DEONTOLOGIE «De betrouwbaarheid van de boekhouding is immers een belangrijke schakel in het vertrouwen waarop het handelsverkeer gestoeld is». Frank Haemers, juridische dienst BIBF
DE ECONOMISCHE BEROEPEN Accountant Boekhouder Bedrijfsrevisor Nazicht, corrigeren, expertiseopdrachten Boekhouding jaarrekening opmaken Audit IAB www.accountancy.be BIBF www.bibf.be IBR www.accountancy.be
STRUCTUUR BIBF BUREAU = uitvoerend orgaan BUREAU = uitvoerend orgaan Voorzitter, ondervoorzitter, penningmeester : verkozen binnen en door de Nationale Raad NATIONALE RAAD = wetgevend orgaan 18 werkende leden (9 N/9F) : erkende boekhouders(-fiscalisten) - elke 4 jaar verkozen UITVOERENDE KAMER & KAMER VAN BEROEP = administratief & rechtsprekend orgaan per taalrol 3 (uitvoerende kamer) - 2 (beroep) werkende leden erkende boekhouders(- fiscalisten) - elke 4 jaar verkozen Voorzitter : advocaat / magistraat Rechtskundig assessor (advocaat) = openbaar ministerie STAGECOMMISSIE EXAMENJURY Voorzitter-Ondervoorzitter = voorzitter ondervoorzitter BIBF Leden van de Nationale Raad Externe leden : al dan niet beroepsbeoefenaars docenten (wordt elke 4 jaar opnieuw samengesteld)
WETGEVING BIBF - CODEX KADERWET : Basis reglementering beroep organisatie instituut - tuchtsanties WET 22 april 1999 : vastleggen monopolie boekhouder basisvoorwaarden toegang beroep boekhouder KB 27 november 1985 : Verkiezingen organen - Werking organen tuchtprocedure KB 23 december 1997 : Goedkeuring Reglement van plichtenleer KB 29 januari 1998 : Goedkeuring Stagereglement KB 20 januari 2003 : bekwaamheidsexamen stagecommissie KB 15 februari 2005 : boekhoudvennootschappen Beslissing N.R. 06 september 2002 :Huishoudelijk reglement
DEONTOLOGIE : ALGEMENE PRINCIPES BEGRIP geheel van gedragsregels Geschreven & ongeschreven niet-naleving naleving Disciplinaire sancties
STRAFRECHT DEONTOLOGIE STRAFRECHT op iedereen van toepassing feiten enkel strafbaar indien in de wet DEONTOLOGIE beperkt toepassingsveld = leden van de groep geen wetboek deontologie
DEONTOLOGIE EN DE BOEKHOUDER : DE BRONNEN KB 23 december 1997 : Plichtenleer 1997 : Reglement van Richtlijnen van de drie Instituten Gemeenschappelijke richtlijn dd. 28.02.2003 inzake verspreiding van publicitaire informatie Richtlijnen van de Nationale Raad Richtlijn dd. 08.05.1998 inzake onverenigbaarheden Richtlijn dd. 05.02.1999 bestuursmandaat in VZW Jaarlijkse richtlijnen inzake permanente vorming, ledenbijdragen Huishoudelijk reglement (06/09/2002) Wetgeving ivm BIBF, stage, AWW Aanbevelingen van de Nationale Raad inzake domiciliëring van vennootschappen,, model opdrachtbrief Vindplaats : www.bibf.be
REGLEMENT VAN PLICHTENLEER KERN : artikel 4 De boekhouder moet zijn beroep uitoefenen met de vereiste waardigheid, bekwaamheid en eerlijkheid. cliënt Instituut collega
Het Reglement van Plichtenleer 1. ALGEMENE BEPALINGEN : 7 HOOFDSTUKKEN 2. DE BOEKHOUDER EN HET INSTITUUT : 3. VERPLICHTINGEN VAN DE BOEKHOUDER : 4.DE BOEKHOUDER EN ZIJN CONFRATERS 5.HET BEROEPSGEHEIM 6.BEROEPSACTIVITEITEN EN ONVERENIGBAARHEDEN 7.DE INFORMATIE NAAR HET PUBLIEK
1. Algemene bepalingen Artikel 1: : toepassingsgebied Artikel 1 alle leden (NP+RP RP) ) van het Instituut Artikel 2 : definitie Artikel 3 : persoonlijke verantwoordelijkheid verplichting afsluiten BA [artikel 14] Artikel 4 : Bekwaamheid, eerlijkheid & waardigheid ook naar medewerkers toe Onafhankelijkheid : zie ook art 6,13 & 21
2. De boekhouder & het Instituut Artikel 5 : betaling ledenbijdrage Artikel Bedrag jaarlijkse richtlijn Nationale Raad Artikel 6 : onafhankelijkheidsbeginsel Naar de geest Correcte uitvoering opdracht > wensen cliënt Naar de letter : Financiële belangen Familiale of zakelijke relaties Financiële onafhankelijkheid : zeer beperkt cliënteel, aanzienlijke achterstand betaling ereloon Niet onafhankelijk = opdracht niet aanvaarden / stoppen
2. De boekhouder & het Instituut Artikel 7 t.e.m. 10 : meldingsverplichtingen Art 7 Gerechterlijk onderzoek : onderzoeksrechter Art 8 Geschil met confrater Art 9 brieven Instituut steeds beantwoorden! Art 10 melding samenwerkingen, statutenwijging, benoemingen [zie ook K.B. 15.02.2005]
3. Verplichtingen boekhouder BIBF ARTIKEL 11 : OPDRACHTBRIEF niet verplicht maar wel nuttig Aandachtspunten : nauwkeurige omschrijving opdracht wederzijdse verplichtingen omschrijven volmacht : steeds afzonderlijk document beëindiging & schorsing prestaties voorzien Ereloon : goede afspraken maken /[zie ook art.13] Teruggave documenten op vraag cliënt nt: geen retentierecht [zie ook art.17] Model opdrachtbrief op www.bibf.be
ARTIKEL 12: verplichtingen Van toepassing bij tuchtrechtelijke schorsing, schorsing stage. ARTIKEL 13: ereloon maak duidelijke afspraken (hoogte, betaling, gevolgen niet-betaling) opdrachtbrief er zijn geen barema s s v/h BIBF commissielonen : Onafhankelijkheid (art 4)
verplichtingen ARTIKEL 14:verzekering BA Zie ook art 3 = persoonlijke verantwoordelijkheid Is ook een wettelijke verplichting [art 50 W 22.04.1999] Basisdekking : besluit Nationale Raad Individuele verplichting Uitz : stagiair die uitsluitend voor stagemeester werkt! Steeds goed nakijken of polis voorgenomen activiteiten dekt Bv vereffenaar of syndicus : niet gedekt door collectieve polis (uitbreiding wel mogelijk) Activiteiten inzake handelshuurhernieuwing : enkel gedekt door collectieve polis indien opdrachtbrief
Aansprakelijkheid beperken Vóór r 17.01.2010 : geen aansprakelijkheidsbeperking mogelijk Wet 18.01.2010: wijzigt art 50. Wet 22.04.1999 Enkel verbod beperking in geval van fout met : Oogmerk om te schaden Bedriegelijk opzet Rechtspersoon Dossierverantwoordelijke aanduiden Tuchtrechtelijke verantwoordelijkheid Zie ook Pacioli, 2010, nr. 309
doch liever voorkomen Bron: p.79 en volgende van syllabus seminarie BIBF-IAB IAB-IBR IBR 30/09/2010 : De nieuwe aansprakelijkheidsregeling voor economische beroepen: rechtspersonen en natuurlijke personen (integraal te vinden op www.bibf.be /seminaries /andere seminaries) zeer aanbevolen lectuur wegens de vele voorbeelden en adviezen Link met reglement van plichtenleer : artikel 4, 6, 15
verplichtingen ARTIKEL 15: : Beroepsvervolmaking / permanente vorming Beroep verandert dagelijks bijscholing Richtlijn 19 mei 2006 Nationale Raad : minimum & omschrijving Tekst op www.bibf.be/ syllabus HOEVEEL? : minstens 40u/jaar HOE? Instituut : seminaries stagiairs-leden Onderwijs BEROEPSVERENIGINGEN E-vorming, publicaties, lesgever (max. 8u /40u) WAAR VINDEN? www.bibf.be / seminaries Zorg voor variatie Permanente vorming & stage : richtlijn 2010/03 Jaarlijkse verslaggeving : Extranet Kamers hechten hier veel belang aan!
SEMINARIEKALENDER
JAARLIJKS VERSLAG
4. Boekhouder BIBF & confraters ARTIKEL 16 : Hoffelijkheid ARTIKEL 17 :overnemen dossier Altijd voorganger aanschrijven Aandringen tot betaling doch geen verbod om werkzaamheden te starten Stukken overdragen : papier/digitaal/mail! NOOIT RETENTIERECHT! Inventaris opmaken : zeer belangrijk Zie model bij model opdrachtbrief Idem in relatie met IAB/IBR! Artikel 6 stagereglement! ARTIKEL 18: verzoeningsprocedure
5. Discretieplicht en Artikel 19 Discretieplicht: vertrouwensrelatie Ook in hoofde van medewerkers Is louter tuchtrechtelijk Ruimere inhoud dan beroepsgeheim Uitzonderingen In relatie tot Instituut Getuigenis in rechte (= eedafleggen) Wettelijke verplichting (vb anti-witwaswet witwaswet) Eigen verdediging : enkel het noodzakelijke Toestemming cliënt
Beroepsgeheim Art 19 RVP Art 58 W 22 april 1999 ALGEMENE PRINCIPES Essentie: recht en plicht tot geheimhouding Doel = bescherming cliënt Wie? In wet vernoemd : vb geneesheren, boekhouders, Aan wie uit hoofde van het beroep geheimen worden toevertrouwd Wanneer niet? Eigen dossier = verdachte Tuchtzaken Wat? Vertrouwelijke/geheime informatie Verband met beroep Kennisname tijdens uitoefening beroep Materiële en immateriële stukken Rechter beslist
CASUS AOIF-CONTROLE bij IAB-lid AOIF vraagt overlegging: Contracten met cliënten Time-sheets van prestaties IAB-lid weigert beroepsgeheim Art 334 WIB : AOIF vraagt advies aan IAB over de al dan niet terechte inroeping van het beroepsgeheim
Stelling IAB : IAB - RECHTBANK Contracten & time-sheets vallen onder beroepsgeheim Niet-overhandigen aan AOIF AOIF is niet akkoord Boete 2.500 (artikel 61 1 WBTW ) Beroep tegen boete bij de rechtbank Rechtbank eerste aanleg (31.01.03) Volgt stelling belastingplichtige & IAB Beroepsgeheim is van toepassing Boete is niet verschuldigd
HOF VAN BEROEP AOIF gaat in hoger beroep Hof van Beroep (30.11.06) : Onderscheid maken CONTRACTEN MET CLIENTEN Kan vertrouwelijke info bevatten Strategie, planning... Valt onder beroepsgeheim TIME-SHEETS Beroepsgeheim beschermt cliënt en niet de eigen fiscale situatie In beginsel dus niet vertrouwelijk = voorleggen Boete wordt herleid naar 1.000
5. Beroepsgeheim UITZONDERINGEN Spreekplicht: Meldingsplicht (CFI) anti-witwaswetgeving Melding nooit meedelen aan cliënt Spreekrecht :Getuigenis in rechte (Onderzoeks-)rechterrechter Parlementaire onderzoekscommissie Verschil met gewone getuigenis Eedaflegging = verplichting waarheid te spreken
5. Beroepsgeheim HUISZOEKING Onschendbaarheid van de woning Woning = zeer ruim begrip : ook bedrijfsruimte Uitzonderingen Noodsituaties : bv ongeval Huiszoekingsbevel : onderzoeksrechter Aanwezigheid lid Nationale Raad : niet-verplicht Vertrouwelijke stukken : gesloten omslag Onderzoeksrechter beslist Bij ondervraging : Discretieplicht niet vergeten : zwijgen>praten
6.Beroepsactiviteiten en ARTIKEL 20 onverenigbaarheden VERENIGBARE ACTIVITEITEN O.a. syndicus, vereffenaar ARTIKEL 21 NIET-VERENIGBARE ACTIVITEITEN openbare sector & ARTIKEL 22 : openbare boekhouder BIBF Toestemming bevoegde overheid
6.Onverenigbaarheden : Richtlijn Richtlijn 1998 : Waar? www.bibf.be : of Pacioli 1998, nr.35
6.Onverenigbaarheden : Richtlijn OVERGANGSPERIODE (bij inwerkingtreding) Activiteit > 08.02.1998 Verderzetten tot 31.12.2003 Na 08.02.1998 : Geen nieuwe activiteit 01.01.2004 : kiezen Uitzondering bij erfopvolging Beperkt in tijd : maximaal 12 m Meedelen aan Uitvoerende Kamer
6.Onverenigbaarheden : Richtlijn STAGIAIRS Activiteit > inschrijving lijst stagiairs Verderzetten mogelijk Geen NIEUWE activiteiten opstarten Inschrijving tableau /2 stageperiode : keuze maken
6.Onverenigbaarheden: Richtlijn Beheer eigen vermogen : Toegelaten activiteiten burgerlijke patrimoniumvennootschap Aandelen als belegging? Ja mits beperkte participatie /! Onafhankelijkheid! Middelenvennootschap samen met ander gereglementeerd intellectueel beroep :! KB 15.02.2005!. het verzorgen van de loonadministratie voor cliënteel waarvan men tevens activiteiten uitvoert conform artikel 20. (geen soc.secr.).) het optreden als lasthebber ad hoc - art. 260 W.Venn. Bestuur VZW : Richtlijn Nationale Raad 05.02.1999 (www.bibf.be)
7. Informatie naar het publiek Reglement van Plichtenleer (art 23-28 28) Wet Verwilghen (2002) Wat kan wel? = Wet handelspraktijken voor vrije beroepen Zich kenbaar maken Informatie Objectief Discreet & tactvol Printmedia & web Richtlijn Nationale Raad : 1998 Richtlijn Instituten (2003) Wat kan niet? (zie syllabus) Klanten ronselen Misleidende reclame Namen van klanten noemen Vorm of inhoud die strijdig is met de basisbeginselen van art 4 / beroepsgeheim
7. Informatie naar het publiek Verplichte vermeldingen (ook ook op web) Naam & voornaam Titel Lidnummer (NP& RP) Andere wettelijk verplichte vermeldingen ondernemingsnummer Toegelaten vermeldingen Firmanaam & logo Logo BIBF : ja maar geen verwarring Toegelaten activiteiten & voorkeurmateries Adres & communnicatiegegevens Lidmaatschap andere beroepsverenigingen Vermelding erelonen? Ja, maar (zie punt V. Gedragsregels)
7. Informatie via E-RECLAMEE KB 04 APRIL 2003 Electronische post = e-mail, e sms. Principe : electronische reclame : ja, mits toestemming Voorafgaand - Geïnformeerd & specifiek (doel) Recht van verbetering Recht van verzet (opt-out out / altijd) Uitzondering : geen toestemming vereist Naar cliënteel e-mail adres via cliënt zelf gekregen Voor gelijkaardige diensten Naar rechtspersonen Naar niet persoonsgebonden adres (info@, sales@...) Diensten voor rechtspersonen
7. Informatie via E-RECLAMEE E-NIEUWSBRIEF? JA, doch enkel indien gevraagd (=inschrijving) Ongevraagd sturen van newsletter = spamming zie : www.internet-observatory.be Niet te vergeten : deontologie Verplichte en toegelaten vermeldingen Waardigheid, bekwaamheid en eerlijkheid
8. Boekhoudkantoor & rechtspersoon KB 15.02.2005 : erkenning verplicht Rechtsvorm Burg. Vennootschap of rechtspersoon Aandelen & stemrechten Altijd op naam Meerderheid stemrechten : BIBF minderheid : derden Persoonlijk : bv familie, partner, Professioneel : ander vrij beroep zoals bv. IAB/IBR
8. Boekhoudkantoor & rechtspersoon Doel Beroepsactiviteit Artikel 49 Wet 22 april + Alle verenigbare & toegelaten activiteiten (art 20-21) 21) Beheer middelen&goederen vennootschap Middelenvennootschap : niet afzonderlijk erkend [!art 6 K.B 15.02.05 : toelating vooraf] Bestuur : meerderheid BIBF RP : vaste vertegenwoordiger BIBF (np)( Twee bestuurders : minstens 1 BIBF - andere IAB/IBR/BIBF
8. Boekhoudkantoor & rechtspersoon Stage en rechtspersoon Bijkomende voorwaarde : Samenwerking met stagemeester of BIBF-lid Bestuur/aandelen aandelen/samenwerkingsovereenkomst Interprofessionele vennootschap? IAB-IBR IBR : Andere : perfect mogelijk Erkenningsprocedure : formulieren op www.bibf.be Zie verder o.a. Pacioli 288 nota op www.bibf.be
9. GESCHILLEN INSTITUUT/KAMERS KUNNEN NIET Schadevergoeding Doen niet doen Bevoegdheid gewone rechtbank UITVOERENDE KAMERS KUNNEN WEL: Arbitrage : ereloongeschillen Enkel mits akkoord betrokken partijen Definitieve beslissing over ereloon GEEN BEROEP MOGELIJK Advies aan de Rechtbank : Niet bindend advies over ereloon Art. 9 Kaderwet
9. GESCHILLEN-TUCHT Tucht (KB 27.11.1985) Klacht (cliënt/administratie ) Onderzoek door rechtskundig assessor Aanstellen verslaggever Klasseren Verwijzen naar Uitvoerende Kamer Uitvoerende Kamer : openbare zitting Onontvankelijk Ontvankelijk doch ongegrond Gegrond doch geen sanctie Gegrond : morele of materiële sanctie
9. GESCHILLEN-TUCHT SANCTIES (Kaderwet) Morele sanctie waarschuwing berisping Materiële sanctie : zie ook art 12 Plichtenleer schorsing (max. 2 jaar) schrapping Tuchtsanctie en verkiezingen BIBF: zie KB 27.11.1985! RECHTSMIDDELEN BEROEP (KB 27.11.1985) BOEKHOUDER / RECHTSKUNDIG ASSESSOR Kamer Van Beroep: openbare zitting Onontvankelijk Ontvankelijk doch ongegrond Gegrond doch geen sanctie Gegrond : morele of materiële sanctie
9. GESCHILLEN-TUCHT VERZET (KB 27.11.1985) Na behandeling bij verstek (enkel Kamer van Beroep) BOEKHOUDER Kamer Van Beroep: openbare zitting Onontvankelijk Ontvankelijk doch ongegrond Gegrond doch geen sanctie Gegrond : morele of materiële sanctie CASSATIE (Kaderwet) BOEKHOUDER / RECHTSKUNDIG ASSESSOR + VOORZITTER BIBF / PROC. GENERAAL CASS. Enkel vorm & wettigheidcontrole : niet de feiten Bij cassatie terug naar Kamer van Beroep
9. GESCHILLEN-TUCHT WRAKING (KB 27.11.1985 + Ger.Wb) Wraking NUK : beoordeling door Kamer van Beroep Wraking KVB : beoordeling door Hof van Cassatie VERVAL VAN STRAF / EERHERSTEL KB 27.11.1985 Waarschuwing berisping Automatisch na 5 j (mits geen nieuwe sanctie) Schorsing Schrapping Ten vroegste na 5 j Verzoek tot eerherstel : Kamer van Beroep