WWW.AMT.NL - Dé internetsite voor de Automotive Professional
SMEERMIDDELEN Trend naar brandstofbesparende Longlife motorolie Foto: Jan Lieftink Elke motor z n specifieke olie Merkolie zet de Een universele werkplaatsolie in bulk heeft voor de werkplaats grote voordelen. Helaas schrijven steeds meer autofabrikanten specifieke oliën voor hun motoren voor. Wie die voorschriften ter zijde legt kan geconfronteerd worden met ernstige motorslijtage. AMT praat u bij over de actuele smeertechnische ontwikkelingen. Er was eens een tijd dat alle motoren met één oliesoort konden worden gesmeerd: een SAE 15W-40 met CCMC kwaliteitseisen G3 en PD2 volstond. De motorenontwikkeling is sindsdien in een stroomversnelling geraakt, vooral gedreven door emissiewetgeving. Door AMT is steeds getracht de werkplaats het gebruik van een universele olie te adviseren, al was het alleen maar om motorschades door vullen met onjuiste olie te voorkomen. Na modeljaar 2000, sinds de invoering van de Euro3 emissie-eisen, is er door de autofabrikanten een nieuwe trend gestart. Brandstofbesparende Longlife oliën hebben hun intrede gedaan. Olieverversingstermijnen van maximaal twee jaar of 30.000 km bij benzinemotoren of 50.000 km bij dieselmotoren zijn aan de orde van de dag. Einde universele olie Er ontstaan niet alleen oliën die bij de motoren van een bepaald merk horen, maar er is ook een trend naar aparte oliën voor benzineen dieselmotoren. Daarmee is toepassing van 1 WWW.AMT.NL - Dé internetsite voor de Automotive Professional
Nieuwe ACEA specificaties trend een universele werkplaatsolie eigenlijk onmogelijk geworden. Het is duidelijk wat de autofabrikanten voor ogen staat: de koude start emissietest is een feit en vanaf begin 2003 voor alle benzinemotoren voorgeschreven. Dus zoekt men een olie met zeer goede starteigenschappen. Sinds kort zien we dan ook SAE 0W-20 en 0W-30 oliën met een HTHS-waarde vanaf 2,6 mpa.s als first fill oliën bij benzinemotoren. Koppel er meteen een brandstofbesparend effect aan vast over de Europese rijcyclus en alle hoofdredenen voor invoering van zulke dunne oliën voor benzinemotoren zijn verklaard. De ontwikkeling bij dieselmotoren is ook gericht op brandstofbesparing, dus zijn ook daar dunne oliën welkom. De hoge verbrandingsdrukken bij lage toerentallen vragen echter om een stevige smeerfilm en/of een bijzondere olieconstructie. Dat betekent: óf een gewone ACEA B3/B4 SAE 5W-40 olie óf een speciale olie volgens de fabrieksnorm, meestal een SAE 0W-30. In een aantal gevallen is dat dezelfde 0W-30 olie als van de benzinemotoren. Soms is dat technisch echter niet mogelijk. Het komt er op neer dat de werkplaats steeds meer motorolie-soorten op voorraad zal moeten hebben. Er zijn al een aantal importeurs die hun dealers hierop gewezen hebben. Kwetsbare motoren Ons advies: stem de werkplaatsolie af op de meest kwetsbare motoren. Als een benzinemotor meer brandstof verbruikt is dat minder erg dan dat er voortijdige slijtage optreedt bij een dieselmotor. Concreet betekent dit dat de turbodieselmotor bepaalt welke olie in de bulk gaat. Meestal is een SAE 5W-40 ACEA B3 of beter nog B4 toegestaan. Zo n olie heeft ook een ACEA A3 specificatie en is dus geschikt voor benzinemotoren. Er is dan in veel gevallen echter geen sprake van een verlengde ver- Brandstofbesparende en Longlife oliën zijn sterk in opkomst. Ze reduceren het verbruik en maken langere verversingsintervallen mogelijk. Pas wel op met de toepassing ervan, want ze zijn lang niet voor elke motor geschikt! Sinds februari van dit jaar heeft de overkoepelende organisatie van Europese automobiel- en truckfabrikanten strengere kwaliteitseisen voor motoroliën opgesteld. De A oliën zijn bedoeld voor benzinemotoren en de B oliën voor dieselmotoren. Wat houden de diverse eisen in? A1: Brandstofbesparende olie met een HTHS-waarde van 2,6 tot 3,5 mpa.s. Deze oliën zijn niet motoren. A2: Algemene olie voor normale verversingstermijnen. Niet motoren met een hoog prestatieniveau. HTHS-waarde Te lage HTHS geeft slijtage De HTHS-waarde (High Temperature, High Shear) is een belangrijke schakel op weg naar brandstofbesparing. Het verlagen ervan is echter niet zonder risico s, want de motorslijtage wordt er sterk door beïnvloed. Europese automobielconstructeurs schrijven al geruime tijd een HTHSwaarde van 3,5 mpa.s voor. Truckfabrikanten in de VS houden daarentegen een HTHSwaarde van minimaal 3,7 mpa.s aan. Hun houding wordt door een aantal groter dan 3,5 mpa.s. A3: Hoge kwaliteitsolie, geschikt voor motoren met een hoog prestatieniveau en/of een lange verversingstermijn. HTHS-waarde groter dan 3,5 mpa.s. A4: Gereserveerd voor toekomstige DI benzinemotoren. HTHS-waarde nog niet vastgelegd. A5: Hoge kwaliteitsspecificatie van A1 met een HTHSwaarde van 2,9 tot 3,5 mpa.s. Niet motoren. B1: Brandstofbesparende olie met een HTHS-waarde van 2,6 tot 3,5 mpa.s. Deze oliën zijn niet geschikt voor sommige motoren. B2: Algemene olie voor oudere IDI dieselmotoren met normale verversingstermijnen. Niet geschikt voor sommige motoren met een hoog prestatieniveau. HTHS-waarde groter dan 3,5 mpa.s. B3: Hoge kwaliteitsolie, geschikt voor moderne IDI en DI turbodieselmotoren met een hoog prestatieniveau en/of een lange verversingstermijn. HTHSwaarde groter dan 3,5 mpa.s. B4: Speciaal bedoeld voor de moderne DI turbodieselmotoren met een hoog prestatieniveau en/of een lange olieverversingstermijn. HTHS- Europese fabrikanten van personenautomotoren gevolgd, want ook die willen de HTHS-waarde hoog houden. Hoge verbrandingsdrukken en lage toerentallen maken het opbouwen van een stevige smeerfilm namelijk moeilijk en op slijtage zit niemand te wachten. Het is vooral onderzoek van Toyota geweest dat de Europese motorfabrikanten ervan overtuigde dat er brandstof te besparen is als de HTHSwaarde lager wordt dan 3,5 mpa.s. Dankzij nauwkeuriger fabricagetechnieken en aangepaste toleranties (ook van de oliepomp) lukte het motoren te bouwen die met HTHSwaarden tot 2,6 mpa.s kunnen draaien zonder verlies aan levensduur. Allemaal mooi voor nieuwe motoren, maar als olie voor de werkplaats niet echt geschikt. Er zijn immers motoren die op zo n dunne olie wel overmatig slijten. Vooral oudere motoren (grofweg vóór 2000) en moderne DI turbodieselmotoren hebben problemen met oliën met een lagere waarde groter dan 3,5 mpa.s. B5: Hoge kwaliteitsspecificatie van B1 met een HTHSwaarde van 2,9 tot 3,5 mpa.s. Niet motoren. Opvallend is dat bij de nieuwe A5 en B5 specificaties de HTHS-waarden niet beneden de 2,9 mpa.s liggen. Kennelijk zijn de motorfabrikanten ervan overtuigd dat nog lagere waarden zoals bij de A1 en B1 specificaties voor verhoogde motorslijtage kunnen zorgen. Vele Longlife oliën, die ook brandstof besparen, hebben een HTHS-waarde van 3,0 mpa.s. HTHS-waarde dan 3,5 mpa.s. Bij benzinemotoren heeft de emissieproblematiek grote invloed op de HTHSwaarde. Vanaf begin dit jaar worden nieuw ontwikkelde benzinemotoren tijdens de emissietest namelijk bij -7ºC gestart en gemeten. Een olie die het starten gemakkelijk maakt, vermindert de uitworp van schadelijke emissies. Vandaar de komst van SAE 0W-30 en 0W-20 oliën met een HTHS van 3,0 mpa.s. en minder. WWW.AMT.NL - Dé internetsite voor de Automotive Professional 2
SMEERMIDDELEN Trend naar brandstofbesparende Longlife motorolie versingtermijn. Tweede probleem is dat niet alle dieselmotoren op zo n gewone 5W-40 olie mogen draaien, voor de VW/Audi pompverstuivermotoren is bijvoorbeeld een bijzondere 5W- 40 olie nodig. Lastig is ook dat er voor dieselmotoren van Japanse fabrikanten soms een VS truck-oliespecificatie zoals API CF of CG wordt aanbevolen. Technisch gezien is er geen bezwaar tegen Europese oliën met een ACEA B3 of B4 specificatie, maar hoe zit het met garantie- of coulance claims? Problematiek van bijvullen De zorgen voor de werkplaats nemen dus toe, maar die voor de gebruiker ook. Het is lang niet altijd duidelijk welke olie er in de motor moet. Dat maakt het bijvullen tot een riskante zaak, want wat komt er nu bij de speciale olie van de fabriek of dealer? Bijvulolie meegeven? Werkt dat heus? Hoeveel olie geeft u mee? Ziet u de klant nog terug binnen een half of heel jaar? Als het om een lease-auto gaat, wordt de zaak er niet eenvoudiger op. Is de leasemaatschappij wel voor het gebruik van dure Longlife oliën of De sterkste DI diesels komen van het VW/Audi concern. De hoogste verbrandingsdrukken halen de 170 bar en dat bij lage toerentallen. Vooral de zuigerpenlagers hebben het moeilijk. Dankzij tal van constructieve maatregelen en een speciale olie (VW norm 506.01) kan de olieverversingstermijn tot maximaal 50.000 km worden uitgesteld. Foto: VW Voor de DI benzinemotoren heeft de ACEA een eigen oliekwaliteitsnorm vastgelegd: A4, zoals ook voor de DI dieselmotoren een B4 specificatie geldt. Of het zover komt dat A4 oliën worden voorgeschreven zal de toekomst leren. Foto: Alfa Zodra er op een benzinemotor drukvulling wordt toegepast, neemt de verbrandingsdruk toe. Audi wil daarom alleen olie met een HTHS-waarde van 3,5 mpa.s of hoger in hun sterkste turbomotoren toelaten. Foto: Audi Longlife oliën Oliemerk en type...viscositeit...bmw...bmw...mercedes-benz...opel...opel...vw/audi...vw/audi......sae...ll98...ll01...229.5...ll Benzine..LL Diesel..Longlife 1..Longlife 2.. Agip 7005...0W-30......... Agip Extra HTS...5W-40...... Agip Tecsint...5W-30...... AVIASYNTH FE...0W-30......... AVIASYNTH PD Longlife...0W-30............ AVIASYNTH...5W-40......... BP Visco 7000 Longlife II...0W-30............ BP Visco 7000...0W-40......... BP Visco 5000...5W-40...... BP Visco 3000...10W-40...... Castrol SLX LL II...0W-30............ Castrol Formula SLX...0W-30......... Castrol SLX GM...0W-30............ Castrol TXT Softec LL01 5W-30...5W-30......... Castrol TXT Softec 5W-40...5W-40...... Champion Syntolube SL/CF 5W-40...5W-40......... Champion Syntolube 5W-40 SJ/CF...5W-40...... Comma Syner-G...5W-40...... Comma Syner-D...5W-40...... Elf Evolution 0W-30...0W-30......... Elf Excellium LDX 5W-40...5W-40...... Elf Evolution LDX 0W-30...0W-30......... Elf Evolution LDX 5W-40...5W-40......... Elf Evolution SXR 0W-30...0W-30......... Elf Excellium LDX 5W-40...5W-40......... Esso Ultron (Long Drain) 0W-30...0W-30......... Esso Ultron 5W-30...5W-30......... Esso Ultron 0W-30...0W-30......... Eurol Super Ultra II SAE 0W-30...0W-30............ Fuchs Titan Supersyn SLGM...0W-30......... Fuchs Supersyn SL...5W-30...... Fuchs Titan Supersyn SL PCX 0W-30...0W-30......... Fuchs Supersyn SL MB...5W-30......... Fuchs Supersyn SL 0W-30...0W-30......... Gulfpride GLV...5W-40...... Gulfpride SLV...0W-30...... Kendall GT-1 Full Synthetic...5W-40...... Kendall Elite Full Synthetic...5W-40...... Kendall Elite Full Synthetic...0W-30......... Liqui Moly Synthoil Longtime...0W-30...... Liqui Moly Synthoil Longtime Plus...0W-30......... 3 WWW.AMT.NL - Dé internetsite voor de Automotive Professional
heeft een calculatie aangetoond dat een goedkopere olie prijstechnisch beter voldoet? Oliesensor bepaalt interval De lange olieverversingstermijnen zijn mogelijk geworden dankzij speciale oliesensoren. Sinds tien jaar gebruikt Mercedes-Benz een Amerikaanse Temic sensor om het Assyst systeem te laten werken. Andere sensorfabrikanten als Delphi en Hella volgen dit principe dat niet alleen het oliepeil en de olietemperatuur meet, maar ook de elektrische geleidbaarheid van de olie. Hoe lang de olie in een motor mag blijven zitten hangt af van de hoeveelheid vreemd materiaal (water, zand en brandstof) en de afname van de kwaliteit van de additieven Longlife motoroliën vaak merkspecifiek Wat enkele jaren geleden een moeilijk te halen oliespecificatie was, is inmiddels niet meer zeldzaam. De BMW Longlife 98 specificatie is voor veel oliefabrikanten geen probleem meer. Maar aan de nieuwe Longlife 01 eisen voldoen veel minder oliën. Precies hetzelfde geldt voor de beide VW Longlife oliespecificaties. Dat laatste is wel verklaarbaar, want de betreffende olieleverancier heeft voorlopig het alleenrecht op de olieformulatie. Wat opvalt is dat het bij Opel gaat om een aparte benzine en Oliemerk en type...viscositeit...bmw...bmw...mercedes-benz...opel...opel...vw/audi...vw/audi......sae...ll98...ll01...229.5...ll Benzine..LL Diesel..Longlife 1..Longlife 2.. Mobil SHC Formula V 0W-30...0W-30......... Mobil I 0W-40...0W-40............ Mobil I 0W-30...0W-30......... Q8 Formula Excel ED...0W-30......... Q8 Formula Excel...5W-40...... Q8 Formula Special...0W-30......... Shell Helix Ultra X 0W-30...0W-30......... Shell Helix Ultra AB 5W-30...5W-30............ Shell Helix Ultra 0W-40...0W-40...... Shell Helix Ultra 5W-30...5W-30...... Shell Helix Ultra 5W-40...5W-40...... Shell Helix Diesel Ultra 5W-30...5W-30...... Shell Helix Diesel Ultra 5W-40...5W-40...... Shell Helix Plus 5W-40...5W-40...... Shell Helix Plus 10W-40...10W-40...... Shell Helix Ultra G 0W-30...0W-30......... Shell Helix Plus S 5W-40...5W-40......... Sunoco Synturo Brilliant 0w30...0W-30......... Sunoco Synturo Brilliant 0w30 Longlife II...0W-30............ Sunoco Synturo Gold 5w40...5W-40...... Tamoil Sint Future Prestige SAE 0W/30...0W-30......... Texaco Havoline Synthetic 0W-30...0W-30......... Texaco Havoline Synthetic BM 0W-30...0W-30......... Texaco Havoline Ultra 5W-40...5W-40...... Texaco Havoline Synthetic 5W-40...5W-40...... Texaco Havoline Synthetic DS 0W-30...0W-30...... Total Quartz 9000 0W-30...0W-30......... Total Quartz 9000 5W-40...5W-40...... Unil Opaljet 32 S...0W-30......... Unil Opaljet 24 S...5W-40...... Valvoline SynPower MXL...0W-30...... Valvoline SynPower...5W-30...... Valvoline SynPower...5W-40...... Valvoline DuraBlend MXL...5W-40...... Wintershall Viva I SLV...0W-30......... Wintershall Viva Energy...5W-30...... Wintershall Viva I Synth...5W-40...... Wintershall Viva Topsynth...5W-40...... Wolf Masterlube Synflow DC...5W-40......... Wolf Masterlube Synflow Plus...5W-40...... dieselmotorolie. Alleen Castrol levert één olie voor beiden, een volsynthetische 0W-30. Daar hangt dan wel een prijskaartje aan! Vrijwel geen enkele oliefabrikant ziet kans om een olie te ontwikkelen die aan meerdere specificaties voldoet. Overigens is het zo dat oliën die aan de BMW LL01 eisen voldoen, ook aan die van de LL98 voldoen. Hetzelfde gaat op voor de VW Longlife II en I oliën. Gelet op het grote aantal SAE 0W-30 en 0W-40 oliën gaat het om hoog geprijsde producten. Al deze oliën verlagen de CO 2 -emissie tijdens de Europese rijcyclus. Dat is voor de autofabrikanten de hoofdreden zulke oliën te gebruiken. De eindgebruiker (ster) heeft het extra voordeel van een lange olieverversingstermijn. Een moderne olieniveausensor meet niet alleen continu het oliepeil, maar ook de olietemperatuur en de geleidbaarheid van de olie. Dat laatste is nodig om overmatig water en slijtagedeeltjes tijdig te kunnen opsporen. Foto: Delphi Voor de motoren met Valvetronic heeft BMW een eigen oliespecificatie ontwikkeld: Longlife 01 FE. De letters FE van Fuel Economy geven aan dat BMW gaat voor een HTHS-waarde van 3,0 mpa.s. Let wel: alleen voor deze motoren. Foto: BMW WWW.AMT.NL - Dé internetsite voor de Automotive Professional 4
SMEERMIDDELEN Trend naar brandstofbesparende Longlife motorolie Brandstof besparen met dunne olie Steeds meer autofabrikanten leveren onder onderdeelnummer een speciale brandstofbesparende motorolie. BMW geeft al een lijst uit met goedgekeurde Fuel Economy (FE) oliën. De meeste autofabrikanten schrijven nog algemene oliespecificaties voor. In Europa is dat ACEA A1, in Japan en de VS API SL/ILSAC GF3. De kwalitatief verbeterde versie van de A1 heet sinds begin dit jaar A5. Deze caties in de meerderheid zijn en dat de typisch Amerikaanse oliemerken meerdere API/ILSAC oliën in het programma hebben. Er zijn al twee merken die de nieuwste ACEA A5/B5 specificatie leveren. Met de komst van de A5/B5 eisen zullen ongetwijfeld meer fabrikanten zo n olie gaan aanbevelen. Bij de moderne turbodieselmotoren zijn ACEA B1 of B5 oliën overigens niet gebruikelijk. Brand- Ford en Jaguar zijn de pioniers op het gebied van de ACEA A1 oliën. De motoren zijn speciaal voor deze oliën met een HTHS van minimaal 2,6 mpa.s ontwikkeld. Daarmee is de brandstofbesparing maximaal. Foto: Jaguar stofbesparende oliën zijn, zeker buiten Europa, dus alleen bedoeld voor benzinemotoren. oliën zijn bedoeld voor benzinemotoren. Voor dieselmotoren zijn de ACEA B1 en de B5 specificaties bedoeld, waarmee dankzij een lage HTHS-waarde brandstof kan worden bespaard. Behalve Ford en enkele Japanse dieselmotorfabrikanten is er niemand die zulke dunne oliën voorschrijft, tenzij ze aan bijzondere eisen voldoen. Als we de lijst bekijken, zien we dat de Europese oliespecifien de basisolie. De boordcomputer krijgt informatie over het totale aantal krukasomwentelingen, de motorbelasting, olie- en watertemperaturen, het aantal starts (warm en koud) en de rijomstandigheden. Uit al deze gegevens, plus die van de oliesensor, wordt de verversingstermijn berekend, ervan uitgaande dat de oliekwaliteit overeenkomt met wat aan de computer is opgegeven. Dat is en blijft voorlopig dé zwakste schakel! Wel behoren motorschades door een te laag oliepeil tot het verleden, tenzij de bestuurder het waarschuwingssignaal negeert. Paul Klaver Brandstofbesparende oliën Oliemerk en type...viscositeit...acea...acea...api...ilsac......sae...a1..b1...a5..b5...sl...gf3... Agip 7005...0W-30......... Agip Formula LL FO...5W-30......... AVIA MOTOROIL F 5W/30...5W-30......... BP Visco 5000 FE...5W-30......... Castrol Performance A1 5W-30...5W-30......... Champion Syntolube FE 2...5W-30......... Comma X-tech...5W-30......... Elf Evolution 0W-30...0W-30......... Elf Evolution SXR 5W-30...5W-30......... Elf Evolution SXR 0W-30...0W-30......... Esso Ultra (Formula 913 Plus) 5W-30...5W-30......... Eurol Super Lite 0W-30...0W-30......... Eurol Super Ultra 0W-30...0W-30......... Eurol Super Ultra II SAE 0W-30...0W-30......... Fuchs Titan GT 1 SAE 0W-20...0W-20......... Fuchs Supersyn SL F...5W-30......... Fuchs Titan Supersyn SL PCX...0W-30......... Gulf Supreme...5W-30......... Kendall GT-1 High Performance...5W-20............ Kendall GT-1 High Performance...5W-30............ Kendall GT-1 High Performance...10W-30............ Kendall GT-1 Synthetic Blend...5W-30......-......... Kendall GT-1 Synthetic Blend...10W-30......-......... Kendall GT-1 Full Synthetic...5W-30............... Kendall Victory semi-synthetic...5w-30......... Kendall Elite Full Synthetic...0W-30......... Liqui Moly Synthoil Longtime Plus...0W-30......... Oliemerk en type...viscositeit...acea...acea...api...ilsac......sae...a1..b1...a5..b5...sl...gf3... MILLERS XFS...5W-30......... MILLERS XFS...5W-40......... MILLERS XSS...5W-40......... MILLERS XSS...10W-40......... Mobil Super FE Special 5W-30...5W-30......... Mobil 1 0W-30...0W-30......... Mobil 1 5W-30...5W-30............... Q8 Formula Techno...5W-30......... Q8 Formula Excel ED...0W-30......... Shell Helix Ultra G 0W-30...0W-30......... Shell Helix Ultra X 0W-30...0W-30......... Shell Helix F 5W-30...5W-30......... Sunoco Ultra Semi-Synthetic 5w30...5W-30......... Sunoco Brilliant 0w30...0W-30......... Sunoco Brilliant 0w30 Longlife II...0W-30......... Tamoil Sint Future Prestige SAE 0W/30...0W-30......... Tamoil SSO SAE 5W/30...5W-30......... Texaco Havoline Energy 5W-30...5W-30............... Total Quartz 9000 5W-30...5W-30......... Unil Opaljet 24 S...5W-40......... Valvoline SynPower XL...0W-30......... Valvoline SynPower FE...0W-30......... Valvoline DuraBlend FE...5W-30......... Valvoline SynPower MXL...0W-30......... Wintershall Viva 1 SLV...0W-30......... Wolf Masterlube FE 2 SH/CF 5W30 EC II...5W-30......... 5 WWW.AMT.NL - Dé internetsite voor de Automotive Professional