Pelajaran 11 et Compabniebewind in de Republiek Oefening 1: Luister naar de tekst en lees deze mee. U hoort de tekst twee keer. De tweede keer kunt u proberen mee to lezen. Tekst: Bestuur en beheer - de Heren Zeventien 1 De voornaamste bestuurscolleges van de VOC in Nederland zijn reeds in het eerste hoofdstuk genoemd: (1) De bewindhebberscolleges van de zes kamers; in de kamer Amsterdam bestond dat college uit twintig bewindhebbers, in de kamer Zeeland uit twaalf en in de overige kamers uit zes of zeven leden. (2) De Vergadering der 5 Heren Zeventien, gevormd door afgevaardigden uit deze plaatselijke bewindhebberscolleges, acht uit Amsterdam, vier uit Zeeland, een uit elk der kleine kamers en het zeventiende lid afwisselend uit een der kamers buiten Amsterdam. (3) De commissies die de Vergadering van de Heren Zeventien van advies dienden of voor deze vergadering beleidsvoorbereidend werk verrichtten. Er was een 10 commissie voor het controleren van de boekhouding, een voor het opmaken van de jaarlijkse balans, een voor het bijwonen en controleren van de veilingen en een voor de behandeling van de correspondentie met de Hoge Regering en andere dienaren in Azie. Dit laatstgenoemde, zeer invloedrijke college vergaderde in het compagnielogement in Den Haag en werd daarom 'Haags Besogne' genoemd. 15 Het was samengesteld uit tien bewindhebbers: vier uit Amsterdam, twee uit Zeeland en een uit elk der vier overige kamers. De advocaat van de VOC had een functie die vergeleken kan worden met die van secretaris van de directie. Hij was bij de vergaderingen van zowel de Heren Zeventien als van het Haag Besogne aanwezig, en redigeerde de resoluties van deze vergaderingen. Bovendien nam 20 hij deel aan de beraadslagingen van het bewindhebberscollege van de kamer Amsterdam en voerde hij vaak tal van opdrachten uit voor de bewindhebbers. Zijn tack werd al spoedig zo omvangrijk dat omstreeks het midden van 17e eeuw een 'tweede' advocaat aan de 'eerste' werd toegevoegd. De advocaat, van dezelfde sociale achtergrond als de bewindhebbers en de enige permanente functionaris 25 op het hoogste niveau, kon soms veel invloed op het beleid uitoefenen. Dal - gold zeker voor Pieter van Dam, die meer dan vijftig jaar, van 1652 tot zijn dood in 1706, dit ambt heeft uitgeoefend. (Uit: Femme S. Gaastra. De geschiedenis van de VOC. Zutphen, 1991. p. 149-151.) Universitas Gadjah Mada 1
Schema van het bestuur van de VOC Universitas Gadjah Mada 2
Oefening 2: Zoek de betekenis van de onderstaande woorden en collocaties op in het woordenboek. 1. de Heren Zeventien 2. het college 3. het bestuurscollege/het college van bestuur 4. de bewindhebbers 5. het bewindhebberscollege/het college van bewindhebbers 6. de vergadering 7. afwisselend 8. het advies 9. het beleid voorbereiden 10. de boekhouding 11. de balans 12. de veiling 13. laatstgenoemde 14. invloedrijk 15. overige 16. redigeren 17. de beraadslagingen 18. de achtergrond 19. het ambt uitoefenen Oefening 3: Bekijk het schema en probeer het to begrijpen! Voer daarna de volgende opdrachten uit: Vraag : Welk deel van het schema geeft de activiteiten in Nederland weer en welk deel de activiteiten in Azle? Los de afkortingen op! Opdracht : Zet boven het schema op de goede plaats: Nederland, Azie, Batavia, buitengewesten, kamers, centrale directie. Oefening 4: Naar welk element in de tekst verwijzen de onderstreepte verwijswoorden? Universitas Gadjah Mada 3
laatstgenoemde (r.13) :... het (r.15) :... hij (r.17) :... zijn (r.22) :... Oefening 5: Beantwoord de volgende vragen in het Indonesisch. 1. Hoe was het college van de Heren Zeventien samengesteld? (Zie ook het schema.) 2. Wat was het verschil tussen Amsterdam aan de ene kant en Delft, Rotterdam, Hoorn en Enkhuizen aan de andere kant? (Zie ook het schema.) 3. Wat was het 'Haags Besogne'? 4. Waarom was de advocaat van de VOC een sleutelfiguur? 5. Hoe tang was Pieter van Dam advocaat? Oefening 6: Vertalen Vertaal het begin van de tekst tot Azle (tot r.12) Oefening 7: Geef een samenvatting van de tekst in 5 zinnen (in het Indonesisch). Universitas Gadjah Mada 4
Oefening 8: Woorden en collocaties leren de bewindhebber de Heren Zeventien de advocaat de vergadering de veiling de achtergrond het ambt de kamer de gouverneur de gezaghebber het opperhoofd Universitas Gadjah Mada 5