TOEGEPASTE INFORMATICA DERDE GRAAD INFORMATICABEHEER TSO LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS September 2010 VVKSO BRUSSEL
TOEGEPASTE INFORMATICA DERDE GRAAD INFORMATICABEHEER TSO LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS VVKSO BRUSSEL September 2010 Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel
Inhoud 1 Studierichtingsprofiel van de derde graad tso...7 2 Beginsituatie...8 3 Competenties...9 4 Algemene pedagogisch-didactische wenken...12 5 Competenties en deelcompetenties...16 Competentie 1 - Een computerconfiguratie hardwarematig samenstellen en/of aanpassen aan gestelde eisen...16 Competentie 2 - Besturingssystemen en toepassingssoftware installeren, configureren, beveiligen en onderhouden...21 Competentie 3: Een netwerk hard- en softwarematig samenstellen, documenteren, configureren, beveiligen, beheren en onderhouden...27 Competentie 4: De functionaliteit van kantoorpakketten beheersen...33 Competentie 5: De uitvoering van taken optimaliseren...39 Competentie 6: Gegevens centraal beheren en efficiënt rapporteren...41 Competentie 7: Op de hoogte blijven van ontwikkelingen in verband met ICT-Informatica en bronnen efficiënt exploreren...48 Competentie 8: Bestaande oplossingen voor problemen van logistieke of computertechnische aard aanpassen of indien nodig nieuwe ontwikkelen....51 Competentie 9: Een website maken en beheren....60 Competentie 10: Het computergebruik in een organisatie ondersteunen...63 Competentie 11: Ondersteunende competentie: Basiskennis elektriciteit en elektronica integreren...67 6 Minimale materiële vereisten...74 7 Stage...75 8 Bibliografie...80 3de graad tso Toegepaste informatica 5
6 3de graad tso Toegepaste informatica
1 Studierichtingsprofiel van de derde graad tso 1.1 Inleiding Een studierichtingsprofiel beschrijft de kennis, vaardigheden en attitudes die de jongere op het einde van de studierichting moet bezitten. De derde graad tso is een informatica studierichting die onder andere voorbereidt op verder studeren in hoger onderwijs (professionele bachelor). Daarom is gekozen voor een brede en evenwichtige vorming met drie componenten: een bedrijfsgerichte component met een specialistische vorming toegepaste informatica waaronder beheer van computersystemen en netwerken, gebruik en beheer van softwarepakketten en het ondersteunen van gebruikers van een informaticasysteem; een algemeen-vormende component met bijzondere aandacht voor de taalvaardigheden (Nederlands, Frans en Engels). De wiskunde vereist een hoger abstractieniveau en is ondersteunend voor de informaticatoepassingen; een bedrijfsgerichte component met aandacht voor bedrijfsbeheer, zodat de leerling zich later kan vestigen als zelfstandige. Om de leerlingen voor te bereiden op het hoger onderwijs worden werkvormen ingezet die, naast kennis, ook bijzondere aandacht hebben voor het verwerven van vaardigheden en attitudes. Het fundamenteel gedeelte van de opleiding wordt gerealiseerd in één vak Toegepaste informatica van minimum 11 wekelijkse lestijden in het 1 ste leerjaar en 10 wekelijkse lestijden in het 2 de leerjaar. In aanvulling van het profiel van de studierichting kunnen scholen bijkomende accenten leggen. Deze accenten kunnen uitbreidend en/of verdiepend zijn. 1.2 Doorstromings- en beroepsgerichte context Deze studierichting maakt deel uit van het studiegebied Handel. De derde graad tso bereidt de jongere voor op een professionele bacheloropleiding in het bijzonder voor het economisch studiegebied. Deze studierichting bereidt de jongere tegelijkertijd voor op het beroep van helpdeskmedewerker en hulpnetbeheerder. Door het volgen van een specialisatiejaar verhoogt de jongere zijn kansen op onmiddellijke tewerkstelling in de sector. Op het einde van het eerste leerjaar van de derde graad tso krijgt de jongere een oriënteringsattest. Bij het behalen van een oriënteringsattest B kan de jongere in het studiegebied Handel nog terecht in het tweede leerjaar van de derde graad Kantoor bso. Op het einde van het tweede leerjaar van de derde graad tso behaalt de jongere het diploma secundair onderwijs en het attest Bedrijfsbeheer. 3de graad tso Toegepaste informatica 7
2 Beginsituatie 2.1 In het eerste leerjaar van de derde graad De voorkennis van de jongere, die in de derde graad tso begint, kan verscheiden zijn. De jongere kan komen uit: de tweede graad Handel tso; de tweede graad Handel-talen tso; de tweede graad aso of uit een tweede graadsstudierichting van een ander studiegebied tso of kso. De jongere uit de tweede graad Handel tso kan doorstromen in de derde graad tso. De jongere uit de tweede graad Handel-talen tso heeft een smalle basis wiskunde en informatica gekregen. Van hem/haar wordt een extra inspanning verwacht om via een individueel programma mogelijke achterstanden weg te werken. De jongere uit de tweede graad aso of uit een tweede graadsstudierichting van een ander studiegebied tso heeft een te smalle basis informatica en in bepaalde gevallen een te smalle basis wiskunde gekregen. Van hem/haar wordt in een aantal gevallen een extra inspanning voor bovenvermelde tekorten verwacht tijdens het hele eerste leerjaar van de derde graad tso. Ook in de loop van het schooljaar kunnen leerlingen normaliter tot en met 15 januari toegelaten worden. Het spreekt vanzelf dat de school dan sluitende afspraken moet maken om achterstanden weg te werken. 2.2 In het tweede leerjaar van de derde graad Van rechtswege kan niet ingestapt worden in het tweede leerjaar van de derde graad tso vanuit een ander studiegebied. De jongere moet het eerste en het tweede leerjaar van de derde graad in éénzelfde studierichting volgen. Uitzonderingen zijn hierop mogelijk: correcte informatie is beschreven in SO 64, onderdeel 7.2.14.1. Raadpleeg hiervoor http://www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?docid=9418 8 3de graad tso Toegepaste informatica
3 Competenties De leerling kan 1 Een computerconfiguratie hardwarematig samenstellen en/of aanpassen aan gestelde eisen. 2 Besturingssystemen en toepassingssoftware installeren, configureren, beveiligen en onderhouden. 3 Een netwerk hard- en softwarematig samenstellen, documenteren, configureren, beveiligen, beheren en onderhouden. 4 De functionaliteit van kantoorpakketten beheersen. 5 De uitvoering van taken optimaliseren. 6 Gegevens centraal beheren en efficiënt rapporteren. 7 Op de hoogte blijven van ontwikkelingen in verband met ICT-Informatica en bronnen efficiënt exploreren. 8 Bestaande oplossingen voor problemen van logistieke of computertechnische aard aanpassen of indien nodig nieuwe ontwikkelen. 9 Een website maken en beheren. 10 Het computergebruik in een organisatie ondersteunen. 11 Ondersteunend: Basiskennis elektriciteit/elektronica integreren. De studierichting 3 e graad tso is doorstromingsgericht. Ze bereidt voor op professionele bacheloropleidingen op hogeschoolniveau. Bij de realisatie van de leerplandoelstellingen dient er voldoende aandacht te zijn voor specifieke vaardigheden en attitudes die de leerlingen nodig gaan hebben om succesvol een bacheloropleiding te starten. Onderstaande kennis, vaardigheden en attitudes worden algemeen als voorwaarden gesteld om succesvol een bacheloropleiding te volgen: Ten aanzien van algemene kennis en vaardigheden Vermogen tot analyse, synthese en interpretatie Van een tekst een schema maken De elementen van een redenering identificeren Een goede samenvatting maken Goed ontwikkeld geheugen Parate kennis bezitten over specifieke onderwerpen Observatievermogen Verschillen opmerken Communicatievaardigheid Nederlands (mondeling, schriftelijk) Communicatievaardigheid Engels en Frans Een gesprek voeren Een leesbare en coherente tekst schrijven Een presentatie, voordracht geven Nieuws op Franse/Engelse radio/tv-zender volgen Engelse/Franse krant/roman lezen 3de graad tso Toegepaste informatica 9
Opinie formuleren over actuele problemen Over actuele thema s een eigen opinie formuleren en weten hoe anderen hierover denken 10 3de graad tso Toegepaste informatica
Ten aanzien van attitudes Leergierigheid Iets opzoeken in een encyclopedie, op internet en/of woordenboeken Vragen stellen aan deskundigen Creatief op zoek gaan naar nieuwe dingen Kritische ingesteldheid Niet zonder meer accepteren wat ergens gezegd/geschreven wordt Op zoek gaan naar bewijsvoering Fouten in redeneringen detecteren Creatieve ingesteldheid Nieuwe ideeën opperen Alternatieve oplossingen bedenken Een boodschap origineel verpakken Nauwgezetheid Logisch redeneren Nauwgezet afwerken van taken, puntgave weergave van ideeën Betrouwbaar zijn in afspraken Zin voor detail Teksten nalezen op taalfouten Aandacht hebben voor verzorgde lay-out Voetnoten lezen Regelmatige werkgewoontes Opstellen van studieplanning Regelmatig bijhouden van notities Samenwerkingsbereidheid Samen projecten uitwerken Eigen notities doorgeven Ethisch besef Zich vragen stellen bij consequenties van gedragingen en beslissingen De maatschappelijke gevolgen van werkzaamheden en beslissingen correct inschatten Aan bovenstaande algemene kennis, vaardigheden en attitudes kan perfect binnen dit leerplan Toegepaste informatica gewerkt worden. In de specifieke pedagogisch-didactische wenken bij de leerplandoelstellingen wordt regelmatig verwezen naar werkvormen, waarbij de leerplandoelstellingen kunnen verworven worden met inbegrip van bovenstaande vaardigheden en attitudes. In deze context is het belangrijk om naast de kennis ook vaardigheden en attitudes mee te evalueren. Alleen op deze manier kunnen de leerlingen goed voorbereid worden op de overstap naar het hoger onderwijs. 3de graad tso Toegepaste informatica 11
4 Algemene pedagogisch-didactische wenken 4.1 Competenties en deelcompetenties Het leerplan is opgebouwd uit competenties en deelcompetenties, die door elke leerling dienen bereikt te worden. Elke competentie en deelcompetentie wordt verfijnd in een aantal concrete doelstellingen. Deze zijn geformuleerd als hulp om de competentie en deelcompetentie te bereiken en bakenen in vele gevallen de context en leerstof af die bedoeld is in de competentie en deelcompetentie. Je kan/mag deze concrete doelstellingen als leraar aanvullen/herformuleren, zolang je de competentie en deelcompetentie maar effectief realiseert en rekening houdt met de bedoelde context en schaal van de competentie en deelcompetentie. 4.2 Profilering van het vak TV Toegepaste informatica Er is een duidelijk verschil in de profilering van het vak Toegepaste informatica met de studierichting Boekhouden-informatica. Dit vindt zijn oorzaak in het studierichtingsprofiel van deze beide studierichtingen en duidt ook expliciet de context aan in dit leerplan. De klemtoon van het leerplan voor de studierichting ligt op het beheren van computersystemen en netwerken, op het efficiënt oplossen van informaticaproblemen, op het begeleiden en ondersteunen van computergebruikers en op het optimaliseren van de informatieverwerking. De klemtoon van het leerplan voor de studierichting Boekhouden-informatica ligt op het analyseren van informatiebehoeften in een kantooromgeving, het zelf ontwikkelen van informaticatoepassingen, gebruik makend van verschillende softwarecomponenten. Aangezien de beginsituatie van deze beide studierichtingen dezelfde is, zal er zeker bij het begin van de opleiding gelijkwaardige basiskennis dienen aangebracht te worden. Hoe verder de opleiding vordert, hoe meer het profiel van de studierichting duidelijk kan gesteld worden. 4.3 Volgorde van de leerplandoelstellingen Het leerplan is een graadleerplan en schrijft niet voor in welke volgorde de leerplandoelstellingen moeten behandeld worden. De spil van het gehele leerplan is het computernetwerk in een bedrijfseconomische context, aangezien er in de actuele ICT en informatica bij het gebruik en configureren van elke computer rekening moet gehouden worden met gedrag in een lokaal of wereldwijd computernetwerk. De studie van een computersysteem moet er rekening mee houden dat deze opgenomen wordt in een netwerk. Zo is de actuele bedrijfseconomische context immers de laatste jaren geëvolueerd. De leerplanonderdelen dienen zo veel als mogelijk geïntegreerd aangebracht met aandacht voor concepten en achtergronden die transfereerbaar zijn naar andere omgevingen en gebruikte informaticatoepassingen. In onderstaande tabel staat de inhoudstafel van dit leerplan met richtinggevende lestijden voor de verschillende onderdelen (25 lesweken x 11 lestijden + 25 lesweken x 10 lestijden = 525 lestijden) Competentie 1 Een computerconfiguratie hardwarematig samenstellen en/of aanpassen aan gestelde eisen. 2 Besturingssystemen en toepassingssoftware installeren, configureren, beveiligen en onderhouden. Aantal lestijden 60 50 12 3de graad tso Toegepaste informatica
3 Een netwerk hard- en softwarematig samenstellen, documenteren, configureren, beveiligen, beheren en onderhouden. 70 4 De functionaliteit van kantoorpakketten beheersen. 50 5 De uitvoering van taken optimaliseren. 50 6 Gegevens centraal beheren en efficiënt rapporteren. 50 7 Op de hoogte blijven van ontwikkelingen in verband met ICT-Informatica en bronnen efficiënt exploreren. 8 Bestaande oplossingen voor problemen van logistieke of computertechnische aard aanpassen of indien nodig nieuwe ontwikkelen. 20 60 9 Een website maken en beheren. 25 10 Het computergebruik in een organisatie ondersteunen. 40 11 Ondersteunend: Basiskennis elektriciteit/elektronica integreren. 20 Onderdeel Aantal lestijden Geïntegreerde proef(*) 30 Leerplandoelstellingen van het vak Toegepaste informatica kunnen gerealiseerd worden binnen het kader van de gip. Het spreekt voor zich dat het aantal lestijden die hiervoor uitgetrokken wordt, in mindering gebracht mag worden van het aantal richtinggevende lestijden. De bedoeling is dat de competenties 1 en 11 geïntegreerd worden gerealiseerd. Uiteraard zal er tijd moeten voorzien worden om de theoretische inhouden van elektriciteit/elektronica aan te brengen, maar de praktische oefeningen worden het best in het kader van de studie van hardware van een computersysteem en netwerken aangebracht en ingeoefend. 4.4 Het vak Toegepaste informatica en de geïntegreerde proef (gip) De ministeriële omzendbrief SOZ(91)7 van 3 mei 1991 verplicht elke school om in het tweede leerjaar van de derde graad tso een geïntegreerde proef te organiseren. De omzendbrief vermeldt dat de geïntegreerde proef slaat op de vakken en specialiteiten van het specifiek gedeelte. 4.5 Het vak Toegepaste informatica en de BIN-normen Het spreekt voor zich dat bij de verwerving van de competenties de BIN-normen dienen toegepast te worden. De BIN-brochure is een handig instrument. 4.6 Analyse is een noodzaak Of het nu voor het ontwikkelen van een toepassing of voor het aanleren van een functionaliteit in een softwarepakket is, de methode blijft eerst denken en dan doen. Dit is een belangrijke vaardigheid en attitude waarvoor de leraar gedurende de gehele opleiding aandacht dient te hebben. 3de graad tso Toegepaste informatica 13
4.7 Het vak Toegepaste informatica en werkvormen Het vak toegepaste informatica in de studierichting leent zich uitstekend voor het gebruik en afwisselen van verschillende werkvormen bij het aanbrengen en toepassen van de leerstof. De leraar gebruikt de onderstaande werkvormen best afwisselend, afgestemd op de aan te brengen leerinhouden. Doceren Teamwerk Projectwerk Begeleid zelfstandig werk BZL met een coaching- en voorbeeldfunctie voor de leraar Hoekenwerk Leergesprek Geïntegreerd aanbrengen van leerstofonderdelen uit toegepaste informatica en uit andere leervakken Rollenspel om bijvoorbeeld de helpdeskfunctie en efficiënte communicatie in te oefenen 4.8 Het vak Toegepaste informatica en stages In het zesde jaar moeten de leerlingen tijdens het deelvak stages een bedrijfsstage lopen. De competenties van dit leerplan kunnen als inspiratie dienen om, in afspraak met het stagebedrijf, de inhoud van de stage te stofferen. 4.9 Het vak Toegepaste informatica en Bedrijfsbeheer Het vak Bedrijfsbeheer maakt deel uit van het fundamenteel gedeelte van de lessentabel. Binnen het vak Bedrijfsbeheer dienen de leerlingen een ondernemingsplan op te stellen in functie van de start van een eigen onderneming. De context van de gebruikte onderneming zal er een zijn die activiteiten ontwikkelt, beschreven in een aantal competenties van dit leerplan. Indien de leraar Bedrijfsbeheer ervoor opteert om de leerlingen een eigen bedrijf te laten starten, kunnen de leerlingen naderhand hierin eigen commerciële activiteiten ontwikkelen. In deze context kunnen de leerlingen een eigen IT-zaak starten die activiteiten kan ontwikkelen, beschreven in een aantal competenties van dit leerplan. Overleg hierover met de leraar Bedrijfsbeheer. 4.10 Samenwerking met andere leraars Indien het vak Toegepaste informatica binnen éénzelfde leerjaar door verschillende leraars wordt gegeven, moeten er uiteraard goede afspraken gemaakt worden omtrent de verdeling van de te realiseren competenties en de respectieve deelcompetenties. Ook over de beide leerjaren heen is samenwerking tussen de leraren Toegepaste informatica een must. Overleg over de verdeling van de te realiseren competenties en deelcompetenties over de graad heen is noodzakelijk. Alleen zo kan de realisatie van het leerplan bewerkstelligd worden. Er is ook een grote vorm van samenwerking mogelijk met de leraren talen waaronder zeker voor communicatie met de leraar Nederlands en voor het lezen en interpreteren van handleidingen en helpdeskteksten met de leraar Engels. Verder zijn er nog heel wat andere samenwerkingsmogelijkheden met de talen: in het kader van samenwerken in team aan een project, in het ondersteunen van gebruikers van kantoorpakketten, in het kader van stages in het zesde jaar, in het kader van de gip is mondelinge en schriftelijke communicatie van groot belang. Met de leraar Bedrijfsbeheer is samenwerking noodzakelijk, vooral voor het realiseren van competentie 10. 14 3de graad tso Toegepaste informatica
4.11 Verklaring van de gebruikte termen In heel wat leerplandoelstellingen worden bepaalde termen gebruikt. In de tabel hieronder staat een uitleg over de betekenis van een aantal termen. Toelichten bijvoorbeeld waaronder Concept Hiermee wordt bedoeld dat de leerling het begrijpt, kent en kan verwoorden. Toepassen is een stap verder dan toelichten. Bij een dergelijke vermelding volgt na bijvoorbeeld een opsomming. Dit betekent dat de overeenstemmende doelstelling of competentie kan gerealiseerd worden door sommige of alle opgesomde begrippen te behandelen, maar eventueel ook door andere, analoge begrippen te behandelen. Bij een dergelijke vermelding volgt na waaronder een opsomming. Dit betekent dat de overeenstemmende doelstelling of competentie enkel kan gerealiseerd worden door alle opgesomde begrippen te behandelen. Het is de bedoeling dat er concepten aangebracht worden die transfereerbaar zijn naar andere software en/of hardware. Dit betekent dat er aandacht dient te zijn voor algemene principes, los van de plaats van menuopties in de software of specifieke instellingen van het hardwareproduct van een bepaalde leverancier. 3de graad tso Toegepaste informatica 15
5 Competenties en deelcompetenties Competentie 1 - Een computerconfiguratie hardwarematig samenstellen en/of aanpassen aan gestelde eisen Deelcompetentie 1.1 - De functie, werking, samenwerking en belangrijke eigenschappen van componenten van een computer toelichten 1.1.1 In het inwendige van een pc de belangrijkste zichtbare componenten aanwijzen, benoemen en hun functie omschrijven onder meer hoofdkaart, chipset, processor(en), koeling(en), bios, cmos, batterij, intern geheugen, uitbreidingsgleuven en -kaarten, connectoren, opslagmedia, voeding. 1.1.2 Het gegevenstransport tussen verschillende componenten op een hoofdkaart toelichten, onder meer chipset, processor(en), bussen, geheugen. 1.1.3 De belangrijkste componenten van een processor toelichten, hun functie in algemene bewoordingen toelichten en hun samenhang schematisch weergeven, onder meer stuurorgaan, rekenorgaan, enkele registers, klok, cachegeheugen. 1.1.4 Het principe van de algoritmische werking van een processor toelichten. Aan de hand van een zeer eenvoudig didactisch model de belangrijkste stappen (halen, interpreteren en uitvoeren van een instructie) van de verwerking van een eenvoudige instructie beschrijven en de functie van de klok daarbij toelichten. 1.1.5 Verschillende actuele processoren en combinaties toelichten en deze vergelijken op basis van de performantie en het toepassingsgebied (bijvoorbeeld desktop, server en laptop; grafische toepassing en kantoortoepassing; ontwikkelaar en eindgebruiker). 1.1.6 De werking van het intern geheugen en de geheugenadressering toelichten. 1.1.7 Actuele types geheugenchips toelichten in functie van hun gebruik in een bepaalde computerconfiguratie. 1.1.8 Het belang van de koeling van verschillende componenten toelichten. De verschillende mogelijkheden om in koeling te voorzien toelichten, onder meer lucht, water, ventilator. 1.1.9 De functie van een controller toelichten. 1.1.10 De verschillende standaarden voor de aansluiting van componenten toelichten en de corresponderende connectoren en symbolen herkennen. 1.1.11 Belangrijke begrippen in verband met hardware-instellingen toelichten. 1.1.12 De functie, werking en belangrijke eigenschappen van een harde schijf toelichten, onder meer connectoren, schrijf- en leeskoppen, toegangssnelheid, verwerkingssnelheid, capaciteit. 16 3de graad tso Toegepaste informatica
Het is vooral de bedoeling dat de leerling leert werken met actueel materiaal. Werken met iets ouder materiaal kan soms een bijdrage leveren om concepten aan te brengen, maar kan zeker geen doel zijn op zich. Om het leerplan actueel te kunnen houden is er voor gekozen om bij heel wat hardwarecomponenten of verbindingen geen namen of types te vermelden. De leraar kan dit zelf actualiseren en eventueel aanvullen. In deze deelcompetentie is het de bedoeling dat de leerling alle componenten van het inwendige van de kast van de computer leert kennen. Het is aangewezen dat de leerling van bij het begin geconfronteerd wordt met het inwendige van een computer. Het is aangewezen dat er bij het begin van de opleiding hiervoor structureel tijd voor uitgetrokken wordt. Deze leerstofonderdelen kunnen ook aangebracht worden als er zich een probleemsituatie voordoet in de computerklas of het stagebedrijf. In deze leerplandoelstellingen zitten heel wat inhouden verweven uit het domein van elektriciteit en elektronica. De bedoeling is dat hiervoor tijd uitgetrokken wordt bij het behandelen van de leerinhouden van het leerplan Toegepaste Informatica. Dit biedt als grote voordeel dat er op deze momenten voldoende lestijden binnen een week beschikbaar zijn en dat de leraar onmiddellijk op het toepassingsgebied van de theoretische leerinhouden kan wijzen. In de huidige informaticawereld is elke computer een component in een netwerk. Dit kan een lokaal netwerk zijn, maar bijna elke computer maakt ook deel uit van een wereldwijd netwerk. De studie van de computer als stand alone machine heeft niet veel zin meer. Toch is het voor de leerling iets eenvoudiger om te starten met de studie van de client in een netwerk, dan met een server. 3de graad tso Toegepaste informatica 17
Deelcompetentie 1.2 - De functie en belangrijke karakteristieken van optionele componenten toelichten 1.2.1 De functie, belangrijke karakteristieken, onderliggende technologie en de werking van de gangbare optionele componenten omschrijven, bijvoorbeeld beeldscherm, grafische kaart, muis, toetsenbord, printer, modem, scanner, barcodelezer, audiokaart, lichtpen, kaartlezer, hub, switch, router, UPS, projectiesysteem. 1.2.2 Belangrijke eenheden voor technische specificaties van optionele componenten toelichten, bijvoorbeeld rpm, inch, dpi, ppm, MB, ppi, twips, MHz, bit, mbps, Mbit, ANSI lumen, ms. De opsomming in 1.2.1 is niet exhaustief. Ze staan er om de context van de doelstelling af te bakenen. Ze kunnen door de leraar vervangen worden door of aangevuld worden met actuele randapparaten. Dit geldt ook voor de begrippen en eenheden die opgesomd werden in 1.2.2. De studie van de begrippen en specificaties mag uiteraard niet louter theoretisch blijven. Koppeling met actualiteit en vernieuwingen is een must. Hardware is een gebied dat zich bij uitstek leent voor het ontwikkelen van de competentie opvolgen van recente ontwikkelingen. Mogelijke werkvormen zijn groepswerk, presentatie, favorieten bijhouden binnen een leeromgeving, beurtrol voor voorstellen van een vernieuwing Ook het opzetten en onderhouden van een website, bijvoorbeeld in een wiki zijn zeker mogelijk om de leerling permanent aandacht te laten hebben voor de evolutie o.a. in de hardwarewereld. Daarnaast dient de leraar continu als coach op te treden en een voorbeeldfunctie te vervullen om de leerlingen de actualiteit te laten volgen en niet gekende begrippen en specificaties te laten opzoeken en informatie te vinden en te structureren. Hierbij is de theoretische inbreng van inhouden van elektriciteit/elektronica zeer belangrijk om de werking binnen toegepaste informatica ten volle te begrijpen. Deze leerinhouden kunnen gegroepeerd aangeboden worden bij het begin van de opleiding om de leerling basiskennis bij te brengen. 18 3de graad tso Toegepaste informatica
Deelcompetentie 1.3 - Eenvoudige manipulaties aan een computer uitvoeren 1.3.1 De vereiste voorzorgsmaatregelen bij de manipulatie van computercomponenten toelichten en toepassen. 1.3.2 Omzichtigheid aan de dag leggen bij de installatie van nieuwe componenten, onder meer met betrekking tot compatibiliteit, standaardisering en bedrijfszekerheid. 1.3.3 Verschillende optionele componenten fysisch aansluiten op of in een computer, configureren binnen het besturingssysteem, en de werking controleren en zo nodig bijsturen. 1.3.4 Een component van een computer vervangen en toevoegen bijvoorbeeld hoofdkaart, harde schijf, geheugen, koeling, voeding, uitbreidingskaart, dvd-speler. 1.3.5 Een handleiding of gebruiksaanwijzing zoeken, interpreteren en correct toepassen om een component optimaal te installeren. De eenvoudige manipulaties moeten zowel in een recente als minder recente computer gedemonstreerd en uitgevoerd worden. De huidige computerconfiguraties vragen echter veel meer configuratie dan hardwaremanipulaties. Het is voor de leraar niet zo eenvoudig om voor alle leerlingen in een klasgroep op hetzelfde moment een realistische situatie te voorzien waarbij eenvoudige manipulaties nuttig en toch een uitdaging zijn. Daarom wordt er het beste gedifferentieerd gewerkt met opdrachten die zich voordoen. Ook hierbij is de theoretische inbreng van inhouden van elektriciteit/elektronica zeer belangrijk om het praktisch gebruik binnen toegepaste informatica ten volle te begrijpen. Deze deelcompetentie kan in functie van een mogelijke activiteit binnen een eigen opgericht IT-bedrijf tijdens het vak Bedrijfsbeheer praktisch aan bod komen. Deze leerinhouden kunnen gegroepeerd aangeboden worden bij het begin van de opleiding om de leerling basiskennis bij te brengen. Daarnaast dient de leraar continu als coach op te treden en een voorbeeldfunctie te vervullen om de leerlingen de actualiteit te laten volgen en niet gekende begrippen en specificaties te laten opzoeken en informatie te vinden en te structureren. 3de graad tso Toegepaste informatica 19
Deelcompetentie 1.4 - Een optimale samenstelling realiseren van een computerconfiguratie rekening houdend met opgelegde parameters 1.4.1 Van een computerconfiguratie de systeemspecificaties vaststellen, onder meer type processor, capaciteit van harde schijf en intern geheugen, aangesloten componenten en uitbreidingsmogelijkheden. 1.4.2 Spontaan informatie met betrekking tot actualisatie, onderhoud en herstelling van optionele componenten opzoeken via verschillende informatiebronnen. 1.4.3 De performantie van een bestaande computerconfiguratie analyseren met gebruik van tools onder meer benchmark. 1.4.4 Rekening houdend met het beoogde gebruik, kostprijs en performantie een voorstel voor computerconfiguratie samenstellen. 1.4.5 Bij het actualiseren van een computer rekening houden met economische overwegingen zoals kostprijs, standaardisering en performantie. Zoals de huidige informaticawereld aangeeft, zijn het aantal hardwaremanipulaties aan een computer fel verminderd. Het kan beperkt worden tot manipulaties zoals toevoegen van een geheugen, wisselen van een voeding, toevoegen van een harde schijf. Voor het uitzoeken van een ideale configuratie en het bepalen van de kostprijs ervan, kan gebruik gemaakt worden van websites van hardwareleveranciers, computermagazines en hardwaretesters. Hiervoor is een koppeling met het studiegebied bedrijfsbeheer, bijvoorbeeld in functie van een mogelijke activiteit binnen een eigen opgericht IT-bedrijf tijdens het vak Bedrijfsbeheer praktisch aan bod komen. Dit leerplanonderdeel leent zich bij uitstek voor het oefenen van vaardigheden zoals presentaties geven, informatie structureren en regelmatig actualiseren. Voor beide koppelingen moeten er zeker afspraken gemaakt worden met de andere leraren en afspraken gemaakt worden voor het organiseren van gemeenschappelijke leermomenten. Bij het begin van de opleiding kan er gewerkt worden rond een client in een netwerk. Naar het einde van de opleiding kunnen deze leerstofonderdelen uitgewerkt worden in de context van een uitgebouwde netwerkinfrastructuur. 20 3de graad tso Toegepaste informatica
Competentie 2 - Besturingssystemen en toepassingssoftware installeren, configureren, beveiligen en onderhouden Deelcompetentie 2.1 - Doel en functie van een client- en serverbesturingssysteem toelichten 2.1.1 Het onderscheid tussen systeemprogrammatuur en toepassingsprogrammatuur toelichten. 2.1.2 Het onderscheid tussen een client en server en de client/serverarchitectuur toelichten. 2.1.3 Het doel en de functie van een besturingssysteem omschrijven. Enkele actuele besturingssystemen noemen en hun toepassingsgebied toelichten. 2.1.4 De architectuur van een actueel besturingssysteem toelichten. 2.1.5 Het principe en de voordelen van meertakenverwerking toelichten. Het onderscheid toelichten tussen multitasking en multithreading. 2.1.6 De betekenis en het nut van cachegeheugen omschrijven. 2.1.7 De functie van een stuurprogramma toelichten en de relatie met hardwarecomponenten omschrijven. 2.1.8 De mogelijke gevolgen inschatten bij het vervangen of upgraden van een besturingssysteem. De studie van een besturingssysteem is één van de pijlers van de studierichting. Het moet voor de leerlingen vooral een praktijkervaring zijn die hen concepten bijbrengt die transfereerbaar zijn naar een ander besturingssysteem. Het is niet de bedoeling dat de leerling kennis maakt met elk gangbaar en/of verouderd besturingssysteem, maar er dient minstens één client- en een serverbesturingssysteem in detail behandeld te worden. Als de klasgroep dit aankan en er is voldoende ruimte en tijd, kunnen dit er ook meerdere zijn. De studie van een besturingssysteem vraagt een theoretische fundering bij de start, maar het is de bedoeling om deze theoretische begrippen vooral aan te brengen binnen het gebruikte besturingssysteem. Het kan een opdracht zijn in het kader van het opvolgen van actuele evoluties om een nieuw of ander besturingssysteem te exploreren. Deze deelcompetentie wordt aangebracht bij de studie van de client en herhaald en uitgebreid voor een serverbesturingssysteem. 3de graad tso Toegepaste informatica 21