verbeteren overleggen scholen samenwerken adviseren vertegenwoordigen voorlichten belangenbehartigen ketensamenwerking Jaarverslag 2009
Colofon Redactie algemene inhoud O.D.M. Paauwe-Insinger, directeur FNT A. de Bruijn-Wentink, beleidsmedewerker Vormgeving omslag B&M Design, Brielle Productie Samplonius & Samplonius B.V., Berkel en Rodenrijs
Inhoudsopgave Samenstelling Bestuur en Bureau 4 Voorwoord 5 De Organisatie 6 Doelstelling 6 Bestuur 6 Leden 6 Ledenvergaderingen 6 Keten Antistollingsbehandeling 7 Platformoverleg 7 Stuurgroep 7 Werkgroepen 7 Extern Overleg 8 Overleg met het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 8 Overleg met de Inspectie voor Volksgezondheid 8 Scholing 8 Commissies 9 Trombosedienst Accreditatie- en Beleidscommissie (TAB) 9 Commissie Interacterende medicatie cumarines 9 Commissie Standaardisering medisch handelen 9 Wetenswaardigheden 2009 10 Plannen voor 2010 11 Bijlage I Samenstelling commissies, redactie Tromnibus en overige overlegorganen 12 Bijlage II Samenstelling Stuurgroep keten Antistollingsbehandeling 12 Samenstelling Werkgroep Behandelaarschap 12 Samenstelling Werkgroep Scholing 12 Bijlage III Ledenlijst per 31-12-2009 14 3
Samenstelling Bestuur en Bureau Bestuur dr. F.H. Schuurman, voorzitter dr. G.L.A. Reijnierse, secretaris/penningmeester mw. dr. J.M. van Alphen-Jager mw. dr. A.T.M. van Holten-Verzantvoort drs. R.P. van t Land dr. F.J.M. van der Meer dr. P.B. Berendes mw. dr. ir. R. Sanders Bureau mw. O.D.M. Paauwe-Insinger, directeur mw. A. de Bruijn-Wentink, beleidsmedewerker mw. F.A.C. Versluijs, office manager 4
Voorwoord Graag bied ik u het Algemeen Jaarverslag 2009 van de Federatie van Nederlandse Trombosediensten aan. In 2009 is verdere invulling gegeven aan de initiatieven die in het vorige jaar zijn gestart ter verbetering van de samenwerking in de keten rondom de antistollingsbehandeling met vitamine K-antagonisten. Met deze verbetering wordt beoogd de patiëntveiligheid te verhogen en het aantal complicaties en daarmee het aantal (her)opnames van patiënten ten gevolge van het gebruik van antistollingsmedicatie, te verminderen. In dit verslag leest u welke concrete activiteiten hieromtrent in 2009 hebben plaats gevonden. In het jaarverslag 2008 spraken we reeds over het onderzoek Thematisch Toezicht Trombosezorg van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) dat in samenwerking met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is uitgevoerd. Dit onderzoek beoogt risicofactoren van de trombosezorg in kaart te brengen. Over de uitkomsten van het onderzoek kon IGZ in 2009 geen uitspraken doen. In 2009 heeft de op de beleidsdag van 2008 gestarte discussie, met als inzet verdere profilering trombosediensten en bevoegdheden van de FNT, een vervolg gekregen. Op geleide van een sterkte- zwakte analyse heeft het bestuur met het oog op toekomstige ontwikkelingen beleidsvoornemens geformuleerd waarbij de positie en het mandaat van de FNT als belangenbehartiger centraal stond. In het najaar is door de FNT de Bestuurlijke Afspraak voor eerstelijns- zorgpartijen Vanzelfsprekende Veiligheid ondertekend. Hiermee committeert de FNT zich aan de afspraak en zegt toe inspanningen te plegen om die veiligheid binnen haar aandachtsterrein te verbeteren. In dat kader kunnen de ontwikkeling van de LESA Actueel Medicatiedossier, de LESA Antistolling, de inspanningen rondom de implementatie van de Concept richtlijn medicatieoverdracht en de ontwikkeling van een patiëntveiligheidskaart worden vermeld. De reeds eerder ingezette trajecten in de keten hebben ook het verbeteren van de patiëntveiligheid als doel. Samenvattend kan gesteld worden dat de FNT en de leden trombosediensten zich op alle fronten inspannen om nader invulling te geven aan hun specifieke rol in de keten van de antistollingsbehandeling met vitamine K-antagonisten. Tot slot bedank ik eenieder die een bijdrage heeft geleverd aan het werk van de FNT in het afgelopen jaar, in het bijzonder de leden van het bestuur, de leden van de diverse commissies en de medewerkers van het bureau. dr. F.H. Schuurman voorzitter bestuur 5
De organisatie Doelstelling De Federatie van Nederlandse Trombosediensten (FNT) is op 6 februari 1971 opgericht met als doel het bevorderen van de kwaliteit van de antistollingsbehandeling in Nederland. De FNT tracht dit doel ondermeer te bereiken door: het behartigen van de belangen van de leden in Nederland; het bevorderen van kwaliteitsverbetering van het werk van de leden; het bevorderen van deskundigheid door middel van onderwijs aan de medewerkers van de leden; het verstrekken van richtlijnen aan de leden; het bevorderen van wetenschappelijke begeleiding van de leden; het geven van voorlichting; het bevorderen van overleg en samenwerking tussen instellingen en organisaties die betrokken zijn bij de leden; het vertegenwoordigen, nationaal en internationaal, van de leden. Bestuur Het bestuur vergaderde in 2009 6 keer en wel op 15 januari, 3 maart, 19 mei, 8 september, 13 oktober en 7 december. Over de volgende thema s werd onder andere gesproken: aanpassing vraagstelling medisch jaarverslag, nieuwe CBOrichtlijn, Landelijke richtlijn medicatieoverdracht, ontwikkeling kwaliteitsindicatoren trombosediensten, 24-uursbereikbaarheid van de trombosediensten, mogelijke introductie van nieuwe antitrombotische middelen, voortgang Stuurgroep Keten antistollingsbehandeling en de daaruit voortgekomen werkgroepen Behandelaarschap en Scholing. De jaarlijkse beleidsvergadering vond plaats op 27 januari. Deze vergadering was een vervolg op de bijeenkomst van 12 december 2008 waar een aanzet voor verdere koersbepaling door de FNT werd ontwikkeld. Het uitgangspunt voor deze discussie was de wens van het bestuur om meer uniformiteit onder trombosediensten te realiseren op het gebied van kwaliteit, bereikbaarheid en deskundigheid. De conclusies van de discussie zijn aan de leden trombosediensten voorgelegd in een presentatie. Deze presentatie werd beëindigd met een oproep aan de leden om zich sterk regionaal te profileren, accreditatie te verwerven, zich te committeren aan door de ledenvergadering geaccepteerde standaarden en protocollen en openheid van performance na te streven. Deze discussie over de toekomstige koers qua profilering en positionering van de FNT en haar leden is in 2010 vervolgd. Leden Per 31 december 2009 waren 63 trombosediensten aangesloten bij de FNT (zie bijlage III); 60 trombosediensten in Nederland, 2 trombosediensten in Spanje en 1 in Curaçao. Als nieuwe leden werden in het verslagjaar de stichting Begeleide Zelfzorg te Amsterdam (sbz) en de trombosedienst Noord-West Veluwe van het ziekenhuis St. Jansdal te Harderwijk welkom geheten. Op 31 december waren 51 trombosediensten geaccrediteerd en 1 trombosedienst bevond zich in de accreditatieprocedure. De overige leden hadden per 31 december 2009 nog geen accreditatie aangevraagd. Ledenvergaderingen Op 21 april, 22 juni en 30 november vonden ledenvergaderingen plaats. Tijdens de ledenvergadering van 21 april werd naar aanleiding van een notitie van drs. R.P van t Land gediscussieerd over de toekomst van trombosediensten en de rol van de FNT. Daarnaast werd uitgebreid aandacht besteed aan de inhoud van de CBO-consensus Richtlijn Diagnostiek, Preventie en Behandeling van Veneuze Trombo-embolie en Secundaire Preventie Arteriële Trombose. Een notitie met de consequentie van deze richtlijn voor de antistollingsbehandeling met vitamine K-antagonisten werd in de vergadering aangenomen. De 24-uursbereikbaarheid van de trombosediensten werd besproken en mogelijkheden tot verbetering werden voorgesteld. Het financieel jaarverslag 2008 werd toegelicht en aangenomen. In de ledenvergadering van 22 juni is door dr. H. van Ommen, kinderarts, een presentatie verzorgd met betrekking tot voorgesteld onderzoek kinderen en orale antistolling waaraan de leden trombosediensten zullen meewerken. Aan de orde in de vergadering kwamen ook de juridische consequenties van bloedafname in de avonduren. Een voorstel voor herziening van de indicatie- en rangordetabel werd aangenomen. In de vergadering van 30 november zijn de leden akkoord gegaan met een concept richtlijn 24-uursbereikbaarheid die met enkele aanpassingen in de eerstvolgende ledenvergadering in 2010 definitief bekrachtigd zal worden. De bereikte kwaliteit van de trombosediensten werd besproken aan de hand van de Samenvatting Medische jaarverslagen 2008. Aansluitend werden het algemeen jaarverslag 2008 en de begroting voor 2010 besproken en goedgekeurd. 6
Keten Antistollingsbehandeling In 2008 is door de FNT een traject in gang gezet om verbetering in de keten van de antistollingsbehandeling te realiseren. De aanleiding hiervoor waren de resultaten van het HARM-onderzoek beschreven in het Harm-Wrestling rapport. Naar aanleiding van dat onderzoek heeft IGZ de FNT aangespoord een actieplan op te stellen opdat het aantal medicatie gerelateerde (her)opnames in ziekenhuizen vermindert. In 2009 is verder vervolg gegeven aan de ingezette initiatieven. Hiertoe gesubsidieerd door het Ministerie van VWS ondersteunt DGV (thans IVM, Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik) de FNT bij de uitvoering van deze initiatieven. Platformoverleg Op 21 april van het verslagjaar werd voorafgaand aan de ledenvergadering voor de 2e keer een Platformoverleg keten antistollingsbehandeling georganiseerd. Het Platformoverleg kan worden gezien als een forum om met elkaar te spreken en ideeën uit te wisselen over de vraagstelling hoe de samenwerking in de keten rondom de antistollingsbehandeling verbeterd kan worden. In het eerste overleg dat in 2008 plaatsvond waren de knelpunten reeds geïnventariseerd. Bij 5 trombosediensten (Stichting Trombosedienst Groningen te Groningen, Trombosedienst Isala Klinieken te Zwolle, Stichting Rode Kruis Trombosedienst Neder-Veluwe te Ede, INR Trombosedienst Arnhem, Nijmegen, Overbetuwe te Nijmegen en de Trombosedienst van het Rode Kruis Ziekenhuis te Beverwijk) zijn in het verslagjaar onder begeleiding van IVM pilots uitgevoerd om een regiotafel te initiëren. De regiotafel is een overleg waar trombosediensten en directe regionale ketenpartners elkaar ontmoeten en concrete oplossingen bedenken voor de ervaren knelpunten in de antistollingsketen. In een zeer praktisch werkboek Ketenontwikkeling antistollingsbehandeling heeft IVM de opgedane ervaring in de pilotomgevingen beschreven. Ook zijn in dit werkboek tal van concrete voorbeeldbrieven en -acties opgenomen die goed toepasbaar blijken in de praktijk. Het werkboek nadert eind 2009 zijn voltooiing. Stuurgroep Op landelijk niveau werd door de FNT een overleg geïnitieerd met diverse beroepsorganisaties om ook vanuit het perspectief van koepelorganisaties impulsen te genereren ter verbetering van de samenwerking in de keten van de antistollingszorg. Dit overleg wordt Stuurgroepoverleg keten antistollingsbehandeling genoemd. Op 22 januari, 15 april en 17 juni kwam de Stuurgroep bijeen. IVM heeft 7 stellingen gedestilleerd uit het draagvlakonderzoek dat zij onder stakeholders van trombosediensten in 2008 heeft uitgevoerd. In het Stuurgroepoverleg werden aan deze stellingen prioriteiten toegekend waarna de 4 belangrijkste aandachtsgebieden om te komen tot verbetering van de antistollingsbehandeling in Nederland konden worden geformuleerd: 1) meer duidelijkheid omtrent verantwoordelijkheden van de diverse behandelaars; 2) hoger kennisniveau omtrent de antistollingsbehandeling; 3) verbeteren van overleg binnen de 1e lijn; 4) verbeteren van het proces rondom medicatieoverdracht. Voor de aandachtsgebieden Medicatieoverdracht en Overleg binnen de 1e lijn bestaan reeds landelijke forums waar de FNT bij is aangeschoven. De Projectgroep Medicatieoverdracht heeft advies gegeven en de Stuurgroep Medicatieoverdracht heeft de concept richtlijn medicatieoverdracht vastgesteld. Voor de invoering van de richtlijn geldt 2010 als overgangsjaar. IGZ zal per 01-02-2011 op de uitvoering toetsen. Wat betreft het Overleg in de 1e lijn is de FNT uitgenodigd bij te dragen aan de ontwikkeling van de LESA Antistolling en de LESA Actueel medicatiedossier. LESA staat voort Landelijke Eerstelijn SamenwerkingsAfspraken. Werkgroepen Voor de 2 resterende aandachtsgebieden zijn vanuit de Stuurgroep werkgroepen geformeerd die verschillende thema s nader uitwerken. De werkgroep Behandelaarschap poogt nader te formuleren wie, wanneer en op welke wijze eindverantwoordelijk is voor de antistollingsbehandeling. De werkgroep kwam op 11 mei, 6 juli, 10 augustus en 30 september bijeen en de eindnotitie van deze werkgroep zal in 2010 zijn beslag krijgen. De werkgroep Scholing heeft, ter verhoging van het algemene kennisniveau over antistolling, allereerst inzichtelijk gemaakt welke kennis per discipline van iedere beroepsgroep ten minste aanwezig dient te zijn. Daarna zullen in 2010 3 lesmodules worden ontwikkeld die als nascholingsinstrument kunnen worden ingezet bij de diverse beroepsorganisaties. De werkgroep Scholing kwam in 2009 op 7 mei en 2 september bijeen. 7
Extern overleg Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) In 2009 heeft de FNT regelmatig gecorrespondeerd en overleg gevoerd met het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in het kader van mogelijke saneringsmaatregelen als gevolg van introductie van nieuwe medicatie. Het gegeven dat trombosediensten geen financiële reserves mogen opbouwen is aanleiding geweest om een beroep te doen op de Overheid om eventuele saneringskosten voor haar rekening te nemen. Op advies van het Ministerie werd contact gezocht met de NZa hetgeen geleid heeft tot een technisch overleg over deze vraagstelling met de NZa, Zorgverzekeraars Nederland en de FNT. In 2009 kon dit overleg nog niet worden afgerond. De FNT is ook betrokken bij het overleg van VWS ter verbetering van Patiëntveiligheid in de 1e lijn. Alle koepelorganisaties die opereren binnen die 1e lijn zijn hier vertegenwoordigd. De Bestuurlijke Afspraak voor eerstelijns- zorgpartijen Vanzelfsprekende Veiligheid die ook door de FNT ondertekend is, is een voortvloeisel uit dit overleg. Door ondertekening van deze afspraak heeft de FNT zich verplicht tot inspanningen om de patiëntveiligheid te bevorderen. Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) De FNT heeft in het verslagjaar meerdere malen overleg gevoerd met IGZ. De directe aanleiding hiervoor was het thematisch onderzoek Trombosezorg dat IGZ in 2008 initieerde om meer inzicht te krijgen in de risicofactoren rondom de trombosezorg. In 2009 heeft IGZ nog geen resultaten van dit onderzoek kunnen melden. Wel heeft IGZ in de gesprekken laten weten een nadrukkelijker rol van de FNT wenselijk te vinden om meer uniformiteit onder trombosediensten te realiseren. Tegelijkertijd wordt meer transparantie nagestreefd op het gebied van veiligheid en kwaliteit. De FNT heeft in het verslagjaar hiertoe een set van prestatie-indicatoren ontwikkeld en die ter beoordeling en goedkeuring bij IGZ neergelegd. IGZ heeft in het verslagjaar op deze set nog niet inhoudelijk gereageerd. Scholing In 2009 werden weer diverse trainingen en bijscholingen georganiseerd. De applicatiecursus voor doseerartsen onder voorzitterschap van dr. F.J.M. van der Meer werd bezocht door 79 deelnemers. Aan de cursus Train de Trainer namen 27 cursisten deel en voor de cursus doseeradviseur slaagden 93 kandidaten. De opleiding Allround Medewerker Trombosedienst (AMTD) die in 2008 is gestart, wordt verzorgd door de Mondriaan onderwijsgroep Zorg, Welzijn, Sport en Bewegen, Veiligheid. Het medische deel van de opleiding wordt centraal onderwezen door een medicus die is verbonden aan één van de trombosediensten. Het totaal aantal uitgegeven deelcertificaten bedroeg 232. Dit aantal is als volgt onderverdeeld: 37 deelcertificaten voor de module administratief, 90 voor de module bloedafname, 94 voor de module algemeen en 11 voor de module multi-culturele communicatie. De jaarlijkse nascholingsdag van de FNT voor de algemeen medewerkers en de doseeradviseurs vond plaats op 18 april te Apeldoorn en werd door ruim 800 medewerkers bezocht. Het programma was gevarieerd en is zeer positief gewaardeerd. De eerste lezing over ketensamenwerking werd hilarisch afgebroken door TOOS die, in vloeibaar Rotterdams, haar ervaringen met het medicijngebruik van haar moeder deelde met de aanwezigen. Daarna werd het programma weer serieus en werden de thema s Sinustrombose en Kanker en trombose` behandeld. Voor de algemeen medewerkers kende het programma in de middag de onderwerpen Risico s van de atherosclerotische plaque op het krijgen van arteriële trombose, Medicatieoverdracht, Pil en trombose en afsluitend Steunkousen de noodzaak en praktische adviezen. De doseeradviseurs werden bijgepraat over de thema s Kinderen en orale antistolling, Orale antistolling en tandheelkunde en sloten de dag af met een blok casuïstiek. 8
Commissies Trombosedienst Accreditatie- en Beleidscommissie (TAB-commissie) De Trombosedienst Accreditatie- en Beleidscommissie (TAB-commissie) is gericht op het ontwikkelen van richtlijnen en protocollen voor trombosediensten en bewaakt de voortgang van het accreditatieproces bij de aangesloten leden. De commissie vergaderde op 16 februari, 13 augustus en 15 oktober. Enkele thema s die in de bijeenkomsten werden behandeld zijn: herziening vragenlijst behorende bij de CCKL/ TAB audit, juridische aspecten rondom bloedafname in de avond, hoe te handelen bij patiënten die cytostatica gebruiken en de ACTA richtlijn voor tandheelkundige ingrepen onder orale antistolling. De vragenlijst behorende bij de Praktijkrichtlijn werd herzien voor de thema s: richtlijn medicatieoverdracht, invoering rangorde en indicatietabel, aanwezigheid doseerartsen. Daarnaast werd de FNT-vragenlijst gesynchroniseerd met de vragenlijst van de CCKL. Besloten werd aan de praktijkrichtlijn van de FNT een hoofdstuk Ketensamenwerking toe te voegen. Het bestuur van de FNT is akkoord gegaan met het verzoek van de TAB-commissie om de huidige praktijkrichtlijn geheel te laten herschrijven. De aanleiding hiervoor is het feit dat de huidige praktijkrichtlijn meer een interpretatiedocument is dan een beschrijving van de norm. Om meer uniformiteit met de benadering van laboratoria door CCKL bij audits te realiseren, lijkt een herijking van de FNT-praktijkrichtlijn wenselijk. Zodra dit document wordt herschreven zal het nog te ontwikkelen hoofdstuk Ketensamenwerking hierin worden opgenomen. In het verslagjaar ontvingen 6 trombosediensten voor het eerst hun certificaat (Stichting Artsenlaboratorium en trombosedienst Alkmaar en omgeving (Starlet) te Alkmaar, Trombosedienst Apeldoorn-Zutphen te Apeldoorn en Zutphen, Trombosedienst Noord-West Veluwe in het ziekenhuis St. Jansdal te Harderwijk, Stichting Trombosedienst Oostelijk Zuid-Limburg te Heerlen, Trombosedienst Medisch Spectrum Twente (MST) te Enschede en de Trombosedienst van de Isala Klinieken te Zwolle. Hiermee kwam de stand voor het totaal aantal gecertificeerde trombosediensten op 31 december 2009 op 51. Commissie interacterende medicatie cumarines De commissie ontwerpt en onderhoudt de Standaard afhandeling interacterende medicatie cumarines ten behoeve van apothekers en trombosediensten. Deze afhandelingsrichtlijn beoogt de veiligheid en effectiviteit van de VKA-behandeling in situaties van interacterende co-medicatie te bevorderen. Voorts registreert de commissie nieuwe interactiemeldingen en initieert zo nodig onderzoek. De commissie kwam 4 x bijeen en wel op: 11 maart, 10 juni, 9 september en 9 december. Interactiemeldingen en aanpassingen in de Standaard Interactiemeldingen worden beoordeeld op een aantal aspecten: de kwaliteit van de melding, is de interactie aannemelijk, is de interactie relevant en moet het interacterend geneesmiddel opgenomen worden in de Standaard. De interactiemeldingen komen direct bij de commissie binnen of worden via Lareb aangeleverd. Alle interacties worden geregistreerd en periodiek geïnventariseerd. Er werden interactiemeldingen ontvangen over: fusidinezalf, amoxicilline, gabapentine, mitotaan. Deze meldingen hebben niet geleid tot wijzigingen in de standaard. (Es)omeprazol werd als nieuwe interactie in de Standaard opgenomen naar aanleiding van inventariserend onderzoek bij de trombosediensten. Daaruit bleek dat frequent cumarine dosisverlaging nodig is na start van (es)omeprazol. Er zijn twee nieuwe contra-indicaties toegevoegd aan de Standaard: cotrimoxazol (uitgezonderd bij chronische infecties met Pneumocystis carinii) en miconazol cutaan. Dit laatste naar aanleiding van een 9-tal interactiemeldingen bij de commissie en goede vervangbaarheid van het preparaat. Metformine is op de attentielijst geplaatst. De commissie heeft verschillende meldingen van INR daling ontvangen. De voedingssupplementen met vit K lijst is wegens verouderde gegevens en onmogelijkheid om de lijst up-to-date te houden uit de Standaard verwijderd. Nieuwe geneesmiddelen Nieuwe geneesmiddelen worden beoordeeld op hun à priori kans op relevante interactie en op de noodzaak om toegevoegd te worden aan de Standaard. Twintig (20) nieuwe geneesmiddelen werden beoordeeld. Hiervan werden 5 opgenomen in de Standaard: etravirine, darunavir, efavirenz, vinflunine, doripenem. Overige activiteiten In het kader van een mogelijke epidemie met het H1N1 griepvirus werd literatuuronderzoek gedaan naar potentiële interactie tussen oseltamivir en cumarines. Er werd geen aanleiding gevonden om voor oseltamivir een interactie waarschuwing te doen uitgaan. Twee commissieleden hebben in een overleg met de werkgroep oncolytica/interacties het beleid omtrent cumarine behandeling tijdens cytostatische behandeling afgestemd waarop wijzigingen in de Standaard werden doorgevoerd. Samenwerking Lareb Er is een goede uitwisseling van informatie, onderzoeksgegevens en interactiemeldingen tussen de commissie en Lareb, leidend tot een steeds betere kwaliteit. Commissie Standaardisering medisch handelen De commissie Standaardisering medisch handelen heeft een landelijke richtlijn en leidraad opgesteld voor het doseren van vitamine K-antagonisten. Op 12 september vond hierover een discussiebijeenkomst plaats voor medisch leiders en doseerartsen. De werkzaamheden van de commissie hebben geresulteerd in De kunst van het doseren die medio 2010 is uitgegeven. 9
Wetenswaardigheden De consequenties van de in 2008 nieuw vastgestelde CBO-richtlijn voor de antistollingsbehandeling met vitamine K-antagonisten zijn inzichtelijk gemaakt en akkoord bevonden door de leden in de ledenvergadering van 21 april 2009. In 2009 leverden 57 trombosediensten het medisch jaarverslag over 2008 aan ten behoeve van de Samenvatting medische jaarverslagen. In 2009 is besloten de vraagstelling ten behoeve van het medisch jaarverslag aan te passen. In 2009 werd een nieuwe rangorde- indicatietabel van kracht. In 2009 is de WAR niet geconsulteerd door de FNT. In 2009 werden van 7 promovendi proefschriften, waarvan de inhoud van belang wordt geacht voor de trombosediensten onder de leden verspreid te weten: drs. Y. van Leeuwen, drs. N. Folkeringa, drs. M. Beinema, drs. S. Kuipers, drs. A. Brandsen-Schreijer, drs. I. Bezemer en drs. F.F. van Doormaal. In 2009 namen 99 laboratoria deel aan het kwaliteits-controleprogramma van RELAC en 72 aan de controle van de Point-Of-Care stollingsmonitoren (POC-meters). In 2009 werden de cd-roms Leren doseren en Stolling en Antistolling herschreven. In 2009 zijn circa 70.000 folders informatie voor mensen met trombose bij de trombosediensten afgeleverd. In 2009 verscheen het verenigingstijdschrift Tromnibus weer driemaal. In 2009 werd driemaal juridisch advies gevraagd en wel over de volgende onderwerpen: juridische aspecten rondom de verantwoordelijkheid van een trombosedienstarts met betrekking tot de richtlijn medicatieoverdracht, de bewaarplicht voor trombosediensten wat betreft zelfmanagementdata en bloedafname door de trombosedienst in de avonduren. 10
Plannen voor 2010 Het zal u niet verbazen dat in 2010 de accenten voor het bestuur en voor de leden trombosediensten liggen op concretisering van activiteiten ter verbetering van de patiëntveiligheid. De ingeslagen wegen zullen tot concrete resultaten moeten leiden. Hierbij worden de volgende activiteiten ontplooid: In 2010 zal getracht worden een multidisciplinair overleg te starten om de mogelijkheden van begeleide introductie van nieuwe antitrombotische medicatie te bespreken. Implementatie van de Concept richtlijn Medicatieoverdracht. Ontwikkeling van onderwijsmodules ter bevordering van algemene kennis van de orale antistollingsbehandeling voor alle disciplines uit het zorgveld. Vaststellen met regionale ketenpartners wie op welk moment voor de orale antistollingsbehandeling eindverantwoordelijk is. Opstarten, op geleide van het werkboek Ketenontwikkeling antistollingsbehandeling, van regiotafels door alle trombosediensten. Implementatie van richtlijnen en leidraden uit De kunst van het doseren. Ontwikkelen van een krachtiger FNT. Vergroten van de bekendheid van de FNT bij de diverse stakeholders. Tot slot maar niet in de laatste plaats zal het bestuur nauwlettend de vinger aan de pols houden bij het Ministerie van VWS en bij IGZ voor wat betreft de resultaten van het IGZ thematisch onderzoek, de voortgang en ontwikkeling van prestatie-indicatoren en last but not least de introductie van nieuwe medicatie en de daarmee samenhangende mogelijke saneringsmaatregelen voor trombosediensten. 11
Bijlage I Samenstelling commissies, redactie Tromnibus en overlegorganen Wetenschappelijke Adviesraad FNT / TSN prof. dr. J. Rosing, voorzitter prof. dr. J.W.N. Akkerman prof. dr. A. de Boer prof. dr. H.R. Büller dr. K. Hamulyák dr. W.L. van Heerde prof. dr. V.W.M. van Hinsbergh prof. dr. C. Kluft prof. dr. M.M. Levi dr. F.J.M. van der Meer prof. dr. K. Mertens mw. dr. S. Middeldorp prof. dr. H. Pannekoek (liaison officer voor het bestuur van de TSN) prof. dr. M.H. Prins Trombosedienst Accreditatie- en Beleidscommissie drs. R.P. van t Land, voorzitter mw. drs. M.T.H. Albers-Akkers dr. M.J. Beinema mw. M. van der Velden mw. C. van de Wetering mw. F. Postema-Martens mw. A. de Bruijn-Wentink, ambtelijk secretaris Commissie Interacterende medicatie cumarines mw. dr. A.T.M. van Holten-Verzantvoort, voorzitter mw. drs. A. Horikx, apotheker dr. F.J.M. van der Meer, internist dr. T. Schalekamp, apotheker mw. drs. I. van de Riet, arts drs. J. Andeweg, apotheker Namens Lareb is drs. R. Gerritsen contactpersoon voor deze commissie Commissie Voorlichting mw. O.D.M. Paauwe-Insinger, voorzitter dr. H.J. Adriaansen mw. F. Postema-Martens Commissie Standaardisering medisch handelen mw. dr. J.J. van Geest-Daalderop, voorzitter prof. dr. M.M. Levi mw. drs. B.D. van Dolder mw. drs. G. Piersma-Wichers drs. R.P. van t Land Gemeenschappelijke Klachtencommissie van de ledentrombosediensten mw. mr. G.C. van de Grampel, voorzitter mw. mr. drs. S.M.T. Puister, vice-voorzitter (namens de CTD) drs. E. van Meegen mw. drs. M.T.H. Albers-Akkers mw. A. Groot Bruinderink-Baak mw. A. Polder-Poley (namens de CTD) mw. M. Smink-Meijer mw. drs. S.W. Wesselink, mediator mw. A. de Bruijn-Wentink, ambtelijk secretaris Redactie Tromnibus mw. O.D.M. Paauwe-Insinger, voorzitter dr. A.M.H.P. van den Besselaar dr. K. Hamulyák, wetenschappelijk eindredacteur mw. drs. A. Horikx dr. F.J.M. van der Meer mw. A. Willebrand Commissie Financiële zaken dr. G.L.A. Reijnierse, secretaris/penningmeester mw. O.D.M. Paauwe-Insinger Overige functies directeur FNT directeur Trombosestichting Nederland (TSN) secretaris van de sectie Stolling van de Stichting Kwaliteitsbewaking Medische Laboratoriumdiagnostiek (SKML) secretaris van de Stichting Kwaliteitsbevordering Stollingsonderzoek (SKS) Commissie Scholing mw. dr. J.J. van Geest-Daalderop mw. drs. I. van de Riet mw. O.D.M. Paauwe-Insinger 12
Bijlage II Samenstelling Stuurgroep keten antistollingsbehandeling + werkgroepen Stuurgroep Keten antistollingsbehandeling Voorzitter KNMP NVVC NVA NIV NHG NMT NVVH NVZA NVK VERENSO De Hart & Vaatgroep Projectgroep Medicatieoverdracht FNT prof. dr. H. ten Cate, Universiteit Maastricht, Interne Geneeskunde Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie mw. drs. A. Horikx Nederlandse Vereniging voor Cardiologie dr. G.A.M. Pop Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie mw. dr. A.W.M.M. Koopman-van Gemert Nederlandsche Internisten Vereeniging, drs. H.J. Blom Het Nederlands Huisartsen Genootschap, drs. L.J. Boomsma Nederlandse Maatschappij ter bevordering van de Tandheelkunde drs. A.P.A Schuurman, opgevolgd door mw. mr. J.M. van der Ven Nederlandse Vereniging voor Heelkunde, dr. P. de Smit Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuisapothekers drs. J.C.C. van Niel Nederlandse vereniging voor Kindergeneeskunde, mw. dr. I.M. Appel Vereniging van specialisten ouderengeneeskunde / sociaal geriaters dhr. M.W.F. van Leen mw. drs. A.M.H.J. Auwerda mw. drs. A. de Roos dr. F.J.M. van der Meer, mw. dr. A.T.M. van Holten-Verzantvoort mw. O.D.M. Paauwe-Insinger mw. A. de Bruijn-Wentink Werkgroep Behandelaarschap drs. R.P. van t Land, voorzitter mw. drs. A. Horikx mw. dr. A.T.M. van Holten-Verzantvoort drs. H.J. Blom drs. L.J. Boomsma dhr. M.W.F. van Leen dr. P. de Smit mw. A. de Bruijn-Wentink, ambtelijk secretaris Werkgroep Scholing dr. F.J.M. van der Meer, voorzitter dr. G.A.M. Pop mw. dr. A.W.M.M. Koopman-van Gemert drs. L.J. Boomsma drs. J.C.C. van Niel drs. A.P.A. Schuurman mw. A. de Bruijn-Wentink, ambtelijk secretaris 13
Bijlage III Ledenlijst per 31-12-2009 Naam Trombosedienst STARLET (Artsenlab. en Trombosedienst) Alkmaar Stichting Trombosedienst Almelo Meander Medisch Centrum, Trombosedienst ATAL Medisch Diagnostisch Centrum Stichting Begeleide Zelfzorg (sbz) Trombosedienst Apeldoorn-Zutphen Trombosedienst van het Wilhelmina Ziekenhuis Centro Clinico Europa Trombosedienst van het Rode Kruis Ziekenhuis Trombosedienst van het ADC Laboratorium Stichting Trombosedienst Delft e.o. Stichting Artsenlaboratorium en Trombosedienst Trombosedienst Deventer, Doetinchem, Winterswijk Trombosedienst van het Weel Bethesda Ziekenhuis Stichting Regionale Trombosedienst Drechtsteden Trombosedienst Medisch Diagnostisch Centrum Drachten Trombosedienst Rode Kruis Neder-Veluwe Trombosedienst Leveste Scheper Ziekenhuis Trombosedienst Medisch Spectrum Twente AntiStollingsCentrum Oost-Nederland ASCON Stichting Regionale Trombosedienst Breda e.o. Trombosedienst van het St. Annaziekenhuis Trombosedienst Gouda e.o. Stichting Trombosedienst Groningen TD Saxenburgh Groep, Ziekenhuis Röpcke Zweers Trombosedienst NW-Veluwe Trombosedienst Ziekenhuis De Tjongerschans Stichting Trombosedienst Oostelijk Zuid-Limburg Trombosedienst van het Elkerliek Ziekenhuis Trombosedienst ZGT Hengelo Stichting Trombosedienst voor het Gooi Stichting Medische Diagnostiek (Medial) Trombosedienst van het Ziekenhuis Bethesda STAT Westfriesland Trombosedienst Artsenlaboratorium Zaanstreek Trombosedienst Friesland Noord Stichting Trombosedienst Leiden e.o. Trombosedienst Flevoland Stichting Trombosedienst Maastricht Trombosedienst van het Diaconessenhuis Trombosedienst Zeeland INR Trombosedienst Arnhem, Nijmegen, Overbetuwe Trombosedienst Ziekenhuis Bernhoven Stichting Trombosedienst s-gravenhage e.o. Trombosedienst Roermond Trombosedienst van het St. Franciscus Ziekenhuis Trombosedienst & Artsenlab. Rijnmond Stichting Trombosedienst Schiedam e.o. Stichting Trombosedienst s-hertogenbosch e.o. Plaats ALKMAAR ALMELO AMERSFOORT AMSTERDAM AMSTERDAM APELDOORN / ZUTPHEN ASSEN BENIDORM BEVERWIJK CURACAO DELFT DEN HELDER DEVENTER, DOETINCHEM, WINTERSWIJK DIRKSLAND DORDRECHT-GORINCHEM DRACHTEN EDE EMMEN ENSCHEDE ENSCHEDE / LICHTENVOORDE ETTEN-LEUR GELDROP GOUDA GRONINGEN HARDENBERG HARDERWIJK HEERENVEEN HEERLEN HELMOND HENGELO HILVERSUM HOOFDDORP HOOGEVEEN HOORN KOOG AAN DE ZAAN LEEUWARDEN LEIDEN LELYSTAD MAASTRICHT MEPPEL MIDDELBURG NIJMEGEN OSS / VEGHEL RIJSWIJK ROERMOND ROOSENDAAL ROTTERDAM SCHIEDAM s-hertogenbosch 14
Naam Trombosedienst Orbis Trombosedienst Stichting Trombosedienst Zuid-West Friesland Trombosedienst Zeeuws-Vlaanderen Trombosedienst Ziekenhuis Rivierenland Trombosedienst Midden Brabant Nederlandse Trombosedienst Torremolinos SALTRO Stichting Trombosedienst Regio Eindhoven Trombosedienst Noord-Limburg Trombosedienst van het Sint Jansgasthuis Trombosedienst van het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis Stichting Zeister Trombosedienst Trombosedienst Zevenaar e.o. Trombosedienst Isala Klinieken Plaats SITTARD-GELEEN SNEEK TERNEUZEN TIEL TILBURG TORREMOLINOS UTRECHT VELDHOVEN VENRAY / VENLO WEERT WOERDEN ZEIST ZEVENAAR ZWOLLE
Krimkade 20a Postbus 200 2250 AE Voorschoten T 071-5617776 F 071-5618008 E fnt@fnt.nl www.fnt.nl