B O U W K R AN T nr 11 April 2010 w w w. d e n h a a g n i e u w c e n t r a a l. n l Eerste bewoners betrekken New Babylon Tijdlijn 2006 Start bouw Anna van Buerengarage 2007 Start bouw New Babylon 2010 Bouwrijp maken Koningin Julianaplein Inrichting tijdelijk station Start bouw Openbaar Vervoerterminal fase 2 (verbouwing stationshal) Start bouw Anna van Buerengebouw Eind 2011 Start bouw Haags Startstation Erasmuslijn (HSE) Eind 2012 New Babylon klaar Gebouw op het Anna van Buerenplein gereed Het eerste kantoor in New Babylon wordt in april in gebruik genomen. Medewerkers van Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn, advocaten en notarissen, zijn de eerste bewoners. Kernwoorden van het nieuwe gebouw zijn duurzaam, mensvriendelijk én uitstraling. Wie langs de nieuwe kantoren aan de Bezuidenhoutseweg loopt, zou even omhoog moeten kijken. Op de tweede tot en met de elfde verdieping pakken 350 medewerkers van het grootste advocatenkantoor in Den Haag de verhuisdozen uit. De nieuwe locatie van Pels Rijcken is er eentje met présence, zegt René van de Klashorst. Vijf april is het kantoor klaar met de verhuizing. Pels Rijcken zat al sinds 1977 in Babylon. Toen kwamen de plannen voor New Babylon en moest het advocatenkantoor kiezen: blijven of vertrekken. Het koos voor blijven. De stad, de cliënten, de trein, het park en de zee; alles is dichtbij, motiveert René van de Klashorst de voorkeur. Een praktische keuze, zegt zijn collega Sandra van Heukelom. We hebben veel ministeries als klant. Daar lopen of fietsen we nu zo naartoe. Lees verder op pagina 2. Eind 2013 HSE klaar Openbaar Vervoerterminal gereed Eind 2014 Gebouw op het Koningin Julianaplein klaar pagina 1 nr. 11 april 2010
Start bouw OV-terminal De aanbesteding van de Openbaar Vervoerterminal is in volle gang: de aannemers hebben half maart een offerte ingediend, waarover ProRail zich nu buigt. De spoornetbeheerder verwacht het contract vóór de zomer te gunnen. Dat is voor de aannemer meteen het startsein voor het begin van het bouwproject. Vóór de bouwvak zijn kleine onderdelen aan de beurt en na de bouwvak het daadwerkelijke bouwen. Gestreefde oplevering is in het voorjaar van 2013. Om de overlast te beperken, wordt veel s nachts gewerkt. Overdag vinden buiten het station de voorbereidingen voor de dakconstructies plaats, die tijdens de nacht worden aangebracht. Dit betekent dat de eerste en laatste treinen beperkt of niet rijden. Er komt een tijdelijk station onder het tramplatform op hoogte van de sporen 1 t/m 4. Kijk tijdens de bouw voor actuele treintijden op www.ns.nl of haal de folder bij de servicebalie. Vervolg van de voorpagina Eerste bewoners betrekken New Babylon 4 vragen over HSE (Randstadrail) Leuk hoor, een futuristisch ogend Randstadrail-station voor de Erasmuslijn bovenop het busplatform. Maar waarom is een apart station nodig? Vier prangende vragen over het Haags Startstation Erasmuslijn (HSE). 1 Kan de Erasmuslijn niet gewoon via de bestaande sporen aankomen op Den Haag Centraal? Nee. Het is niet mogelijk om met de voertuigen van RET over de sporen van de andere vervoerder (HTM) te rijden. RET gebruikt zogeheten hogevloermaterieel en HTM lagevloermaterieel. Er zijn dus andere perrons nodig dan we van HTM gewend zijn. 2 Wordt de kap van de HSE een joekel die in de omgeving uit de toon valt? Nee. Het hoogste punt van de kap is ruim 23 meter hoger dan de treinperrons. Hij loopt vanaf het station tot aan de Koninklijke Bibliotheek. Ter hoogte van de woningen zijn alleen sporen en bovenleidingen te zien. 3 Levert de HSE mij als bewoner veel geluidsoverlast op? De nieuwe voertuigen (type RSG3) op dit traject zijn stiller dan de oude voertuigen (type A32). De geluidsoverlast zal dan ook afnemen. De sporen lopen bovendien in een vloeiende lijn en slijten hierdoor minder snel. Los daarvan wordt een geluidsonderzoek verricht. Blijkt dat aanvullende maatregelen nodig zijn, dan gebeurt dit. 4 Wanneer is de HSE klaar? Half maart beslist het college van burgemeester en wethouders van Den Haag over het voorontwerp, daarna neemt de Raad een besluit. Stemt deze in, dan kan de bouw in december 2011 starten. In december 2013 is de HSE klaar. Alle data zijn onder voorbehoud. College akkoord met plan KJ-plein Tijdens de sloop- en bouwwerkzaamheden zat Pels Rijcken in de bovenste zes verdiepingen van het stationsgebouw (Stichthage). De ruimte daar was goed, maar medewerkers misten de hoekjes uit het oude pand. Sandra van Heukelom: Door al dat glas waren de werkruimtes bovendien te transparant. De advocaten en notarissen moeten zich kunnen concentreren. In het nieuwe kantoor zijn de hoekjes terug. Elke medewerker, ongeacht zijn positie, heeft dezelfde stoel, tafel en kasten. Er is een verticale bibliotheek over drie verdiepingen, een goed restaurant, een auditorium voor opleidingen én een Italiaanse bar. Dát bedoelt René met présence. De inrichting is niet chique, maar heeft wel een uitstraling van kwaliteit. Net als de overheid investeert Pels Rijcken flink in duurzaamheid, zoals led-armaturen, gerecycled tapijt, koude- en warmteopslag en duurzaam hout uit Europa. Het advocatenkantoor heeft nog geen buren. Over wie dat wordt, maken we ons geen zorgen, zegt René. Op deze A1-locatie komen altijd huurders van hoog niveau. Het duurt nog twee jaar voordat de bouwput rond het kantoor echt weg is. Kortom: modder en stof. Maar we zijn wel wat gewend, berust Sandra, zoals heien tijdens kantoortijden. Het college van burgemeester en wethouders heeft in februari ingestemd met het plan voor het Koningin Julianaplein waarbij samengewerkt wordt met een nieuwe projectontwikkelaar. Nog dit jaar kan zo de bouw starten van het M-vormige pand van architectenbureau OMA van Rem Koolhaas. Het markante gebouw wordt 93 meter hoog en zal een blikvanger worden voor de stad. Het ontwerp bestaat uit drie torens, die aan de bovenkant met elkaar verbonden zijn. Er komen zowel kantoren als woningen in. Garantie De begane grond is voor winkels. Onder het Koningin Julianaplein komt een openbare fietsenstalling en een drielaagse parkeergarage. Voor de ontwikkeling van het gebouw is een nieuwe projectontwikkelaar gevonden, Eurocommerce. Het bedrijf maakte al vaker duurzame kantoren op stationslocaties in Nederland. Ook NS Poort en Multivastgoed blijven bij dit project betrokken; zij ontwikkelen de winkels op de begane grond van het nieuwe pand. Eind 2014 moet het gebouw klaar zijn. Om de ontwikkelaar een steuntje in de rug te geven, heeft de gemeente een garantie afgegeven voor de afname van 12.500 m 2 kantoorruimte. Begin april wordt de ontwikkeling van het Julianaplein nog een keer in de gemeenteraad besproken. Hou de website in de gaten voor de actuele ontwikkelingen:. pagina 2 nr. 11 april 2010 pagina 3 nr. 11 april 2010
Nieuwe plek voor taxi s Haagse taxichauffeurs hebben een nieuwe standplaats achter Den Haag Centraal. De plek, onder de fietsenvleugel aan de Rijnstraat, is ruim en overdekt. Toch zijn de taxirijders niet helemaal tevreden, zegt chauffeur Allem. Ze zijn namelijk moeilijk te vinden. Over de nieuwe taxistandplaats heeft Allem niets te klagen. De nieuwe plek is ruim, overdekt en overzichtelijk. Een stuk beter dan eerst aan de overkant bij de Rijnstraat, waar nooit genoeg plaats voor de taxi s was. Jammer is alleen dat niet alle reizigers de taxi s kunnen vinden. Onze standplaats ligt naast het station, maar de meeste treinreizigers lopen aan de voorkant naar buiten. Volgens Allem klagen reizigers dat ze lang naar de taxi s moeten zoeken. Er hangt nog geen duidelijke bewegwijzering in het station. Ik hoop dat dit snel verandert. Nu wacht ik gemiddeld drie uur op een klant. Op de oude locatie was dit nooit langer dan twee uur. Zodra we beter zichtbaar zijn, komen de klanten vanzelf weer. Inmiddels zijn er nieuwe bordjes gekomen die reizigers verwijzen naar de nieuwe plek van de taxistandplaats. Wat doe jij daar? Elke editie vragen we aan iemand die op Den Haag Centraal werkt waar hij mee bezig is. Dit keer is dat Paul Kipp (links op de grote foto), exploitant van de stationstoiletten. Samen met mijn vrouw Yvonne en schoonmoeder Pas exploiteer ik al 32 jaar de toiletten. Van s ochtends 6 tot s nachts 12 uur zijn we hier te vinden. Het is hartstikke gezellig met zijn drietjes en we hebben hier alles: een televisie, magnetron en natuurlijk genoeg wc s. Er is in de loop der jaren veel veranderd. De invoering van de beveiligingspoortjes bijvoorbeeld, waardoor mensen alleen na betaling van vijftig cent naar binnen kunnen. Even gratis plassen zit er niet meer in en dat geeft soms boze reacties. Dan komen er moeders met kinderen na een concert van K3. Helemaal over de rooie dat plassen een halve euro kost. Zo n dagje uit is schandalig duur, dan maakt dat beetje geld toch niks uit? Gelukkig maken we ook genoeg leuke dingen mee. Zoals die keer dat er een man binnenkwam, die na een half uur als vrouw de wc uitstapte. Het is altijd lastig waar je een travestiet heen moet sturen, het mannenof vrouwentoilet? Natuurlijk hebben ook wij te maken met gevonden voorwerpen. Zo vergat een invalide vrouw haar tas met portemonnee en paspoort. Ze vertrok met een busreis naar Spanje. Ik hoorde van een toiletbezoeker, die de touringcar toevallig had zien staan, met welke maatschappij ze reisde. Daar heb ik geïnformeerd wat de volgende stop was. Ik ben haar tot Leiden achterna gereisd om de tas terug te geven. Als dank kreeg ik een leuke cadeaubon. Van de verbouwing in en rondom het station hebben we geen last. Reizigers horen we ook niet klagen. Alles is goed begaanbaar, dus iedereen kan zijn plasje doen. Publiek heeft nog weinig last van verbouwing Reizigers en omwonenden zijn enthousiast over de plannen voor Den Haag Nieuw Centraal (DHNC), blijkt uit een onderzoek dat eind vorig jaar werd gehouden. Al is niet iedereen even goed op de hoogte van het megaproject. Bouwkrant uit? Geef m dan eens door aan een andere geïnteresseerde. Op die manier weten nog meer mensen van de werkzaamheden in en rond het station. De Bouwkrant is een goed middel om op de hoogte te blijven, blijkt uit onderzoek van Goos Marketing & Research. Het bureau ondervroeg in november 517 mensen. Meer dan de helft daarvan bestond uit reizigers (forenzen en recreanten) en passanten, het andere deel (tweehonderd ondervraagden) uit omwonenden van het project. De deelnemers kregen vragen over de bekendheid van de verbouwing, de communicatie hierover en wat ze van de plannen vinden. Kennis De naam Den Haag Nieuw Centraal blijkt aardig bekend onder de ondervraagden. Ook vinden zij dat het nieuwe project goed is voor het imago en de uitstraling van de stad. De houding ten aanzien van het eindresultaat van DHNC is (zeer) positief, zo blijkt uit de enquête. Naarmate mensen beter geïnformeerd zijn over het project, is de houding positiever. Het station is het meest bekend als plek waar flink gebouwd gaat worden, gevolgd door werkzaamheden aan New Babylon en veranderende (fiets)routes rondom het station. Er zijn veel werkzaamheden, maar nog weinig zichtbare resultaten. Dat is vermoedelijk een belangrijke verklaring voor de matige kennis over Den Haag Nieuw Centraal. Ook moet het Informatiecentrum aan de Rijnstraat (vanuit de hoofdingang aan de linkerhand) en de website nog meer bekendheid krijgen. Overlast De verbouwingen zorgen voorlopig voor relatief weinig overlast, zo blijkt uit het onderzoek. Zowel omwonenden als reizigers en passanten ervaren nauwelijks hinder. Overigens blijken omwonenden en recreatieve reizigers (ongeveer 75%) meer te weten over Den Haag Nieuw Centraal dan passanten en forenzen. Vanaf nu komt er elk jaar een onderzoek. De partners van DHNC (Gemeente Den Haag, NS, ProRail, Fortress en SNS Property Finance) willen op deze manier inzicht krijgen in de communicatie rondom DHNC. pagina 4 nr. 11 april 2010 pagina 5 nr. 11 april 2010
Planning Openbaar Vervoerterminal Voorjaar 2010: start bouw nieuwe Openbaar Vervoerterminal Zomer 2013: oplevering Openbaar Vervoerterminal Stadhuis Anna van Buerengebouw Eerste kwartaal 2011: start bouw Eerste kwartaal 2013: oplevering en ingebruikname Ministerie van VWS Hoftoren Ministerie van VROM Prins Bernhardviaduct Witte Anna Ministerie van Onderwijs Haags Startstation Erasmuslijn (HSE) 2009-2010: uitontwikkelen van het ontwerp Eind 2011: start bouw Eind 2013: oplevering en ingebruikname Fietsenvleugel La Fenêtre Rijnstraat Busplatform Informatiecentrum Den Haag Nieuw Centraal Nationaal Archief Anna van Buerenstraat Prins Willem-Alexanderweg New Babylon 2006: start bouw Begin 2012: New Babylon gereed Koninklijke Bibliotheek Prins WillemAlexanderhof Taxistandplaats Centraal Station Koningin Julianaplein Kiss & ride Anna van Buerenplein Hotel Eden New Babylon Bezuidenhoutseweg Ministerie van Buitenlandse Zaken Koningin Julianaplein 2010: start bouw 2014: oplevering Koekamp Malieveld pagina 6 nr. 11 april 2010 pagina 7 nr. 11 april 2010
Daar komen de jongens van het fietsenteam Fiets weg? Dan zal ie wel gestolen zijn. Nou, dat hoeft niet per se. Een verkeerd gestald rijwiel kan vanaf april bij Fietsdepot Haaglanden belanden. Het relaas van een studentenfiets. Daar sta je dan. Neergezet door mijn eigenaar, de 20-jarige studente Femke. Dacht je dat ze me op kwam halen na een nachtje stappen? Ho maar. Ze laat me gewoon staan, nota bene op een illegale plek, naast de fietsrekken. Andere tweewielers in de stalling van het centraal station hebben het beter. Zij mogen blijven staan en hebben een droog plekje. Ik dus niet. Kijk, daar heb je het al. De jongens van Het Fietsenteam komen aan in een busje, met laadbak. Met slijptol al in de aanslag voor mijn slot. Vorig jaar haalde het team al 1750 fietsen op. Dit jaar ben ik één van de gelukkigen. Opslag Hé, wacht even, waar rijdt de bus naartoe? Ah, het nieuwe Fietsdepot Haaglanden (per april 2010) aan de Junostraat! Op de plek van bestemming staat een team van de gemeentelijke dienst Haeghe Groep me al op te wachten. Ik word aan alle kanten bekeken. Staat er een code in me gegraveerd? Heb ik typische kenmerken? De heren noteren alles, doen een diefstalcheck, kloppen de informatie in de computer en lichten de politie in. Ben benieuwd of Femke me weet te vinden binnen dertien weken. Want zo lang sta ik in de opslag weg te roesten (nu overigens wel lekker droog) voordat ik eventueel promoveer tot proefobject van leerwerkcentra. Ook is het mogelijk dat ik word geschonken aan een goed doel. Ik krijg dan eerst een facelift, na vele jaren onbewuste verwaarlozing. Aangifte Naast me staat nog zo n arme sloeber. Een potentiële koper staat erbij. Waar een afgedankt rijwiel misschien maar 5 euro opbrengt, moet deze makker zeker 25 euro opleveren. Verkocht. Hij wel. Hij ziet er ook beter uit dan ik.. Mijn hoop op hereniging met Femke slinkt. Ik hoor dat slechts vijf procent van alle fietsen wordt opgehaald. Ik zal toch niet eindigen als wrak? Ik kan het wel uitschreeuwen: Femke, pak je sleutel, een legitimatiebewijs en wat cash geld (kom je me pas in april ophalen dan moet je je pinpas meenemen want op de Junostraat nemen ze geen contant geld meer aan) en kom me ophalen! Denk niet dat ik gestolen ben en doe aangifte, zodat de politie kan achterhalen waar ik ben. Hopelijk weet Femke dat ze mij op www.afac-verzekeringsfietsen.nl kan opsporen. Dan, net op het moment dat ik het niet meer zie zitten, hoor ik een bekende stem: Femke. Een sleutel ritselt in haar hand. Ik ben gered. Jij hier? In deze rubriek vraagt de redactie van de Bouwkrant een reiziger op station Den Haag Centraal wat hij of zij van de werkzaamheden op het station vindt. Dit keer liepen we Dineke Bouwhuis tegen het lijf. Als ik maar niet verdwaal. Waar kom je vandaan? Vroomshoop, in Twente. Waar ga je heen en wat ga je daar doen? Mijn vriendin en ik gaan even wat eten bij de Burger King op het station, wachten tot al het spitsvolk weg is. We hebben vandaag heerlijk gewandeld over de Scheveningse boulevard en gewinkeld in Den Haag. Hoe vaak kom je op Den Haag Centraal? Eén keer per jaar. Wat merk je van de verbouwing? Is hier een verbouwing dan? Daar heb ik niets van gezien. Weet je hoe het er uit gaat zien? Geen idee. Ik vind dit een mooi station, lekker overzichtelijk. Volgend jaar gaan we weer een dagje naar Den Haag, misschien dat we dan meer van de verbouwing zien. Als we maar niet verdwalen. Wat mis je op het station? Onze paraplu s! Vorige keer hebben we die achter een krantenbak van Metro verstopt. s Avonds waren ze weg. Den Haag over honderd jaar Hoe schetsen scholieren de toekomst van Den Haag? Dat was van 6 tot en met 27 maart te zien bij de tentoonstelling Cybercity in het informatiecentrum Den Haag Nieuw Centraal. Scholieren van de Duitse Internationale School in Den Haag hebben in de afgelopen maanden met maquettes een toekomstbeeld van Den Haag geschetst. Zo is het Malieveld flink verbouwd en werden de musea opnieuw vormgegeven. Ook ontwierpen ze hotel Stormbreaker, dat drie kilometer voor de kust ligt. Je merkt dat jongeren van veertien, vijftien al veel nadenken over de toekomst, zegt Peer Gessing, kunstenaar en docent aan de Deutsche Schule, die de tentoonstelling naar Den Haag haalde. Ze zijn bereid om in deze nieuwe wereld te stappen. Ze denken na over de vervuiling in de stad en bedenken nieuwe verkeersystemen. Heel verrassend. Culturele hoofdstad De tentoonstelling wordt georganiseerd in het kader van de samenwerking met de culturele hoofdstad van Europa van 2010, Ruhr. In 2018 probeert Den Haag culturele hoofdstad van Europa te zijn. Ook in Duitsland en Engeland zijn soortgelijke tentoonstellingen opgezet. In de maquettes heeft ook de skyline van Den Haag Nieuw Centraal een plek, het middelpunt van de nieuwe stad. Waar scholieren nog dromen over de toekomst, is Den Haag Centraal er al nu mee bezig, constateert Gessing. Meer info op: www.cybercityruhr.com Ga voor foto s van de opening naar pagina 8 nr. 11 april 2010 pagina 9 nr. 11 april 2010
Anna van Buerenplein wordt huiskamer Het Anna van Buerenplein, tussen het station en Nationaal Archief, wordt een prettige stadsentree. Dat blijkt uit de schetsen van IbDH (het ingenieursbureau van de Gemeente Den Haag). Na aanpassingen doet het nu ook recht aan het Anna van Buerengebouw, dat midden op het plein zal verschijnen, met daarin een museum en woningen. Niet meer omlopen Omlopen naar de achterkant van Den Haag Centraal is binnenkort niet meer nodig. Een voet- en fietspad langs het bouwterrein bij het Nationaal Archief zorgt voor een rechtstreekse route naar het station. Dat scheelt zeker vijf minuten voor wie vanuit Bezuidenhout-West naar Den Haag Centraal wil. Nu steken haastige reizigers vaak illegaal het bouwterrein over. Of ze gebruiken, vaak met de fiets aan de hand, spoor 12. De nieuwe looproute loopt via het Prins Bernhardviaduct naar de Anna van Buerenstraat. Fiets weg? Kenmerk van het nieuwe plein op de plek van de vroegere parkeergarage is de huiskamersfeer. Een plek die mensen aangenaam passeren op weg van station naar werk, of terug. Maar ook een wachtkamer voor treinreizigers en een lunchplek voor de omliggende kantoren. Benthem Crouwel 11 Nieuw ontwerp voor Stichthage Op het plein komen bomen, groen, water, veel banken en een fontein. Door het klaterende water worden de stedelijke geluiden weggedrukt. Restaurant La Place krijgt een groot buitenterras. Ook bij het nieuwe Anna van Buerengebouw is ruimte voor een buitenzitje. pagina 10 nr. 11 april 2010 De zitranden zijn van gelakt hout en de straat is van natuursteen. Led-verlichting onder het viaduct van RandstadRail maakt de onderdoorgang prettig. De bomen laten veel licht door en hebben een vrolijke kroon. Op ooghoogte blijft het plein open met het oog op de sociale veiligheid. Wie vanaf de perrons de hal inloopt, kijkt er recht tegenaan: kantoorgebouw Stichthage. Het pand bepaalt een groot deel van de uitstraling in de stationshal en wordt daarom flink gerenoveerd. NS Poort, onderdeel van NS, presenteerde in februari een nieuw ontwerp van Benthem Crouwel Architecten. De bouwplanning moet zo goed mogelijk aansluiten op de bouw van de nieuwe stationshal, die ontworpen is door hetzelfde bureau. NS Poort vestigt straks een breed aanbod van service en winkels in Stichthage, gericht op het gemak van de reiziger. Later dit jaar wordt bekend welke formules op Den Haag Centraal zullen komen. Den Haag Centraal? Ga naar en vul de poll in. Welke formule wil je straks absoluut terugzien op het nieuwe pagina 11 nr. 11 april 2010
Hoogste punt voor eerste toren New Babylon Het uiterlijk van New Babylon begint zijn definitieve vormen aan te nemen! Het Eden Hotel is overbouwd en de eerste toren is al op de definitieve hoogte, met 29 verdiepingen, samen 100 meter. Daarna wordt de tweede toren gebouwd die nog eens 25 extra verdiepingen zal tellen. Met 140 meter wordt de skyline van Den Haag verder verfraaid. Het complex telt straks 335 appartementen van gemiddeld zo n 120 m 2 groot, de meeste met drie of vier kamers. De luxe penthouses zijn tussen de 200 en 300 m 2 groot. De bewoners van New Babylon hebben straks een unieke woning: midden in het hart van de stad, met tegelijkertijd een spectaculair uitzicht op zee. Meer informatie Bezoek voor het laatste nieuws Informatiecentrum Den Haag Nieuw Centraal Koningin Julianaplein 7 2595 AA Den Haag tel. 070 353 3660 Openingstijden: Dinsdag, woensdag, donderdag en vrijdag: Zaterdag: Zondag en maandag: 11.00-18.00 uur 10.00-15.00 uur gesloten Colofon Tekst Vormgeving, fotografie Maters en Hermsen en productie Journalistiek, Leiden cimon, Den Haag Redactie Druk Communicatie DSO en DSB Drukkerij De Bink, Leiden Gemeente Den Haag Oplage Cartoon 20.000 Thomas van Oostrum Deze bouwkrant is een gezamenlijke uitgave van: Het project Den Haag Nieuw Centraal wordt mede mogelijk gemaakt met subsidie van: Aan de tekst of afbeeldingen van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. pagina 12 nr. 11 april 2010