Abonnementsprijs: GRATIS Verschijningsmoment: elke vrijdag vanaf 8 augustus 2014 Plaatsen van verschijning: Toerisme Oostende - UiT-loket, CC De Grote Post, Hendrik Serruyslaan 18A - Aankondigingen worden aangenomen: dienst Cultuur stad Oostende Uitgever: Thuisloket, Stadhuis, Vindictivelaan 1 - Bibliotheek Kris Lambert, Wellingtonstr. 7 - dienst Cultuur, tel.: 059/562016 - email: cultuur@oostende.be V.U. Kristof Beuren, Stadhuis, Vindictivelaan 1 - Vuurtorenwijk: Bakkerij Maenhout, Voorhavenlaan 152 - Raversijde: Volg ons dagelijks op Stadssecretaris, Kruidenier de 4 seizoenen, Nieuwpoortsesteenweg 919A - Zandvoorde: Bakkerij Filip, Zandvoordedorpstr. www.oostende1418.be Vindictivelaan 1, www.oostendecultuurstad.be 42 - Stene: Deneubourg, Gistelsesteenweg 105 - Westerkwartier: Bakkerij Hioco, Torhoutsesteenweg 102 8400 Oostende www.facebook.com/gazetvanoostende Het westfront 26 september - De Tweede Slag van Champagne en de Derde Slag van Artois duren voort (zie - Week 38-1915). 27 september - John Kipling, tweede luitenant in het Britse leger raakt vermist in de Slag bij Loos in de regio van Artois. John Kipling had als roepnaam Jack DUIDING Hij was de enige zoon van de Nobelprijswinnaar voor de Literatuur Rudyard Kipling, de auteur van Jungle Book. Rudyard Kipling was een vurig pleitbezorger voor Britse deelname aan W.O. I. Toen John Kipling in 1914 als oorlogsvrijwilliger werd afgekeurd vanwege zijn slechte ogen, wendde de bekende schrijver al zijn invloed aan om John toch bij de Irish Guards te krijgen. Hij slaagde daar uiteindelijk in en John vertrok naar de loopgraven in Frankrijk, ondanks de protesten van zijn moeder. Enkele weken later kreeg het gezin het bericht dat John vermist is. Nieuws van het front Vader en moeder Kipling hoopten dat John gewond en gevangengenomen was. Zij startten een uitgebreide zoektocht naar getuigen en strijdmakkers. Toen ze zich bij de feiten neerlegden, gingen zij op zoek naar het graf van John die waarschijnlijk als unknown soldier begraven was. Uiteindelijk werd een graf gevonden, maar of John Kipling hier echt begraven is, wordt door velen sterk in twijfel getrokken. Luc Devoldere verwoordt zijn vader Rudyard Kipling werd zijn stoffelijk overschot nooit gevonden. Tot enkele jaren geleden onderzoek uitwees dat Kip- Cemetery, Haisnes (Pas de Calais). Hij kreeg een nieuwe zerk mét naam. Ik vroeg me af wat er dan gebeurd was met zijn naam op vraag bij het Franse hoofdkwartier van de Commonwealth War Graves Commission leverde, naast volledige informatie over het dossier John Kipling, de laconieke zin op It was a short life, schreef Rudyard Kipling in oktober 1915 aan een kennis. I am sorry that all the years work ended in that worden. In Kiplings keuze reconstrueert Radio 1-journalist Geert Spillebeen zijn boy Jack brengt het verhaal van het gezin Kipling.
Zaterdag 25 september 1915 René Arnaud ziet het grote offensief in de Champagne beginnen Zuidwestelijke wind. Laaghangende, grijze bewolking. Regen. Een gewone herfstdag, maar toch geen gewone herfstdag. Want dit is de dag met een grote D, le jou J, hier in het zuidoosten van de Champagne, maar ook verder naar het noorden, in de Artois. In de Champagne zullen twee Franse legers - het Tweede van Pétain en het Vierde van De Langle de Cary - zo dadelijk ten aanval gaan op een front van en Fransen aanvallen rond Loos en de heuvelrug Vimy; dat is de tweede as. Weliswaar is precies hetzelfde aan het eind van het voorjaar ook geprobeerd, op bijna exact dezelfde plekken. En weliswaar waren de successen toen klein en de verliezen groot, maar nu is het anders, nu zijn de voorbereidingen zo veel grondiger, de hoeveelheden aanvallende soldaten en ondersteunende kanonnen zo veel groter; er zijn bijna 2500 stukken neergezet in de de wapens die men had op de verkeerde manier zijn gebruikt; de enige oplossing die men zich kan voorstellen is meer wapens, meer kanonnen, meer granaten te gelijking luidt massa en gewicht. Het doel hoog gesteld. Het gaat hier om het winnen van een beetje terrein. Nee, het doel is niets minder dan de Duitsers Frankrijk uitjagen - om de dagorder, nummer 8565, hebber, had laten uitgaan naar de troepen die nu wachten om ten aanval te gaan. Het plan is dat de dagorder aan de soldaten wordt voorgelezen. En de aanstaande operatie is nog maar het begin. Als ze hier in de Champagne en verderop in de Artois eenmaal door de Duitse linies zijn ge- ingezet. Het zijn de illusies van 1914 die rondspoken, om precies te zijn: de droom van de snelle zege. De verwachtingen liggen geheel in lijn met de voorbereidingen en de kerst voorbij zijn! vol verwachting tegemoet ziet, is René Arnaud. Ook hij is onder de indruk van de voorbereidingen, zowel van de schaal waarop als van de grondigheid, de massa en het gewicht: de enorme troepenbewegingen, de nieuw gebouwde verbindingsloopgraven de kolossale magazijnen met granaten, de concentratie van artillerie, zwaar en licht, de hoeveelheid wachtende cavalerie en natuurlijk het voortdurende gebrom van bruine en gele vliegtuigen boven onze hoofden, tevergeefs bejaagd door vijandelijke granaten, - als Japanse papierbloemen die in het water worden gegooid, meteen gevolgd door het geluid van de gedempte explosies. Ook Arnaud is er stellig van overtuigd dat dit het keerpunt is. Hij vertrouwt op de geschreven: Onze bevelhebbers hebben ons successen toegezegd op zo n manier dat ze er zelf volledig van overtuigd moeten zijn. Want als we zouden mislukken, wat een misrekening zou dat niet zijn, wat een crisis voor het moreel zou dat niet betekenen voor alle strijdenden! Tot de voorbereidingen behoort ook het uitdelen van een geheel nieuw soort accessoire. Stalen helmen. Ze zijn vrij licht en blauw geverfd (om bij de nieuwe, licht blauwgrijze uniformen te passen), gesierd met een kammetje bovenop en een gestanste metalen granaat voorop. Het Franse leger is het eerst met deze innovatie. Net zoals veel andere nieuwe uitrusting (zoals de stalen schilden in de loopgraven, schillende types handgranaten) doen ze denken aan voorbije eeuwen en geven ze een beeld van hoe het hypermoderne de deur paradoxaal genoeg openzet naar een terugkeer. De helmen zijn een noodzaak hoofdwonden een buitenproportioneel groot deel van de oorlogswonden uitmaken en dat deze bovendien veel dodelijker zijn dan andere kwetsuren. En hoewel de helmen een geweerkogel misschien niet tegenhouden, stoppen ze zonder problemen een kartetskogel. Arnaud en zijn soldaten vinden het echter moeilijk om deze gevallen serieus te nemen, ze lijken zo, zo onmilitair. We gierden van het lachen toen we ze probeerden, alsof het carnavalhoeden waren. Arnauds regiment bevindt zich in een aanval. Ze liggen in een bos. Vóór zich kunnen ze een klein, ondiep riviertje zien. Achter het riviertje strekt zich nog een bos uit, het Bois de Ville. Dat is in handen van de Duitsers, naar verluidt; ze hebben nog maar heel weinig van hun tegenstander gezien en gehoord. ( ) En dat bos is hun eerste doel; dat wil zeggen, als de veiliggesteld. Dan zal de Duitse verdediging aan beide kanten van de doorbraak worden opgerold, en als de linies van de vijand eenmaal zijn ingestort, zullen ze beginnen de vijand op terugtocht te jagen, hierbij geholpen door de cavalerie Ze hebben het artillerievuur nu al vier dagen kunnen volgen, en het is onmiskenbaar spectaculair geweest: Regelmatig vielen onze 155 s met een ontstellende knal aan de rand van het Bois de Ville. In de dekking van de heuvel achter ons loste een na de ander, wat de lucht deed vibreren alsof er vier klokken sloegen. De granaten daarna, na een korte stilte, hoorden we de kwamen. We dachten dat alles in de vijandelijke linies door zo n stortvloed van vuur in gruis zou veranderen. De klokken tikken. Het tijdstip voor de aanval is gezet op 9.15 uur. Arnaud tuurt door de grijze, nevelige regen, naar het punt waar de eerste aanval naar hij weet zal plaatsvinden. Dan begint het. Arnaud ziet heel weinig. Alleen zwarte vormen die langzaam in onderbroken lijnen optrokken. De stipjes banen zich een weg naar de eerste Duitse loopgraven, die overdekt zijn met rook. Dan worden de aanvallers opgeslokt door de wolken en kan hij hen niet meer zien. Al snel gaan de geruchten over een grote overwinning, dat de cavalerie doorgebro- om krijgt Arnauds regiment dan geen aanvalsbevel? Ze blijven liggen in hun bos, wachten. Wat is er gebeurd? * Drie dagen later, op dinsdag 28 september, worden alle aanvallen afgebroken. Het offensief is tot staan gebracht door de twee-
de vijandelijke linie en snel gearriveerde Duitse reserves. Wederom is het bewezen: soldaten per trein reizen sneller dan soldaten te voet. De Fransen hebben ongeveer drie kilometer terrein gewonnen tegen de Politiek - Griekenland 27 september - De Griekse regering gaat akkoord dat 150.000 Brits-Franse soldaten nen voor operaties ter ondersteuning van Servië. Het leger wordt aangevoerd door Midden-Oosten - Mesopotamië 27-28 september - De Britse generaal sir Charles Townshend lanceert met succes een aanval op de Turken die Kut al-amara verdedigen (zie - Week. Bij de Turken vallen 5.300 manschappen en 1.300 soldaten worden gevangengenomen. De Turkse bevelhebber Nur ad-din Pasha voert echter een berekende terugtrekking uit tot Ctesiphon, ten zuiden van Bagdad. DUIDING De inname van Kut al-amara leidde tot de regering in Londen besliste dat generaal sir Charles Townshend meteen maar moest oprukken naar Bagdad. Hoewel er weinig Turkse troepen in het gebied zaten, was dit een dom plan. Een deel van Townshends manschappen trok op over land en een ander deel vertrok per boot over de Tigris. Politiek - Duitsland - Duitsland begint een grote campagne met de sinds 18 september over- se Zee (zie - Week 37 prijs van meer dan 145.000 doden, gewonden, vermisten en gevangenen. Arnauds te vallen. DUIDING Door de aard van het gebied en door een overmacht aan schepen beheersten de Ge- die heerschappij zich nooit helemaal zou uitstrekken tot de Dardanellen en de Adriatische Zee. In die twee gebieden werd de Geallieerde zeemacht bedreigd. De dreiging vanuit de Adriatische Zee bleek het grootst toen Duitsland had besloten om zijn belangrijkste duikbootactiviteiten uit te voeren vanuit de havensteden van Oostenrijk-Hongarije. In een zee waar dagelijks zo n 350 koopvaardijschepen voeren, die veelal Britse, Nederlandse en Franse goederen vanuit het Verre Oosten vervoerden, was die Duitse beslissing grotendeels bepalend voor het verloop van de oorlogsactivi- sen een blokkade proberen aan te leggen in de Adriatische Zee, maar ze moesten hun ta en Bizerta. Na een korte reeks aanvallen en tegenaanvallen volgend op de Italiaanse oorlogsverklaring aan Oostenrijk-Hongarije in 1915 (zie - Week 21-1915), werd het rustiger in de Adriati-
sche Zee. Later probeerden de Geallieerden te voorkomen dat U-boten van de Adriati- varen door een vloot van kleine vissersboten te laten patrouilleren in de Straat van Otranto. Politiek - Bulgarije 2 oktober - Bulgarije stemt ermee in aan Oostenrijks-Hongaarse en Duitse zijde te vechten bij de op handen zijnde invasie van Servië (zie - Week 36-1915). Dagelijkse optekening van de Oostendse gebeurtenissen 26 september - kalme dag, zonder badgasten of muziek. s Namiddags veel volk op de wandeling, bijzonderlijk op den Zeedijk. 27 september - heden morgen kwamen, op het Bureel van Hulp en Voeding (Langestraat, oud Koninklijk Paleis) verscheidene komen gevlucht zijn, en hier achter woonst zoeken. Den ganschen morgen door werden per auto, gekwetsten gebracht naar het Hôtel Fontaine. Heden hooren wij weinig of geen kanongebulder. 28 september - heden weinig of geen kanongebulder; ook niet de minste troepenbeweging; het schijnt dat wij van de ongenoode badgasten verlost zijn - mocht het voor altijd wezen! 29 september - slecht weder; niets bijzonders te melden. * de huidige parkeertoren nrs. 34-36, bij de Louisastraat minste kanongebulder, en nochtans wordt er ferm geschoten, niet alleen op de kust- terij Hamilton. - - marktprijzen: zelfde van verleden week. Geen kanonvuur vandaag. 1 oktober - tot hiertoe waren, op enkele uitzonderingen na, de personen, dragers van soepkaarten, verplicht hunne soep te halen in het lokaal waar zij hunne bons van brood, cokes, enz. kregen. Te rekenen van uitdeeling der soep. 2 oktober - op bevel der duitsche overheid Van Iseghemlaan, moeten openen en kuis- (soldatencasino) die heden avond wordt geopend. Heden hooren wij, in stad, niet het Op de voorgrond staat één van de kanonnen van
Stadsnieuws Korporaal Maurice Albrecht terug in Oostende Oorlogsbeelden uit Oostende - - - de
pen die van het front kwamen te ontluizen en om hun kledij te desinfec- - - Weerkundige waarnemingen * huidige Vindictivelaan KALENDER Lezing Onder Stervenden. Literair en historisch lijden in de loopgraaf 29 oktober 2015, 19.30 uur, door Leo van Bergen, Forumzaal, Bibliotheek gratis toegang, verplicht inschrijven via cultuur@oostende.be of 059/56.20.16. De Nederlandse medisch historicus Leo van Bergen gaat aan de hand van zijn boeken Zacht en Eervol. Lijden en sterven in de Grote Oorlog en Onder Stervenden in op het leven in de loopgraven en in het niemandsland van de Eerste Wereldoorlog en op de medische hulp zijn de verschillende ziekten en verwondingen, de vraag of de oorlog goed is geweest voor de geneeskunde en de spanning tussen de wetenschappelijk-historische verwoording (Zacht en Eervol) en de literaire (Onder Stervenden). Lezing De groote klassenoorlog 1914-1918 19 november 2015, 19.30 uur, door Jacques Pauwels, Forumzaal, Bibliotheek Kris Lambert, Wellington- inschrijven via cultuur@oostende. be of 059/56.20.16. Eerste Wereldoorlog een strijd voor
de democratie was. Nochtans was het algemeen stemrecht in het Europa van 1914 bijna onbestaand. Overal heerste een kleine elite van grootgrondbezittende adel en industriële burgerij. Ze monopoliseerden de politieke en economische macht. Beide deden het in het spook van de revolutie. Volgens de Belgisch-Canadese historicus Jacques Pauwels was de oorlog gewild door de adel en de burgerij om de revolutie en democratisering te stoppen. Het draaide anders uit dan verwacht. Zijn analyse is onthutsend en ontkracht een aantal mythes over W.O. I. Bovendien toont hij aan dat oorlogen, tot op vandaag, steeds om economische redenen gestreden worden. Lezing Requiem 10 december 2015, 19.30 uur, met spreker/muzikant: Xavier Tricot, componist Dirk Blockeel en muzikanten Pieter Jaspers, Wannes Cuvelier en Roel Smedts, Vrijstaat O./Droge Coo, Zeedijk 10, gratis toegang, verplicht inschrijven via cultuur@oostende.be of 059/56.20.16. Op deze avond leest dichter en Oostendenaar Xavier Tricot voor uit zijn dichtbundel Requiem - 29 gedichten voor gesneuvelde soldaten. Speciaal voor de bundel componeerde Dirk Blockeel de Requiem suite. De muziek, uitgevoerd door Pieter Jaspers (hobo), Wannes Cuvelier (fagot) en Roel Smedts (trombone) benadrukt het karakter van de gedichten. De sfeer is soms meditatief, soms grotesk. Belevingsroute Oostende 14-18 - coplein 2. Gratis smartphone-applicatie beschikbaar op www.oostende14-18.be. km. brengt je langs markante historische plaatsen in het kader van de herdenking van 100 jaar Groote Oorlog. Onderweg laten infoborden je kennismaken met de historische achtergrond van Oostende tijdens de Groote Oorlog: het belang van de haven van Oostende en van de kustverdediging, de vluchtelingenstroom, enz. Digitale belevingswandeling W.O. I in Oostende Te verkrijgen aan de balie van Toeris- 5,00 euro (volwassenen)/3,00 (kinderen). Duur van de wandeling: 1.30 à 2.00 uur. De wandeling leidt je langs het oorlogserfgoed van de Groote Oorlog van de Stad. De initiatiefnemers zijn Toerisme Oostende vzw en de dienst Cultuur van de Stad. De route belicht de historische achtergrond van Oostende tijdens de de Duitse kustverdediging, de rol van de haven, de vernieling en wederopbouw. Tentoonstelling Steene 1914-1918 31 oktober en 1 november 2015 van 14.00-18.00 uur en 2 november 2015 van t Schorre Steene, de molen, Stenedorpstraat, gratis toegang. Op 15 oktober 1914 was het honderd jaar geleden dat Stene en omstreken bezet werd door het Duitse leger. Een slepen. Tijdens gevechten tussen Belgische en Duitse soldaten in het prille begin van de Groote Oorlog en ook velden tal van jonge Steense dienstplichtigen. De Groote Oorlog trof ook de burgerbevolking door onder meer bombardementen en beschietingen. en belicht ze de Duitse militaire bezetting van Stene. Bij de expo hoort ook een boek dat o.a. volgende onderwerpen behandelt: de in Stene woonden, een chronologie van de gebeurtenissen in Stene, de verplichte arbeid voor de bewoners. Ook de berichten, verordeningen, opeisingen en leger komen aan bod. Daniel Deschacht, stelde de publicatie Steene 1914-1918 gave, 160 p., 16,00 euro (excl. verzendingskosten). De oplage is beperkt. Geïnteresseerden kunnen hun exemplaar vooraf reserveren: heemkring- Oproep Belgian Refugees Ze waren met velen, de Belgen die I. Jong en oud, man en vrouw, arm en rijk, burger en arbeider, stedeling en buitenmens, dromden samen op de wegen, in de stations en in de havens met één doel: ontsnappen aan de vlug optrekkende Duitse troepen. In 1915 waren er in Engeland al een kwart miljoen vluchtelingen, 95% was le Poirot zou trouwens geïnspireerd zijn op Belgische vluchtelingen die in Torquay verbleven, het kustdorpje waar Agatha Christie woonde. Wees zelf een Poirot en help ons in onze speurtocht naar de verhalen van die mannen, vrouwen en kinderen die tijdens W.O. I in Engeland leefden en werkten. Help ons de uitdaging aan te gaan met de Engelse nieuwszender BBC die beweert dat de Belgische vluchtelingen geen enkel spoor hebben achtergelaten en zo de geschiedenis van die vluchtelingen naar het Engelse en Belgische publiek te brengen in een virtuele tentoonstelling. be - www.belgianrefugees14-18.be Het project Aan de slag over het kanaal is een internationaal cultureel-erfgoedproject van Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis. Het wordt ondersteund door de Vlaamse overheid. Partners in Vlaanderen: In Flanders Fields Familiekunde Vlaanderen. Partners in versity College London, Women s Library (London School of Economics) en Wie graag activiteiten i.v.m. W.O. I wil aankondigen via de Wekelijkse Oorlogskrant kan een mail sturen naar: cultuur@oostende.be Initiële research en concept: Virginie Michils, dienst Cultuur Oostende Samenstelling: Gregory Boite, historicus; Virginie Michils en Erwin Mahieu Extern adviseur: Erwin Mahieu Communicatie: Amelie Ingelbrecht, dienst Cultuur Oostende Eindredactie: Virginie Michils, dienst Cultuur Oostende en Martine Meire, directeur Druk en lay-out: drukkerij Lowyck Dank aan: Martine Vandermaes & Nadia Stubbe, Bibliotheek Kris Lambert; Claudia Vermaut, archivaris stad Oostende