Koopkrachtberekeningen voor huishoudens met extra zorgkosten naar aanleiding van de Miljoenennota 2012 Nibud, 16 september 2011
Koopkrachtberekeningen voor huishoudens met extra zorgkosten naar aanleiding van de Miljoenennota 2012 In opdracht van de CG-Raad Dit onderzoek is mede mogelijk gemaakt door het Revalidatiefonds, partner van de CG-Raad. Koopkrachtberekeningen voor huishoudens met extra zorgkosten naar aanleiding van de Miljoenennota 2012 / 2
Inleiding In dit document worden de koopkrachteffecten voor 2012 van een aantal voorbeeldhuishoudens met zorgkosten getoond. De Chronisch Zieken en Gehandicapten Raad (CG-Raad) heeft het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) gevraagd om de koopkracht voor chronisch zieken en gehandicapten inzichtelijk te maken. De koopkrachtmutatie laat de verandering van de inkomsten en uitgaven zien van jaar op jaar van huishoudens waarbij behalve de gemiddelde verandering in het inkomen, het bruto-nettotraject en de inflatie niets verandert. Daarom hebben we het hierbij over statische koopkrachtmutaties. Naar aanleiding van de Miljoenennota presenteert het Nibud elk jaar koopkrachteffecten. Hierdoor kunnen huishoudens een beeld krijgen van de te verwachten veranderingen en daarop eventueel anticiperen. In dit document zijn voor verschillende huishoudens koopkrachtveranderingen voor het jaar 2012 doorgerekend ten opzichte van 2011. De voorbeeldhuishoudens zijn zodanig gekozen dat deze herkenbaar zijn voor wat betreft samenstelling, inkomen en uitgaven in verband met zorg. Dit geeft een doorsnede van de effecten, maar pretendeert niet representatief of volledig te zijn. Belangrijkste veranderingen Naar verwachting zullen de lonen volgend jaar gemiddeld met 2% stijgen. De bruto uitkeringen stijgen met ongeveer 1,7%. De pensioenen zullen helemaal niet stijgen. De maximale inkomensgrens waarover de inkomensafhankelijke zorgverzekeringspremie moet worden betaald, wordt fors verhoogd, van 33.427 tot 50.065 euro. De procentuele premie kan daardoor dalen van 7,75% naar 7,1%. Voor inkomens tot ca. 36.500 euro is dat gunstig, voor inkomens daarboven ongunstig. Voor een werknemer met een inkomen van 50.000 euro betekent dit een achteruitgang van 30 euro per maand; voor werknemers die een inkomen van 20.000 euro hebben is het een vooruitgang van 5 euro per maand. Voor mensen die de inkomensafhankelijke zorgpremie zelf moeten betalen, zoals zelfstandigen en 65-plussers, zijn de effecten nog groter. Voor een zelfstandige met een inkomen van 50.000 euro bedraagt de achteruitgang door deze maatregel 80 euro per maand. Het tarief van de eerste schijf wordt met 0,1% verhoogd. Voor degenen die de eerste schijf helemaal volmaken kost dit 1,60 euro per maand. De algemene heffingskorting wordt met 4 euro per maand verhoogd. Koopkrachtberekeningen voor huishoudens met extra zorgkosten naar aanleiding van de Miljoenennota 2012 / 3
De derde schijf wordt iets verkort, waardoor mensen eerder in het 52%-tarief vallen. Dit kost maximaal 1 euro per maand. Voor fulltime werkenden wordt de arbeidskorting met 10 euro per jaar verhoogd. Dit levert 1 euro per maand op. Voor 65-minners met specifieke ziektekosten wordt de vermenigvuldigingsfactor gehandhaafd op 1,4. Voor 65-plussers blijft de vermenigvuldigingsfactor 2,13. De overdraagbaarheid van de algemene heffingskorting wordt wederom met 6 2/3 % verlaagd. Dit scheelt voor paren waarvan 1 partner niet werkt, geboren zijn na 1972 en die geen kinderen onder de 6 hebben, ca. 11 euro in de maand. Voor paren waarvan 1 partner niet werkt en die geboren zijn tussen 1963 en 1972 en voor paren met kinderen onder de 6, waarvan 1 partner werkt en die geboren zijn na 1972 wordt de overdraagbaarheid van de algemene heffingskorting nu ook afgebouwd. Voor deze groepen bedraagt de achteruitgang ca. 20 euro in de maand. De kinderbijslag daalt met 2 à 3 euro per kind per maand. Het kindgebonden budget stijgt voor het eerste kind met ca. 4 euro per maand en voor het tweede kind met 0,50 per maand. Nu zijn er ook kindgebonden budgetten voor 3 of meer kinderen. Deze vervallen in 2012. Voor een gezin met 5 kinderen, betekent dat een achteruitgang van zo n 70 euro per maand. De inkomensafhankelijke combinatiekorting (die krijg je als tweeverdiener met kinderen of als werkende alleenstaande ouder) wordt verhoogd. Dit levert 20 euro per maand op. Huishoudens die gebruik maken van kinderopvang, krijgen te maken met een lagere kinderopvangtoeslag. Dit komt omdat de maximaal te vergoeden uurprijs in 2012 niet stijgt. Daarnaast wordt het percentage van de rekening dat door de overheid vergoed wordt, verlaagd, vooral voor de hogere inkomens. Ook wordt het aantal vergoede uren afhankelijk van het aantal uren dat je werkt. De extra arbeidskorting voor werknemers van 57 jaar en ouder, wordt in 2012 afgeschaft. Dit kan maximaal 65 euro in de maand schelen voor 64-jarigen. De doorwerkbonus wordt voor mensen boven de 63 gekort. Huishoudens moeten een groter deel van de zorgpremie zelf betalen. Dit komt omdat de zorgtoeslag verlaagd wordt. Voor alleenstaanden is dat ongeveer 2 euro per maand, voor paren scheelt dat ongeveer 5 euro per maand. Prijzen De prijzen zullen naar verwachting volgend jaar met 2% stijgen. Daarin o.m. maatregelen die in de loop van 2011 zijn ingegaan, zoals de BTW -verhoging op kunst en de verhoging van de assurantiebelasting. Koopkrachtberekeningen voor huishoudens met extra zorgkosten naar aanleiding van de Miljoenennota 2012 / 4
Alle boetes (geen onderdeel van de inflatie) zullen in 2012 met 20% verhoogd worden. Per 1 juli 2012 worden de griffierechten (geen onderdeel van de inflatie) verhoogd. Ziektekosten De premie voor de basisverzekering is geen onderdeel van de inflatie. Naar verwachting stijgt de premie voor de basisverzekering met 1 euro per maand tot gemiddeld 102 euro per maand. Het maximale eigen risico stijgt van 170 naar 220 euro jaar. De gemiddelde betaling aan eigen risico stijgt met 2 euro per maand. Huishoudens moeten een groter deel van de zorgpremie zelf betalen. Dit komt omdat de zorgtoeslag verlaagd wordt. Voor alleenstaanden is dat ongeveer 2 euro per maand, voor paren scheelt dat ongeveer 5 euro per maand. Naast de veranderingen in de zorgkosten die voor iedereen gelden, krijgen chronisch zieken en gehandicapten met nog enkele maatregelen te maken. Zo worden de Wtcg-tegemoetkomingen alleen nog uitgekeerd tot een bepaalde inkomensgrens. Voor de berekeningen in dit rapport gaan we uit van een inkomensgrens van 31.200 euro. 65-minners met een hoger inkomen die de hoge Wtcg-tegemoetkoming krijgen, scheelt dat 42 euro per maand. Dit merken mensen pas in november 2013, wanneer het bedrag voor 2012 wordt uitgekeerd. Aangezien het maximale eigen risico stijgt, stijgt ook de tegemoetkoming voor dat eigen risico. De groep chronisch zieken die een tegemoetkoming krijgt voor het eigen risico, ziet die tegemoetkoming in 2012 met ca. 29 euro stijgen. In het pakket van de basisverzekering worden enige onderdelen geschrapt. Het gaat hierbij om: Vergoeding maagzuurremmers voor niet-chronisch zieken Vergoeding dieetadvisering Vergoeding beweegkuur Vergoeding stoppen met roken Verlaging aantal zittingen voor de eerstelijns psycholoog van 8 naar 5. Verhoging van het aantal fysiotherapiebehandelingen dat voor eigen rekening komt voor volwassenen van 12 naar 20. Voor de geestelijke gezondheidszorg worden eigen betalingen ingevoerd. De verwachting is dat deze pakketwijzigingen een gemiddelde extra eigen betaling van 8 euro per jaar betekent. Meestal wordt dit opgevangen door een stijging van de premie van aanvullende verzekeringen. Voor mensen die veel gebruik maken van fysiotherapie kan dit wellicht een grotere eigen betaling met zich mee brengen. Koopkrachtberekeningen voor huishoudens met extra zorgkosten naar aanleiding van de Miljoenennota 2012 / 5
Ouderen De ouderenkorting wordt met 10 euro per jaar verhoogd. Ouderen die in het buitenland wonen en niet in Nederland belasting betalen, verliezen de AOW-tegemoetkoming (omgedoopt in koopkrachtregeling voor oudere belastingplichtigen (MKOB)) van 33 euro per maand. De MKOB gaat meetellen voor het inkomen i.v.m. bijstandstoekenning aan ouderen. Dit betekent een teruggang van 33 euro per maand voor ouderen die geen volledige AOW hebben en geen andere inkomsten. Dit zijn vnl. mensen die niet tussen hun 15 e en 65 e continu in Nederland hebben gewoond. De AOW gaat pas in op de datum dat iemand 65 wordt, niet meer op de eerste van de maand waarop iemand 65 wordt. Huishoudens waarbij 1 partner boven de 65 is en 1 partner onder de 65, en waarvan de partner onder de 65 maar weinig verdient, kunnen een AOW -partnertoeslag krijgen. In 2015 wordt deze partnertoeslag helemaal afgeschaft. Per 1 augustus 2011 is deze partnertoeslag al met 10% gekort, behalve voor huishoudens die samen minder dan 162% van het minimumloon hebben. Bijstand Voor de bijstand voortaan niet alleen maar gekeken naar het inkomen van de partner, maar ook naar het inkomen van thuiswonende kinderen boven de 18 of andere inwonenden. Deze inwonenden krijgen geen zelfstandig recht meer op bijstand. Dit kan tot grote koopkrachteffecten leiden als er in een dergelijk huishouden een of meer bijstandsuitkeringen zijn. Er is een uitzondering gemaakt voor zorgbehoevenden. Deze uitzonderingen zijn de volgende: a. aantoont door middel van een geldig indicatiebesluit dat hij is aangewezen op tien of meer uren per week zorg als bedoeld in artikel 9a, eerste lid, van de Algemene W et Bijzondere Ziektekosten, voor zover het betreft: 1. persoonlijke verzorging, 2. verpleging, 3. begeleiding, 4. verblijf, of 5. voortgezet verblijf, waarbij voor begeleiding, verblijf of voortgezet verblijf een dagdeel geldt als 4 uren en een etmaal als 24 uren; Koopkrachtberekeningen voor huishoudens met extra zorgkosten naar aanleiding van de Miljoenennota 2012 / 6
b. aantoont met betrekking tot een of meer van de soorten zorg als bedoeld in onderdeel a, waarop hij voor in totaal voor ten minste tien uur per week is aangewezen, dat hij geen persoonsgebonden budget ontvangt en dat die niet gehee l of deels worden verleend door een zorgaanbieder als bedoeld in artikel 1, onderdeel j, van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten; c. aannemelijk maakt dat een of meer van diens meerderjarige kinderen die tot dat gezin behoren respectievelijk een of meer van diens ouders die tot dat gezin behoren zorg, die voldoet aan de voorwaarde, bedoeld in onderdeel b, aan die persoon verlenen voor ten minste het aantal uren waar die persoon met betrekking tot die zorg volgens dat indicatiebesluit op is aangewezen doch in totaal voor ten minste tien uren per week; en d. jonger is dan 65 jaar. Koopkrachteffecten Per huishouden staan in de volgende tabellen de koopkrachtmutatie weergegeven in het geval van lage ziektekosten (tabel 1) en hoge ziektekosten (tabel 2). Zie voor een specificatie van de ziektekosten bijlage 1. De uitgangspunten voor wat betreft de hoogte van de inkomens is weergegeven in onderstaand schema. Hoogte uitkeringen 2011 2012 WWB-uitkering paar 15.802 16.060 WWB-uitkering eenoudergezin 14.222 14.454 WWB-uitkering alleenstaande 11.061 11.242 AOW paar 18.896 19.161 AOW alleenstaande 13.547 13.732 WIA uitkering * 20.000 20.340 * gekozen bedrag In tabel 1 is de koopkrachtmutatie weergegeven voor het geval men geen tegemoetkoming vanuit de Wtcg ontvangt en het geval men de lage tegemoetkoming ontvangt. Het bedrag over 2011 wordt pas in 2012 uitgekeerd, maar in de koopkrachtberekeningen wordt het toegerekend aan het jaar waarop het van toepassing is; namelijk 2011. In tabel 2 staan de koopkrachtmutaties weergegeven voor het geval men een lage tegemoetkoming vanuit de Wtcg ontvangt en het geval men een hoge tegemoetkoming ontvangt. Koopkrachtberekeningen voor huishoudens met extra zorgkosten naar aanleiding van de Miljoenennota 2012 / 7
Uit tabel valt af te lezen dat een alleenstaande met een bijstandsuitkering met lage zorgkosten er volgend jaar 1,0% in koopkracht op achteruitgaat. In euro s betekent dat een koopkrachtdaling van 12 euro per maand. Tabel 1. Koopkrachtmutaties 2011-2012, lage zorgkosten Koopkrachtmutatie geen tegemoetkoming Wtcg lage tegemoetkoming Wtcg Alleenstaand, WWB-uitkering -1,0% -12-1,0% -11 Paar, WWB-uitkering -1,3% -21-1,3% -21 Paar met kinderen, WWB-uitkering -1,4% -27-1,4% -26 Alleenstaande, WIA -0,6% -8-0,6% -7 Alleenstaand, 130% WWB -0,4% -6-0,4% -5 Alleenstaand, 34.000-0,1% -3-1,5% -28 Alleenstaand, 40.000-0,5% -10-1,7% -36 Paar, 130% WWB -1,2% -23-1,2% -23 Paar, 130% WWB, eigen bijdrage Wmo -1,0% -18-0,9% -17 Paar, 40.000-1,4% -33-2,4% -59 Paar, 1,5x modaal -2,3% -63-3,2% -89 Paar met kinderen, 130% WWB -1,6% -34-1,6% -34 Paar met kinderen, 1,5 x modaal -2,7% -77-3,6% -103 Alleenstaande 65+, AOW-uitkering Wmo -0,5% -7-0,5% -7 Alleenstaande 65+, AOW-uitkering, specifieke zorgkosten -0,5% -6-0,5% -6 Alleenstaande 65+, AOW + 5.000 pensioen Wmo -0,6% -9-0,5% -8 Alleenstaande 65+, AOW + 5.000 pensioen specifieke zorgkosten -0,6% -9-0,6% -8 Alleenstaande 65+, AOW + 15.000 pensioen Wmo -0,9% -17-1,5% -30 Alleenstaande 65+, AOW+ 15.000 pensioen specifieke zorgkosten -0,8% -17-1,5% -30 Echtpaar 65+, AOW-uitkering, Wmo -0,9% -17-0,9% -16 Echtpaar 65+, AOW-uitkering, specifieke zorgkosten -0,9% -16-0,9% -16 Echtpaar 65+, AOW-uitkering + 10.000 pensioen, Wmo -1,0% -23-1,0% -24 Echtpaar 65+, AOW-uitkering+ 10.000 pensioen specifieke zorgkosten -1,1% -24-1,1% -24 Echtpaar 65+, AOW-uitkering + 30.000 pensioen Wmo -2,0% -63-2,4% -77 Echtpaar 65+, AOW-uitkering+ 30.000 pensioen specifieke zorgkosten -2,0% -64-2,4% -76 Koopkrachtberekeningen voor huishoudens met extra zorgkosten naar aanleiding van de Miljoenennota 2012 / 8
Omdat per 1 januari 2012 de tegemoetkoming inkomensafhankelijk wordt gemaakt, hebben huishoudens vanaf een bepaald inkomen geen recht meer op de tegemoetkoming. Op het ogenblik is nog niet duidelijk waar die grens precies ligt. Voor de berekeningen in dit rapport gaan we uit van een inkomensgrens van 31.200 euro. Dit heeft negatieve gevolgen voor de koopkracht. Het effect is waarneembaar bij de alleenstaanden voorbeelden met een inkomen van 34.000,- en hoger en paren met een inkomen van 40.000,- of meer. Voor chronisch zieken en gehandicapten die recht hebben op de hoge tegemoetkoming heeft dit een grotere koopkrachtdaling tot gevolg dan wanneer men geen recht meer heeft op de lage tegemoetkoming. Tabel 2. Koopkrachtmutaties 2011-2012, hoge zorgkosten Koopkrachtmutatie lage tegemoetkoming Wtcg Hoge tegemoetkoming Wtcg Alleenstaand, WWB-uitkering -1,0% -11-0,9% -11 Paar, WWB-uitkering -1,4% -23-1,4% -21 Paar met kinderen, WWB-uitkering -1,4% -28-1,5% -26 Alleenstaande, WIA -0,5% -7-0,5% -7 Alleenstaand, 130% WWB -0,4% -5-0,3% -5 Alleenstaand, 34.000-1,5% -28-2,3% -46 Alleenstaand, 40.000-1,7% -36-2,4% -53 Paar, 130% WWB, dieetkosten -1,2% -23-1,2% -23 Paar, 130% WWB, eigen bijdrage Wmo -0,9% -17-0,9% -17 Paar, 40.000-2,4% -59-3,1% -76 Paar, 1,5x modaal -3,2% -89-3,8% -106 Paar met kinderen, 130% WWB -1,6% -33-1,6% -33 Paar met kinderen, 1,5 x modaal -3,6% -103-4,2% -120 Alleenstaande 65+, AOW-uitkering Wmo -0,5% -6-0,5% -7 Alleenstaande 65+, AOW-uitkering, specifieke zorgkosten -0,5% -6-0,5% -6 Alleenstaande 65+, AOW + 5.000 pensioen Wmo -0,5% -8-0,5% -8 Alleenstaande 65+, AOW + 5.000 pensioen specifieke zorgkosten -0,5% -8-0,5% -8 Alleenstaande 65+, AOW + 15.000 pensioen Wmo -1,5% -29-2,9% -59 Alleenstaande 65+, AOW+ 15.000 pensioen specifieke zorgkosten -1,5% -29-2,9% -59 Koopkrachtberekeningen voor huishoudens met extra zorgkosten naar aanleiding van de Miljoenennota 2012 / 9
Echtpaar 65+, AOW-uitkering, Wmo -0,9% -16-0,9% -16 Echtpaar 65+, AOW-uitkering, specifieke zorgkosten -0,9% -16-0,9% -15 Echtpaar 65+, AOW-uitkering + 10.000 pensioen, Wmo -1,1% -24-1,0% -23 Echtpaar 65+, AOW-uitkering+ 10.000 pensioen specifieke zorgkosten -1,1% -24-1,0% -24 Echtpaar 65+, AOW-uitkering + 30.000 pensioen Wmo -2,4% -77-3,3% -107 Echtpaar 65+, AOW-uitkering+ 30.000 pensioen specifieke zorgkosten -2,4% -76-3,3% -106 In de volgende tabel is de koopkrachtmutatie weergegeven van vergelijkbare huishoudens als in de vorige tabellen, maar dan zonder extra zorgkosten. Tabel 3. Koopkrachtmutaties 2011-2012, zonder zorgkosten Beschrijving koopkrachtmutatie (%) euro s per maand Alleenstaand, WWB-uitkering -1,0% -12 Paar, WWB-uitkering -1,3% -21 Paar met kinderen, WWB-uitkering -1,4% -26 Alleenstaande, WIA -0,6% -8 Alleenstaand, 130% WWB -0,4% -6 Alleenstaand, 34.000-0,1% -3 Alleenstaand, 40.000-0,5% -10 Paar, 130% WWB -0,9% -18 Paar, 40.000-1,4% -33 Paar, 1,5x modaal -2,1% -59 Paar met kinderen, 130% WWB -1,6% -34 Paar met kinderen, 1,5 x modaal -2,7% -77 Alleenstaande 65+, AOW-uitkering -0,5% -7 Alleenstaande 65+, AOW + 5.000 pensioen -0,6% -9 Alleenstaande 65+, AOW + 15.000 pensioen Wmo -0,8% -17 Echtpaar 65+, AOW-uitkering, Wmo -0,9% -16 Echtpaar 65+, AOW-uitkering + 10.000-1,1% -24 pensioen, Wmo Echtpaar 65+, AOW-uitkering + 30.000 pensioen, Wmo -2,0% -64 Koopkrachtberekeningen voor huishoudens met extra zorgkosten naar aanleiding van de Miljoenennota 2012 / 10
Bespreking Alle huishoudens in deze rapportage gaan er in 2012 op achteruit. Voor huishoudens met extra zorg die de Wtcg-tegemoetkoming behouden, is hun koopkrachtachteruitgang vergelijkbaar met huishoudens zonder zorg. Hoewel het eigen risico verhoogd wordt, krijgen zij hiervoor een compensatie. Huishoudens die de Wtcg-tegemoetkoming verliezen, gaan er wel meer op achteruit dan vergelijkbare huishoudens zonder zorg. De hogere inkomens met zorg leveren meer in dan de lager inkomens. Dit komt aan de ene kant door het wegvallen van de Wtcg-tegemoetkoming, en aan de andere kant door de verandering in de inkomensafhankelijke premie voor de zorgverzekering. Deze premie wordt duurder voor de hogere inkomens en goedkoper voor de lagere inkomens. Daarnaast ontvangen een aantal huishoudens een fors lagere zorgtoeslag. Koopkrachtberekeningen voor huishoudens met extra zorgkosten naar aanleiding van de Miljoenennota 2012 / 11
Bijlage 1. Specificatie huishoudens Lage zorgkosten Hoge zorgkosten 1 Alleenstaand, WAO Eigen bijdrage WMO Eigen bijdrage WMO + hulpmiddelen ( 500) 2 Alleenstaand, WWB-uitkering Extra medicijnen ( 200) Extra medicijnen + therapie ( 500) 3 Alleenstaand, 130% Extra medicijnen ( 200) Extra medicijnen + therapie ( 500) 4 Alleenstaand, 34.000 Extra medicijnen ( 200) Extra medicijnen + therapie ( 500) 5 Alleenstaand, 40.000 Extra medicijnen ( 200) Extra medicijnen + therapie ( 500) 6 Paar, WWB-uitkering Extra medicijnen ( 200) Extra medicijnen + therapie ( 500) 7 Paar, 130%, glutenvrij dieet Extra medicijnen ( 200) 1 volwassene glutenvrij dieet 8 Paar, 130%, eigen bijdrage WMO 1 volwassene eigen bijdrage Wmo 9 Paar, 40.000 Extra medicijnen ( 200) Extra medicijnen + therapie ( 500) 10 Paar, 1,5 x modaal Extra medicijnen ( 200) 1 volwassene glutenvrij dieet 11 Paar, 2 kinderen, WWB-uitkering Extra medicijnen ( 200) Extra medicijnen + therapie ( 500) 12 Paar, 2 kinderen, 130% Extra medicijnen ( 200) Extra medicijnen + therapie ( 500) 13 Paar, 2 kinderen, 1,5 x modaal Extra medicijnen ( 200) Extra medicijnen + therapie ( 500) 14 Alleenstaande, 65+, AOW-uitkering WMO Eigen bijdrage WMO Eigen bijdrage WMO + hulpmiddelen ( 500) 15 Alleenstaande, 65+, AOW-uitkering specifiek Extra medicijnen ( 200) Extra medicijnen + therapie ( 500) 16 Alleenstaande, 65+, AOW + 5.000 pensioen WMO Eigen bijdrage WMO Eigen bijdrage WMO + hulpmiddelen ( 500) 17 Alleenstaande, 65+, AOW + 5.000 pensioen specifiek Extra medicijnen ( 200) Extra medicijnen + therapie ( 500) 18 Alleenstaande, 65+, AOW + 15.000 pensioen WMO Eigen bijdrage WMO Eigen bijdrage WMO + hulpmiddelen ( 500) 19 Alleenstaande, 65+, AOW + 15.000 pensioen Extra medicijnen ( 200) Extra medicijnen + therapie ( 500) specifiek 20 Paar, 65+, AOW-uitkering WMO Eigen bijdrage WMO Eigen bijdrage WMO + hulpmiddelen ( 500) 21 Paar, 65+, AOW-uitkering specifiek Extra medicijnen ( 200) Extra medicijnen + therapie ( 500) 22 Paar, 65+, AOW + 10.000 pensioen WMO Eigen bijdrage WMO Eigen bijdrage WMO + hulpmiddelen ( 500) 23 Paar, 65+, AOW + 10.000 pensioen specifiek Extra medicijnen ( 200) Extra medicijnen + therapie ( 500) 24 Paar, 65+, AOW + 30.000 pensioen WMO Eigen bijdrage WMO Eigen bijdrage WMO + hulpmiddelen ( 500) 25 Paar, 65+, AOW + 30.000 pensioen specifiek Extra medicijnen ( 200) Extra medicijnen + therapie ( 500) Koopkrachtberekeningen voor huishoudens met extra zorgkosten naar aanleiding van de Miljoenennota 2012 / 12