Borstreconstructie
Algemeen In overleg met uw behandelend arts heeft u gekozen voor een borstreconstructie. Deze operatie vindt plaats op de operatiekamer van de afdeling Plastische Chirurgie. Deze folder geeft u informatie over de aandoening en over de operatie. Heeft u na het lezen nog vragen, stel deze dan gerust aan de behandelend arts of de verpleegkundige. Een borstreconstructie kan worden uitgevoerd zes tot twaalf maanden na een amputatie, of na beëindiging van eventuele nabestraling en/of chemotherapie. Het is ook mogelijk de reconstructie direct na de amputatie te verrichten, tijdens dezelfde ingreep. Een borstreconstructie is bij vrijwel iedere vrouw mogelijk. Ook een slechte kwaliteit van de huid, bijvoorbeeld door bestraling, hoeft tegenwoordig een goed resultaat niet in de weg te staan. Er zijn verschillende manieren om een borst te reconstrueren. Niet iedere methode is geschikt voor elke patiënt. Welke methode voor u het meest geschikt is, zal de plastisch chirurg met u bespreken. Voorbereiding Eerst vindt een informatief gesprek plaats op de polikliniek plastische chirurgie. Voor operaties waarbij weefsel verplaatst wordt, is stoppen met roken een voorwaarde, om te beginnen in de periode vier weken voor en vier weken na de operatie. Nicotine vernauwt de bloedvaten waardoor problemen bij de wondgenezing op kunnen treden. Als u geneesmiddelen gebruikt, moet u dit al tijdens het eerste bezoek melden aan de plastisch chirurg. Het is belangrijk dat u voorafgaand aan de ingreep een sport- BH aanschaft en meeneemt naar de afdeling voor na de operatie. Deze bh s geven de borsten steun en bevorderen daarmee de wondgenezing. De polikliniek Plastische Chirurgie werkt samen met de firma Qliniq Biomedical. Deze verzorgen speciale drukkleding. Onder andere een fijne (sport) bh. Nadat u op consult bij de chirurg bent geweest zult u hierover informatie krijgen van de polikliniek assistente. De bh mag u gedurende 4-6 weken dag en nacht dragen. 1
Voorbereiding op de operatie Scheren Het is van groot belang dat u vijf dagen voor de geplande ingreep het gedeelte van het lichaam waar u wordt geopereerd niet scheert met een scheermes. Dit vermindert het risico op een infectie. Als de chirurg scheren noodzakelijk acht, gebeurt dit op de operatiekamer. Vette crème Op de dag van de operatie mag u geen gebruik maken van (gezicht-) crèmes of bodylotion. Sieraden, piercings etc. Nagellak, make-up, contactlenzen, bril, gebitsprotheses en sieraden (ook piercings) mag u niet dragen tijdens de operatie. Indien u acryl- of gelnagels heeft, dient u deze vóór de operatie van de wijsvinger te laten verwijderen. Veiligheid Rondom uw operatie zijn diverse veiligheidsmomenten ingebouwd. Vlak voordat de operatie van start gaat wordt bijvoorbeeld door het gehele operatieteam een zogenaamde Time out genomen. Tijdens dit controlemoment wordt uw naam, geboortedatum en het te opereren lichaamsdeel en de operatiebenodigdheden gecontroleerd. Medicijnen De anesthesioloog bepreekt met u welke medicijnen u mag blijven gebruiken en welke u moet stoppen. Indien u bloedverdunners gebruikt, overlegt uw behandelend arts met u of u deze kunt door gebruiken of moet stoppen. Heeft u hierover vragen, stel ze dan aan uw behandelend arts. Anesthesie Omdat de ingreep onder anesthesie (verdoving/narcose) gebeurt, brengt u vooraf een bezoek aan het preoperatieve spreekuur van de anesthesioloog. Tijdens dit gesprek wordt uw algehele gezondheidstoestand beoordeeld. Indien nodig worden aanvullende onderzoeken afgesproken. Ook krijgt u uitleg over de mogelijke vormen van anesthesie en de gang van zaken rondom de operatie. 2
Informatie over de anesthesie, het nuchter zijn, de verkoeverafdeling en de pijnbehandeling vindt u ook in de folder Behandeling of onderzoek onder anesthesie. Technieken voor borstreconstructie In het Radboudumc worden in principe vier manieren toegepast om een borst te reconstrueren. De keuze tussen het inbrengen van een kunststof prothese of verplaatsing van uw eigen weefsel wordt mede bepaald door de beschikbaarheid en de geschiktheid van uw eigen weefsel. Zijn beiden mogelijk, dan speelt uw eigen voorkeur mede een rol. Borstprothesen bestaan uit een soepel siliconen omhulsel dat vooraf gevuld is met een siliconengel. Prothesen zijn er in verschillende maten. De laatste jaren is er veel discussie geweest over problemen die door het lekken van siliconen zouden worden veroorzaakt. In Nederland stelt de overheid zich vooralsnog op het standpunt dat het verband tussen inwendige siliconenprothesen en gezondheidsklachten wetenschappelijk niet is aangetoond. Daarom is de toepassing van deze prothesen toegestaan. De onderstaande vijf mogelijkheden voor borstreconstructie kunnen direct na de amputatie plaatsvinden of in een volgende operatie. I Direct inbrengen van een definitieve prothese Als er voldoende soepele en gave huid aanwezig is en de grote borstspier nog intact is, is het implanteren van een prothese onder deze huid en spier de eenvoudigste manier om een nieuwe borst te maken (figuur 1). Bij deze operatie wordt gebruik gemaakt van het litteken van de amputatie. De ingreep duurt ongeveer een uur en de ziekenhuisopname twee à drie dagen. Als u bestraling (radiotherapie) heeft ondergaan zal de plastisch chirurg u mogelijk een andere techniek adviseren. Figuur 1: positie van de prothese onder de grote borstspier 3
II Inbrengen van een prothese voor weefselexpansie gevolgd door een tweede operatie waarbij een definitieve prothese wordt ingebracht Als er niet genoeg huid aanwezig is na de amputatie, maar de huid wel van goede kwaliteit is, kan een vulbare ballon (Tissue Expander) worden gebruikt om de huid na de operatie op te rekken (weefselexpansie). Via het litteken van de amputatie wordt deze ballon onder de grote borstspier ingebracht. Deze ballon wordt al een beetje opgevuld met steriele zoutoplossing. Deze ingreep neemt ongeveer één uur in beslag en u wordt twee à drie dagen in het ziekenhuis opgenomen. Twee weken na de operatie wordt begonnen met het geleidelijk vullen van de prothese met vloeistof. Hiervoor moet u gedurende vier tot acht weken wekelijks naar de polikliniek komen. Met een magneet (Magnafinder) wordt de vulnippel opgezocht. Het aanprikken en vullen duurt ongeveer twee minuten per keer waarbij 50 tot 100 cc kan worden ingebracht (figuur 2). Om het oprekken van de borsthuid te vergemakkelijken kunt u de borst masseren met crème of olie. Figuur 2: vullen van de prothese 4
Na een rustperiode van drie maanden volgt een tweede operatie waarbij de expander wordt vervangen door een definitieve prothese. Figuur 3: verplaatsing van de rugspier/huid naar de borst In deze periode mag u geen MRI onderzoek ondergaan omdat de expandeerbare prothese voorzien is van een metalen plaat. III Gebruik van huid en spier van de rug Als ook de grote borstspier tijdens de borstamputatie weggehaald is of als er te weinig huid van goede kwaliteit is overgebleven door bestraling of infectie, kan huid van de rug met de eronder gelegen spier gebruikt worden voor het maken van een nieuwe borst. Vrijwel altijd wordt dan ook een prothese ingebracht. De operatie duurt gemiddeld twee tot drie uur en u verblijft vijf à zes dagen in het ziekenhuis. Door het verwijderen van de rughuid met de daar ondergelegen spier ontstaat een litteken. Dit valt meestal onder het Bh-bandje maar soms is een schuin litteken onvermijdelijk 5
IV Gebruik van huid- en vetweefsel van de buik Ook kan een nieuwe borst gemaakt worden van huid- en vetweefsel van de onderbuik (figuur 4). Dit kan alleen als daar een overschot bestaat. De plastisch chirurg kan op deze manier een borst construeren zonder dat een prothese nodig is. Figuur 4: verplaatsing van weefsel van de buik naar de borst Als alleen huid en vet van de buik worden gebruikt blijft de functie van de buikspieren volledig intact. Dit weefsel wordt dan met de voedende bloedvaten aangesloten op bloedvaten ter plaatse van de borst. Als een deel van de rechte buikspier wordt meegenomen wordt een kunststof mat ingebracht om de kans op een littekenbreuk te verkleinen. Omdat ook de kracht van de rompspieren wordt beïnvloed kiezen we er nu vrijwel steeds voor om de techniek te gebruiken waarbij uitsluitend huid en vet gebruikt worden. Het litteken verloopt horizontaal in de onderbuik en valt meestal weg in de liesplooi en in de beharing van de schaamstreek. Het voordeel van deze techniek is dat u tegelijkertijd een correctie van de buikwand ondergaat. Voorafgaand aan de ingreep dient u een buikband te bestellen die u bij de opname meeneemt. Op de polikliniek krijgt u informatie over het bestellen van de 6
buikband. Houdt u er rekening mee dat de kosten van deze buikband, in principe, niet vergoed worden door de zorgverzekering. Na de operatie dient u de buikband gedurende 4-6 weken continue te dragen. Zoals bij iedere grote wond kan de buik enkele weken gevoelig zijn. Bij 2% van de patiënten kan het verplaatste weefsel voor een deel of geheel afsterven door onvoldoende doorbloeding. Dan zijn meerdere operaties nodig om met het overblijvende weefsel een goed eindresultaat te verkrijgen. De ingreep duurt ongeveer 4-8 uur. Als de amputatie van de borst(en) nog moet plaatsvinden, zal de ingreep langer duren dan wanneer alleen reconstructie wordt verricht. Bij een ongecompliceerd herstel verblijft u ongeveer vijf à zeven dagen in het ziekenhuis. V Gebruik van huid- en vetweefsel van de bovenbenen Daarnaast kan een nieuwe borst gemaakt worden van huid- en vetweefsel van de binnenzijde van de bovenbenen, net onder de billen. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden wanneer er onvoldoende weefsel is voor een borstreconstructie van de buik, maar wel voldoende weefsel ter plaatse van de bovenbenen. Ook bij deze ingreep is geen prothese nodig. Deze methode kan voor zowel enkelzijdige als dubbelzijdige borstreconstructies worden uitgevoerd. De functie van de beenspieren blijft volledig intact. Het weefsel wordt met de voedende bloedvaten aangesloten op bloedvaten ter plaatse van de borst. De littekens verlopen van de bilplooi tot in de liesplooi en zijn goed verborgen. Voorafgaand aan de ingreep dient u een drukbroekje/drukpanty te bestellen die u bij de opname meeneemt. Op de polikliniek krijgt u informatie over het bestellen hiervan. Houdt u er rekening mee dat de kosten, in principe, niet vergoed worden door de zorgverzekering. Na de operatie dient u de drukbroek gedurende 4-6 weken continue te dragen. Zoals bij iedere grote wond kunnen de benen enkele weken gevoelig zijn. Bij 2% van de patiënten kan het verplaatste weefsel voor een deel of geheel afsterven 7
door onvoldoende doorbloeding. Dan zijn er meerdere operaties nodig om met het overblijvende weefsel een goed eindresultaat te verkrijgen. De ingreep duurt ongeveer vier tot acht uur. Als de amputatie van de borst(en) nog moet plaatsvinden, zal de ingreep langer duren dan wanneer alleen reconstructie wordt verricht. Bij een ongecompliceerd herstel verblijft u ongeveer vijf à zeven dagen in het ziekenhuis. VI Andere opties Indien geen van bovenstaande oplossingen mogelijk is kan, in uitzonderlijke omstandigheden, gebruik worden gemaakt van huid- en vetweefsel uit de bilregio. Hiervoor kunt u meer informatie krijgen bij uw behandelend arts. Technieken voor tepelreconstructie Naast reconstructie van de borst is voor een optimaal resultaat reconstructie van de tepel en de tepelhof mogelijk. Meestal gebeurt dit zes tot twaalf maanden na de borstreconstructie. De tepel wordt meestal gereconstrueerd met plaatselijk aanwezige huid en bij een klein aantal patiënten met een deel van de tepel van de andere borst. De tepelhof kan worden hersteld met tatoeage, verplaatsing van locale huid, transplantatie van huid of een combinatie van tatoeage met de twee laatstgenoemde technieken. Al deze behandelingen zijn poliklinisch en onder lokale anesthesie. Na een borstreconstructie Na de operatie zal u 3 dagen bedrust hebben en komt u op een Primomatras te liggen. Dit is een luchtmatras om druk op het wondgebied te voorkomen. U blijft op dit matras liggen tot ontslag. Als er bij u drains (dunne afvoerslangetjes) geplaatst zijn, worden deze verwijderd als de drains in het wondgebied minder dan 30 cc bloed en/of wondvocht per dag produceren. Douchen is na de operatie toegestaan. Als een tissue-expander is geplaatst, mogen de armen na twee weken weer volledig boven het hoofd worden geheven. Om de wondgenezing te bevorderen en eventuele pijnklachten te verminderen draagt u na de operatie gedurende vier tot zes weken continu een goed passende sport-bh. Tijdens uw verblijf op de afdeling is het handig een pyjama met voorslui- 8
ting te dragen. Pyjama en Bh kunt u van te voren aanschaffen en meenemen bij opname. Een á twee weken na ontslag zien wij u terug voor de eerste poliklinische controle. Afspraken met de algemeen chirurg worden apart gemaakt. Er wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van oplosbare onderhuidse hechtingen die niet verwijderd hoeven te worden. De eerste zes weken na de operatie moet u het kalm aan doen om de wond goed te laten genezen. Het kan verstandig zijn om voor de eerste tijd hulp in huis te regelen. Mogelijkheden en verwachtingen Als u een borstreconstructie overweegt, is het belangrijk hierover een reëel verwachtingspatroon te hebben. Een gereconstrueerde borst zal in vorm en grootte altijd duidelijk verschillen van een natuurlijke borst. De borst voelt anders aan, er zijn littekens en het gevoel in de borst is verminderd of ontbreekt. Vrouwen die een borstreconstructie hebben ondergaan zijn in het algemeen zeer tevreden met het uiteindelijke resultaat. Ze durven weer alles aan en voelen zich daardoor psychisch sterker. Een borstreconstructie is zowel lichamelijk als geestelijk een zware ingreep. Vaak zijn meerdere operaties nodig. Daar komt nog bij dat het soms nodig is de andere borst te verkleinen of te verstevigen om de gereconstrueerde borst en de andere borst zo veel mogelijk op elkaar te laten lijken. Risico s en complicaties Een borstreconstructie heeft dezelfde risico s als elke andere operatie. Er bestaat een kans op een nabloeding of er kan een infectie optreden. Hiervoor kan een tweede ingreep noodzakelijk zijn. Bij een aantal patiënten met een kunststof prothese kunnen pijnklachten ontstaan als gevolg van kapselvorming rondom de prothese. De operatieve behandeling hiervan bestaat uit het klieven of verwijderen van het kapsel waardoor de prothese meer ruimte krijgt en weer soepel kan bewegen. In bovenstaande tekst is ook naar voren gekomen dat onvoldoende doorbloeding van verplaatste weefsels kan leiden tot weefselversterf. De ernst hiervan kan verschillen. In het ergste geval kan een nieuwe reconstructie nodig zijn als de 9
prothese bloot komt te liggen of de wond zo groot wordt dat deze niet meer spontaan geneest. Hierbij spelen vaak meerdere factoren een rol. Uw plastisch chirurg zal voor de ingreep met u praten over de voor u meest geschikte en veilige optie. Daarnaast kunnen algemene complicaties zoals trombosebeen, longembolie en longontsteking optreden. Adviezen voor thuis Informatie over bewegen, tillen, autorijden en dergelijke kunt u vinden in de folder: Leefregels na een borstoperatie. Vergoeding van de kosten In het algemeen wordt een borstreconstructie vergoed door de ziektekostenverzekeraars. Verantwoording tekst Het onderwerp borstreconstructie bestaat uit algemene teksten, bedoeld als aanvulling op het gesprek met uw arts. De algemene informatie kan niet altijd recht doen aan iedere individuele situatie. Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen dan zal de plastisch chirurg ze tijdens het spreekuur graag met u doornemen. Het kan handig zijn uw vragen van tevoren op papier te zetten. Bij het schrijven van deze tekst is gebruik gemaakt van de meest recente inzichten die gepubliceerd zijn in de internationale wetenschappelijke literatuur. 10
Noteer hier uw vragen
09-2015-3285 Adres Polikliniek Plastische Chirurgie C0 Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10, route 725, Poliplein C0, Balie A 6525 GA Nijmegen Contact 024-361 95 94 Postadres Radboudumc 926 Secretariaat Plastische Chirurgie Postbus 9101 6500 HB Nijmegen Contact 024-361 52 42 of 024-361 76 39 Adres Verpleegafdeling Neurochirurgie / Plastische Chirurgie C2 Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10, route 736, Zone C2 6525 GA Nijmegen Contact 024-361 50 10 Postadres Radboudumc 736 Neurochirurgie / Plastische Chirurgie (uw naam) Postbus 9101 6500 HB Nijmegen Radboud universitair medisch centrum