een andere oefening. Creatieve therapie beeldend Tijdens de beeldende therapie krijgt u de mogelijkheid om uw emoties en gedachten vorm te geven. U kunt hierbij gebruik maken van bijvoorbeeld verf, potloden, klei en papier. Eigen keuzes maken en ervaren hoe deze uitpakken staat hierbij centraal. Leefstructuur Binnen dit onderdeel formuleert u vanuit uw behandelplan een werkpunt waaraan u de komende week gaat werken. Dit kan van alles zijn: afspreken met een vriend(in), eerder opstaan of meer tijd aan uw hobby besteden. Ook de voorgaande week en de komende week worden besproken. Systeemtherapie Problemen met uw partner en/of gezin spelen soms een belangrijke rol. Daarom worden familie/ gezinsleden en uw partner soms betrokken bij de behandeling. Om te bepalen of dit zinvol is voor u, kunt u eerst een gesprek aangaan met onze systeemtherapeut.
Groepsgesprek Binnen dit gesprek kunnen allerlei onderwerpen besproken worden die groepsleden bezighouden. De groepsleden brengen de onderwerpen in. Er is ook aandacht voor wat er binnen de groep gebeurt. Spiegelen Met behulp van onder meer foto s, een touwtje en spiegels kijken we naar uw beleving van uw lichaam. Op deze manier werkt u aan het verbeteren van uw lichaamsbeeld en -beleving. Behandelplanbespreking In deze module wordt uw behandelplan besproken en geëvalueerd. De bespreking vindt één op één plaats of in de groep. Ook wordt de evaluatie van het team met u besproken. Een evaluatie vindt elke twaalf weken plaats. Emotieregulatietherapie (ERT) Binnen ERT leert u verschillende emoties herkennen. U leert de emoties te reguleren met behulp van gezond gedrag. Maatschappij oriëntatie Het aanleren of herstellen van vaardigheden op het gebied van wonen, werken en vrije tijd in relatie tot een (maatschappelijk) toekomstperspectief. We begeleiden u bij het in kaart brengen van uw wensen en behoeften voor de toekomst. We verkennen samen met u de mogelijkheden en maken een concreet plan op het gebied van werk- en dagbesteding tijdens de behandeling en na het ontslag. Maaltijden Elke dag is er een ontbijt, een lunch of een warme maaltijd onder begeleiding van een verpleegkundige. Hierbij ondersteunen de groepsgenoten elkaar. Of u en aan welke maaltijd u deelneemt, hangt af van de behandelgroep waaraan u deelneemt. Wegen U wordt regelmatig gewogen. De frequentie en het verplichtende karakter is afhankelijk van de behandelgroep waaraan u deelneemt. Psycho-educatie Eens per maand geven we voorlichting. U kunt vragen stellen aan de diëtiste over eten en de gevolgen van een eetstoornis voor het lichaam. Wat zijn de kosten? Psychische hulpverlening valt onder de basisverzekering voor ziektekosten. De kosten worden daaruit vergoed. Wel kan een eigen risico in rekening worden gebracht. In uw verzekeringspolis vindt u hierover meer informatie. Uw belangen, rechten en klachten Voor vragen en hulp kunt u altijd terecht bij uw behandelaar. Ook kunt u de geestelijk verzorger, de patiëntenvertrouwenspersoon, de Cliëntenraad en/of de Familieraad benaderen. Contactgegevens vindt u in de folder In behandeling bij GGZ Friesland. Ook vindt u in deze folder meer informatie over rechten en plichten rondom uw behandelplan, behandeling en dossier. De folder Ontevreden? laat het ons weten! vertelt u waar u terecht kunt bij eventuele klachten. Deze brochures zijn te vinden in de wachtkamers. Afspraak afzeggen Om een behandeling succesvol te laten verlopen, is het belangrijk dat u aanwezig bent op de geplande afspraakmomenten. Als u onverhoopt niet kunt komen, verzoeken wij u dringend uw afspraak minimaal 24 uur van tevoren af te zeggen.
Adressen Postadres GGZ Friesland Eetstoornissen Postbus 466 8901 BG Leeuwarden Tel: 058-294 88 58 Fax: 058-294 88 30 E-mail: csb-eetstoornissen@ggzfriesland.nl Heeft u vragen Voor vragen of meer informatie kunt u terecht bij een locatie van GGZ Friesland bij u in de buurt. Kijk voor meer informatie ook op www. ggzfriesland.nl Bezoekadres GGZ Friesland Eetstoornissen Noordvliet 37 8921 GD Leeuwarden Algemene informatie eetstoornissen Stichting Anorexia en Boulimia Nervosa Postbus 67 6880 AB Velp Telefoon: (0900) 822 124 33 Internet: www.sabn.nl E-mail: info@sabn.nl Overige websites www.eetstoornis.info www.eetstoornis.be Colofon Deze brochure is door de afdeling Communicatie van GGZ Friesland met de grootste zorg gemaakt. Ze zijn hierin geadviseerd door de Centrale Cliëntenraad. Mochten er onduidelijkheden in staan, neem dan contact op met de afdeling Communicatie. Tel. 058 284 87 15 of stuur een mail naar pr@ggzfriesland.nl Bn.1011 Haal het beste uit uw leven Mst.o.1210