Afrika van levensbelang voor onze vogels Leo Zwarts mede namens Rob Bijlsma Jan van der Kamp Marten Sikkema Eddy Wymenga
Europa: 10 miljoen km 2 In Europa: 500 soorten broedvogels; ¼ Afrika
Afrika: 30 miljoen km 2 Twee miljard vogels uit Europa overwinteren in Afrika
Azië: 44 miljoen km 2?? miljard vogels uit Azië overwinteren in Afrika
Afrika: extreem nat en droog REGENVAL VEGETATIE Onze vogels vooral in de overgangszones, zoals de Sahel
Hoeveel vogelsoorten gaan achteruit? Afrikagangers 60% Korte afstandtrekkers 33% Standvogels 28% Bennie Klazinga
Populatie trend (1960-2005) van Afrikagangers ALLE SOORTEN (n=127) 60% 27% 13% 0 50 100 Lepelaar Ooievaar Kleine Zilverreiger Bruine Kiekendief Jos Zwarts
Populatie trend (1960-2005) van Afrikagangers Jos Zwarts BOOMSAVANNE (n=34) 59 32 9 0 50 100
Populatie trend (1960-2005) van Afrikagangers Jos Zwarts OPEN SAVANNA (n=39) 69 23 8 0 50 100
Populatie trend (1960-2005) van Afrikagangers Jos Zwarts WETLANDS (n=43) 53 31 16 0 50 100
Sahel is PROBLEEMGEBIED voor vogels in wetlands boomsavanne open savanna
Gray Tappan 3-10-1994 Laatste regen in oktober. Daarna droog tot juni. 1-2-1995 Trekvogels aanwezig van augustus/september tot maart/mei.
Jaarlijkse regenval in de Sahel vanaf 1900 % afwijking vanaf eeuw-gemiddelde, variërend tussen +33% en -33%
3-10-1994 Gray Tappan Veel regen in 1994. Daarna nog lang groen. 1-2-1995 Na een slecht regenseizoen, is alles heel snel dor en droog
Sahel is PROBLEEMGEBIED voor vogels in wetlands boomsavanne open savanna
Oeverzwaluw Jan van de Kam
Nederland ) 35000 Oeverzwaluw in Nederland 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005
Netherlands or Sleswig-Holstein (nests) 35000 30000 Oeverzwaluw in Nederland en Duitsland 25000 20000 15000 10000 5000 the Netherlands Germany, Schleswig-Holstein 0 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005
Netherlands or Sleswig-Holstein (nests) Sahel rainfall index (%) 35000 30000 Oeverzwaluw in Nederland en Duitsland Sahel regen 20 10 25000 0 20000-10 15000 10000 5000 0 Sahel rain the Netherlands Germany, Schleswig-Holstein 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005-20 -30-40
Oeverzwaluw: regenval in de Sahel bepaalt toe- en afname van de populatie
Grote vloedvlakten in West Afrika Stuwdammen die vloedvlakten verkleinen
Binnendelta met hoogwater (aug-nov)
Binnendelta met afgaand water (nov.-feb.)
Binnendelta met laagwater (feb.-juli)
Kwak Frank Cattoir
Kwak in de Camargue vloedvlakten in Sahel, 1000 km 2
Broedpopulatie van de Kwak in Europa wordt bepaald in Afrika Wim Mullié
Zomertaling Jan van de Kam
Wereldpopulatie Zomertaling: 1,5 2 miljoen vogels, waarvan 1 1,5 miljoen overwinteren in West Afrika Jan van de Kam
Zomertaling in NL vloedvlakten in de Sahel, 1000 km 2 >30.000 broedparen 1400-1900 broedparen
Bennie Klazinga Jos Zwarts Afname Afrikagangers ook door verlies broedgebied in Europa
Zomertaling neemt méér af na droge jaren in Sahel Nicolas Gaidet
Nicolas Gaidet
Nicolas Gaidet
Jaarlijkse vangst van Zomertaling in Binnendelta: Natte jaren <1000 Droge jaren 70.000 Nicolas Gaidet
Kemphaan Nicolas Gaidet
Jaarlijkse vangst van Kemphaan in Binnendelta Natte jaren <5000 Droge jaren 80.000 Jan Wijmenga
Marktprijzen: 0.50 1.00
Zomertaling en Kemphaan: afname door vogelvangst maar ook habitatverlies (Senegal Delta) 0.17
Sahel is PROBLEEMGEBIED voor vogels in wetlands (WATERVOGELS) boomsavanna (BOSVOGELS) boomsavanne ( GROND VOGELS)
Populatie 1966/2012: boompieper 7x Nederland grasmus 2.5x
105 jaar nestkasten dankzij Gerrit Wolda, Wageningen
% nestkast met roodstaarten 40 35 30 25 % van kasten op de Veluwe bewoond door gekr. roodstaart 20 15 10 5 0 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000
% nestkast met roodstaarten Sahel rregenindex 40 35 30 25 Sahel regen index (%) % van kasten op de Veluwe bewoond door gekr. roodstaart 40 30 20 10 20 15 10 5 0 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 0-10 -20-30 -40
Gekraagde Roodstaart: sterke afname na droge Sahel-jaren kleine toename na natte Sahel-jaren Lange-termijn afname door ontbossing
Waarom is Sahel een probleemgebied? Hans Hut 1. Afname regen 2. Kleinere vloedvlakten (bij minder regen + dammen) 3. Meer vogelvangst (bij kleinere vloedvlakten; sinds 1960) 4. Minder bomen 1. Oeverzwaluw, Gekraagde Roodstaart 2. Kwak + Zomertaling + Kemphaan 3. Zomertaling + Kemphaan 4. Gekraagde Roodstaart + Grasmus + Boompieper
http://www.altwym.nl/en.php/docs/publicaties/
Sahel is PROBLEEMGEBIED voor vogels in wetlands (WATERVOGELS) boomsavanna (BOSVOGELS) boomsavanne ( GROND VOGELS)
iber. tjiftjaf roodkopklauwier draaihals boompieper?? grasmus roodstaart vale spotvogel baardgrasmus? bergfluiter WAAROM deze enorme afname? rpheusspotvogel? zomertortel
Nemen vogels af door ontbossing Sahel?
-
80-90% afname bosvogels. Geringe afname bomen, sinds ca. 1994 zelfs meer maken van houtskool
1733 random transecten in oktober - maart 2007-2015 + 321 extra plekken 200 300 Mauritanië 400 Senegal 600 Gambia Bissau 800 1000 1400 1800 Mali Burkina Faso 2000
100 mm
200 mm
300 mm
Faidherbia albida Witte acacia 500 mm
1500 mm
189 soorten bomen en struiken Holarrhena floribunda
In 307.914 bomen + struiken: 4960 trekvogels (25 soorten)
baobab
Onze trekvogels zijn zeer selectief in hun boomkeuze In 105 v.d. 189 bomen (56%) nooit een trekvogel 81% van de trekvogels in 9 boomsoorten 66% van de trekvogels in 3 boomsoorten
Afname bosvogels door afname voorkeursbomen
Sahel is PROBLEEMGEBIED voor vogels in wetlands (WATERVOGELS) boomsavanna (BOSVOGELS) open savanne ( GROND VOGELS)
WAAROM enorme afname van grond vogels? ortolaan duinpieper hop tapuit paapje
AFNAME GROND VOGELS in noordelijke Sahel door toename begrazing? Bevolking: +3%/jaar; dubbel in 26 jaar Vee: +4%/jaar; dubbel in 18 jaar
WIDOU (N. Senegal): Begrazingsonderzoek 1981-2007 Universiteit van Warburg Vier exclosures 11-1-2014 1 km
11-1-2014 gras kruiden begraasd onbegraasd sinds 1981
20 18 16 14 alle vogels/ha GROND VOGELSOORTEN; jan. 2014 bustard, savile's dove, afr collared dove, afr mourning dove, laughing dove, namaqua francolin, double-spurred grasmus 1.0 0.9 0.8 0.7 trekvogels/ha 12 griel hornbill, red-billed 0.6 10 lapwing, black-headed lark, singing bush 0.5 8 robin, black scrub roodkopklauwier 0.4 tapuit 6 4 2 shrike, southern grey sparrow, nothern grey-headed sparrow, sudan golden starling, chestnut-bellied tapuit tchagra, black-crowned 0.3 0.2 0.1 roodkopklauwier griel grasmus 0 no grazing grazing weaver spec weaver, speckle-fronted 0.0 no grazing grazing
Onderzoek in Sahel was mogelijk dankzij: VOGELBESCHERMING-NEDERLAND EDGAR DONCKER PRIJS in 2013 voor Rob Bijlsma DANK VOOR JE AANDACHT