Inleiding Zitvolleybal is een relatief kleine tak van sport in Nederland. In januari 2013 stonden er bij de Nevobo 194 beoefenaren geregistreerd en spelen er 17 teams in de competitie. Dankzij de kleine populatie is de zitvolleybal gemeenschap hecht. Iedereen kent elkaar en top- en breedtesport gaan hand in hand. Spelers en speelsters van de succesvolle nationale teams komen uit in de Nederlandse eredivisie en bondskader is ook op clubniveau actief. De geringe omvang van de populatie brengt echter ook knelpunten met zich mee. Zo is het lastig om in lokaal aanbod te voorzien of spelers met leeftijdsgenoten te laten volleyballen. De afgelopen jaren is dan ook hard gewerkt om het aantal beoefenaren te laten groeien. In dat licht zijn vele clinics (28 in 2012) vanuit de bond georganiseerd op scholen, revalidatiecentra en reguliere volleybalclubs. Daarnaast hebben de zitverenigingen vanuit het centraal ontwikkelde Actieplan Zitvolleybal diverse activiteiten ondernomen om het zitvolleybal meer bekendheid te geven en nieuwe leden te werven. Eind 2012 is de balans opgemaakt en het beleid van de afgelopen jaren geëvalueerd. Uit deze evaluatie kwam naar voren dat ondanks de vele inspanningen het ledenaantal nauwelijks toegenomen en verjongd is en dat het aantal teams in competitie zelfs is teruggelopen. Op basis van deze cijfers hebben bestuur en directie van de Nevobo zichzelf de vraag gesteld of de juiste instrumenten ingezet zijn en of verdere inspanningen op dit vlak gerechtvaardigd zijn. In eerste instantie kwamen zij tot het besluit om de komende jaren geen sportstimuleringstraject voor zitvolleybal op te zetten. De gesprekken daarop volgend met het Beleidsadvies Team Zitvolleybal en de Verenigingsraad Zitvolleybal hebben echter de zaak in een ander daglicht gesteld. Beide gremia gaven namelijk aan dat ondanks stagnerende cijfers, de inspanningen van de afgelopen jaren wel degelijk vruchten afwerpen. Met feiten en cijfers onderbouwd lieten zij zien dat er de afgelopen twee jaar 6 nieuwe zitverenigingen opgericht zijn en er meer beoefenaren zijn bijgekomen; welke echter grotendeels nog niet geregistreerd zijn bij de bond. Ook NOC*NSF heeft er bij de Nevobo op aangedrongen werk te blijven maken van het versterken van het zitvolleybal in Nederland. Dit enerzijds gezien het belang van deze sport op de Paralympische Spelen, anderzijds omdat zitvolleybal de enige sport is die mensen met een beperking zonder aanpassingen kunnen beoefenen en daarmee uniek is in het aangepaste sportaanbod. Deze aanvullende informatie heeft ertoe geleid dat bestuur en directie van de Nevobo, mede op aandringen van haar Algemene Vergadering haar besluit ten aanzien van de sportstimulering van zitvolleybal herzien heeft. In overleg met de betrokken partijen is besloten het beleid en de bijbehorende activiteiten van de afgelopen jaren door te zetten, teneinde te kunnen gaan oogsten van datgene dat is ingezet. Dit plan beschrijft de activiteiten die de Nevobo samen met de zitverenigingen de komende jaren wil gaan ondernemen teneinde de bekendheid met het zitvolleybal onder de jeugdige doelgroep te vergroten en te komen tot structureel aanbod op scholen, revalidatiecentra en bij reguliere volleybal clubs om zodoende de instroom en doorstroom van jeugdspelers richting verenigingen en nationale teams te vergroten. De bond doet daarbij een beroep op NOC*NSF, evenals de Johan Cruijff foundation om de financiering van onderstaand plan rond te krijgen. 1
Beleid In 2010 is een uitgebreide analyse van het zitvolleybal in Nederland gemaakt teneinde de juiste strategie te ontwikkelen om het speelveld in de gewenste richting te kunnen beïnvloeden. Uit deze analyse is onder andere onderstaande SWOT matrix voortgekomen. Sterkten Dynamische sport Paralympische sport Ultieme integratie sport Goede revalidatiesport Geschikt voor sportgeblesseerden Teamsport (sociaal, samen) Sport die is aangepast aan de spelers i.p.v. andersom Sport die lang beoefend kan worden Onderdeel van Nevobo (netwerk) Zwakten Kleine doelgroep -> veel reistijd Lage cohesie binnen doelgroep Technisch moeilijke sport Teamsport (individualisering, flexibilisering) groep is onduidelijk Geringe bekendheid Passief imago (zitvolley) Onderdeel van Nevobo (kleine pmc) Lage instroom jeugd Geen opvolging van clinics Kansen Aandacht voor paralympische sporten groeit Beschikbare gelden voor paralympische sporten groeit (mvo) Revalidatiecentra als nieuwe markt Leuke spelvorm voor de jeugd Internationale topnotering Bekendheid vergroten bij agogen Regionale competitie Zitgemeenschap activeren Sportimpuls Bedreigingen Groot aantal concurrende sporten Vergrijzing van de zitpopulatie Geen nieuwe aanwas Individuele sporten Onbegrip bij revalidatiecentra Negatief imago bij revalidatieartsen/fysiotherapeuten etc. Ontbrekende materialen binnen accomodaties Voorsprong concurrenten Bij de evaluatie eind 2012 zijn we tot de conclusie gekomen dat deze matrix nog steeds geldt. De ontwikkelde strategie voor zitvolleybal (vergroten van bekendheid met en het bieden van aanbod op Mytyl scholen, revalidatiecentra en bij reguliere clubs) is nog steeds de juiste. Met dien verstande dat we de doelgroepen iets gaan uitbreiden. De ontwikkelingen rondom passend aanbod zorgen ervoor dat we als Nevobo niet alleen ons moeten focussen op mytylscholen, maar onderwijs in de breedste zin. Aanscherping van bovenstaande is de komende 2 jaar echter gewenst om de bekendheid niet alleen te converteren naar incidenteel aanbod, maar naar structureel aanbod. De komende 2 jaar wil de Nevobo dan ook inzetten op het verder vergroten van de bekendheid van het zitvolleybal en het borgen van structureel aanbod in drie kanalen, te weten Mytyl scholen en onderwijs in het algemeen, revalidatiecentra en reguliere verenigingen voor mensen met een beperking en chronisch sportgeblesseerden om zodoende de instroom en doorstroom van jeugdspelers richting verenigingen en nationale teams te vergroten. Bovenstaand beleid dient in mei 2015 uit te monden in: 1. Structureel zitvolleybal aanbod en contacten op 14 revalidatiecentra; 2. Structureel zitvolleybal aanbod en contacten op 4 Mytyl scholen en of ander basisonderwijs; 2
3. 4 nieuwe zitverenigingen met minimaal 1 team in de competitie. Dit leidt ertoe dat er meer lokaal aanbod tot stand komt en met name jeugdige spelers een grotere kans hebben om met leeftijdsgenoten te kunnen volleyballen. Op de volgende pagina s wordt per kanaal uiteen gezet welke activiteiten beoogd worden en welk budget dat vergt. I. Structureel zitvolleybal aanbod op en doorstroom vanuit 14 revalidatiecentra We streven er naar om van de 26 geïdentificeerde revalidatiecentra minimaal 14 centra half 2015 actief aan de slag te laten zijn met zitvolleybal. Uit onderzoek van Merijn Bruine, student aan de Johan Cruijff University, blijkt dat 14 revalidatiecentra in Nederland enthousiast zijn over zitvolleybal. Echter om op 14 revalidatiecentra structureel aanbod te krijgen is haast onmogelijk. Revalidatiecentra geven aan dat zij niet altijd geschikte revalidanten binnen hebben om zitvolleybal te geven. Ons streven is om elk jaar op 6 revalidatiecentra een clinic te hebben gegeven, gevolgd door 5 lessen. Op die manier hebben we een zekerheid om zitvolleybal op die 6 centra te borgen. Daarnaast geven we op alle 14 revalidatiecentra twee clinics per jaar. Half 2015 verwachten we dat vanuit deze centra 8 spelers doorstromen naar een nabij gelegen club, waarvan er minimaal twee spelers deel gaan nemen aan de selectietrainingen van de nationale teams. Aanpak Het revalidatiecentrum wordt door de beleidscoördinator zitvolleybal van de Nevobo uitgenodigd voor een gesprek waarin de mogelijkheden van zitvolleybal uiteengezet worden. Voorafgaand aan het gesprek krijgt het centrum het onderzoek toegestuurd waarin de voordelen van zitvolleybal op het revalidatieproces wetenschappelijk onderbouwd zijn en het centrum een reeks van 5 kennismakingslessen aangeboden krijgt. Indien het centrum met zitvolleybal aan de slag wil, worden de kennismakingslessen ingepland en een gespecialiseerde clinicgever ingehuurd. Deze clinicgever wordt door de beleidscoördinator geïnformeerd over de specifieke wensen en kenmerken van het centrum en past indien wenselijk zijn lessen hierop aan. Naast het verzorgen van de lessen zitvolleybal, leidt de clinicgever tevens de bewegingsagoog van het centrum op zodat deze daarna zelf aan de slag kan met zitvolleybal. De reeks van 5 lessen wordt afgesloten met een oefenwedstrijd tegen een team van een nabij gelegen vereniging (zie onderstaande tabel). Naam vereniging Naam revalidatiecentrum ALLVO Reade A dam/vumc AMC De Trappenberg (Almere Zivo NH Heliomare (via Cor Berkhout) Netwerk Revalidatiecentrum De Waarden/Rijndam Sophia Revalidatie (Delft & Den Haag) Micro/Elektro Rijnlands Revalidatiecentrum Revalidatiecentrum Brabant (Breda) 3
Revalidatiecentrum Goes Gesposs Revalidatiecentrum Leijpark Revalidatiecentrum Tolbrug Holyoke Stichting revalidatie Limburg o Hoensbroek o Valkenburg a/d Geul Blixembosch Viecuri Venlo Volleer De Hoogstraat Aardenburg Marieendaal Arnhem Kindercentrum-Alterno Kastanjehof/Viareva Groot Klimmendaal Apollo (Mill) Sint Maartenskliniek Nijmegen Sudosa/Bartje Beatrixoord De Vogellanden, Zwolle Emmen Het Roessingh, Enschede Breng - DOV - FDS Revalidatie Friesland De wedstrijd kan zowel plaatsvinden op het revalidatiecentrum als in de thuishal van de vereniging. Op die manier wordt deelnemers direct de mogelijkheid geboden zitvolleybal binnen een club te gaan beoefenen. Na afloop van de lessenreeks en de wedstrijd neemt de beleidscoördinator contact op met het centrum om het traject te evalueren en te bespreken of en op welke wijze zitvolleybal een standaard onderdeel wordt in het sportaanbod op het betreffende centrum. II. Structureel zitvolleybal aanbod op en doorstroom vanuit 6 Mytyl scholen en reguliere basisscholen We streven er naar om in mei 2015 op 6 Mytyl scholen en reguliere basisscholen structureel zitvolleybal aanbod te realiseren. Uit de eerste contacten met Mytyl scholen blijkt dat zij hier enthousiast tegenover staan, maar zoekend zijn in de wijze van aanbod aan hun sterk uiteenlopende populatie. Daarnaast verschuift de doelgroep naar meer algemeen onderwijs door het passend onderwijs. Ook dit onderwijs willen wij hierin betrekken en zullen in totaal op 6 scholen (mytyl en regulier) zitvolleybal te borgen. In 2013 zullen 2 scholen worden opgestart, in 2014 nog eens 2 en ook in 2015 2. Half 2015 verwachten we dat vanuit deze scholen 8 spelers doorstromen naar een nabij gelegen club. Aanpak De Mytyl school en basisscholen worden door de beleidscoördinator zitvolleybal van de Nevobo uitgenodigd voor een gesprek waarin de mogelijkheden van zitvolleybal uiteengezet worden. 4
De school krijgt vervolgens een reeks van 5 kennismakingslessen door een gespecialiseerde clinicgever aangeboden voor hun leerlingen. Deze clinicgever wordt door de beleidscoördinator geïnformeerd over de specifieke wensen en kenmerken van de school en past indien wenselijk zijn lessen hierop aan. Naast het verzorgen van de lessen zitvolleybal, leidt de clinicgever tevens de vakleerkracht van de school op zodat deze daarna zelf aan de slag kan met zitvolleybal. De reeks van 5 lessen wordt afgesloten met een oefenwedstrijd tegen een of meerdere teams binnen de eigen of tussen Mytylscholen. Dit toernooi staat onder leiding van een aanpalende vereniging (zie onderstaande tabel) die hiervoor de wedstrijdleiding, coaches en scheidsrechters levert. Deze wedstrijd kan zowel plaats vinden op de school als in de thuishal van de vereniging. Op die manier wordt deelnemers direct de mogelijkheid geboden zitvolleybal binnen een club te gaan beoefenen. Na afloop van de lessenreeks en de wedstrijd neemt de beleidscoördinator contact op met de school om het traject te evalueren en te bespreken of en op welke wijze zitvolleybal een standaard onderdeel wordt in het sportaanbod op de betreffende school. Naam vereniging Naam Mytylschool Mikro-Electro Mytylschool Roosendaal Volleer Mytylschool Utrecht Netwerk Mytylschool Rotterdam Allvo Mytylschool Haarlem Zivo Mytyl school Bergen III 4 nieuwe zitverenigingen met minimaal 1 team in competitie Half 2015 wil de Nevobo vier nieuwe zitverenigingen tot stand hebben gebracht die met minimaal 1 team uitkomen in de competitie. Dit kan de landelijk georganiseerde eredivisie zijn, maar ook is mogelijk om een regionaal georganiseerd toernooien circuit tot stand te brengen, zoals in de regio Zuid al gebruikelijk is. De zitverenigingen mogen daarbij zowel zelfstandige clubs zijn, als een onderdeel van een bestaande reguliere volleybal vereniging. Daarnaast zal maandelijks een talenttraining georganiseerd worden voor jonge zitvolleyballers om de brug naar de Nationale selectie te maken. Aanpak De beleidscoördinator zitvolleybal onderzoekt samen met een volleybalconsulent van het regiokantoor en een regionale zitvolleybal ambassadeur welke verenigingen kansrijk zijn om met zitvolleybal te starten. Hierbij wordt met name gekeken naar het verzorgingsgebied dat de betreffende club biedt en of zij in aanbod kan gaan voorzien voor het nabij gelegen revalidatiecentrum of school. De beleidscoördinator zitvolleybal schrijft vervolgens de betreffende besturen van de clubs aan om een afspraak te maken de mogelijkheden te verkennen. Tijdens dit gesprek is eveneens de regionale ambassadeur aanwezig die zowel thuis is in de betreffende regio alsmede actief is in de zitvolleybal gemeenschap. De betreffende vereniging wordt vervolgens door de zitvolleybal ambassadeur begeleid in het 5
opstarten van de zitvolleybal tak. Onderdelen daarbij zijn zowel het werven van spelers, het opleiden van kader alsmede het ontwikkelen van een toekomst visie op het zitvolleybal binnen de club. Naast aanbod op de club, hetgeen met name bestaat uit trainen en eventuele oefenwedstrijden, zal in iedere regio een toernooien circuit georganiseerd gaan worden. Dit circuit is zowel toegankelijk voor zitverenigingen, alsmede voor scholen, revalidatiecentra en teams van reguliere volleybal verenigingen. Afhankelijk van de aantallen teams en het niveau wordt een passend circuit ontwikkeld. Op die manier wordt georganiseerd aanbod nabij gebracht waar ook startende zitvolleyballers en teams aan mee kunnen doen en naar toe kunnen werken. In de sport wil je je immers uiteindelijk met iemand meten. Dit circuit wordt analoog aan het beachvolleybal circuit bij en door de deelnemers zelf georganiseerd als aanvulling op de reguliere zitcompetitie. Om zorg te dragen dat nieuwe, met name jonge zitvolleyballers blijven volleyballen wordt naast het aanbod op de club en in de regio, eveneens een centrale talenttraining aangeboden. Hierdoor kunnen jonge spelers en speelsters eens in de maand samen trainen om beter te worden. Niet alleen biedt dit hen de mogelijkheid met leeftijdsgenoten te trainen, deze trainingen leiden er tevens toe dat een brug geslagen wordt naar de nationale teams. 6