Diëtetiek Voeding bij ziekte en herstel i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis
Inleiding Als u ziek bent, is de kans groot dat u gewicht verliest. Dat komt doordat het lichaam meer energie en voedingsstoffen verbruikt als u ziek bent. Het kan ook zijn dat u minder eet omdat u minder eetlust heeft, omdat u misselijk bent, pijn heeft bij het eten of vermoeid bent. Als u te veel gewicht verliest in korte tijd of te weinig weegt, is de kans op ondervoeding ook groter. Bij ondervoeding krijgt uw lichaam te weinig energie en voedingsstoffen binnen. Dit zorgt ervoor dat u minder snel herstelt van uw ziekte. Ook ontstaan er eerder complicaties en genezen wonden minder goed. Daarom is het belangrijk dat u voldoende eet en dat u de juiste voeding tot u neemt. In deze folder vindt u voedingsadviezen om ondervoeding te voorkomen en/of te behandelen. Algemeen Verdeel uw voeding over de dag. Eet als basis een ontbijt, een middagmaaltijd en een avondmaaltijd. Hanteer daarbij op een dag minimaal onderstaande hoeveelheden: Product (bruin)brood: aardappelen/rijst/pasta: groenten: fruit: melk(producten): vlees(waren)/vis/kip/ei/ vleesvervanger: margarine, bak- en braadproducten: drinken (vocht): Hoeveelheid 4 sneden 3 stuks of 3 opscheplepels 3-4 opscheplepels 2 stuks 0,5 liter melk(producten) en 1-2 plakken kaas 100-125 gram 20-35 gram 1,5-2 liter Neem daarnaast drie tot vier keer tussendoor iets te eten (zie verderop in de folder bij 'Tussendoortjes').
Eiwitten en calorieën Let er vooral op dat u voldoende calorieën (=energie) en eiwitten binnenkrijgt. Eiwitten zijn nodig voor de opbouw en het behoud van spieren en weerstand. Eiwitten zitten in melkproducten, vlees, vis, kip, ei, vleesvervangers, vleeswaren en noten. Vet levert de meeste energie. Gebruik daarom geen magere of halfvolle producten, maar volvette producten. Gebruik ruim hoeveelheden margarine of boter, (ongeklopte) room, crème fraîche, mayonaise en olie. Suiker levert ook veel energie. Gebruik daarom extra suiker, siroop of honing in uw voeding of dranken. Broodmaaltijd Adviezen voor de broodmaaltijd: Volkorenbrood zorgt sneller voor een vol gevoel waardoor uw eetlust vermindert. Gebruik daarom bij voorkeur bruinbrood (tarwebrood). Eet naast bruinbrood ook witbrood, maïsbrood, krentenbrood, knäckebröd of beschuit. Gebruik een ruime hoeveelheid margarine of boter op brood. Kies bij voorkeur voor dubbel eiwitrijk beleg op brood: bijvoorbeeld kaas, vleeswaren, ei, pindakaas en vis. Wissel dit af met zoet beleg. U kunt brood vervangen door pap, bijvoorbeeld havermoutpap of Brintapap. Maak pap van volle melk. U maakt de pap energierijker door margarine of boter en extra (basterd)suiker of stroop toe te voegen. Warme maaltijden Adviezen voor de warme maaltijd: Eet liever geen bouillon of soep vlak voor de warme maaltijd als u daardoor minder van het hoofdgerecht kunt eten. Over bouillon zegt men vaak dat het aansterkt, maar dat is niet juist. Soep heeft pas voedingswaarde als er veel vulling (gehaktballetjes, kip, vermicelli, rijst etc.) en boter of room in verwerkt is. Eet een ruime hoeveelheid vlees, vis, kip of gevogelte. Dit kunnen ook koude vleeswaren zijn. In plaats van vlees kunt u ook een vleesvervanger eten.
Eet gekookte of gebakken aardappelen, aardappelpuree en varieer met rijst, pasta of couscous. Voeg extra margarine of boter toe aan de aardappelpuree of stamppot. Gebruik een extra scheutje olie in pastagerechten of rijst. Voeg extra margarine of boter aan de groenten toe. Eet liever gekookte groenten in plaats van rauwkost. Als u wel rauwkost eet, gebruik dan wat extra olie of mayonaise. Voeg slagroom of crème fraîche toe aan jus en sausjes. Voeg wat room of siroop toe aan het nagerecht. Tussendoortjes Gebruik tussen de maaltijden door nog drie à vier tussendoortjes. Kies zoete en/of hartige tussendoortjes met veel calorieën en/of eiwitten, bijvoorbeeld: een sneetje rozijnenbrood of een krentenbol met een ruime hoeveelheid margarine of boter; ruim belegde sneetjes knäckebröd of beschuit; luxe koek, chocolade, cake, gebak, puddingbroodje; saucijzenbroodje, pizzabroodje, worstenbroodje; mueslireep; noten, chips, studentenhaver; pannenkoeken en poffertjes met boter en (poeder)suiker; blokjes kaas, plakjes vleeswaren, ei; toastjes met kaas, paté of salade; slaatje; gefrituurde snacks zoals een kroket, frikadel, kaassoufflé; haring, makreel, kibbeling; vruchtensap, vruchtencompote of vruchtenmoes (met room), dadels en vijgen; volvette melkproducten zoals melk, chocolademelk, vla, vlaflip, vruchtenyoghurt, kwark, pap, milkshake, drinkyoghurt, ontbijtdrank, roomijs. Dranken Drink 1,5 tot 2 liter, verdeeld over de dag. Kies voor energierijke dranken zoals tweedrank en druivensap en eiwitrijke dranken zoals (chocolade)melk en drinkyoghurt. Gebruik geen 'light'-producten.
Snel vermoeid Sommige mensen eten minder omdat dit voor hen erg vermoeiend is. Als u snel vermoeid bent raden wij u aan om voor de maaltijd enige tijd rust te nemen en bijvoorbeeld vóór het wassen en aankleden te ontbijten. Ook kunt u kiezen voor 'gemakkelijke' producten zoals kanten-klaarmaaltijden, pap, groenten uit een pot of blik. Gebruikmaken van een maaltijdbezorgdienst is ook een mogelijkheid. Hygiëne Door ondervoeding kunt u een verminderde weerstand hebben. Daardoor heeft u meer kans op infecties. Let u daarom goed op hygiëne. Verhit kippen-, en varkensvlees en eieren door en door. Zorgt u er ook voor dat rauw en bereid voedsel niet met elkaar in aanraking komen. Contact met de diëtist Weeg u eenmaal per week om uw gewicht in de gaten te houden. Blijft u gewicht verliezen of lukt het u niet om voldoende te eten, dan kunt u contact opnemen met de diëtist. Wij zijn bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 08.00 tot 09.00 uur en van 16.00 tot 16.30 uur. Ons telefoonnummer is (0314) 32 99 60. Tijdelijk ongezond Tijdens ziekte en tijdens het herstel kunt u gerust wat ongezondere producten gebruiken. Deze zorgen voor extra energie. Die heeft u nodig om te herstellen. Als u weer hersteld bent en er geen sprake (meer) is van ondervoeding, is het belangrijk weer volgens de richtlijnen goede voeding te eten. Meer informatie over een gezond eetpatroon vindt u op www.voedingscentrum.nl.
Slingeland Ziekenhuis Kruisbergseweg 25 Postadres: Postbus 169 7000 AD Doetinchem Telefoon: (0314) 32 99 11 Internet: www.slingeland.nl Nr. 1108-okt 14