Trendrapport PDN Deelnemersonderzoek 2019 Actieven. Pensioenfonds DSM Nederland Juli 2019

Vergelijkbare documenten
Stichting Pensioenfonds DSM Nederland Resultaten deelnemersonderzoek 2016 December 2016

Stichting Pensioenfonds DSM Nederland Resultaten deelnemersonderzoek 2014 December 2014

Stichting Pensioenfonds DSM Nederland (PDN) Resultaten deelnemersonderzoek 2012 Oktober 2012

Stichting Pensioenfonds SABIC Resultaten deelnemersonderzoek mei 2016

Pensioenfonds SABIC Resultaten deelnemersonderzoek Oktober 2013

Stichting Pensioenfonds SABIC (SPF) Resultaten deelnemersonderzoek 2012 Oktober 2012

Stichting Pensioenfonds SABIC (SPF) Resultaten deelnemersonderzoek 2011 Actieven 27 december 2011

Uit dienst. Versie

Vragen en Antwoorden met betrekking tot de overgang naar één pensioenregeling voor SABIC in Nederland

Brochure Nieuw in dienst

Extra uitgave nieuwe pensioenregeling

Uit dienst. Versie

Pensioen Meer informatie over uw pensioenregeling. Pensioenfonds Avebe

Brochure. Nieuw in dienst

STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS ZORGVERZEKERAARS

Pensioen voor het grondpersoneel van KLM

Vragen en Antwoorden met betrekking tot de overgang naar één pensioenregeling voor Pensioenfonds DSM Nederland (PDN)

Jouw Delta Lloyd Pensioen in het kort

Deelnemerspresentatie november 2018

Uw pensioen bij Avebe Over wat er voor u belangrijk is als het om uw pensioen gaat. Pensioenfonds Avebe

Eerder met pensioen Uitgave juli 2015

Onderzoeksresultaten. Pensioenbeleving deelnemers Stichting BMS Pensioenfonds. april Towers Watson. All rights reserved.

De resultaten van de deelnemersenquête DNB & DNB Pensioenfonds. mei, 2014

LATER = NU. Uit dienst. informatie over uw pensioen

Pensioenfonds Robeco. Investeer ook even in jezelf. Uit dienst

Pensioenfonds Robeco. Investeer ook even in jezelf. Uit dienst

Bewaar deze brief en de bijbehorende brochure zorgvuldig. Pensioen heeft nu misschien niet uw hoogste aandacht, binnenkort kan dat anders zijn.

Jouw Cosun pensioen. Informatiebijeenkomsten voor deelnemers in actieve dienst mei 2014

Eerder met pensioen Uitgave juli 2015

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Toelichting. Uniform Pensioenoverzicht Uitkeringsovereenkomst

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Wat krijg je in onze pensioenregeling?

Je bouwt partnerpensioen op met de pensioenregeling van Pensioenfonds Detailhandel. Voor je kinderen is er wezenpensioen.

Nieuw in dienst. Versie

Versie: januari Presentatie voor uw werknemers over de pensioenregeling van bpfbouw

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Hoe is uw pensioen geregeld?

PPS-saldo omzetten. Versie

PPS-saldo omzetten. Versie

Handleiding. Protector Pensioenplanner

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Wat krijg je in onze pensioenregeling?

Voorbeeld Toelichting Uniform Pensioenoverzicht Model 3 Premieovereenkomst

CHECKLIST VOOR WERKGEVERS

Je bouwt partnerpensioen op met de pensioenregeling van Pensioenfonds Detailhandel. Voor je kinderen is er wezenpensioen.

Voorbeeld Toelichting Uniform Pensioenoverzicht Model 3 Premieovereenkomst

- U bent actief deelnemer - U bent actief deelnemer én u neemt via uw werkgever deel aan de aanvullende pensioenregeling - U bent arbeidsongeschikt

Toelichting Uniform Pensioenoverzicht 2017 Uitkeringsovereenkomst

Pensioen Laag 2

Hoe is uw pensioen geregeld?

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

CHECKLIST VOOR WERKGEVERS

StichtingPensioenfondsNIBC

Toelichting bij uw Uniform Pensioenoverzicht 2018

Afscheid van uw oude baan. Uw pensioen bij uitdiensttreding

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Voorbeeld Toelichting Uniform Pensioenoverzicht Model 1 <Uitkeringsovereenkomst> <Premieovereenkomst>

Inleiding. Wanneer kan ik met pensioen? gaat uiterlijk in op 67 jaar.

Hoe is uw pensioen geregeld? Geachte heer, mevrouw,

Bewaar deze startbrief zorgvuldig. Pensioen heeft nu misschien niet uw hoogste aandacht, binnenkort kan dat anders zijn.

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

CAPGEMINI PENSIOENFONDS. Wat krijgt u in onze pensioenregeling? Hoe is uw pensioen geregeld?

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Rabobank Pensioenfonds bruto uitkeringsovereenkomst 1 januari ,00% Deeltijd pensioengevend salaris: ,00 Deeltijd franchise:

Hoe is uw pensioen geregeld?

Voorbeeld Toelichting Uniform Pensioenoverzicht einde deelneming Premieovereenkomst

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Het Goede Voorbeeld Hoe is uw pensioen geregeld?

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Bijna met pensioen. De dag van uw pensionering komt snel dichterbij. Sommige zaken rond uw pensionering staan 1

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Arbeids- Brochure. ongeschiktheid

Nieuw in dienst. Versie

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Toelichting Uniform Pensioenoverzicht Uitkeringsovereenkomst

Welkom. Goed dat u er bent. Versie: februari Presentatie voor uw werknemers over de pensioenregeling van bpfbouw

Toelichting Uniform Pensioenoverzicht

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Wegwijzer GE Pensioen. Inzicht in uw pensioensituatie

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Startbrief. 1. Algemeen. Waardeoverdracht. Informatie die u geeft. Wanneer bent u deelnemer in de Basisregeling?

Wat krijgt u in uw pensioenregeling?

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Wat krijgt u in uw pensioenregeling?

Wat krijg je in onze pensioenregeling?

Brochure Communicatie

Hoe is uw pensioen geregeld?

Communicatie. Versie

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Informatiebijeenkomsten maart Werknemers geboren vóór 1950

Hoe is uw pensioen geregeld?

Transcriptie:

Trendrapport PDN Deelnemersonderzoek 2019 Actieven Pensioenfonds DSM Nederland Juli 2019

Algemene opmerkingen 677 respondenten, responspercentage = 13,7% (4.972 aangeschreven). De data collectie heeft plaatsgevonden in de laatste twee weken van april. Sommige vragen hoeven niet door alle respondenten ingevuld te worden (bijv. indien ja ga naar vraag X). Dit zorgt ervoor dat niet alle vragen 677 resultaten hebben. Indien dit het geval is, staat dat aangegeven bij de vraag. Percentages zijn afgerond op hele procenten. Dit kan ertoe leiden dat het totaal afwijkt van 100% (99 of 101 % respectievelijk). Waar mogelijk worden de onderzoeksresultaten afgezet tegen de meting van 2016, 2014 en 2012 2

Profiel respondenten Wat is uw leeftijd? Leeftijd 2019 2016 2014 2012 30 jaar en jonger 1% 3% 5% 5% Tussen 31 en 40 jaar 11% 12% 15% 16% Tussen 41 en 54 jaar 34% 39% 47% 46% Tussen 55 en 59 jaar 26% 28% 21% 21% 60 jaar of ouder 28% 18% 12% 12% 3

Profiel respondenten Hoe lang bent u in dienst bij uw huidige werkgever? Antwoorden 2019 2016 2014 2012 Minder dan 3 jaar 5% 7% 8% 10% Tussen de 3 en 10 jaar 17% 20% 23% 20% Langer dan 10 jaar 78% 73% 69% 70% 4

Pensioenbewustzijn & kennis Vraag 1: Bent u geïnteresseerd in uw pensioen? Ja, ik ben zeer geïnteresseerd in mijn pensioen. Ja, ik ben geïnteresseerd in mijn pensioen. Ik ben matig geïnteresseerd. Nee, maar ik zou me daar eigenlijk veel meer in willen verdiepen. Nee, mijn pensioen is nog ver weg. 2012 2014 2016 2019 Nee, ik vind het veel te ingewikkeld. Nee, maar ik ga ervan uit dat het goed zit. 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 5

Pensioenbewustzijn & kennis Vraag 2: Wat doet u met de post die u ontvangt van PDN? 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Die lees ik goed door. Die lees ik op hoofdlijnen. Die lees ik niet, maar bewaar ik wel. Die lees ik niet en gooi ik weg. Anders, licht uw antwoord toe op de volgende pagina. 2019 2016 2014 2012 6

Pensioenbewustzijn & kennis Vraag 3: Wanneer verwacht u met pensioen te gaan? Antwoorden 2019 2016 2014 2012 Geen idee. Ik denk er nog niet over na Ik heb een bepaalde leeftijd in gedachte 29% 28% 28% 31% 71% 72% 72% 69% 7

Pensioenbewustzijn & kennis Vraag 4: Weet u op hoeveel pensioen u straks kan rekenen? 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2019 2016 2014 2012 Ik weet precies wat ik aan pensioen opbouw. Ik ken mijn pensioensituatie op hoofdlijnen. Ik weet niet goed wat ik opbouw. 8

Pensioenbewustzijn & kennis Vraag 5: In hoeverre bent u bekend met uw pensioenregeling? 14000% 12000% 10000% 8000% 6000% 4000% 2000% 0% Volledig onbekend = 1 Onbekend = 2 Neutraal = 3 Bekend = 4 Volledig bekend = 5 30 jaar of jonger tussen 31 en 40 tussen 41 en 54 tussen 55 en 59 60+ 9

Pensioenbewustzijn & kennis Vraag 6: Kunt u aangeven welke onderdelen van de pensioenregeling u kent? Vink de onderdelen aan die u kent. Geen van bovenstaande. Ik ken het onderdeel Premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid; de gedeeltelijke of volledige voortzetting van mijn pensioenopbouw, mocht ik (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt worden. Ik ken het onderdeel Arbeidsongeschiktheidspensioen: een uitkering bovenop de WIA-uitkering van de overheid (voor mensen met een pensioenloon boven de WIA-inkomensgrens Ik ken het onderdeel Wezenpensioen: een uitkering voor mijn (eventuele) kind(eren) indien ik kom te overlijden. Ik ken het onderdeel Partnerpensioen: het inkomen voor mijn (eventuele) partner als ik kom te overlijden. 5% 23% 35% 54% 78% Ik ken het onderdeel Ouderdomspensioen waarin ik mijn pensioen opbouw voor later. 60% Ik weet wat wordt bedoeld met Voorwaardelijk pensioen (ook wel versleeprechten genoemd). 15% Ik weet dat de toeslagverlening (indexatie) voorwaardelijk is (dus niet gegarandeerd). Ik weet dat een Nettopensioenregeling bestaat, waarmee ook pensioen over het salaris boven 107.593 kan worden opgebouwd. Ik weet dat mijn pensioenopbouw berekend wordt met een pensioen(reken)leeftijd van 67 jaar. 32% 66% 80% Ik weet dat de maximale jaarlijkse pensioenopbouw in Nederland 1,875% bij pensioenleeftijd 68 is. 21% Ik weet dat de jaarlijkse pensioenopbouw 1,738% bedraagt. 34% Ik weet dat mijn pensioenopbouw gebeurt in een middelloonregeling. 81% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 10

Pensioenbewustzijn & kennis Vraag 7: Welke keuzemogelijkheden binnen de pensioenregeling kent u? Vink de mogelijkheden aan die u goed of op hoofdlijnen kent. Waardeoverdracht van mijn opgebouwde pensioen bij een eventuele vorige werkgever naar PDN. Of andersom: waardeoverdracht van PDN naar het pensioenfonds van een eventuele nieuwe werkgever. Er is een nettopensioenregeling voor deelnemers met een salaris hoger dan 101.519 Vervroeging van de pensioendatum (op zijn vroegst kunt u op uw 55e met pensioen gaan). Deeltijdpensioen. Dit betreft de mogelijkheid om op een moment vanaf uw 55e deels te blijven werken en voor het gedeelte dat u stopt met werken pensioen te ontvangen. Dit doet u een periode voor u volledig met pensioen gaat. Uitruil partnerpensioen: omzetting van het opgebouwde partnerpensioen in extra ouderdomspensioen op het moment dat u met pensioen gaat. Variatie in pensioenuitkering: eerst aantal jaren hoger ouderdomspensioen, daarna lager, 2019 2016 2014 2012 67% 67% 62% 62% 33% - - 70% 63% 45% 47% 49% 49% 29% 29% 48% 50% 29% 32% 57% 57% 33% 34% Geen van bovenstaande 10% 10% 15% 17% 11

Pensioenbewustzijn & kennis Vraag 8: Net als andere pensioenregelingen kent ook de pensioenregeling van PDN risico s. Kunt u aangeven welke risico s u kent. Vink alle risico s aan die u kent. 90% 80% 70% 60% 50% 40% Toeslagverlening (indexatie van mijn pensioenopbouw) vindt alleen plaats als de financiële situatie van PDN dat toelaat. De financiële situatie van PDN kan ertoe leiden dat er gekort wordt op wat er in uw pensioenpot zit (de opgebouwde pensioenaanspraken). 30% 20% 10% Als de pensioenregeling zo duur wordt dat de premie ontoereikend is, gaat u mogelijk jaarlijks minder pensioen opbouwen (korting op de toekomstige jaaropbouw). Geen van bovenstaande. 0% 2019 2016 2014 2012 12

Pensioenbewustzijn & kennis Vraag 9: PDN belegt verantwoord. Het fonds wil niet beleggen in bedrijven die mensenrechten niet respecteren, die bij hun productie kinderarbeid inzetten of die bepaalde typen van wapens produceren. 2019 13% 2016 11% 2014 Ik vind dat een goede zaak, ongeacht de vraag of het op lange termijn iets meer of iets 11% minder rendement oplevert. 87% 89% 89% Ik vind dat het pensioenfonds zoveel mogelijk rendement moet halen. Wel of niet maatschappelijk verantwoord beleggen vind ik daarbij niet relevant. 13

Vertrouwen in het pensioenfonds Vraag 10: Heeft u vertrouwen in PDN? Antwoorden 2019 2016 2014 2012 Ja, ik heb er vertrouwen in dat PDN mijn belangen goed en professioneel behartigd Nee, ik heb weinig vertrouwen in PDN Geen mening. Ik weet niet zo goed wat PDN doet. 85% 81% 83% 84% 3% 6% 3% 3% 12% 13% 14% 13% 14

Vertrouwen in het pensioenfonds Indien vorige vraag beantwoord met Nee volgt de vraag: Vraag 10b: Hoe kan PDN uw vertrouwen het beste verbeteren? Anders, licht uw antwoord toe op de volgende pagina. Meer openheid geven over de mogelijke gevolgen en risico's van alle recente ontwikkelingen voor mijn pensioen. De financiële resultaten / positie van PDN verbeteren. Mij beter informeren via de website en andere communicatiemiddelen. Mij meer inzicht bieden in wat PDN (voor mij) doet. Mij meer inzicht bieden in wat PDN (voor mij) doet. Mij beter informeren via de website en andere communicatiemiddelen. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% De financiële resultaten / positie van PDN verbeteren. Meer openheid geven over de mogelijke gevolgen en risico's van alle recente ontwikkelingen voor mijn pensioen. Anders, licht uw antwoord toe op de volgende pagina. 2012 9% 0% 39% 22% 30% 2014 8% 8% 48% 8% 28% 2016 9% 0% 30% 30% 30% 2019 5% 0% 1% 16% 21% 15

Vertrouwen in het pensioenfonds Vraag 11: Maakt u zich weleens zorgen over de financiële situatie van PDN en daarmee ook over uw toekomstige pensioen? 2019 2016 2014 2012 49% 51% 37% 63% 49% 51% 37% 63% Ja Nee 16

Vertrouwen in het pensioenfonds Indien Ja bij vraag 11. Vraag 11b: Welke zorgen heeft u? Antwoorden 2019 2016 2014 2012 Dat mijn pensioen straks helemaal niet meer wordt uitgekeerd. Dat ik straks minder pensioen krijg uitgekeerd dan nu wordt aangegeven. 7% 12% 12% 12% 71% 76% 71% 76% Dat mijn pensioen niet jaarlijks wordt verhoogd (uitblijven van indexatie/toeslagverlening). 23% 12% 17% 12% 17

Vertrouwen in het pensioenfonds Vraag 12: Welk rapportcijfer geeft u PDN in het algemeen? Rapportcijfer 2019 2016 2014 2012 Gemiddeld 7,5 7,4 7,5 7,4 18

Vraag 13: Vindt u dat u voldoende wordt geïnformeerd vanuit PDN? 2019 2016 2014 2012 Nee 9% Nee 14% Nee 11% Nee 10% Ja 91% Ja 86% Ja 89% Ja 90% 19

Indien vorige vraag beantwoord met Nee (n=61) volgen de volgende twee vragen: Vraag 13b: Waarover zou u meer/beter geïnformeerd willen worden? (meerdere antwoorden mogelijk) Algemene financiële informatie over pensioenen 21% De manier waarop het bestuur omgaat met risico s. 31% De onzekerheden in de pensioenregeling en de risico s die ik daardoor loop. 36% Over wat er met mijn pensioen gebeurt bij veranderingen in mijn werk- of privé situatie. 31% De financiële situatie van PDN. 33% Mijn keuzemogelijkheden. 59% Mijn persoonlijke pensioensituatie. 70% De (onderdelen van de) pensioenregeling. 39% Pensioen in het algemeen. 34% 20

Indien vorige vraag beantwoord met Nee (n=61)volgen de volgende twee vragen: Vraag 13c: Hoe zou u meer/beter geïnformeerd willen worden? (meerdere antwoorden mogelijk) Bij voorkeur digitaal (via Mijn pensioen en/of e-mail). 46% Bij voorkeur middels een persoonlijk gesprek. 49% Bij voorkeur middels bijeenkomsten (informatiesessies). 20% Bij voorkeur via introductie- of instructievideo s op de website. 15% Bij voorkeur via teksten op de website. 8% Bij voorkeur via (persoonlijke) correspondentie (brieven, etc). 46% 21

Vraag 14: In hoeverre bent u het met de volgende stelling eens: Over het algemeen is de communicatie van PDN over mijn pensioen begrijpelijk. Leeftijd 2019 2016 2014 2012 Volledig mee oneens 0% 1% 1% 1% Oneens 3% 4% 5% 3% Neutraal 23% 28% 23% 22% Mee eens 58% 58% 54% 52% Volledig mee eens 16% 9% 17% 22% 22

Vraag 15: Heeft u het afgelopen jaar uw Uniform Pensioenoverzicht (UPO) van PDN gelezen? 295 307 57 7 11 Ja, helemaal. Ja, maar alleen op hoofdlijnen. Nee, want ik ben kort in dienst waardoor ik nog geen UPO heb ontvangen. Nee. Weet ik niet. 23

Indien vorige vraag beantwoord met Ja volgt de vraag: Vraag 15b: Begreep u de informatie op het Uniform Pensioenoverzicht (UPO)? 2% 29% Ja, ik vond het duidelijk Gedeeltelijk 69% Nee, niet goed 24

Indien vorige vraag beantwoord met Nee volgt de vraag; Kunt u aangeven waarom u het Uniform Pensioenoverzicht (UPO) niet heeft gelezen? Anders licht uw antwoord toe op de volgende pagina. N+171 Omdat rondom pensioen nog zoveel verandert voordat ik met pensioen ga Omdat ik het vertrouwen heb dat het wel goed zit Omdat ik het op het eerste gezicht veel te ingewikkeld vond Omdat het mij niet interesseert Omdat ik daar geen tijd voor heb gehad Omdat ik de pensioenplanner van PDN gebruik om mijn pensioensituatie te bekijken 0 5 10 15 20 25 25

Vraag 16: Heeft u behoefte aan aanvullende informatie over het Uniform Pensioenoverzicht? 60% 50% 40% Nee 30% 20% Ja, bij voorkeur middels een informatiebijeenkomst Ja, bij voorkeur middels aanvullende informatie op de website, zoals een filmpje of gesproken toelichting Ja, bij voorkeur middels een persoonlijk gesprek 10% 0% 2019 2016 2014 2012 26

Vraag 17: Maakt u gebruik van PDN Post Digitaal? Ik weet niet hoe ik hier gebruik van kan maken Nee Ja 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 2016 2019 27

Vraag 18: Heeft u in het afgelopen jaar de website van PDN bezocht? Indien vorige vraag beantwoord met Ja volgt de volgende vraag; Vraag 18b: Welke informatie zocht u op de website? (meerdere antwoorden mogelijk) Vraag 18 Vraag 18b 25% 75% Ja Nee Overig Mijn PDN Pensioen met daarin het digitale UPO en de pensioenplanner Gevolgen van veranderingen in mijn situatie Mijn keuzemogelijkheden Algemene informatie over mijn pensioenopbouw Nieuwsbericht(en) De financiële situatie van PDN 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 28

Vraag 18c: Heeft u deze informatie gevonden? 600 500 487 400 300 200 100 0 Ja 20 Nee 29

Indien vorige vraag beantwoord met Ja volgen de vragen; Vraag 18d: In hoeverre vindt u de informatie op de website begrijpelijk? 350 300 250 200 150 100 50 0 Volledig onbegrijpelijk Onbegrijpelijk Neutraal Begrijpelijk Volledig begrijpelijk Vraag 18e: Welk rapportcijfer geeft u de website? Rapportcijfer 2019 2016 2014 2012 Gemiddeld 7,7 7,4 7,4 7,5 30

Vraag 18f: Bent u geabonneerd op de digitale nieuwsbrief van PDN? 24% 76% Ja Nee Indien vorige vraag met Ja beantwoord volgt de vraag: Vraag 19: Welk gemiddeld rapportcijfer geeft u de nieuwsbrief? Rapportcijfer 2019 2016 2014 2012 Gemiddeld 7,6 7,4 7,5 7,4 31

Vraag 20: Heeft u het afgelopen jaar het PDN Magazine gelezen? Indien vorige vraag met Ja beantwoord volgen de vragen; Vraag 20b: PDN Magazine wordt uitgegeven als papieren magazine en is digitaal beschikbaar via de website. 400 350 22% 300 250 Ja Nee 200 150 100 78% 50 0 Ik vind een papieren magazine fijner om te lezen dan een digitaal magazine Ik lees PDN Magazine liever digitaal 32

Vraag 20c: Wat vindt u van de inhoud van het PDN Magazine? 1% 0% 15% 3% 3% Uitstekend Goed Matig Slecht: te oppervlakkig 78% Slecht: oninteressante onderwerpen Slecht: te weinig persoonlijke verhalen 33

Vraag 20d: Waarom heeft u het PDN Magazine niet gelezen? 39% 25% 22% 14% Omdat ik daar geen tijd voor had. Omdat het mij niet interesseert. Omdat ik het op het eerste gezicht veels te ingewikkeld vond. Anders, licht uw antwoord toe op de volgende pagina 34

Vraag 21: Heeft u het afgelopen jaar het jaarbericht gelezen? Ja Nee 49% 43% 47% 47% 51% 57% 53% 53% 2019 2016 2014 2012 35

Indien vorige vraag met Ja beantwoord: Vraag 21b: In hoeverre vindt u de informatie in het jaarbericht begrijpelijk? 70% 60% 50% 40% 30% 20% Volledig onbegrijpelijk = 1 Onbegrijpelijk = 2 Neutraal = 3 Begrijpelijk = 4 Volledig begrijpelijk = 5 10% 0% 2019 2016 2014 2012 36

Indien vorige vraag met Nee beantwoord: Vraag 21c: Waarom heeft u het jaarbericht niet gelezen? 45% 40% 35% 30% Omdat ik daar geen tijd voor heb gehad. Omdat het mij niet interesseert. 25% 20% 15% 10% 5% Omdat ik het op het eerste gezicht veel te ingewikkeld vond. Omdat ik niet wist dat er een jaarbericht bestond. 0% 2019 2016 2014 2012 37

Vraag 22: Neemt u deel aan de Nettopensioenregeling? 4% 8% 13% Ja Nee, ik kan hier niet aan deelnemen Nee, ik wil hier niet aan deelnemen Weet ik niet 75% 38

Vraag 22b: U heeft een digitaal informatiepakket en een persoonlijke brief ontvangen over de nieuwe en verbeterde Nettopensioenregeling per 1 januari 2019. Deze communicatie heeft bijgedragen aan een beter beeld van mijn eigen pensioensituatie. Volledig mee eens = 5 Mee eens = 4 Neutraal = 3 Oneens = 2 Volledige mee oneens = 1 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 39

Vraag 23: Heeft u het afgelopen jaar contact opgenomen met de Pension Desk? 2016 2019 2014 15% 25% 16% Ja Nee 85% 75% 84% Indien vorige vraag met Ja beantwoord, volgt de vraag; Vraag 23b: Welk rapportcijfer geeft u in het algemeen voor de dienstverlening van de Pension Desk? Rapportcijfer 2019 2016 2014 2012 Gemiddeld 7,7 7,4 7,5 7,8 40

Vraag 24: Heeft u al eens gebruik gemaakt van de pensioenplanner in Mijn PDN Pensioen? 2019 2016 2014 2012 54% 49% 31% 30% 22% 23% 24% 25% 23% 26% 15% 5% 5% 12% 11% 9% 9% 9% 8% 10% Ja, eenmalig. Ja, meerdere keren. Nee, want ik heb nog geen toegang. Nee, ik heb daar geen interesse in. Nee, anders. Licht uw antwoord toe op de volgende pagina. 41

Indien vorige vraag met Ja beantwoord, volgen de vragen; Vraag 24b: Mijn PDN Pensioen (digital UPO en/of pensioenplanner) heeft bijgedragen aan een beter beeld van mijn pensioensituatie. Vraag 24c: Het werken met de pensioenplanner gaat mij gemakkelijk af. Vraag 24b Vraag 24c Volledig mee oneens Volledig mee oneens Mee oneens Mee oneens Neutraal Neutraal Mee eens Mee eens Volledige mee eens Volledige mee eens 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 2012 2014 2016 2019 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 2012 2014 2016 2019 42

Vraag 25: U wordt door PDN op diverse manieren geïnformeerd over uw pensioen (o.m. via de nieuwsbrief PDN, PDN Magazine, website PDN, Uniform Pensioenoverzicht en Mijn PDN Pensioen(planner). U kunt zelf een informatiesessie aanvragen. Wat vindt u van de hoeveelheid informatie? 5% 4% 5% 7% 7% 4% 9% 5% 90% 89% 89% 86% 2019 2016 2014 2012 Voldoende. Te weinig. Te veel. 43

Vraag 26: Hoe waardeert u de communicatie over uw pensioen door PDN over het algemeen? Rapportcijfer 2019 2016 2014 2012 Gemiddeld 7,6 7,3 7,4 7,4 44

Vraag 27: Wilt u aangeven van welke van onderstaande online platformen (social media) u momenteel gebruik maakt? (meerdere antwoorden mogelijk) 2019 2016 2014 2012 YouTube 49% 43% 39% 32% Facebook 44% 47% 46% 37% Pinterest 12% 6% - - Instagram 21% 11% - - Tumblr 0% 0% - - Yammer 13% 17% 14% 6% Twitter 11% 13% 12% 11% LinkedIn 54% 54% 55% 46% Google+ 17% 20% 19% 19% Flickr 0% 0% 1% 2% Anders 3% 2% - - Ik maak geen gebruik van social media 18% 22% 21% 27% 45

Indien bij vorige vraag één of meerdere antwoord(en) is/zijn ingevuld, volgt de volgende vraag; Vraag 27b: Als PDN besluit een of meer van deze platformen (social media) in gebruik te nemen om pensioeninformatie te verspreiden en/of om interactie (bijvoorbeeld vragen stellen) en dialogen (discussies) over pensioen te realiseren, meld ik mij hiervoor zeker aan. 34% 34% 39% 37% 23% 18% 19% 25% 22% 15% 20% 20% 26% 17% 16% 16% 5% 5% 5% 5% 2019 2016 2014 2012 Volledige mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Volledig mee oneens 46

Deelnemersonderzoek 2019 Gepensioneerden Pensioenfonds DSM Nederland Juli 2019

Algemene opmerkingen GEP 1.083 respondenten, responspercentage = 21,7% (4.992 aangeschreven). De data collectie heeft plaatsgevonden in de laatste twee weken van april. Sommige vragen hoeven niet door alle respondenten ingevuld te worden (bijv. indien ja ga naar vraag X). Dit zorgt ervoor dat niet alle vragen 1.083 resultaten hebben. Indien dit het geval is, staat dat aangegeven bij de vraag. Percentages zijn afgerond op hele procenten. Dit kan ertoe leiden dat het totaal afwijkt van 100% (99 of 101 % respectievelijk). 48

Profiel respondenten GEP Wat is uw leeftijd? Leeftijd Resultaten Percentage 55 jaar en jonger 2 0% Tussen 56 en 60 jaar 4 0% Tussen 61 en 65 jaar 80 7% Tussen 66 en 70 jaar 363 34% Tussen 71 en 75 jaar 299 28% 76 jaar en ouder 335 31% Totaal 1.083 100% 49

Profiel respondenten GEP Hoe lang bent u met pensioen? Antwoorden Resultaten Percentage Minder dan 3 jaar 209 19% Tussen de 3 en 10 jaar 401 37% Langer dan 10 jaar 473 44% Totaal 1.083 100% 50

Pensioenbewustzijn & kennis GEP Vraag 1: Bent u geïnteresseerd in pensioeninformatie? Ja, ik ben zeer geïnteresseerd in mijn pensioen. 245 Ja, ik ben geïnteresseerd in mijn pensioen. 563 Ik ben matig geïnteresseerd. 201 Nee, maar ik zou me daar eigenlijk veel meer in willen verdiepen. Nee, zolang ik maar iedere maand mijn pensioen krijg uitbetaald. 15 38 Nee, ik vind het veel te ingewikkeld. 21 51

Pensioenbewustzijn & kennis GEP Vraag 1: Bent u geïnteresseerd in pensioeninformatie? 200 Geïnteresseerd in uw pensioen tegenover geabonneerd op digitale nieuwsbrief 180 160 140 120 100 80 60 40 20 56 43 Ja Nee 0 Nee, maar ik ga ervan uit dat het goed zit. 1 0 3 7 10 Nee, ik vind het veel te ingewikkeld. Nee, mijn pensioen is nog ver weg. Nee, maar ik zou me daar eigenlijk veel meer in willen verdiepen. Ik ben matig geïnteresseerd. Ja, ik ben geïnteresseerd in mijn pensioen. Ja, ik ben zeer geïnteresseerd in mijn pensioen. 52

Pensioenbewustzijn & kennis GEP Vraag 2: Wat doet u met de post die u ontvangt van PDN? Anders, namelijk: * Die lees ik niet en gooi ik weg. Die lees ik niet, maar bewaar ik wel. Die lees ik op hoofdlijnen. Die lees ik goed door. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 53

Pensioenbewustzijn & kennis GEP Vraag 3: In hoeverre bent u bekend met uw pensioenregeling? 5% 1% 22% 21% Volledig onbekend Onbekend Neutraal Bekend Volledig bekend 51% 54

Pensioenbewustzijn & kennis GEP Vraag 4: Net als andere pensioenregelingen kent ook de pensioenregeling van PDN risico s. Kunt u aangeven welke risico s u kent. Vink alle risico s aan die u kent. Geen van bovenstaande. Als de pensioenregeling zo duur wordt dat de premie ontoereikend is, gaat u mogelijk jaarlijks minder pensioen opbouwen (korting op de toekomstige jaaropbouw). De financiële situatie van PDN kan er toe leiden dat er gekort wordt op wat er in uw pensioenpot zit (de opgebouwde pensioenaanspraken). Toeslagverlening (indexatie van mijn pensioenopbouw) vindt alleen plaats als de financiële situatie van PDN dat toelaat. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 55

Pensioenbewustzijn & kennis GEP Vraag 5: PDN belegt verantwoord. Het fonds wil niet beleggen in bedrijven die mensenrechten niet respecteren, die bij hun productie kinderarbeid inzetten of die bepaalde typen van wapens produceren. 14% Ik vind dat een goede zaak, ongeacht de vraag of het op lange termijn iets meer of iets minder rendement oplevert. 86% Ik vind dat het pensioenfonds zoveel mogelijk rendement moet halen. Wel of niet maatmaatschappelijk verantwoord beleggen vind ik daarbij niet relevant. 56

Vertrouwen in het pensioenfonds GEP Vraag 6: Heeft u vertrouwen in PDN? 350 329 300 250 200 150 267 305 55 jaar en jonger tussen 56 en 60 jaar tussen 61 en 65 jaar tussen 66 en 70 jaar tussen 71 en 75 jaar 76 jaar of ouder 100 69 50 0 2 4 0 0 3 7 8 6 0 0 Ja, ik heb er vertrouwen in dat PDN mijn belangen goed en professioneel behartigt. Nee, ik heb weinig vertrouwen in PDN. Geen mening. Ik weet niet zo goed wat PDN doet. 8 27 24 24 57

Vertrouwen in het pensioenfonds GEP Vraag 6: Heeft u vertrouwen in PDN? Distributie per leeftijdscategorie Ja, ik heb er vertrouwen in dat PDN mijn belangen goed en professioneel behartigt. Nee, ik heb weinig vertrouwen in PDN. Geen mening. Ik weet niet zo goed wat PDN doet. 75 jaar of ouder 91% 2% 7% tussen 71 en 75 jaar 89% 3% 8% tussen 66 en 70 jaar 91% 2% 7% tussen 61 en 65 jaar 86% 4% 10% tussen 56 en 60 jaar 100% 0% 55 jaar en jonger 100% 0% 58

Vertrouwen in het pensioenfonds GEP Indien vorige vraag beantwoord met Nee volgt de vraag: Vraag 6b: Hoe kan PDN uw vertrouwen het beste verbeteren? Mij meer inzicht bieden in wat PDN (voor mij) doet. 9% 0% 33% Mij beter informeren via de website en andere communicatiemiddelen. De financiële resultaten / positie van PDN verbeteren. 8% 50% Meer openheid geven over de mogelijke gevolgen en risico s van alle recente ontwikkelingen voor mijn pensioen. Anders, namelijk [open veld] * 59

Vertrouwen in het pensioenfonds GEP Vraag 7: Maakt u zich weleens zorgen over de financiële situatie van PDN en daarmee ook over uw pensioen? Antwoorden Resultaten Percentage Ja 630 58% Nee 453 42% 60

Vertrouwen in het pensioenfonds GEP Indien Ja bij vraag 7. Vraag 7b: Welke zorgen heeft u? 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Dat mijn pensioen straks helemaal niet meer wordt uitgekeerd. Dat ik straks minder pensioen krijg uitgekeerd dan nu wordt aangegeven. Dat mijn pensioen niet jaarlijks wordt verhoogd (uitblijven van indexatie/toeslagverlening). 61

Vertrouwen in het pensioenfonds GEP Vraag 8: Welk rapportcijfer geeft u PDN in het algemeen? Gemiddelde = 7,4 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 62

GEP Vraag 9: Vindt u dat u voldoende wordt geïnformeerd vanuit PDN? 4% Ja Nee 96% 63

GEP Indien vorige vraag beantwoord met Nee volgen de volgende twee vragen: Vraag 9b: Waarover zou u meer/beter geïnformeerd willen worden? (meerdere antwoorden mogelijk) Vraag 9c: Hoe zou u meer/beter geïnformeerd willen worden? (meerder antwoorden mogelijk) Vraag 9b Vraag 9c Geen van bovenstaande. Algemene financiële informatie over pensioenen De manier waarop het bestuur omgaat met risico s. De onzekerheden in de pensioenregeling en de risico s die De financiële situatie van PDN. Mijn persoonlijke pensioensituatie. De (onderdelen van de) pensioenregeling. Pensioen in het algemeen. 0 5 10 15 20 25 30 Bij voorkeur digitaal (via Mijn pensioen en/of e-mail). Bij voorkeur middels een persoonlijk gesprek. Bij voorkeur middels bijeenkomsten (informatiesessies). Bij voorkeur via introductie- of instructievideo s op de website. Bij voorkeur via teksten op de website. Bij voorkeur via (persoonlijke) correspondentie (brieven, etc). 0 5 10 15 20 25 30 35 64

GEP Vraag 10: In hoeverre bent u het met de volgende stelling eens: Over het algemeen is de communicatie van PDN over mijn pensioen begrijpelijk. 700 Eens, 636 600 500 400 300 Volledig eens, 284 200 Neutraal, 149 100 0 Volledig oneens, 4 Oneens, 10 65

GEP Vraag 11: Heeft u het afgelopen jaar uw Uniform Pensioenoverzicht (UPO) van PDN gelezen Indien vorige vraag beantwoord met Ja volgt de vraag: Vraag 11b: Begreep u de informatie op het Uniform Pensioenoverzicht (UPO)? Vraag 11 Vraag 11b 32% 7% 3% 58% Ja, helemaal. Ja, maar alleen op hoofdlijnen. Nee. 14% 1% Ja, ik vond het duidelijk Gedeeltelijk Nee, niet goed Weet ik niet. 85% 66

GEP Indien vorige vraag beantwoord met Nee volgt de vraag; Vraag 11c: Kunt u aangeven waarom u het Uniform Pensioenoverzicht (UPO) niet heeft gelezen? Anders licht uw antwoord toe op de volgende pagina * Omdat ik het vertrouwen heb dat het wel goed zit Omdat ik het op het eerste gezicht veel te ingewikkeld vond Omdat ik daar geen tijd voor heb gehad 0 10 20 30 40 50 60 67

GEP Vraag 12: Heeft u behoefte aan aanvullende informatie over het Uniform Pensioenoverzicht? 21% Nee 4% Ja, bij voorkeur middels een informatiebijeenkomst 75% Ja, bij voorkeur middels aanvullende informatie op de website, zoals een filmpje of gesproken toelichting 68

GEP Vraag 13: Maakt u gebruik van PDN Post Digitaal? ik weet niet hoe ik hier gebruik van moet maken. nee* ja 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 69

GEP Vraag 14: Heeft u in het afgelopen jaar de website van PDN bezocht? Indien vorige vraag beantwoord met Ja volgt de volgende vraag; Vraag 14b: Welke informatie zocht u op de website? (meerdere antwoorden mogelijk) Vraag 14 Ja Nee Overig Mijn Pensioen met daarin het digitale UPO en de pensioenplanner 47 449 Gevolgen van veranderingen in mijn situatie 117 24% Mijn keuzemogelijkheden 60 Algemene informatie over mijn pensioenopbouw 257 76% Nieuwsbericht(en) 476 De financiële situatie van PDN 459 70

GEP Vraag 14c: Heeft u deze informatie gevonden? Indien vorige vraag beantwoord met Ja volgen de vragen; Vraag 14d: In hoeverre vindt u de informatie op de website begrijpelijk? Vraag 14c Vraag 14d Nee Ja Volledig begrijpelijk Begrijpelijk Neutraal Onbegrijpelijk Volledig onbegrijpelijk 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 0 100 200 300 400 500 600 Vraag 14e: Welk rapportcijfer geeft u de website? Rapportcijfer 2019 2016 2014 2012 Gemiddeld 7,7 7,4 7,4 7,5 71

GEP Vraag 14f: Bent u geabonneerd op de digitale nieuwsbrief van PDN? Indien vorige vraag met Ja beantwoord volgt de vraag: Vraag 15: Welk gemiddeld rapportcijfer geeft u de nieuwsbrief? 800 700 712 Gemiddeld rapportcijfer voor de nieuwsbrief 600 400 500 400 350 300 250 300 200 200 100 84 150 100 50 0 Ja Nee 0 0 2 4 6 8 10 12 72

GEP Vraag 16: Heeft u het afgelopen jaar het PDN Magazine gelezen? Indien vorige vraag met Ja beantwoord volgen de vragen; Vraag 16b: PDN Magazine wordt uitgegeven als papieren magazine en is digitaal beschikbaar via de website. Heeft u het PDN Magazine gelezen? Liever papier of digitaal 6% 6% Ja Nee 94% 94% 73

GEP Vraag 16c: Wat vindt u van de inhoud van het PDN Magazine? 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Slecht oninteressante onderwerpen Slecht te oppervlakkig Goed Slecht te weinig persoonlijke verhalen Matig Uitstekend 74

GEP Vraag 17: Heeft u het afgelopen jaar het jaarbericht gelezen? 22% Ja Nee 78% 75

GEP Indien vorige vraag met Ja beantwoord: Vraag 17b: In hoeverre vindt u de informatie in het jaarbericht begrijpelijk? 520 206 109 1 7 Volledig onbegrijpelijk Onbegrijpelijk Neutraal Begrijpelijk Volledig begrijpelijk 76

GEP Indien vorige vraag met Nee beantwoord: Vraag 17c: Waarom heeft u het jaarbericht niet gelezen? Antwoorden Resultaten Percentage Omdat ik daar geen tijd voor heb gehad. 46 19% Omdat het mij niet interesseert. 30 13% Omdat ik het op het eerste gezicht 67 28% veel te ingewikkeld vond. Omdat ik niet wist dat er een 72 30% jaarbericht bestond. Anders 25 10% 77

GEP Vraag 18: Heeft u het afgelopen jaar contact opgenomen met de Pension Desk? Indien vorige vraag met Ja beantwoord, volgt de vraag; Vraag 18b: Is de bereikbaarheid van de Pension Desk voor u voldoende? Vraag 18c: Welk rapportcijfer geeft u in het algemeen voor de dienstverlening van de Pension Desk? Contact met Pension Desk? Ja 12% Nee Bereikbaarheid voldoende? 1% 50 45 40 35 Rapportcijfer 30 25 99% Ja 20 15 Nee 10 88% 5 0 0 2 4 6 8 10 12 78

GEP Vraag 19: U wordt door PDN op diverse manieren geïnformeerd over uw pensioen (o.m. via de nieuwsbrief PDN, PDN Magazine, website PDN, Uniform Pensioenoverzicht en Mijn PDN Pensioen(planner). U kunt zelf een informatiesessie aanvragen. Wat vindt u van de hoeveelheid informatie? Te veel. Te weinig. Voldoende. 0 200 400 600 800 1000 1200 79

GEP Vraag 20: Hoe waardeert u de communicatie over uw pensioen door PDN over het algemeen? 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 80

GEP Vraag 21: Wilt u aangeven van welke van onderstaande online platformen (social media) u momenteel gebruik maakt? (meerdere antwoorden mogelijk) 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% YouTube Facebook Pinterest Instagram Tumblr Yammer Twitter LinkedIn Google+ Flickr Ander Ik maak geen gebruik van social media 81

GEP Indien bij vorige vraag één of meerdere antwoord(en) is/zijn ingevuld, volgt de volgende vraag; Vraag 21b: Als PDN besluit een of meer van deze platformen (social media) in gebruik te nemen om pensioeninformatie te verspreiden en/of om interactie (bijvoorbeeld vragen stellen) en dialogen (discussies) over pensioen te realiseren, meld ik mij hiervoor zeker aan. 400 350 300 338 250 200 150 100 139 140 50 0 Volledige mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Volledig mee oneens 75 31 82