Donderdag 19 mei 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Jaarvergadering Zorgbib Rode Kruis Vlaanderen - Gent Geachte aanwezigen, Dames en heren, Iets wat ons allemaal van tijd tot tijd bezig houdt, is ziekte. Niemand is graag ziek. We hebben pijn of voelen ons verzwakt, slap, koortsig. We missen onze familie, we missen gelegenheden om samen met vrienden, collega s of familie te zijn: een receptie, een verjaardagsfeestje. Omdat we gekluisterd zijn aan het ziekenhuisbed. En hoewel we in Vlaanderen uitstekende ziekenhuizen hebben, met vriendelijk, bekwaam personeel en goede zorgverlening, is laat ons toegeven iedereen blij als hij of zij het ziekenhuis kan verlaten. 1
Het is dan ook belangrijk dat we de tijd in het ziekenhuis zo aangenaam mogelijk kunnen doorbrengen. Ik ben ervan overtuigd dat dat ook het (fysieke) herstel bevordert. Daar zijn veel mogelijkheden voor. Het menselijk lichaam kan fragiel zijn maar onze geest en onze verbeelding kent geen grenzen. Het is een klassieker maar het is zo: in boeken kunnen we overal naartoe. Dat geldt voor Harry Potter maar dat geldt ook voor Tolstoj s Oorlog en Vrede, dat ons helemaal naar de periode van Napoleon terugbrengt. Een andere vreselijke oorlog uit de 19 de eeuw (1859) had tenminste één positief gevolg. Toen Henry Dunant het slagveld van Solferino (beslissende slag in de 2de Onafhankelijkheidsoorlog naar de Italiaanse eenwording tussen de alliantie van het Franse leger onder Napoleon III & het Savoys-Sardinische leger onder Victor Emmanuel II op het Oostenrijkse leger van keizer Frans Jozef I) overschouwde, en de naar verluidt 38.000 doden en gewonden, riep hij de plaatselijke bevolking op om de gewonden te verzorgen. Of ze nu Oostenrijker of 2
Fransman waren. Dunant, die zelf Zwitser was, gaf daar een eenvoudig maar effectief argument voor: tutti fratelli. Italiaans voor: allemaal broeders van elkaar. Dat was toen, 142 jaar geleden, even waar als het vandaag is. En het Rode Kruis huldigt nog altijd deze stelling, nationaal en internationaal. Het is helaas nog hard nodig. Europa mag dan gespaard blijven van oorlog, in verre exotische plaatsen, zoals Afghanistan, Libië of Ivoorkust spelen er zich nog steeds zware conflicten af. De missie van de Zorgbibliotheek startte hier in België in 1937. Tijdens de oorlogsjaren werd het actieterrein uitgebreid naar militaire hospitalen en de omhaling van boeken voor krijgsgevangenen. Meteen na de Tweede Wereldoorlog braken de ziekenhuisbibliotheken definitief door. In minder dan vijf jaar steeg het aantal uitgeleende boeken van 205.000 naar 350.000, het aantal bibliotheken van 37 naar 52 en het aantal vrijwilligers van 150 naar 3
325. Ook andere voorzieningen, zoals instellingen voor geesteszieken en sanatoria, konden op termijn genieten van een bibliotheekwerking van het Rode Kruis. De jongste jaren duurt de opname van patiënten in ziekenhuizen minder lang. Maar de aanvragen vanuit rust- en verzorgingstehuizen zijn intussen sterk gestegen. U ziet: de samenleving verandert en ieder van ons verandert mee. Daarom ben ik ook zeer blij dat jullie aanwezig zijn in de opvangcentra voor asielzoekers. Ook dat zijn plaatsen waar hoop, verwachtingen, twijfels en frustratie kris kras door elkaar lopen en lectuur verfrissende en ontspannende momenten biedt. Naast het nieuwe uitleenpunt in het asielcentrum in Lanaken zijn er ook twee nieuwe uitleenmogelijkheden in Gent, bij Dr. Guislain en bij de residentie Ramen en Poel. Het doet me, als Oost-Vlaamse veel plezier te constateren dat jullie het sterkst staan in Oost-Vlaanderen met maar liefst 71 uitleenpunten! 4
En er zijn niet alleen uitleenpunten bijgekomen, ook het aantal uitleningen steeg met bijna 9% (8,9%) tot 330.873. Ik merk ook dat jullie, net als ik zelf in mijn cultuurbeleid, veel aandacht hechten aan het wegnemen van drempels. Door middelen te bieden aan mensen met leesbeperkingen en hen zo in staat te stellen van literatuur te genieten. Zorgbib heeft een zeer ruim aanbod grote letterboeken, makkelijk-lezen boeken, veel kijkboeken, boeken voor dementerenden en luisterboeken. Ik weet ook dat jullie heel constructief met Luisterpunt samenwerken rond Daisyboeken, waar ik vorige maand nog aanwezig was om de vernieuwde werking voor te stellen. Sinds 2010 bieden jullie ook cd s en dvd s aan. Ik ben minister van Cultuur, geen minister van Literatuur, dus kan ik die beweging alleen maar volmondig beamen. Ook muziek of films mogen we aan zorgbehoevenden niet ontzeggen. Cultuur in al haar vormen, verrijkt en versterkt de mens en zeker de zorgbehoevende. En niet alleen dat, ik hoor ook van veel mensen dat, naast die boeken, cd s of dvd s, 5
een babbel met de vrijwilligers minstens even hard geapprecieerd wordt. En daarmee komen we aan de essentie. De bijna duizend vrijwilligers van Zorgbib zorgen dag na dag voor een glimlach op de gezichten van de zorgbehoevenden. Dames en heren, In tijden waarin veel zaken economisch berekend moeten worden en men vaak naar de economische (meer)waarde van dingen zoekt, is vrijwilligerswerk onbetaalbaar. Neem morgen ons arsenaal aan vrijwilligers weg en heel onze samenleving verkrampt. Vrijwilligers zorgen voor broodnodige zuurstof en ademen vertrouwen uit in de ander. Daarom is 2011 ook het Europees Jaar van de Vrijwilliger. Een slimme overheid weet dat vrijwilligers onbetaalbaar zijn en stimuleert ze zoveel als mogelijk, niet tijdelijk maar op een duurzame manier. Zo 6
heeft de Vlaamse overheid met Zorgbib een beheersovereenkomst lopen van 2008 tot 2013 en ondersteunen we jullie financieel. Jullie werk is ontzettend nuttig en jullie verdienen in dit Jaar van de Vrijwilliger nog meer dan anders een dikke pluim. De mensen in de ziekenhuizen, de zorgcentra en de asielcentra zijn hier niet aanwezig, maar ik weet zeker: als ze hier zouden zijn, zouden jullie een minutenlange staande ovatie krijgen. In hun naam en in naam van de Vlaamse Regering wil ik jullie allen van harte bedanken voor jullie jarenlange en onvermoeibare inzet! (Dank voor uw aandacht) Joke Schauvliege Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur & Cultuur 7