Flash88 is de fotografiesectie van de Personeelsvereniging Radboud van het UMC St Radboud en de Radboud universiteit Nijmegen COLOFON Bestuur Voorzitter: Rob Verburgh Vice-voorzitter & Programmering: Annie Naus Secretaris / webmaster: Wilbert Kruijsen Penningmeester: Paul Thiecke Contact p.a. PV-Bureau Villa Oud Heyendaal (VOH). Gebouwnummer M102. René Descartesdreef 21. 6525 GL Nijmegen. Postbus 9101. 6500 HB Nijmegen. Intern postadres 4633. Email: fotoclubflash88@gmail.com Telefoon: 24-3614019 Website: www. flash.ruhosting.nl December 2012 Van de voorzitter FLASH Bulletin Het is al weer december, de maand waarop we traditioneel terugkijken op het afgelopen jaar en vooruitblikken op het komende jaar. Op 4 december is een evaluatie avond gehouden, waar een overzicht van de activiteiten van 2012 is gepresenteerd. Dit wordt ook nog rondgestuurd. De algehele mening van de leden was dat er een gevarieerd programma is gepresenteerd met voldoende diepgang voor de clubavonden. Er is op een aantal punten, waaronder fotobewerking, behoefte aan meer specialistische avonden. Het bestuur kijkt in welke vorm dat volgend jaar wordt aangeboden. Dit jaar is een aanvang gemaakt met het bespreken van foto s. Er wordt nog gezocht naar de precieze vorm waarin we dat uitvoeren, maar de eerste basis is gelegd en lijkt goed aan te slaan. Toch willen we het bespreken van foto s niet de hele avond laten duren, er zijn zoveel andere onderwerpen die ook de aandacht verdienen! Opvallend was het aantal keren dat fotografen samen aan een thema of een opdracht werkten. Als resultante daarvan is al veel fotowerk ter tafel gekomen. Een van de onderwerpen die door velen als leuk en leerzaam werd ervaren, was de workshop portret fotografie. In 2013 proberen we in de zelfde vorm de landschapsfotografie aan te pakken. Het volgend najaar bestaat Flash 25 jaar, het bestuur wil daar een speciaal jaar van maken door voor de leden iets moois te organiseren en ook te werken aan de naamsbekendheid van Flash. Gezien de hoeveelheid tijd die daar in gaat zitten en omdat er nog geen zicht is wanneer Villa Oud Heyendaal verbouwd is en klaar om Flash te ontvangen, verschuiven we de verhuizing naar 2014 (onverwachte ontwikkelingen natuurlijk uitgezonderd). Uit de evaluatie avond is voldoende input gekomen op welke lijn de leden vinden dat Flash door moet gaan, het bestuur gaat dat verder uitwerken. We eindigen 2012 met een gezellige avond en openen 2013 met een Nieuwjaarsborrel. Er wordt ook tijd ingeruimd om foto s te bespreken. We zien iedereen graag op een van de komende avonden. Rob Verburgh, voorzitter 1
DITJES & DATJES Op de website van Flash kun je diverse links vinden naar agenda s en overzichten van fototentoonstellingen. Foto-expositie punt NL Op deze website vindt u een compleet overzicht van foto-exposities in Nederland. Op de voorpagina vindt u nieuwsberichten over de meest interessante exposities en ander interessant nieuws. Het complete overzicht kunt u vinden onder de link Exposities in het menu. Wilt u maandelijks een overzicht per e-mail toegestuurd krijgen dan kunt u een abonnement nemen op de gratis nieuwsbrief. (www.fotoexpositie.nl) Expositie Annamolen. Foto Roos organiseert van donderdag 13 december gedurende 3 weken een foto expositie in de Annamolen. Te zien is werk van cursisten van de fotowerkgroepen. Zie ook www.fotoroos.nl. 2
Programma december 2012- januari 2012 maand activiteit 4 december 18 december Fotobespreking en Evaluatie Fotobespreking en Kerstborrel 8 januari 2013 Fotobespreking en Nieuwjaarsborrel Wat deden we? Op zondag 18 november vond de 29 e ABN AMRO Zevenheuvelenloop plaats in Nijmegen. Deze hardloopwedstrijd over 15km die bekend staat om het prachtige heuvelachtige parcours in Nijmegen en Groesbeek kent een historie van topprestaties op wereld- en nationaal niveau. Annie, Rob, Pieter, Jantien en Wilbert fotografeerden. Zie website Flash. 5 november 2012: Sinterklaasmiddag bij de PV: Rob, Annie en Jantien fotografeerden. Zie Flash website. Oproepen Foto s Studielandschap bij de Faculteit der Managementwetenschappen. De eerste sessie foto s is aan vervanging toe en bovendien zijn er in diverse ruimtes nog eens 20 foto s extra toon te stellen. Hierbij een oproep om set van 3 foto s in een bepaald thema aan te leveren. De Inloopavonden zullen voortaan beginnen met korte mededelingen van de kant van het bestuur. De abonnementen van de tijdschriften FOCUS (http://focusmedia.nl) en FOTOGRAFIE(http://www.blauwmediauitgeverij.nl/fotografie) lopen vanaf 2011 via de secretaris. De inhoudsopgave van de tijdschriften worden hieronder gepresenteerd en de bladen zullen ter inzage in de clubruimte komen te liggen. Interesssant overzicht van fotografie-tijdschiften : http://www.fototijdschriften.nl/ Cursisten 2012 zijn van harte welkom op onze avonden. Clubavonden beginnen om 20.15u en vinden tijdelijk plaats in de kelder van het Kasteeltje, in verband met de uitgestelde verhuizing naar VOH. Het bestuur van Flash wenst iedereen prettige feestdagen en een fijn en inspirerend 2013 Tijdschriften TOT SLOT 3
FOTOTIJD- SCHRIFTEN FOCUS, jaargang 99, nummer 12, december 2012. Rahi Rezvani. Beeldenmaker pur sang Rahi Rezvani timmert aardig aan de weg. Galeriehouders willen hem graag hebben, uitgevers doen boekvoorstellen, maar hij kijkt het rustig aan. Rahi heeft geen haast, want hij werkt volgens een weloverwogen plan. Verder volgt hij zijn hart. Mark Nettenbreijers. Gevoel oproepen Melancholie, stilte, vergankelijkheid, symboliek... het zijn enkele begrippen die naar boven komen wanneer je het werk van Mark Nettenbreijers bekijkt. Maar waar het nou precies om gaat..? Het is helemaal niet erg als je mijn werk niet kunt interpreteren of er iets heel anders in ziet dan ikzelf. Zolang je maar niet zegt: hier heb ik helemaal niets mee... Analoog versus digitaal De digitale revolutie heeft het fotografische landschap ingrijpend veranderd - ingrijpender dan pakweg vijftien jaar terug voor mogelijk werd gehouden. De fotomarkt wordt voor een belangrijk deel beheerst door nieuwe spelers zoals Samsung en Sony, terwijl vroegere grootheden als Kodak vechten voor hun bestaan. Hoewel meer mensen (digitaal) fotograferen dan ooit, kent analoog nog altijd fanatieke aanhangers. Is elke vernieuwing een verbetering? De voors en tegens op een rij. Flitsen of niet. Natuurlijk licht, flitslicht of allebei Natuurlijk licht is het mooiste wat er is. Maar soms is er te weinig of juist te veel, is het te hard of weer te vlak of komt het uit de verkeerde richting. De verleiding is dan groot om automatisch naar je (ingebouwde) flitser te grijpen. Sommige ingebouwde flitsers springen zelfs automatisch bij. Maar dat geeft niet altijd het gewenste resultaat. Bovendien is een goede belichting nog geen goede verlichting. 4
Licht en donker. Dynamisch bereik en contrastomvang Helderwit als helderwit weergeven in een foto is al een uitdaging op zich. Diepzwart als diepzwart idem dito. Maar wat als je zowel het een als het ander hebt? Hoe voorkom je dat de schaal naar één kant doorslaat, dat het zwart helemaal dichtloopt en het wit compleet uitbleekt, of dat de hele foto van de weeromstuit blijft steken in een modderig grijs? Dynamisch bereik. Grote contrasten overbruggen De digitale fotografie is volop in ontwikkeling. Regelmatig worden we verrast door innovatieve oplossingen uit de laboratoria van grote én kleine fabrikanten. In deze rubriek besteden we maandelijks aandacht aan zo n innovatie. In deze aflevering is dat een vondst die het dynamisch bereik tijdens het fotograferen vergroot, zodat je camera licht én donker ongeschonden in één opname kan persen. Fotoboeken uit buiten- en binnenland op de Buchmesse In Nederland hoeven fotografen niet langer bij uitgevers aan te kloppen voor het maken van een boek. Crisis, te grote risico s en te kleine afzetmarkt, krijgen ze te horen. Op de Frankfurter Buchmesse stonden enkele uitgevers die er nog wél in geloven. Maar die hebben gemakkelijk praten. Hun bereik is Duitsland, Engeland of de hele wereld. Tussen de tientallen fotoboeken waren er toch een paar met een Nederlandse achtergrond. Leica. Is er nog toekomst voor dit oermerk? Zonder Leica zou de hedendaagse camera er waarschijnlijk heel anders hebben uitgezien. En veel van de iconische foto s die op ons netvlies gebrand staan, zouden wellicht nooit gemaakt zijn. Met de komst van de digitale camera is de fotografie echter behoorlijk veranderd. Is er nog plaats voor Leica onder de digitale zon? Nieuw, overjarig of tweedehands? Wie een camera wil kopen, heeft keus te over. Niet alleen wat betreft cameratype, maar ook wat betreft prijs. Nagelnieuwe spiegelreflexen en systeemcamera s zijn (inclusief kitzoom) al vanaf 450 euro te koop, en bij overjarige modellen zijn de prijzen nog lager. Door aanschaf van tweedehands apparatuur kun je nog meer geld besparen. We bekijken de voor- en nadelen. 5
Camera of telefoon? De camerafuncties van 5 smartphones Je ziet steeds meer mensen met een mobieltje fotograferen. De specificaties van de gemiddelde smartphone zijn dan ook indrukwekkend. Er is er zelfs al een op de markt die maar liefst 38 miljoen pixels ophoest - meer dan de Nikon D800. Is er nog toekomst voor de conventionele camera, en dan met name de compactcamera..? Nikon D600. Biedt full-frame instapper waar voor z n geld? Hoewel de winkelprijs van de Nikon D600 inmiddels onder de twee mille is gezakt, is het nog steeds niet de grote prijsbreker die we verwacht hadden. Het prijsverschil met de D800 bedraagt in de praktijk zo n zeshonderd euro. Wat lever je daarvoor in, behalve 12 megapixels extra, en wat is voor de ambitieuze (semi)prof per saldo de beste koop? Drie geweldige Canon en Nikon groothoeken getest Ondanks de opmars van de eerder geteste groothoekzooms (Focus 09/2012) zijn vaste groothoeken allesbehalve verouderd. Zowel Canon als Nikon bracht onlangs vernieuwde uitvoeringen van de populaire standaardgroothoeken uit. Carl Zeiss Distagon F2,8/15 mm T*. Onovertroffen scherpte Al enkele jaren maakt het bekende Carl Zeiss naast autofocusobjectieven voor Sony ook handmatige vaste brandpunten voor de andere cameramerken. Dat zijn er inmiddels elf, van een F3,5/18 mm ultragroothoek tot en met een F2,8/100 mm macro. Daar is nu een F2,8/15 mm ultragroothoek aan toegevoegd. Voigtländer F0,95/17,5 en 25 mm. Twee lichtkanonnen voor MFT Voor de Micro Four Thirds-camera s van Olympus en Panasonic zijn twee ultralichtsterke vaste brandpunten ontwikkeld: de Voigtländer F0,95/17,5 mm ASPH reportagegroothoek en het even lichtsterke 25 mm standaardobjectief. Voor de beeldvorming: dat is ruim twee stops lichtsterker dan F2... 6
Thuis / De praktijk / Winterlandschappen fotograferen Winterlandschappen fotograferen DOOR Kenneth Verburg in De praktijk - 30 reacties Onderdeel van de serie Seizoenen De lente fotograferen De herfst fotograferen Winterlandschappen fotograferen Eenzame kastanje door de seizoenen Kruiend ijs, schaatspret, snert, rijp aan de bomen, een warm winterzonnetje met tegenlicht en temperaturen onder nul. De Hollandse winter kan zo fantastisch zijn. Het komt misschien niet elke winter voor, maar de dagen dat het voorkomt moet je er optimaal van profiteren. Hier alvast wat tips om zo n dag door te komen. Foto s nemen in de winter Voor het nemen van mooie, dynamische, gebalanceerde foto s van winterlandschappen gelden qua compositie dezelfde compositieregels als voor gewone landschappen. De winter voegt op goede dagen echter een aantal elementen toe die de fotograaf sterk in de kaart kunnen spelen. Zo is het magische uurtje, de periode dat de zon heerlijk warm goudkleurig licht te zien geeft, dankzij het feit dat de zon lager aan de hemel staat meer een 1,5-2 uurtje geworden. Daarnaast komt de zon pas rond 08.30-09.00u op, waardoor het de moeite loont om ook eens wat eerder op te staan en te kijken of de zonsopkomst (en vergeet niet het uur ervoor als de lucht langzaam van donkerblauw naar paars naar rood naar geel overgaat) wil meewerken. Zonsopkomst en zonsondergang zitten ook maar 7-8 uur uit elkaar en omdat de zon al rond 12.30u op het hoogste punt staat (nog steeds erg laag in de winter) kun je bijna de hele dag door blijven fotograferen met mooi licht. 1
In de winter kun je meer en makkelijker met tegenlicht spelen waardoor je je foto s een hele nieuwe dimensie kunt geven. De lage zon betekent ook dat het licht sterke contrasten over het landschap werpt, waardoor de texturen en vormen van het landschap extra naar voren worden gebracht. Spelen met natuurlijk licht is zoveel makkelijker dan in hoogzomer. 2
Ben je erg geïnteresseerd in macro fotografie, dan biedt de winter ongekende mogelijkheden. Blaadjes, gras, spinnenwebben en zelfs simpele gebruiksvoorwerpen zien er compleet anders uit onder winterse omstandigheden. En zet de dooi eenmaal in, dan kun je weer gebruikmaken van de waterdruppels die zich vormen. Later in de winter worden de ochtenden mistiger. In combinatie met bevroren weilanden en een opkomende zon wordt de omgeving in een heerlijke goudgele gloed omgetoverd. Met bevroren sloten (het komt nog wel eens voor) krijg je ook qua compositie nieuwe mogelijkheden. Hoeken die je anders vanaf de kant niet kon bereiken kun je nu vanaf het ijs wel bereiken. Let wel op de kwaliteit van het ijs, camera s kunnen niet goed tegen water uit een wak en naar ik verneem het menselijk lichaam ook niet zo. 3
Winterse scènes missen vaak kleur. Je zou er dan zwart-wit van foto s kunnen maken, maar je kunt ook zoeken naar het kleurcontrast in het landschap. Zonsopkomst en zonsondergang zorgen voor warm licht op de sneeuw. Sneeuw in de schaduw wordt blauw, licht op bomen wordt geel. Door beide te combineren krijg je een mooi contrast. Sommige bomen hebben nog bladeren die extra kleur aan de foto kunnen toevoegen, ook verkeersborden, deuren van huizen, auto s, etc. kunnen gekleurde elementen toevoegen. Met een polarisatiefilter maak je de kleuren nog sterker. Dit voorzet filter haalt hinderlijke reflecties van de sneeuw weg, verhoogt het contrast in de scene en maakt de lucht een diepere kleur blauw. 4
Belichting De automatische belichtingsmeter van een camera is zo ingesteld dat deze altijd op zoek gaat naar 18% grijs voor een neutrale belichting. Op het moment dat er erg veel heldere sneeuw in het beeld zit heeft de camera de neiging om te onderbelichten, hoewel camera sensors steeds beter op deze omstandigheden kunnen inspelen. Dit onderbelichten betekent dat een deel van het licht van de sneeuw niet op de sensor valt, waardoor je sneeuw er grijs uit komt te zien. 5
Om toch goede sneeuwfoto s te schieten moet je dit handmatig compenseren. Overbelicht de foto met +1-1.5 stop (lichtmeter indicator op de camera naar de +/rechterkant van de lichtmeter schuiven) om de sneeuw wel wit te laten worden. Schiet je in RAW formaat, dan luistert dit iets minder nauw (hoewel het altijd beter is de belichting in de camera al goed te krijgen) en kun je in je bewerkingsprogramma nog met de belichting spelen. Oeps, deze foto was onderbelicht waardoor er een blauwe gloed over de foto kwam. Door de belichting +1,75 stop te doen en een wit punt in de foto te selecteren worden de kleuren weer zoals ze er in het echt uitzagen. Onderbelichte sneeuw in de schaduw (of als er nauwelijks zon is) wordt vaak blauw. Dit is een combinatie van witbalans en sluitertijd. Ook hier is de remedie overbelichten van de foto en daarnaast kun je de witbalans van 6
de foto aanpassen in een fotobewerkingsprogramma. Door de foto op te warmen (witbalans meer naar geel) krijgt de sneeuw weer de witte kleur terug. Vaak heb je de mogelijkheid om in het programma aan te geven welk deel van de foto wit is. Bekijk na het nemen van de foto je histogram om te controleren dat de sneeuw nu niet overbelicht is (de meeste histogrammen hebben een indicator die overbelichte delen rood kleurt). Overbelichte delen verliezen alle detail en die zijn met RAW bewerking zelfs niet meer terug te toveren. In dat geval kun je dan beter wat onderbelichten en in een RAW bewerkingsprogramma de belichting plussen. Apparatuur Winterse omstandigheden vereisen dat je iets anders met je camera omgaat dan je normaal gesproken zou doen. Het verschilt een beetje per camera hoe goed ze wel of niet tegen de koude kunnen. Mijn spiegelreflexcamera heb ik nog niet op mindere werking kunnen betrappen, maar er zijn ook camera s waarvan functies uitvallen als ze het te koud krijgen. Digitale camera s vertrouwen toch voor het grootste deel op elektronica en die reageert niet altijd goed op koude. Daarom kun je het beste de camea dicht bij je lichaam houden (in het geval van een compacte camera) of zo veel mogelijk in je tas laten op de momenten dat je hem niet nodig hebt. Probeer het wisselen van lenzen ook zo kort mogelijk te houden. 7
Waarschijnlijk kom je het snelst tegen dat de batterijcapaciteit behoorlijk minder is dan onder normale omstandigheden. Tenminste, als je geen gebruik maakt van een Lithium Ion accu, die zijn iets minder gevoelig voor koud weer effecten. Maar vrijwel alle batterijen krijgen er uiteindelijk mee te maken. Zorg voor reservebatterijen en steek ze op een warme plek. Bijvoorbeeld de binnenzakken van je jas of broekzakken. Ze kunnen dan profiteren van je lichaamswarmte. Is een batterij op, stop hem dan ook in je binnenzak, na een tijdje opwarmen kun je er dan nog bijna altijd een aantal foto s uit halen. Denk ook aan eventuele losse AA batterijen in je flitser. Een zonnekap helpt ook in de winter om de sneeuw uit de lens te houden Denk ook aan je eigen warmte, als er veel sneeuw licht zorg dan dat je waterdichte schoenen aan hebt zodat je voeten droog blijven. Veel warmte gaat verloren via het hoofd, draag een capuchon of muts en vanzelfsprekend kun je het beste meerdere laagjes kleding dragen zodat je goed warm blijft. Met handschoenen is de camera vaak lastig te bedienen. Ik heb een setje gevonden met dichte vingertoppen, maar je kunt er ook voor kiezen handschoenen te gebruiken waarvan de vingertoppen ontbreken, eventueel aan één hand. Als je brildrager bent dan ken je het fenomeen, je gaat van een koude ruimte naar een warme (vochtige) ruimte en meteen beslaat je bril. Hetzelfde gebeurt met cameralenzen als het temperatuurverschil te groot is. Er komt condens op en in de lens. Het duurt dan wel even een tijdje voordat het vocht is weggetrokken en je weer foto s 8
kunt maken. Het gevaar van condens is dat er vocht in je camera komt waarmee je schimmel, elektrische storingen e.d. kunt oplopen. Let ook op vallende (smeltende) sneeuw als de dooi inzet. Water en camera s zijn niet altijd een gelukkige combinatie. Een zonnekap kan goed helpen om invallende sneeuw uit je lens te houden. Soms moet je geluk hebben, deze hond bleef even staan om te kijken wat ik aan het doen was, ideaal om de linkerkant van de foto meer in balans te brengen Om het beslaan tegen te gaan laat je het beste je camera in je tas als je thuis komt en laat je deze in de hal staan. Als je niet kunt wachten om je foto s te bekijken en de batterijen op te laden haal deze dan buiten alvast uit je camera. Door de camera in een relatief koude ruimte te laten krijgt de camera de kans om langzaam op te warmen zonder dat er condens ontstaat. Na ongeveer een uur kun je de camera naar de woonkamer verplaatsen. Je kunt je camera buiten ook in een hermetisch afsluitbare plastic zak stoppen. Het klinkt erg vervelend dat je aan zo veel dingen moet denken, maar de winter kan vele magische dagen en/of momenten geven en het zou zonde zijn je daardoor te laten tegenhouden. Blijf niet binnen zitten bij de CV of open haard, maar trek er op uit en geniet van de unieke winterse omstandigheden! 9
» 03 : Traditionele Nieuwjaarsborrel; bezoek aan Villa Oud Heyendaal» 17: Inloopavond, verslag bezichtiging VOH-verhuizing» 31 : Inloopavond: programma 2012 bespreken: jaar van de verdieping..
» 14: Start thema Portretfotografie» We gaan werken in groepjes
» 06: Workshop Portretfotografie, Nico van der Boor.» 13: Clubbijeenkomst in Villa Oud Heyendaal; rondleiding.» 27: Inloopavond
» 03: Workshop Portretfotografie in groepjes» 24: Presentatie werkgroep Portretfotografie» Start van de fotocursus
» 08: Inloop Flash in VOH, studio / atelier» 22: "tips en trucs" van Lightroom» 24: Fotograferen DIES-viering Radboud Universiteit
» 05: Bezoek tentoonstelling : Op jacht naar vergane glorie. ART52» 19: Inleiding Urban Photography» 24: Flash Uitstapje Orchideeën Hoeve in Luttelgeest» Vertraging verhuizing naar VOH
» 17-20: Flash fotografeert de 4-Daagse
» Vakantie!!!
» 11: Opening nieuw seizoen; inloop en presentatie vakantiefoto s» 25: presentatie foto s Dagje uit
» Inrichting foto s Management Wetenschappen staat in de steigers» 09: Inloop» 23: Gastspreker Maerten Prins: Iedereen kan kijken, niet iedereen kan zien» 28: Flash op pad; herfstfotografie in Wolfheze
» Thema-avonden: Foto besprekingen, uit eigen werk» 06: Herfstfotografie presentatie» 18: Flash fotografeert 7 Heuvelenloop» 20: Presentatie Peter Gotwalt: fotobespreking» 25: Flash fotografeert Sint-viering PV
» 04: Fotobespreking en Evaluatie 2012; maken plannen voor 2013» 18: Fotobespreking en gezellig samenzijn onder het genot van een Kerstborrel en tonen van winterfoto s
Prettige Kerstdagen Een goed uiteinde, en Een fantastisch 2013 Bestuur Flash