Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Hoe zal het BVD programma in België er uit zien? Dr. Stefaan Ribbens 1 Onze missie DGZ is dé betrouwbare partner van de Vlaamse veehouder om met gezonde dieren op duurzame wijze veilig voedsel te produceren. 2 1
Organisatiestructuur Identificatie & Registratie Gezondheids zorg Herkauwers Laboratorium Diagnostici Varkens Pluimvee 3 Gezondheidszorg herkauwers - #1-1 Koen De Bleecker Teamleider Jo Maris Veepeiler Rund Hans Van Loo Abortusprotocol Jozefien Callens Stefaan Ribbens BVD BVD Annelies Goolaerts IBR Guido Bertels Kleine herkauwers Lien Merchiers Paratuberculose Eva Van Mael Kleine herkauwers 4 2
Diagnostici Cora Miry Teamleider Diagnosticus varkens Marieke Strubbe Rundvee Annick Gryspeerdt Pluimvee & paarden Katrijn Rosiers Histologie Emily Rolly Varkens 5 Programma? Waarom? Wat? STOP BVD! Hoe? Wanneer? 3
Dierziekten richten naar preventie! Diergezondheid Infectiedruk Infectieziekten (bestrijding en preventie) immuniteit (afweer) BVD!!! Diagnose (curatief) PREVENTIE programma s Evaluatie (behandeling of anders) vrijwillig verplicht 7 Waarom BVD-bestrijden? Probleem: meerdere oorzaken LADENKAST Elk schuifje = probleem BVD: de grootste lade? IBR, Koecomfort & hygiëne Voeding, mineralen. Wanneer te veel schuifjes open 8 4
Waarom BVD bestrijden? KAST VALT OM: gezondheidsproblemen productie daling STERFTE! 9 Huidige wetgevende ondersteuning Op dit ogenblik geen wetmatige aanpak! Geen gestructureerd bestrijdingsprogramma maar VRIJWILLIG Enkel wet op koopvernietiging: Koopvernietiging kan ingeroepen worden als 2 antigen positieve resultaten met min 21 dagen tsstijd kunnen voorgelegd worden (beiden uitgevoerd binnen de 30 dagen na aankoop dier) MAAR: technieken en mogelijkheden voor vrijwillige BVD aanpak bestaan! Werkt een vrijwillige aanpak goed? NEEN 10 5
BVD bestrijding België = vrijwillig Vlaanderen: ~18.000 bedrijven 1.5 miljoen rundvee ~ 45 à 50% met actieve circulatie van BVD? ( PREVET: Sarrazin et al., 2012 http://dx.doi.org/10.1016/j.prevetmed.2012.07.005) Bewijs van BVD-dragers 2011-2012 210.157 runderen op besmette bedrijven! n=1.356 bedrijven SCHADE ENORM!!! (15.200.000 euro per jaar?) ONDERSCHATTING!!! 6
Een willekeurig geval (BWB stier) 2 1 3 5 4 1. Geboorte: 15/09/2008 2. Detectie 03/02/2010 5. Nog steeds in leven 19/01/2012 De principes van BVD-bestrijding Monitoring BVD-oormerken (antigeen) Jongveevenster (antistoffen) Verwijder dragers Opsporen en direct verwijderen antigeen POS dieren BVD-oormerken en screenen Bioveiligheid Aankoopprotocol Drachtig vee beschermen van direct en indirecte contacten 7
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Hoe ontstaan dragers? Drager Drager Dag 0-125 van dracht 8
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Drager Ag Drager As As Direct/indirect BVD Drager = Persistent virus POS = Virusfabriek 9
Verloop Acute infectie (TI) subklinisch Ernstig acuut BVD verloop, bloedingen, ademhalingsstoornissen, Immuno suppressie Onvruchtbaarheid, verlengde besmetting sperma stier Foetale infectie Verwerpingen Aangeboren aandoeningen, neonatale infectie Normaal kalf met antistoffen Persistente infectie DRAGER Achterblijvers, sterfte Schijnbaar Normaal Mucosal Disease (acuut, chronisch, herstel, uitgestelde vorm) 19 BVD -drager = grote virusfabriek! Elke 18 uur nieuwe generatie met hoge mutatiefrequentie Alle excreties: 10 miljoen viruspartikels/g secreet!!! 1 drager besmet gemiddeld 20 andere dieren! 50% lijkt gezond, meerderheid sterft eerste levensjaar (10% > 2 jaar) Permanente uitscheiders = DRAGERS ± 1% runderen 20 10
BVD= ernstige problemen! Leeftijd of productiestadium Kalveren jonger dan 2 maanden Kalveren ouder dan 2 maanden en jongvee IPI runderen (=BVD drager) Mogelijke gevolgen infectie BVD indien onvoldoende biest: fatale darmontsteking eventueel in combinatie met slijmvliesletsels indien voldoende biest: milde diarree diarree (waterig tot bloederig) ademhalingsstoornissen symptoomloos Mucosal disease (indien cytopathogene stam) 21 BVD= ernstige problemen! Leeftijd of productiestadium Volwassen (niet drachtig) Volwassen (<120 dagen dracht) Volwassen (100-150 dagen dracht) Volwassen (>120 dagen dracht) Mogelijke gevolgen infectie BVD acute diarree symptoomloos acute diarree symptoomloos embryonale sterfte/abortus van het kalf congenitale afwijkingen van het kalf IPI kalf (=DRAGER) acute diarree symptoomloos abortus van het kalf congenitale afwijkingen het kalf mogelijkheid IPI kalf acute diarree symptoomloos abortus/congenitale afwijkingen/geen effecten opmerking: indien het kalf geboren wordt, dan is het positief op BVDantistoffen 22 11
BVD = Dé afweer KILLER IMMUNOSUPPRESSIE = ondermijning actieve en passieve immuniteit B-cellen T-cellen (helper & cytotox.) neutrofielen Gestoorde afdoding van bacteriën chemotaxis proliferatie lymfocyten Immunglobine secretie Secundaire co-infecties!!! Beeld van AIDS-patiënt (geen afweer) 23 Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Geraamde schade op landniveau Inschatting 8.8 m CHF (95% BI: 5.5-12.9 m CHF) Assumpties Schade BVD voor Zwitserse rundveepopulatie in 2011 10-44 miljoen US$ per miljoen Gemiddelde schade per kalving kalvingen in Amerika in Amerika tgv BVD 40-50 miljoen Noorse kronen per Jaarlijkse nationale schade in jaar Noorwegen voor de start van BVD-bestrijding 20 miljoen US$ per jaar Schade in Denemarken in 1992 bij 34% actief besmette bedrijven Herverdientijd Ierland 0.5 tot 1.2 Herverdientijd voor Ierse sector jaar door nationaal programma in vergelijking met schade BVD 12
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Schade op een melkveebedrijf Inschatting Assumpties Opmerkingen 19-600 per koe per jaar 88 per koe per jaar Melkproductiedaling, verminderde vruchtbaarheid, groeivertraging, verhoogde gevoeligheid andere ziekten, vervroegde afvoer en sterfte jongvee Berekening schade ten gevolge van BVD op een onderzoeksbedrijf in Ierland Gemiddelde kosten bij een BVDuitbraak Conservatieve inschatting zonder rekening schade jongvee! Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Schade op een vleesveebedrijf Inschatting Assumpties Opmerkingen 40-44 per koe per jaar Afweerdaling jongvee (7%), groeivertraging, aangeboren Schade BVD op zoogkoeienbedrijf in Ierland afwijkingen (5%), BVD-dragers (Opmerking, niet te vergelijken (19%), dragers onder vaarzen of volwassen vee (16%), verwerpingen (9%) en met BWB intensief vleesvee gezien geringere economische waarde kalf tov BWB!!) verminderde vruchtbaarheid (44%) 40.000 tot 100.000 US$ Uitbraken virulente stammen in Amerikaanse bedrijven Meerwaarde van BVD vrij kalf in afmest :15 euro Schade van IPI 572-1350 euro Negatieve gevolgen: +15% ziekte, +40% griep + 50% aanvangsbehandeling, groeivertraging; globaal -6.8-22.6 kg slachtgewicht Kalvermesterij Duitsland Inherente schade van één BVD-drager, zonder secundaire schadekosten Negatieve gevolgen van drager op afmestbedrijf 13
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Dragers (in mindere mate ook TI) besmetten drachtig vee Betrouwbare, economische en vroege detectie elimineert BVD BVD op een bedrijf 14
BVD op een bedrijf, één jaar later BVD op een bedrijf, nog één jaar later - Uitbraak in koppel met weinig afweerstoffen: > 500 per koe - Viruscirculatie op gemiddeld melkveebebedrijf > 60-90 per dier/jaar 15
Verwijder dragers consequent!????????? 32 16
Voordelen van de BVD oormerken BVD oormerk Primo identificatieoormerken met oormerkfunctie (Allflex Senior Ultra TST) + bijhorende plaatsingsmateriaal en documenten Analyse van BVD Ag op oorweefsel Voordeel van deze methode: Staalname snel en eenvoudig Betrouwbare analyse en éénduidige interpretatie Geen fouten in identificatie dier Geen interferentie met biestmelkantistoffen Er wordt geen basiskost gerekend bij analyse earnotch! VROEGE DETECTIE!!! 33 Testen nieuwgeborenen! Nieuwgeborenen Moeder Ag NEG Ag NEG Ag NEG Levenslang Geen drager Ag NEG Certificatie op basis van neg nakomelingenonderzoek 17
Vroege detectie drager! Drager Ag POS ELIMINEER VIRUSBRON!!!? Controle moeder voor antigeen Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw 18
Test alle nieuwgeborenen met ear notch staalname gedurende twee jaar Totaal aanpak BVD ( trage methode ) + Test alle aankopen Ev. vaccinatie BVD Kalveren aangekochte drachtige dieren Earnotch Ag NEG Moederdieren zijn NEG Earnotch Ag POS OPRUIMEN DRAGER + Testen moeder met Ag ELISA Testen moederdier met Ag ELISA bloed + ev. opruim Evaluatie na 2 jaar > controle volledigheid screening via stallijst! MONITORING (Jongveevenster) BVD programma Op vraag van de SEKTOR! BASIS: Systematisch testen van nieuwgeborenen (bij voorkeur met earnotch) Vermijden dat BVD-dragers in handel komen BVD-databank Streefdatum 1 januari 2015 38 19
Publicatie KB KB van kracht Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Stap 6 Stap 1: - Communicatie - BVD-databank uitwerken - Beperking reguliere oormerken - Voorbereiden KB - Publicatie KB Publicatie KB KB van kracht 12 / 24 maand? Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Stap 6 Start BVD oormerken Blokkeren BVD-dragers Geen verplichte afvoer 20
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Publicatie KB KB van kracht 12 / 24 maand? Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Stap 6 Start BVD oormerken Blokkeren BVD dragers Vrijwillige bedrijfscertificatie Individuele certificatie voor verkoop Verplicht afslachten BVD dragers 21
Publicatie KB KB van kracht 12 / 24 maand? Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Stap 6 Testen van alle dieren die nog niet werden getest Verplichte bedrijfscertificatie Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Simulatie aantal geanalyseerde BVD oormerken 60.000 50.000 BVD verplichting 40.000 30.000 20.000 10.000? BVD dierstatus 0 jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec 2014 2015 Aantal geboorten Aantal TST oormerken Stap 1 Stap 2 22
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw 2.000.000 Simulatie BVD certificatie 1.800.000 1.600.000 1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000 600.000 400.000 200.000 0 jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec 2014Aantal geboorten Aantal TST oormerken 2015 Vordering certificatie 2016 Bestellingen op 681 rundveebedrijven Figuur 1: Aantal bestellingen BVD-oormerken per maand vanaf maart 2012 (DGZ-Vlaanderen). 4500 42.272 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 maart april mei juni juli augustus september oktober november december januari februari maart april mei juni juli augustus 2012 2013 23
BVD antigeen analysen oormerk op 609 bedrijven Figuur 2: Evolutie van het aantal analyses op oormerkweefsel per week (DGZ-Vlaanderen). 20.262 Geografische verdeling oormerken 24
Opgespoorde BVD-dragers 80 Aantal bedrijven 60 40 20 0 1 2 3 4 5 6 7 12 13 Aantal gedetecteerde dragers Staalname en verzending ZO SNEL MOGELIJK Geboorte Wet Primo oormerk =VROEG RESULTAAT 0 3 7 30 Gekoeld Max 4 c 3 weken 25
Staalname en verzending in programma VROEG TESTEN = Geboorte NOODZAAK 0 3 7 10-14 d Gekoeld Max 4 c 3 weken doorlooptijd ENKEL IN HANDEL ALS CERTIFICAAT OOK STIERKALVEREN Waarom nu al starten? Elke drager die op nu nog een bedrijf staat = enorme schade en continu risico!!! Terugverdientijd voor BVD gemiddeld 1.5 jaar op melkveebedrijf Meer BVD drager vrij gecertificeerde dieren Meerwaarde vroege starters (vraag naar vrije dieren en vrije bedrijven) Vermijden stock reguliere oormerken BVD-oormerken = beste vorm van MONITORING!!! 52 26
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw BVD dragers (& in minder mateti) besmetten drachtig vee Betrouwbare, economische en vroege detectie van dragers elimineert BVD BVD oormerken = systematisch en vroeg opsporen dragers Samen BVD bestrijden! Waarom? Wat? STOP BVD! Hoe? Wanneer? 27
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw 28