Studentenvoorzieningen Cel studeren met een functiebeperking Naamsestraat 80 bus 5415 BE-3000 LEUVEN KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN Handleiding bij het K.U.Leuven-attest aangepaste examenvorm Vanuit het gelijke kansen- en diversiteitbeleid wil de K.U.Leuven streven naar gelijke kansen voor diverse doelgroepen. Op examens kunnen studenten met een motorische, auditieve, visuele of psychiatrische functiebeperking, chronische ziekte, leerstoornis of AD(H)D voor specifieke knelpunten komen te staan. Door aan hen een aangepaste examenvorm 1 toe te kennen, kunnen deze knelpunten worden opgeheven, waardoor de studenten een gelijke kans krijgen. Hierbij is het belangrijk dat de vooropgestelde curriculumvereisten niet uit het oog worden verloren. Hoe kan het K.U.Leuven-attest aangepaste examenvorm worden bekomen? Een student die meent recht te hebben op een aangepaste examenvorm neemt contact op met de zorgcoördinator voor studenten met een functiebeperking, chronische ziekte, leerstoornis of AD(H)D. De zorgcoördinator voor studenten met een functiebeperking checkt de nodige onderzoeksverslagen in samenspraak met deskundigen. Voor studenten met een auditieve functiebeperking gebeurt deze controle door de logopediste verbonden aan de Werkgroep Inclusie. In samenspraak met de logopediste, de betrokken student en de ombuds studenten met een functiebeperking wordt er bepaald welke faciliteiten voor de student op het examen noodzakelijk zijn om een gelijke kans te krijgen met de andere studenten. Voor studenten met een visuele of motorische functiebeperking of chronische ziekte gebeurt deze controle door de arts verbonden aan de Werkgroep Inclusie. In samenspraak met de arts, de betrokken student en de ombuds studenten met een functiebeperking wordt er bepaald welke faciliteiten voor de student op het examen noodzakelijk zijn om een gelijke kans te krijgen met de andere studenten. Voor studenten met dyslexie gebeurt de controle van de onderzoeksverslagen door de Orthopedagogische Consultatiedienst Leuven (OCL), verbonden aan de faculteit Psychologie en Pegagogische wetenschappen. Indien de onderzoeksverslagen ontoereikend zijn of indien de student niet beschikt over onderzoeksverslagen kan er deelgenomen worden aan een dyslexietest. Wanneer de diagnose dyslexie door de OCL is bevestigd, ontvangt de student het K.U.Leuven-attest dyslexie. Voor studenten met AD(H)D wordt er in verband met de attestering samengewerkt met het Psychotherapeutisch Centrum (PTC). Wanneer studenten een (bevestiging van) diagnose krijgen van het PTC, 1 Artikel 134 (examenvorm en examenduur) van het algemeen examenreglement van de K.U.Leuven 2010-2011: ( ) Om tijdelijke redenen van lichamelijke of psychische aard kunnen studenten, als zij daar uiterlijk drie weken vóór de opening van de examenperiode om verzoeken, van de voorzitter van de examencommissie toestemming krijgen om examens op een andere dan de vastgelegde wijze af te leggen of gebruik te maken van bijzondere technische hulpmiddelen. Dit kan eveneens voor studenten met een functiebeperking. In beide gevallen overlegt de voorzitter van de examencommissie met een door de faculteit aangeduide expert inzake onderwijs en diversiteit ( ) laatste update: 8 oktober 2010
2 wordt er door de ombuds studenten met een functiebeperking samen met de student bepaald welke faciliteiten nuttig kunnen zijn. Voor studenten met een psychiatrische problematiek is er ivm de attestering samenwerking met het Psychotherapeutisch Centrum (PTC). Indien bestaande onderzoeksverslagen of attesten gedateerd zijn of inhoudelijk ontoereikend wordt er ofwel telefonisch contact genomen met de behandelend geneesheer of wordt een eenmalig gesprek met de studentenpsychiater voorgesteld. Een K.U.Leuven-attest zal enkel uitgereikt worden op voorwaarde dat er sprake is van: een psychiatrische diagnose, een chronische problematiek en duidelijk aantoonbare knelpunten op studievlak. Wanneer een student over een K.U.Leuven-attest aangepaste examenvorm beschikt, kan men er vanuit gaan dat de gefundeerdheid van de vraag gecheckt is met deskundigen. Vorm en geldigheid van het attest Het K.U.Leuven-attest aangepaste examenvorm is enkel geldig indien het voorzien is van een handtekening van de zorgcoördinator voor studenten met een functiebeperking en een stempel van de Zorgcoördinatie Studeren met een functiebeperking. Bij attesten voor studenten met een auditieve functiebeperking wordt er nog een handtekening voorzien van de logopediste betrokken bij de Zorgcoördinatie. Bij attesten voor studenten met een visuele of motorische functiebeperking of chronische ziekte staat er nog de handtekening op van de arts verbonden aan de Zorgcoördinatie. Behalve op het dyslexie- en AD(H)D-attest, worden er geen medische diagnoses vermeld op de attesten aangepaste examenvorm. Dit om de privacy van de studenten te garanderen. Enkel de concrete handicapsituaties in het kader van het afleggen van examens worden vertaald naar wenselijke faciliteiten om deze handicapsituaties te voorkomen. De facilitatoren die op het attest worden vermeld zijn algemeen vakoverschrijdend. Bij het bepalen van de facilitatoren wordt er rekening gehouden met de verschillende vormen van examineren waarmee de student, tijdens zijn volledige studieloopbaan, mogelijk in contact komt. Het K.U.Leuven-attest blijft de volledige studieloopbaan van de student aan de K.U.Leuven geldig, indien niet expliciet anders vermeld. Wegens het cyclisch verloop van vele psychiatrische problemen is het attest voor studenten met een psychiatrische functiebeperking alleen het lopende academiejaar geldig. Afspraken met de facultaire examenombuds en de voorzitter van de examencommissie De student neemt vóór iedere examenperiode tijdig contact op met de examenombuds van de faculteit. Een overzicht van de examenombudsen per richting vindt men via de volgende link: http://www.kuleuven.be/studieadvies/studiebegeleiding/ombudsen.html. Wanneer een student voor de eerste maal een K.U.Leuven-attest ontvangt, brengt de zorgcoördinator voor studenten met een functiebeperking, indien de betrokken student hiermee akkoord gaat, de desbetreffende facultaire examenombuds op de hoogte. Studenten die het attest tijdens vorige academiejaren hebben ontvangen, dienen zelf tijdig de stap naar de facultaire examenombuds te zetten. Samen met de facultaire examenombuds bekijkt de student op welke manier de voorzitter van de examencommissie op de hoogte zal worden gebracht van de aangepaste examenvorm (art. 134 van het examenreglement) 1. 2
3 Met de facultaire examenombuds bespreekt de student vervolgens welke facilitator voor welk examen zal worden ingezet. Dit kan immers voor elk examen anders zijn, afhankelijk van de oorspronkelijke examenvorm en -inhoud. Een voorbeeld ter verduidelijking: in samenspraak met een student met dyslexie kan afgesproken worden om voor het examen statistiek meer tijd te voorzien en met spelling geen rekening te houden, terwijl het voor het examen sociologie wenselijk is naast het voorzien van meer tijd en het negeren van spellingsfouten, de vragen te laten voorlezen. Dit om te vermijden dat een antwoord wordt geformuleerd over de politie terwijl de vraag over de politiek gaat. Indien wenselijk kan de zorgcoördinator voor studenten met een functiebeperking hierbij betrokken worden. Om elke discussie achteraf te vermijden, wordt het aangeraden de gemaakte afspraken op papier te zetten. Eventueel kan het document in bijlage hiervoor gebruikt worden. De facultaire examenombuds zorgt ervoor dat het nodige wordt gedaan om alles organisatorisch vlot te laten verlopen (bv. voorzien van langere bewaking, ). Indien de student zelf afspraken zou maken met de examinatoren brengt hij/zij steeds de facultaire examenombuds op de hoogte van de concrete regelingen. Op deze manier kunnen misverstanden vermeden worden. Bij het maken van de afspraken is het belangrijk dat het voor iedereen duidelijk is wat er van hem/haar verwacht wordt. Bijvoorbeeld indien de student meer tijd op een examen krijgt, dient hij zich dan proactief, dus voor de start van het examen bij de surveillanten kenbaar te maken of dient hij op een specifieke plaats in het auditorium plaats te nemen of? Aangezien het maken van al deze afspraken een zekere tijd in beslag neemt, kan de student best zo vroeg mogelijk contact opnemen met de facultaire examenombuds. Een goed moment is de bekendmaking van het examenrooster, vijf weken voor de examenperiode. De ombuds reeds vroeger op de hoogte brengen, behoort ook tot de mogelijkheden. Check hierbij steeds de facultaire afspraken. Vrijblijvendheid Een student die over een attest aangepaste examenvorm beschikt, is niet verplicht hier gebruik van te maken. Hij/zij kan zelf beslissen voor een bepaalde examenperiode of voor een bepaald examen geen faciliteiten aan te vragen. Indien hij/zij echter van faciliteiten wenst gebruik te kunnen maken, dient hij hiervoor tijdig de bovenstaande procedure te volgen (zie afspraken facultaire examenombuds). Attest dyslexie Omwille van het feit dat studenten met dyslexie hardnekkige problemen ondervinden met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau 2, kan een aangepaste examenvorm wenselijk zijn. De procedure voor het attest aangepaste examenvorm is ook geldig voor het attest dyslexie. De faciliteiten kunnen bestaan uit: meer tijd op een examen (o.m. omwille van een trager leesproces), geen bestraffing voor spellingsfouten waar spelling geen expliciet curriculumonderdeel is, switch van schriftelijk naar mondeling (of omgekeerd, bijvoorbeeld bij woordvindingsmoeilijkheden), multiple-choice - examens vervangen door open vragen (bijvoorbeeld bij moeilijkheden bij het correct begrijpen van alternatieven omwille van de sterk talige structuur van dit soort vragen), luidop voorlezen van vragen bij aanvang van het examen (o.m. zodat de student met dyslexie de taalnuances kan horen i.p.v. lezen), mondeling overlopen van schriftelijk examen (o.m. zodat de examinator het antwoord begrijpt zoals de student het bedoeld heeft) of het inzetten van technische hulpmiddelen (zoals bv. voorleessoftware,.). In tegenstelling tot het attest aangepaste examenvorm voor studenten met een motorische, auditieve of visuele functiebeperking of chronische ziekte dat enkel handelt over een aanpassing van de examenvorm, wordt er op het attest dyslexie vermeld dat studenten met dyslexie baat hebben bij een optimale spreiding van examens. Dit omwille van het tragere lees- en verwerkingsproces van personen met dyslexie. Studenten met dyslexie kunnen gebruik maken van de mogelijkheid om examens te 2 Definitie Stichting Dyslexie, Nederland (2003). Deze definitie werd gebruikt door het Vlaams Expertise centrum Handicap en Hoger Onderwijs (VEHHO) als basis voor de wegwijzer dyslexie. 3
4 verplaatsen binnen de zittijd (blok en eventueel lesvrije week inbegrepen). Verplaatsingen binnen de zittijd worden geregeld via de facultaire examenombuds (art. 114 van het examenreglement) 3. De student contacteert hiertoe tijdig de facultaire examenombuds. Het voorleggen van het attest volstaat, de student dient hiertoe geen verdere aanvragen in te dienen. Attest AD(H)D Studenten met AD(H)D kunnen, omwille van de aandachts- en concentratiestoornissen, impulsiviteit en hyperactiviteit, baat hebben bij een aangepaste examenvorm. De procedure voor het attest aangepaste examenvorm is ook geldig voor het attest AD(H)D. De concrete faciliteiten worden bepaald per individuele student. In tegenstelling tot het attest aangepaste examenvorm wordt er op het attest AD(H)D vermeld dat studenten met AD(H)D baat hebben bij een optimale spreiding van examens. Studenten met AD(H)D kunnen gebruik maken van de mogelijkheid examens te verplaatsen binnen de zittijd (blok en eventueel lesvrije week inbegrepen). Verplaatsingen binnen de zittijd worden geregeld via de facultaire examenombuds (art.114 van het examenreglement)³. De student contacteert hiertoe tijdig de facultaire examenombuds. Het voorleggen van het attest volstaat, de student dient hiertoe geen verdere aanvragen in te dienen. In uitzonderlijke gevallen kan een spreiding van de examens buiten de zittijd voor een student met AD(H)D worden aangevraagd. Over het toekennen van een spreiding van examens volgens art. 122 van het examenreglement 4 beslist de Directeur Studentenadministratie. Een aanvraag hiertoe gebeurt, indien nodig, via de zorgcoördinator voor studenten met een functiebeperking. Indien je nog vragen en/of bedenkingen hebt bij de aangepaste examenvorm voor studenten met een motorische, auditieve, visuele of psychiatrische functiebeperking, chronische ziekte, leerstoornis of AD(H)D, kan je steeds contact opnemen met de zorgcoördinatoren van de Cel Studeren met een functiebeperking via het emailadres studfunctiebeperking@dsv.kuleuven.be. 3 ( ) Examinatoren en studenten houden zich strikt aan de vastgelegde examenregeling. Examens kunnen enkel om een zwaarwichtige reden verplaatst worden. De examenombudspersoon oordeelt daarover soeverein en treft in dat geval een nieuwe regeling. Hij beslist eveneens over de toewijzing van een examenmoment. 4 Artikel 122 (bijzondere regelingen in individuele omstandigheden) van het algemeen examenreglement van de K.U.Leuven 2010-2011: Op grond van uitzonderlijke individuele omstandigheden kan aan studenten een spreiding van examens tussen de gewone examenperiodes toegestaan worden. De marges voor deze spreidingsmogelijkheden worden concreet vastgelegd door de directeur Studentenadministratie en de student kan hiervan verder niet op eigen initiatief afwijken. De directeur Studentenadministratie waakt er in overleg met de betrokken faculteiten ook over dat over de faculteiten heen een consistente regeling getroffen wordt. De spreiding kan onder meer voor studenten die: - een ernstige functiebeperking hebben; - een ernstige medische reden hebben; - erkend zijn als topsporter of -kunstenaar; - ten minste 80u per maand werken en ten minste over 25 studiepunten effectief examens moeten afleggen; - twee voltijdse opleidingen combineren (waarbij ze voor elk van de opleidingen nog ten minste 54 studiepunten effectief moeten afleggen); - studentenvertegenwoordigers die zijn afgevaardigd in de algemene bestuursorganen van de universiteit, voor zover hun vertegenwoordigend werk rechtstreeks zou interfereren met deelname aan de normale examenreeks of examenmodaliteiten. Het toestaan van examenspreiding impliceert echter niet automatisch de mogelijkheid voor afwijkingen van uitdrukkelijk verplicht gestelde aanwezigheden of van de gebruikte werk- en examenvormen. Waar dit uitzonderlijk toch nodig blijkt, wordt met de betrokken faculteit een concrete regeling uitgewerkt. Voor examens die voor het eerst afgelegd worden na de tweede examenperiode verneemt de student het resultaat zo snel mogelijk na het examen zelf. De student aan wie de spreiding wordt toegestaan, beslist aansluitend zelf of hij deze examens herneemt vóór de beraadslaging van de derde examenperiode. Een student die omwille van de toegestane examenspreiding nog niet voor alle opleidingsonderdelen examen heeft afgelegd in de juni-examenperiode, kan reeds toleranties inzetten voor zijn andere opleidingsonderdelen voorzover hij voldoet aan de voorwaarden geformuleerd in art. 160. 4
5 Contact Cel Studeren met een functiebeperking Studentenvoorzieningen Van Dalecollege Naamsestraat 80 bus 5415 BE-3000 Leuven Tel. 016 32 43 11 Fax 016 32 43 30 studfunctiebeperking@dsv.kuleuven.be www.kuleuven.be/functiebeperking 5
6 Bijlage: Overzicht gemaakte afspraken tussen facultaire examenombuds en student Naam student: Naam facultaire examenombuds: Studierichting: Datum: Handtekening facultaire examenombuds Handtekening student 6
7 Bijlage: Overzicht gemaakte afspraken tussen facultaire examenombuds en student Naam student: Naam facultaire examenombuds: Studierichting: Datum: Handtekening facultaire examenombuds Handtekening student 7