Sigmaplan Ontmoet Gro Ne Welkom bij Sigmaproject Vallei Gro Ne Yves Adams
De volgen jaren staat er in Geel, Laakdal, Wesrlo, Herselt, Hulshout, Heist-op-n-Berg, Herenthout en Nijlen een belangrijk en noodzakelijk project op stapel. Enkele jaren gelen al begon Vlaamse overheid er met voorbereidingen Sigmaplan. In jouw direc omgeving maakt herinrichting Vallei Gro Ne el uit dit veelomvatn plan, dat over heel Vlaanren vertakkingen heeft. Het doel: minr overstromingen uit Schel en haar zijrivieren, natuurhersl langs rivieren én bere aanknopingspunn voor fietsers en wanlaars, om nog meer war genien. In ze brochure maak je uitvoerig kennis met Sigmaplan. We tonen je welk project gepland is in jouw omgeving en wat er komen maann en jaren gebeuren staat. In loop project komen we geregeld naar je toe: met nieuwsbrieven, een projectwebsi, toelichtingen, informatieavonn Bij gro mijlpalen in project zal je ook zelf kans krijgen om dossiers in kijken, opmerkingen geven en suggesties doen. Zo werken we samen aan een ber bescherm en ambenemen Vallei Gro Ne, waar aangenaam wonen en leven is. Een blijvend geschenk voor onszelf, onze kinren en kleinkinren. Twee diensn Vlaamse overheid werken samen aan Sigmaplan. Warwegen en Zeekanaal NV (W&Z) staat in voor warbeheer, Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) zorgt voor natuurontwikkeling. Bij vragen kan je contact opnemen met projectleirs: Maarn Jans W&Z en Koen Deheegher ANB. Hun contactgegevens vind je op achrflap ze brochure. PROJECTBROCHURE BOVENDIJLE 02 Vilda - Yves Adams
Inhoud 4 De Vallei Gro Ne, één al war 6 Het Sigmaplan in jouw buurt: veiligheid, natuur en recreatie in één 8 De elgebien Vallei Gro Ne 4 De Vallei Gro Ne, één en al war 10 Natuur en veiligheid, hand in hand 12 Waarvolle natuur in jouw achrtuin 14 Wat met landbouwers in elgebien? 8 De elgebien Vallei Gro Ne 15 Wanlen en fietsen aan Gro Ne 16 Wat staat je komen jaren wachn? 12 Waarvolle natuur in jouw achrtuin 03 PROJECTBROCHURE VALLEI VAN DE GROTE NETE
De Vallei Gro Ne is een prachtig warrijk gebied waar heerlijk toeven is. Over een heel traject rivier brug Oosrlo (Geel) tot Hellebrug Igem (Heist-op-n-Berg) zijn inrichtingswerken in kar Sigmaplan gepland. Het doel: een natuurlijkere en daardoor veiligere Vallei Gro Ne. W&Z PROJECTBROCHURE VALLEI VAN DE GROTE NETE 04
De Vallei Gro Ne, één en al war De Gro Ne voert regenwar af. Vanuit haar bovenloop, verr stroomopwaarts naar Meerhout, Balen en Hechl-Eksel, krijgt Gro Ne vaak gro hoeveelhen war slikken. Als langdurig regent of bij smeln sneeuw, vloeit er veel neerslagwar af in stroomgebied rivier. Via een netwerk grachn en beken komt dat war uiinlijk in Gro Ne recht. Vroeger kon ze rivier overtollige war in gro len haar vallei kwijt, waar ongehinrd over akkers en weilann stroom. Door menselijke ingrepen, zoals indijking rivier en bebouwing in vallei is die natuurlijke speelruim Gro Ne echr flink gekrompen. Getijn op Gro Ne? Dat is maar schijn Tweemaal per dag, bij vloed, wordt zeewar in monding Schel gestuwd. Die vloedgolf zet zich voort in haar zijrivieren en stuwt ook daar war op. De Gro Ne ligt, als zijrivier Schel, een flink stuk landinwaarts. Hier laat getijnwerking zich nog wel voelen, maar niet zo fors. Zo gaat warpeil Gro Ne tot in Igem (Heist-op-n-Berg) tweemaal per dag lichtjes op en neer volgens getijn Schel. We spreken hier schijngetij. Ruim voor war tussen Geel en Heist-op-n- Berg. Wanneer warpeil op Gro Ne stijgt, is belangrijk war bufferen. Dat kan door rivier weer overstromingsruim geven. Deze locaties zijn stragisch gekozen. Experts bepalen ze aan hand multidisciplinaire studies. De Gro Ne bron tot monding Zelf ken je Gro Ne waarschijnlijk vooral als rivier die vlak in je buurt stroomt. Maar war dat op grondgebied Geel, Laakdal, Wesrlo, Herselt, Hulshout, Heist-op-n- Berg, Herenthout en Nijlen vloeit, heeft al een hele weg afgelegd en volgt nog een heel traject vooraleer Gro Ne bereikt. Van bron tot monding stroomt ze rivier door Belgische provincies Limburg en Antwerpen. Ze is 44 kilomer lang en maakt el uit stroomgebied Schel. De Gro Ne ontspringt in Limburgse Hechl-Eksel en stroomt in noorlijke richting tot ze n zuin Geel in zuidweslijke richting afbuigt. Vanaf Hulshout stroomt ze verr naar noordwesn. Voorbij monding Wimp Herlaar- Herenthout vervolgt ze haar weg westwaarts. Na haar passage door Berlaar vloeit Gro Ne in Lier samen met Kleine Ne tot Ne. Vervolgens mondt Ne uit in Rupel, die op haar beurt r hoog Rupelmon in Schel stroomt. 05 PROJECTBROCHURE VALLEI VAN DE GROTE NETE
Het Sigmaplan in jouw buurt: veiligheid, natuur en recreatie in één Vilda - Yves Adams Bij hevige regenval, in combinatie met verhoog warstann n gevolge hoogtij, onrvinn Vallei Gro Ne en gebien stroomafwaarts tussen Hellebrug en Herenbossen waroverlast. Een bere bescherming gen overstromingen is nodig. En dat is precies uitgangspunt Sigmaplan, dat Vlaanren beveiligt gen overstromingen uit Zeeschel en haar zijrivieren. De kern dit plan is dat gebien geselecerd worn waar rivier wél mag overstromen. Zodat zo veel mogelijk gebien waar gewoond en geleefd wordt, ber beschermd zijn. Die extra veiligheid gaat hand in hand met unieke natuur, waar iereen met volle ugen kan genien. PROJECTBROCHURE VALLEI VAN DE GROTE NETE 06
Schel Waarom is bescherming nodig? Dat Schel en haar zijrivieren gevoelig zijn voor waroverlast, heeft verschillen oorzaken. In eers plaats is er effect getijn. Wanneer een noordwesrstorm samenvalt met een uitgesproken springtij, bereikt war een ongeziene hoog en kan rivier overstromen. De Gro Ne ligt, als zijrivier Schel, een flink stuk landinwaarts. Hier laat getijnwerking zich niet zo fors voelen. Toch kan bij hoogwar stroomafwaarts war Gro Ne minr vlot afwaarts stromen. De combinatie met afvoer gro hoeveelhen regenwar uit gebien bovenstrooms kan hierdoor (lokaal) voor hoge warstann zorgen. Wat is Sigmaplan? Het Sigmaplan is een slim project dat ons moet beschermen gen overstromingen. Het sunt op twee principes. Eén: langs Schel en haar zijrivieren worn waar nodig dijken verhoogd en versvigd. Twee: in hele gebied komt er een ketting gebien om war bergen. Hier wordt war tijlijk en op een gecontroleer manier opgeslagen, wanneer hevig regent, of wanneer een hoge vloedgolf Schel binnenrolt. Rivieren hebben nu eenmaal ruim nodig om kunnen stromen en overstromen. Het Sigmaplan is daag nodig, maar in toekomst nog veel meer. Door klimaatswijziging zal neerslag almaar heviger worn, zullen er meer stormvloen voorkomen en zal zeespiegel nog stijgen. Meer gevaarlijke hoge warstann in getijnrivieren zijn dus een realiit waar we ons maar ber goed op kunnen voorberein. Meer dan veiligheid. Langs Schel en haar zijrivieren verdween door jaren heen heel wat waarvolle natuur via menselijke ingrepen. Het Sigmaplan wil in haar projectgebien nieuwe natuur creëren. Om er zelf genien, maar ook omdat ze erg belangrijk is voor voortbestaan vele plann- en diersoorn. Er komen ook wanlrous, vogelkijkhutn en uitkijkpunn. Zo hebben rivieren straks nog meer bien aan wanlaars en fietsers. Kortom, Sigmaplan is veiligheid, natuur en recreatie in één. Het houdt bovendien ook rekening met landbouwers die getroffen worn door herinrichting gebied. In dialoog met hen wordt gezocht naar oplossingen om landbouw zo leefbaar mogelijk houn. Hoelang zal dat alles duren? Het Sigmaplan is een omgrijk plan, met projectgebien in een groot el Vlaanren. De uitvoering verloopt gefaseerd. Momenel wordt laats hand gelegd aan overstromingsgebied in Groot-Kruibeke, groots in Vlaanren. De uitvoering eers reeks projecn, opgestart omstreeks 2010, is nu volop in uitvoering, onr meer in Kalkense Meersen langs Schel en in Durmevallei. In Sigmaproject Vallei Gro Ne start voorbereiding nu, rwijl werken op rrein n laats in 2015 zullen beginnen. Hedwige - Prosperpolr Schel Antwerpen Schelkaaien Ne en Kleine Ne Kruibeke - Bazel - Rupelmon Kleine Ne Durmevallei Schel Gro Ne Durme Rupel Vallei Gro Ne Gent Kalkense Meersen Dijlemonding Mechelen Schel Denr Vlassenbroek Wal - Zwijn Zenne Dijle Bovendijle Basnakkers Demer 07 PROJECTBROCHURE VALLEI VAN DE GROTE NETE
E313 Nijlen Herenthout Albertk Bevelsesenweg Herentals Wimp Igem Tussen Hellebrug en Herenbossen winrbedding en wetland Ter Borght - Mero Hallaar Herentalsesenweg Wesrlo Heist-op-n-Berg Hulshout Hoog Huiltje N152 bos Legen Booischotseweg Gro Ne Westmeerbeek N15 N19 grasland ruig rietland Booischot Herselt gecontroleer warbuffergebien Het Sigmaproject in Vallei Gro Ne loopt over een traject zowat 30 kilomer. Naast waroverlast kampt dit gebied ook al jarenlang met verdroging. Zo hebben warminnen Begijnendijk plann, zoals dotrbloem, knap lastig om overleven. Het Sigmaplan wil bei fenomenen kort en veel aan war samen aanpakken. Daarom wordt Vallei Gro Ne opgesplitst in drie elgebien. Stroomafwaarts en -opwaarts tussen Hellebrug en Herenbossen en Zammelsbroek ligt klemtoon op hersl natuurlijke vallei, zodat nat natuur weer hoogtij kan vieren. In midnel Ter Borght - Mero benut Sigmaplan warbufferen vermogen vallei. PROJECTBROCHURE VALLEI VAN DE GROTE NETE 08
De elgebien Vallei Gro Ne anaal E313 Zammel Geel Het Zammelsbroek winrbedding en wetland N127 Oosrlo Gro Laak Laakdal Tussen Hellebrug en Herenbossen en Zammelsbroek : hersl natuurlijke vallei Het gebied stroomafwaarts tussen Hellebrug en Herenbossen, op grondgebied Nijlen, Heist-op-n-Berg, Herenthout en Hulshout is een nog vrij open gebied, met slechts her en r bebouwing. Stroomopwaarts, in gemeenn Geel en Laakdal, ligt Zammelsbroek, een drassig natuurgebied. Bei lenen zich uitskend om vallei opnieuw haar natuurlijk karakr aan men. Dat gebeurt door winrbedding hersllen, lage warpeil in voorjaar verhogen door s op bom rivier aan brengen, en door opnieuw open verbindingen tussen Gro Ne en haar zijwarlopen creëren. De maatregelen worn zo uitgevoerd dat ze risico op overstroming niet verhogen. Ingenel, ze dragen bij tot hersl natuurlijke overstromingsgebied rivier. Door ze vernatting ontwikkelt zich in vallei een wetland met bre rietkragen. Drie warbergingsgebien in Ter Borght Mero Tussen ze twee gebien in worn in Ter Borght Mero (Hulshout, Wesrlo en Herselt) langs rivier drie gecontroleer warbuffergebien aangelegd. De focus ligt hier op veiligheid, of nog: bescherming gen overstromingen. Die gebien bufferen bij hevige neerslag tijlijk overtollige war rivier. Als warpeil in Gro Ne voldoen gedaald is, stroomt war op een gecontroleer manier rug naar rivier. Wat zijn winrbeddingen, gecontroleer warbuffergebien en riviers? Je leest op pagina 10 en verr. Niet over één nacht ijs De afbakening en inrichting elgebien in Vallei Gro Ne was een proces wikken en wegen. Projectingenieur Maarn Jans W&Z: De locatie en contouren projectgebied zijn jaren gelen al vastgelegd in een beslissing Vlaamse Regering. Bij opmaak concre inrichtingsplannen voor elgebien Vallei Gro Ne hebben we vooropgesl grenzen opnieuw bestuerd. De Vlaamse Regering had namelijk een gebied meer dan 1300 hectare aangeduid, waar overstromingsproblemen moen worn aangepakt en waar 850 hectare nieuwe, waarvolle nat natuur moet komen. Enerzijds moet gebied zijn overstromingsfunctie naar behoren vervullen. Anrzijds moet ook omgeving leefbaar blijven en moet landschap erop vooruitgaan. In overleg met gemeenbesturen, natuurverenigingen, landbouworganisaties- en administraties, toeristische diensn, ruimlijke orning en erfgoed zijn oorspronkelijke grenzen projectgebied en elgebien herkend. Op zelf manier werd ook inrichting gebied uitvoerig afgewogen. Uitgebreid studiewerk nam verschillen alrnatieven onr loep. De meest haalbare en gedragen oplossing werd uiinlijk weerhoun om vooropgesl doelsllingen bereiken. 09 PROJECTBROCHURE VALLEI VAN DE GROTE NETE
Natuur en veiligheid hand in hand in Vallei Gro Ne Een vernieuw winrbedding, aanleg s in rivier, en opnieuw een open verbinding creëren tussen zijwarlopen en Gro Ne: dat zijn maatregelen die bijdragen tot hersl natuurlijke vallei. Daarnaast slaan gecontroleer warbuffergebien tijlijk war op, wat dan weer positief is voor veiligheid in vallei. Wat houn die ingrepen precies in? En hoe worn ze gerealiseerd? Gecontroleer warbuffergebien bien bescherming In Ter Borght - Mero, worn, lkens in vallei een zijwarloop Gro Ne, drie gecontroleer warbuffergebien aangelegd. Die bufferen bij hevige regenval overtollige war Gro Ne op een veilige manier. Ter hoog monding zijwarloop wordt rivierdijk langs Gro Ne plaatselijk verlaagd. Zo kan war in vallei zijwarloop overstromen. Een dwarsdijk houdt war in gecontroleer warbuffergebied op. Als warpeil Gro Ne voldoen gedaald is, stroomt war uit buffergebied langs zijwarloop rug naar Gro Ne. Een uitwaringsconstructie zorgt ervoor dat dit op een gecontroleer manier verloopt. Gemidld zal een gecontroleerd warbuffergebied in Vallei Gro Ne om vijf jaar onr war komen staan. Het war reikt dan enkele cimers tot meer dan een mer hoog. Hierdoor neemt risico op overstromingen in vallei en stroomafwaarts gevoelig af. Hoe werkt een gecontroleerd warbuffergebied? uitwaringsconstructie gecontroleerd warbuffergebied plaatselijk verlaag overloopdijk rivierdijk dwarsdijk overstroming zijwarloop Gro Ne Hersl winrbedding In gebien tussen Hellebrug en Herenbossen en Zammelsbroek wordt winrbedding hersld. Dat is el rivier dat doorgaans in winr onr war komt staan. In dat seizoen valt er immers meer neerslag dan in zomer, waardoor rivier buin haar smallere zomerbed treedt. Om ze brere winrbedding realiseren, wordt op welgekozen plaatsen rivierdijk langs Ne lokaal verlaagd. Zo kan overtollige war in vallei stromen. De winrbedding maakt gebruik natuurlijke reliëf, dat langs Gro Ne geleilijk aan oploopt in richting achrland, om war veilig bergen. Waar dat reliëf niet volstaat, worn huizen en wegen in laaggelegen gebien met een lokale dijk afgeschermd. Vaak volstaat hiervoor een beperk ophoging een bestaan weg of bestaand pad. In winrbedding blijft war staan tot op natuurlijke wijze rug naar rivier stroomt, in grond dringt of verdampt. Drempels verhogen grondwarpeil In ze winrbedding blijft grondwarpeil echr laag om nat natuur tot ontwikkeling brengen. Er is dus meer nodig. Op bom Gro Ne worn s aangebracht. In droge perion verhogen ze constructies lage warpeil in rivier. Het grondwarpeil sluit PROJECTBROCHURE VALLEI VAN DE GROTE NETE 10
De toestand daag Het grondwarpeil zakt in voorjaar snel en diep weg om nat natuur ontwikkelen. Het grondwarpeil moet worn opgetrokken. Tegelijk moen aanwezige woningen en anre infrastructuur in valleigebied gen overstromingen worn beschermd. rivierdijk gemidld warpeil Gro Ne laag warpeil Gro Ne rivierdijk grondwarpeil hierop aan en komt ook hoger staan. Vergron ze s dan niet risico op overstroming? Nee, want ze hebben geen invloed op hoge warstand rivier. In dat geval reikt warpeil Gro Ne al tot over s. Om regio gen overstromingen beschermen én nat natuur lan ontwikkelen, wordt winrbedding hersld en wordt grondwar verhoogd met riviers. Een open verbinding tussen zijwarlopen en Gro Ne In verlen werd Gro Ne in hele vallei ingedijkt. Hierdoor gingen open verbindingen tussen rivier zelf en haar zijwarlopen verloren. Dat veroorzaakt plaatselijk waroverlast en belemmert natuurlijke functioneren vallei. Door die dijk en uitwaringsconstructies op bepaal plaatsen weg nemen, komen zijrivieren weer in contact met Gro Ne. Deze ingreep wordt enkel uitgevoerd in tussen Hellebrug en Herenbossen en Zammelsbroek waar dat geen waroverlast met zich meebrengt. Veiligheid: hersl winrbedding De De rivier rivier krijgt krijgt meer meer overstromingsruim overstromingsruim door door bestaan bestaan rivierdijk rivierdijk op op weloverwogen weloverwogen plaatsen plaatsen lokaal lokaal verlagen. verlagen. De De aanwezige aanwezige woningen woningen en en anre anre infrastructuur De infrastructuur De rivier rivier krijgt worn krijgt worn meer meer overstromingsruim beschermd overstromingsruim beschermd door door door natuurlijke door natuurlijke bestaan reliëf, bestaan reliëf, of of of rivierdijk door rivierdijk door op aanleg op aanleg weloverwogen weloverwogen nieuwe nieuwe plaatsen lokale plaatsen lokale beschermingsdijken. beschermingsdijken. lokaal lokaal verlagen. verlagen. De Het De Het aanwezige hersllen aanwezige hersllen woningen woningen winrbed winrbed en en anre anre heeft infrastructuur heeft echr infrastructuur echr geen geen worn effect worn effect beschermd op beschermd op door grondwarpeil, grondwarpeil, door natuurlijke dat natuurlijke reliëf, dat laag laag blijft reliëf, of blijft of door om door om nat nat aanleg natuur aanleg natuur nieuwe ontwikkelen. nieuwe lokale ontwikkelen. lokale beschermingsdijken. beschermingsdijken. Het Het hersllen hersllen winrbed winrbed heeft heeft echr echr geen geen effect effect op op grondwarpeil, grondwarpeil, dat dat laag laag blijft blijft om om nat nat natuur natuur ontwikkelen. ontwikkelen. extreem hoog warpeil Gro Ne extreem hoog warpeil Gro Ne extreem hoog warpeil Gro Ne extreem rivierdijk hoog wordt warpeil lokaal Gro verlaagd Ne rivierdijk wordt lokaal verlaagd natuurlijk rivierdijk wordt lokaal verlaagd reliëf rivierdijk wordt lokaal verlaagd natuurlijk reliëf grondwarpeil winrbedding lokale beschermingsdijk (geen natuurlijk nieuwe dijk grondwarpeil winrbedding lokale beschermingsdijk (geen natuurlijk nieuwe reliëf nodig) reliëf dijk nodig) grondwarpeil winrbedding lokale beschermingsdijk (geen nieuwe dijk nodig) grondwarpeil winrbedding lokale beschermingsdijk (geen nieuwe dijk nodig) laag warpeil laag warpeil Gro laag Gro warpeil Ne laag warpeil Ne Gro Ne Gro Ne Nat natuur: verhogen grondwarpeil via Door Door inbrengen inbrengen een een in in in rivierbedding rivierbedding verhoogt verhoogt laags laags peil peil Gro Gro Ne. Ne. Het Het laags laags grondwarpeil grondwarpeil stijgt stijgt hierdoor, hierdoor, omdat omdat Door wordt Door wordt inbrengen beïnvloed inbrengen beïnvloed door door een een peil peil in in Gro Gro rivierbedding Ne. rivierbedding Ne. Zo Zo wordt wordt verhoogt verhoogt vernatting vernatting laags gerealiseerd, laags gerealiseerd, peil peil die Gro die nodig Gro nodig Ne. is Ne. Het is is voor Het laags voor laags grondwarpeil nat nat natuur. grondwarpeil stijgt natuur. De De stijgt hierdoor, heeft hierdoor, omdat heeft geen geen omdat invloed invloed wordt op wordt beïnvloed op beïnvloed door hoge hoge warpeilen warpeilen door peil peil Gro Gro Ne. Ne. Zo Zo wordt wordt vernatting vernatting gerealiseerd, gerealiseerd, die die nodig nodig is is voor voor nat nat natuur. natuur. De De heeft heeft geen geen invloed invloed op op hoge hoge warpeilen warpeilen Gro Gro Ne. Ne. gemidld warpeil Gro Ne gemidld warpeil Gro Ne gemidld warpeil Gro Ne gemidld laag warpeil warpeil Gro Gro Ne Ne laag warpeil Gro Ne verhoogd grondwarpeil laag warpeil Gro Ne verhoogd grondwarpeil laag warpeil Gro Ne verhoogd grondwarpeil verhoogd grondwarpeil Veiligheid én nat natuur: hersl winrbedding en verhogen grondwarpeil via De De rivier rivier krijgt krijgt meer meer overstromingsruim overstromingsruim door door bestaan bestaan rivierdijk rivierdijk op op weloverwogen weloverwogen plaatsen plaatsen lokaal lokaal verlagen. verlagen. De De aanwezige aanwezige woningen woningen en en anre anre infrastructuur De infrastructuur De rivier rivier krijgt worn krijgt worn meer meer overstromingsruim beschermd overstromingsruim beschermd door door door natuurlijke door natuurlijke bestaan reliëf bestaan reliëf of of of rivierdijk door rivierdijk door op aanleg op aanleg weloverwogen weloverwogen nieuwe nieuwe plaatsen lokale plaatsen lokale beschermingsdijken. beschermingsdijken. lokaal lokaal verlagen. verlagen. De Zo De Zo aanwezige worn aanwezige worn woningen aanwezige woningen aanwezige en en anre anre woningen infrastructuur woningen en infrastructuur en anre anre worn infrastructuur worn beschermd infrastructuur beschermd door in door in in vallei natuurlijke vallei gen natuurlijke reliëf gen overstromingen overstromingen reliëf of of door door beschermd. aanleg beschermd. aanleg Het nieuwe Het peil nieuwe lokale peil lokale beschermingsdijken. Gro beschermingsdijken. Zo Gro Ne Ne en en grondwar grondwar Zo worn worn worn worn aanwezige opgetrokken aanwezige opgetrokken door woningen door woningen inbrengen inbrengen anre anre infrastructuur een infrastructuur in een in in in in vallei rivierbedding. vallei gen rivierbedding. gen overstromingen Zo overstromingen beschermd. Zo kan kan nat nat natuur beschermd. Het natuur zich zich ontwikkelen. Het peil ontwikkelen. peil Gro Gro Ne Ne en en grondwar grondwar worn worn opgetrokken opgetrokken door door inbrengen inbrengen een een in in rivierbedding. rivierbedding. Zo Zo kan kan nat nat natuur natuur zich zich ontwikkelen. ontwikkelen. natuurlijk reliëf (geen natuurlijk reliëf natuurlijk nieuwe dijk (geen natuurlijk nieuwe reliëf nodig) reliëf dijk nodig) (geen nieuwe dijk nodig) (geen nieuwe dijk nodig) extreem hoog warpeil Gro Ne extreem hoog warpeil Gro Ne extreem extreem rivierdijk hoog warpeil Gro Ne hoog wordt warpeil lokaal Gro verlaagd Ne rivierdijk wordt lokaal verlaagd rivierdijk wordt lokaal verlaagd rivierdijk wordt lokaal verlaagd grondwarpeil grondwarpeil grondwarpeil grondwarpeil laag warpeil laag warpeil Gro laag Gro warpeil Ne laag warpeil Ne Gro Ne Gro Ne winrbedding winrbedding winrbedding winrbedding lokale beschermingsdijk lokale beschermingsdijk lokale beschermingsdijk lokale beschermingsdijk 11 PROJECTBROCHURE VALLEI VAN DE GROTE NETE
Vandaag al kronkelt Gro Ne door een fascinerend landschap hooilann, ruign, wilgenstruwelen, elzenbroeken en nat graaswein. Geen wonr dat vallei Gro Ne el uitmaakt Europese Natura 2000-netwerk. Met hersl natuurlijke vallei komt er extra ruim voor ongeveer 850 hectare nat natuur. Met een uitgekien inrichting en een slim beheer zal natuur in Vallei Gro Ne er met reuzensprongen op vooruitgaan. En ze trakert wanlaars en fietsers op een nog gevarieerr en mooier landschap. De roerdomp is een zeldzaams vogels in Vlaanren, maar wordt een vas bewoner Vallei Gro Ne. PROJECTBROCHURE VALLEI VAN DE GROTE NETE 12 Vilda - Yves Adams
Waarvolle natuur in jouw achrtuin Zeldzame natuurtypes, zoals moerasspirearuign en rietland, zullen zich veel ber kunnen ontwikkelen. Dat is belangrijk om ze uitzonrlijke natuur in heel Europa overlevingskansen geven. Koen Deheegher, projectleir bij Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) Wetland = nat land? Letrlijk vertaald bekent wetland nat land. In Sigmaplan gebruiken we die naam voor laaggelegen rietlann en nat graslann, die niet onr invloed getijn staan. Die gebien zijn dus vochtig door hoge warstand grondwar. Weelrig wetland. In nats stukken vallei flankeren warpartijen, bre rietkragen, ruign met rietlann Gro Ne. In dat weelrige wetland wordt hoopvol uitgekeken naar leefbare populaties roerdomp, porseleinhoen en kwarlkoning. In mulle zand rechroever graven oeverzwaluw en ijsvogel hun nest. Bloemrijke graslann. Wat verr rivier komen graslann met dotrbloemen voor. Met cennialange verdroging in vallei hebben ze knap lastig om zich optimaal ontwikkelen. De vernatting geeft hen opnieuw overle- vingskansen. Meer landinwaarts ligt landschap iets hoger. Toch zijn omstandighen hier, dankzij hogere grondwarstand, nog vrij vochtig. Dat schept kansen voor schrale maar bloemrijke graslann. Meer dynamiek. De s in rivier, hersl winrbedding en open verbindingen tussen Gro Ne en haar zijwarlopen, verhogen natuurlijke dynamiek rivier. Zo kunnen vissen waaronr zeldzame rivierdonrpad en beekprik weer vrij bewegen tussen rivier enerzijds en haar winrbedding en zijwarlopen. Deze bien hen rustige plekjes om voedsel zoeken en paaien. LIFE-project Gro Ne Ook Europese LIFE-project Gro Ne, een samenwerking tussen Natuurpunt en provincie Antwerpen, zet in op hoge natuurwaarn langs ze rivier. Dit project maak natuurhersl in zeven natuurgebien mogelijk, vaak in tanm met landbouwers. En onrtussen kan vallei rekenen op 100 hectare waarvol broekbos. Daarnaast zijn er nog vele anre spelers die werken aan natuurlijke ontwikkeling vallei. Vilda - Lars Soerink Door hersl natuurlijke riviervallei krijgt beekprik, een zeldzame vis, weer kansen. 13 PROJECTBROCHURE VALLEI VAN DE GROTE NETE
Wat met landbouwers? Bij uitwerking plannen voor verschillen elgebien in Vallei Gro Ne wordt zoveel mogelijk rekening gehoun met gevolgen voor plaatselijke landbouwers. Deskundigen Vlaamse Landmaatschappij (VLM) bestuern met een landbouweffecnrapport (LER) impact op landbouw. Flankeren maatregelen springen getroffen landbouwers bij om tot concre oplossingen komen. Hierbij staat leefbaarheid landbouwbedrijf centraal. Landbouw waar mogelijk. De gecontroleer warbuffergebien in Ter Borght Mero overstromen eens om vijf jaar. Het bestaan landgebruik blijft behoun, waardoor hier veiligheid en landbouw hand in hand kunnen gaan. In tussen Hellebrug en Herenbossen en in Zammelsbroek ontstaat permanent nat natuur. Dat valt moeilijker verzoenen met innsieve landbouw. Het landbouweffecnrapport bracht voor alle elgebien gevolgen voor landbouw in kaart. Voor landbouwers die moen wijken of scha of verlies lijn, werk Vlaamse overheid een programma met flankeren maatregelen uit. Flankeren maatregelen. Die flankeren maatregelen zijn heel uienlopend. Zo houdt inrichtingsplan per elgebied rekening met belangrijke landbouwpercelen en huiskavels. Zo haalt een aanpassing grenzen elgebied tussen Hellebrug en Herenbossen belangrijke landbouwkavels uit projectgebied. Ook fasering uitvoering werken wordt met betrokken landbouwers overlegd. Zo kunnen mees landbouwers nog meerre jaren hun percelen bewerken. Verr zoekt gronnbank naar ruilgronn voor landbouwers die in vallei gronn moen afstaan. Waar mogelijk worn landbouwers ingeschakeld om schrale graslann beheren. We plegen overleg met alle betrokken partijen om landbouw zo leefbaar mogelijk houn. Maarn Jans, projectingenieur bij Warwegen en Zeekanaal NV (W&Z) Vilda - Yves Adams PROJECTBROCHURE VALLEI VAN DE GROTE NETE 14
Wanlen en fietsen aan Gro Ne In Vallei Gro Ne is recreatie perfect combineren met veiligheid en natuur. De jaagpan langs Gro Ne zijn nu al erg in trek bij wanlaars en fietsers. Het Sigmaplan verbert bestaan pan en schept mogelijkheid om nieuwe recreatieve wegen aan leggen. Deze nieuwe rous kunnen naadloos aansluin op bestaan recreatienetwerken in regio. Overstromingsgebien en wetlands zijn niet alleen voor natuur een aanwinst. Ook inwoners betrokken gemeenn langs Gro Ne en omstreken zullen volop die schitren groene gebien kunnen genien. Fietsen, wanlen, vogels observeren, natuur beleven in een nóg unieker cor. Een fijnmazig recreatief netwerk. In nat gebien tussen Hellebrug en Herenbossen en in Zammelsbroek verdwijnen her en r jaagpan. Anre pan in of aan rand vallei verzekeren blijvend fiets- en wanlplezier met een ambenemend zicht op Gro Ne en haar wetlands. Met uitvoering Sigmaplan kunnen diverse overhen ook knelpunn en missing links in fietsknooppunnnetwerk Vallei Gro Ne aanpakken. Zo komt er opwaarts Herenbossen Hulshout een nieuwe fiets- en voetgangersbrug. Hiermee hoef je op je fietstocht niet langer langs drukke verkeerswegen. Verr beoogt nieuwe infrastructuur ook een vlot aansluiting met wanlrounetwerken, zoals dat Mero. En onrweg schenken uitzichtpunn je een schitrend panorama over vallei. 15 PROJECTBROCHURE VALLEI VAN DE GROTE NETE
Wat staat je komen jaren wachn? Vooraleer uitvoering op rrein kan starn, is er nog heel wat werk aan winkel. Allereerst wordt inrichtingsplan opgemaakt. Dat gebeurt in overleg met alle betrokkenen: gemeenbesturen, natuurverenigingen, landbouworganisaties- en administraties, toeristische diensn, ruimlijke orning en erfgoed. In die fase zit Sigmaproject Vallei Gro Ne momenel (juni 2012). Op basis dat inrichtingsplan worn milieueffecn project bestuerd aan hand een milieueffecnrapport. De volgen stap is geweslijk ruimlijk uitvoeringsplan, dat Vlaamse overheid opslt om besmming projectgebien wijzigen. Voor werkelijke inrichting gebien start, zijn er nog snbouwkundige vergunningen nodig. Ten slot worn inrichtingswerken in opdracht W&Z en ANB uitgevoerd. Al die mijlpalen verlopen volgens formele, wetlijk vastgeleg procedures. Bij elke fase krijg je als omwonen, eigenaar of gebruiker via informatie- en inspraakmomenn kans om jouw opmerkingen en suggesties op plannen formuleren. Pas wanneer al die tussenstappen doorlopen zijn, volgt startschot voor werken. Dat is n laats in 2015 gepland. De werken zijn omgrijk en gaan soms gepaard met graafwerk en werfverkeer. Dat alles is echr nodig om komen tot een veilige en natuurlijke leefomgeving. Waar we niet alleen daag, maar ook in toekomst vruchn zullen plukken. Contact Meer informatie over Sigmaplan en hersl Vallei Gro Ne vind je op www.sigmaplan.be. Met vragen kan je recht bij: ir. Maarn Jans Warwegen en Zeekanaal NV (W&Z) maarn.jans@wenz.be l. 03 224 67 11 ir. Koen Deheegher Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) koen.heegher@lne.vlaanren.be l. 03 224 62 59 2012 opmaak inrichtingsplan 2012-2013 opmaak project MER MER: milieueffecnrapport GRUP: geweslijk ruimlijk uitvoeringsplan SBV: snbouwkundige vergunning 2011-2014 opmaak GRUP 2013-2014 chnisch ontwerp en voorbereiding SBV 2015 of eerr uitvoering werken Colofon Verantwoorlijke uitgever: Warwegen en Zeekanaal NV, Afling Zeeschel, ir. Wim Dauwe, Lange Kievitstraat 111-113 bus 44, 2018 Antwerpen Redactie: Pantarein in een consortium met Tril en Dens Communicatie, Warwegen en Zeekanaal NV, Agentschap voor Natuur en Bos Uitgave juni 2012 www.sigmaplan.be PROJECTBROCHURE VALLEI VAN DE GROTE NETE 16