Flitsen met de reportageflitser Inleiding Flitsen. Voor veel mensen synoniem met lelijk licht. Jammer, want het kan zo veel anders. In principe geldt: licht = licht. Of het nu van de zon komt, van een daglichtlamp en van een flitser, dat maakt niet uit. Maar HOE het licht wordt ingezet, hoe het gevormd wordt, dat is van groot belang. Daarom is het licht in het gouden uurtje wel mooi en het licht midden op de (zonnige) dag niet. Terwijl het toch dezelfde zon is. Flitslicht kan dus wel degelijk voor goed belichte foto s zorgen. Als je maar weet hoe je het in moet zetten. Wanneer moet ik mijn flitser dan gebruiken, vraag je je misschien af Er zijn fotografen die zetten de flitser altijd in, anderen nooit. Een duidelijke scheidslijn is nooit te geven. Ik zeg altijd: heb je meerdere lichtbronnen nodig, anders dan de zon, schakel dan een flitser in. Of twee. Op die manier kun je licht inzetten en laten vallen op plaatsen waar jij het wilt. Dan ben je bezig met het schilderen met licht. En dat was toch de definitie van fotograferen? Het materiaal Reportageflitser Logisch zul je zeggen. Maar welke? Er zijn vele soorten en maten verkrijgbaar. Merkeigen of een ander merk? Welk richtgetal? Moet ik de zwaarste (en duurste) versie nemen? TTL of Manueel? Allemaal vragen die je enorm kunnen laten twijfelen. Mijn advies is heel simpel: wil je je eerste reportageflitser aanschaffen? Kies dan voor een merkeigen, dus Nikon op Nikon en Canon op Canon, etc. Daarmee loop je gewoon het minste risico op communicatieproblemen. En daarmee heb je ook direct een volwaarde TTL flitser die goed communiceert met je camera. Ga je voor een tweede, derde of vierde flitser? Dan is er meer keuze
en is een ander merk ook de overweging waard. Wil je op de strobistmanier gaan werken, dan kun je zelf kiezen voor een eenvoudige manuele flitser. Kenmerken van de reportageflitser - Behuizing met insteltoetsen, draaiwieltjes, ledjes en eventueel een LCD-scherm - Flitskop (meestal) op draaivlak om te kantelen en/of draaien. Vaak voorzien van zoomfunctie Links: Nikon SB-600 TTL flitser ( 225,-) Rechts: Godox TT560 Manuele flitser ( 65,-) De kracht van een reportageflitser wordt vaak aangeduid met het richtgetal, ook wel GN (Guide Number) genoemd. Dit GN is een formule waarmee aangegeven wordt in hoeverre de flitser in staat is om een onderwerp goed te belichten bij een brandpuntsafstand van 50mm en ISO100. De formule luidt: GN = Diafragma X afstand in meters. Voorbeeld: met een flitser die een richtgetal van 40 heeft en een diafragma van f/4 kun je een onderwerp goed belichten tot maximaal 10 meter. Werk je op f/8 dan is de maximale afstand nog maar 5 meter. Lampstatief Zodra je de flitser loskoppelt van de camera (strobistfotografie) kun je eigenlijk niet zonder een lampstatief. Het geeft je de mogelijkheid om de flitser op een bepaalde hoogte te plaatsen, schuin te richten, een lichtvormer (paraplu, softbox) er voor te plaatsen. Reflectiescherm Waar licht is, is ook schaduw. Dat is prachtig, want zo geef je definitie aan je model. Maar de schaduw is niet altijd zoals je die
hebben wilt. Soms wil je die net even wat oplichten. Dat kan uitstekend met een reflectiescherm. Die zijn in veel maten verkrijgbaar, tot maximaal ruim 1 meter doorsnede. Vaak zijn het 5-in-1 schermen, waardoor je de mogelijkheid hebt om te kiezen voor diffuus, zwart, wit, goud of zilver. Vaak zijn ze rond, maar ovaal en met handgreep bestaan ze ook. Paraplu Een enorm handig ding. Goedkoop, waardoor het niet erg is als er eens eentje sneuvelt. Het grote voordeel van een paraplu is wel dat deze snel gemakkelijk en klein is. Het past altijd wel ergens. In diverse uitvoering verkrijgbaar, waarvan de witte paraplu de bekendste is. Die kan ook gebruikt worden om doorheen te flitsen. Daarnaast zijn er zilveren en gouden uitvoeringen beschikbaar. Wit geeft wat zachter en diffuser licht dan zilver, dat is iets harder. Goud geeft een warme, glamourachtige look, maar kan ook snel te geel zijn.
Softbox De softbox is enorm populair bij fotografen, zeker in de studio, maar ook op locatie zijn ze goed inzetbaar. Niet zo verwonderlijk, want de softbox geeft prachtig zacht, maar toch gericht licht en heeft een mooi schaduwverloop. Gelukkig zijn ze ook in opvouwbare varianten verkrijgbaar, zodat ze ook buiten inzetbaar zijn. Snoot Een snoot wordt gebruikt om het licht te bundelen. Smaller te maken. Om bijvoorbeeld het licht alleen op het haar te laten vallen (haarlicht). Of om een kleine spot licht op de achtergrond te zetten. Een snoot is verkrijgbaar voor elke reportageflitser, maar een lege Pringles bus waar de onderkant uitgeknipt is, werkt ook erg goed.
Flashbender Een ding wat een beetje ondefinieerbaar is, de Rogue Flashbender. Een hulpstuk wat op de flitser geplaatst wordt met klittenband en in allerlei vormen de buigen is. En waarmee het licht in allerlei vormen te sturen is. Uit ervaring weet is dat het een prima systeem is om mee te werken, goedkoop is het echter niet. Technieken Inflitsen Deze techniek gebruik je wanneer een andere (lees: de zon) tegenlicht geeft. Op zich is tegenlicht van de zon heel mooi licht, maar heb je altijd last van donkere partijen. Gelukkig kun je die oplichten met een reportageflitser (op de camera). Er zijn een paar dingen waar je dan even op moet letten. We werken met de camera in de M-stand en de flitser op TTL. Hiermee bepalen we zelf hoe de belichting van de omgeving is, en de flitser bepaalt hoe het model belicht wordt. Ofwel: de sluitertijd bepaalt de belichting van de omgeving, de flitser bepaalt de belichting van het model. Om erachter te komen hoe de belichting ingesteld moet worden is het een kwestie van systematisch te werk gaan en enkele testopnames te maken. Zorg ervoor dat je eerst een goede belichting van de omgeving krijgt, zonder de flitser in te schakelen. Probeer indien mogelijk de sluitertijd rond de flitssynchronisatietijd te houden. Speel indien nodig met de ISO-waarde. Schakel de flitser pas in als die gewenste belichting bereikt is. Stel de juiste flitslichtcompensatie in door middel van enkele testfoto s. Een waarde van -1 FEV is een goede uitgangspositie.
Bouncen Wil je niet direct inflitsen, dan kun je ook gebruik maken van de bounce techniek. Dat betekent dat je de flitser niet direct op het model richt, maar op een onder oppervlak en daarmee indirect belicht. Dat oppervlak kan een lichte muur zijn, maar ook een wit overhemd wat iemand draagt of een wit reflectiescherm. Hoe groter het oppervlak, hoe zachter het licht wordt. Let wel op de kleur van het oppervlak: als het geen wit is, kan het een kleurzweem meegeven. Veel fotografen hebben wel ergens een omnibounce liggen: zo n diffuus kapje over de flitser. Dit kapje verstrooit het licht enorm. Het meeste licht gaat naar voren, maar er wordt ook licht naar onderen, boven en de zijkanten gestuurd. In een binnenruimte heeft dit tot gevolg dat dat licht gaat weerkaatsen op de vloer, het plafond, de muren etc. In een buitenlocatie heeft het eigenlijk geen zin, want er is niks om tegen te weerkaatsen. Let er wel op dat je bij gebruik van de omnibounce te flitser schuin omhoog richt, ongeveer op 60 graden. Flitser op de Strobist manier Inleiding Strobistfotografie is niks meer of minder dan los van de camera flitsen. Vaak onder deze condities: - Meestal draadloos (zender-ontvanger) - Vaak met meer dan één flitser - Manueel of TTL - In de studio of op locatie Het leuke van strobistfotografie is dat a) de mogelijkheden oneindig zijn en b) je niet veel dure apparatuur nodig hebt. Zo kun je uitstekend werken op enkele Yongnuo 460 flitsers, die zo n 50 per stuk kosten. Daarnaast enkele lichtvormers zoals een paraplu of een softbox, een reflectiescherm en wat (lichtgewicht) statiefjes en je bent compleet. Maar dat is niet helemaal waar. Nu de flitser los staat van de camera, moet er op een bepaalde manier gecommuniceerd worden. Daar zijn diverse systemen voor. Nikon heeft het CLS systeem (Creative Light System) waarbij een externe (Nikon) flitser middels de popup flitser aangestuurd wordt. Ik meen dat de laatste Canons dat ook kunnen. Leuk, maar niet echt ideaal, want je hebt wel steeds de dure Nikon flitsers nodig. Dan zijn er zenders en ontvangers die met infrarood licht werken. Werkt prima binnenshuis, omdat daar het signaal goed weerkaatst wordt en dus al gauw wordt opgevangen. Zender en ontvanger moeten elkaar wel kunnen zien. Een flitser achter en muurtje plaatsen werkt dan helaas niet. Daarnaast werkt het systeem buiten heel slecht, vanwege het niet kunnen weerkaatsen en vanwege de grote hoeveelheid daglicht die het IR-signaal teniet doet.
Dan zijn er nog de radiografische systemen (die mijn voorkeur hebben). Die werken, zoals de naam al zegt, met een radiosignaal. Werkt daarom ook gewoon buiten en uit zicht. En dat is gemakkelijk. Veelal zijn ze ook nog eens merkonafhankelijk. Je kunt dan Nikon flitsers gebruiken bij een Canon camera etc. Er zijn twee stromingen: de high end systemen die TTL werken zoals Phottix, SkyPort, Pocketwizard en de low end systemen die allen manueel werken zoals Cactus, Godox, Yongnuo. Wanneer we het over strobistfotografie hebben, is het flitslicht praktisch gezien het hoofdlicht. Het omgevingslicht speelt wel een rol, maar slechts als bijlicht. Dit in tegenstelling tot de studio, waar het omgevingslicht geen rol meer speelt. Een leuke speling, die nogal eens wordt toegepast is het zogenaamde colorshifting. Waarbij het model met oranje licht (flitser met een full CTO-gel) wordt belicht en de witbalans op lamplicht wordt ingesteld. Door deze witbalans wordt extra blauw lciht toegevoegd om het oranje lamplicht te compenseren. Het model wordt dan ineen niet meer oranje, maar normaal (wit) belicht. Het omgevingslicht wordt echter ook een stuk blauwer, waardoor een surrealistische setting ontstaat. Het gedrag van flitslicht in de praktijk: - Kleine lichtbron = hard licht - Grote lichtbron = zacht licht - Lichtbron ver weg = hard licht - Lichtbron dichtbij = zacht licht Hou daar rekening mee! Welk licht wil je gebruiken? Pas daar je middelen op aan. Meestal is bij portretfotografie zacht licht gewenst, dus dan kies je voor een groot oppervlak (bijv. paraplu of softbox) en die stel je dichtbij het model op. Leer zo te variëren met flitslicht. En dan het je ook nog te maken met de Inverse Square Law. Wat betekent dit? De Inverse Square Law is een natuurkundige regel die stelt dat de intensiteit van het licht omgekeerd proportioneel afneemt ten opzichte van de oppervlakte bij een verdubbeling van de afstand. Wat betekent dit nu in gewoon Nederlands? Eenvoudig gezegd: als je de afstand tussen lichtbron en onderwerp verdubbelt, dan vermindert de hoeveelheid licht met een factor vier (twee in het kwadraat). Dus als je een goede belichting van je onderwerp hebt gevonden op een afstand van 1m vanaf de lichtbron, en je plaatst de flitser nog een meter achteruit (dus 2m in totaal) dan moet de flitskracht 4x zo sterk worden ingesteld om tot dezelfde belichting te komen. Dit komt doordat de lichtsterkte sneller afneemt naarmate het meer afstand moet afleggen. Het werkt natuurlijk ook andersom. Wanneer de afstand tussen flitser en onderwerp gehalveerd wordt, dan is nog maar ¼ flitskracht nodig om weer dezelfde belichting te krijgen. Want ½ in het kwadraat is immers ¼.
Omdat je bij strobistfotografie helemaal vrij bent waar je de flitsers plaatst, zijn er ineens heel veel mogelijkheden. Zo kun je heel basic kiezen voor een flitser links en eentje rechts, beiden op zo n 45 graden. Dat zit je altijd heel safe, maar het is misschien wel de minst spannende. Een andere mogelijkheid is om een flitser naast je te plaatsen en eentje achter het model, waardoor je aan haarlicht creëert. Eventueel kun je dit licht bundelen tot een smalle bundel licht met de hulp van een snoot of simpelweg een pringles bus. Flitsen in de Studio Inleiding Bij studiofotografie komt in feite hetzelfde terug als bij Strobistfotografie. Alleen hebben we in de studio geen omgevingslicht. We werken dan puur en alleen met flitslicht. In de studio heb je vaak meer tijd en rust om een setting op te bouwen, vaak kan dat al voordat het model uit de kleding- en make-upsessie is. Waar je in een studio wel mee te maken krijgt, in tegenstelling tot buiten, is dat je te maken hebt met een vaste achtergrond. Vaak in diverse kleuren, maar zwart en wit zijn wel de meest voorkomende. Daarmee hebben we ook direct een lastig punt te pakken. Want een zwarte achtergrond wil je meestal graag zwart houden. En een witte achtergrond wil je wit houden. Hoe is dat mogelijk? Het sleutelwoord is: afstand houden. Een zwarte achtergrond krijg je door er voor te zorgen dat er geen licht op de achtergrond valt. Meestal wat lastig, omdat je het model wel moet uitlichten. Sta je te dicht op de achtergrond, dan zal
er al snel licht lekken naar de achtergrond. En ook al is je achtergrond dan zwart gekleurd, deze zal uiteindelijk grijs worden. De oplossing is: afstand maken tussen model en achtergrond. Ook hier komt de Inverse Square Law weer om de hoek kijken. Lage flitskracht gebruiken, waardoor het licht snel minder wordt en dan niet meer op de achtergrond terecht komt. Voorbeelden: http://strobox.com/photo/29054-commercial-fashion-portrait-still_life-studio-strobe-beauty_dish http://strobox.com/photo/5334-portrait-reflector-bounce_umbrella-strip_softbox-strobe http://strobox.com/photo/20224-portrait-strobe-softbox-octobox-strip_softbox-reflector http://strobox.com/photo/1051-portrait-hairlight-softbox-strobe Een witte achtergrond krijg je door er juist (veel) licht op te zetten. Dus een extra flitser die de achtergrond belicht, en wel zodanig dat die ook echt wit is. Het risico daarbij is overstraling. Wat is dat? Overstraling is een teveel aan licht wat via de achtergrond terug op je model terecht komt. En die krijgt dan van die vage, uitgebeten en contrastloze contouren. De scherpte is er dan van af. En dat is iets wat je altijd moet voorkomen. De oplossing: afstand maken tussen model en achtergrond. Hierbij is het niet erg wanneer licht wat voor het model bedoeld is op de achtergrond terecht komt, maar andersom wel. Een ander risico bij een witte achtergrond is dat er te weinig licht op komt, waardoor de achtergrond uiteindelijk grijs wordt. http://strobox.com/photo/18278-headshot-strobe-shoot_thru_umbrella-reflector-beauty_dish http://strobox.com/photo/7427-headshot-strobe-softbox-beauty_dish http://strobox.com/photo/15423-headshot-strobe-softbox-reflector Overigens is een perfect zwarte of volmaakt witte achtergrond niet altijd het hoogste goed. Er zijn genoeg variaties ertussen wat ook zeer goed past. Dus wil je een grijze achtergrond: zorg er voor dat er wat licht op de achtergrond valt. Dat kan heel goed werken door bijvoorbeeld slechts een deel grijs te maken, of een cirkel van grijs te creëren. http://strobox.com/photo/14205-headshot-strobe-softbox-beauty_dish http://strobox.com/photo/551-portrait-softbox http://strobox.com/photo/18945-headshot-strobe-softbox-octobox Wil je snel leren flitsen? Ga dan de foto s namaken die je ziet via bovenstaande links! Veel succes!!! Laura de Haan PS ik zou het leuk vinden om te connecten op social media! http://lauradehaan.nl /http://geldverdienenmetjefotos.nl https://www.facebook.com/lauradehaanfotografie.nl https://twitter.com/lauradehaannl