JAARGANG 10 NUMMER 20 JUNI 2018 LANDSCHAPS REGIONAAL LANDSCHAP RIVIERENLAND KRANT 10 JAAR RIVIERENLAND OP STAP PAARD & LANDSCHAP IEDEREEN LANDSCHAPSBOUWER Vilda - Jeroen Mentens
Dijle, Zenne en kanaal Leuven-Dijle Vilda - Yves Adams RI VIEREN Een verrassende erfgoedwandeling, een fietstocht langs de oevers van onze rivieren, een adembenemende zonsondergang of de magie van een mysterieuze poel... Het landschap maakt ons leven rijker en schenkt ons rust, schoonheid en inspiratie. Unieke regio Rivierenland is de waterrijke regio in het zuidwesten van de provincie Antwerpen. De rivieren Rupel, Dijle, Nete en Zenne vormen de blauwe draad. Nergens in Vlaanderen komen zoveel rivieren samen op zo n relatief kleine oppervlakte. De zoetwatergetijdenwerking zorgt bovendien voor een unieke fauna en flora. Tijdens de voorbije tien jaar ontpopte Regionaal Landschap Rivierenland vzw zich tot een efficiënt samenwerkingsverband waarin openruimtegebruikers zich inzetten voor het behoud en herstel van het typische landschap, de natuur en onze streekidentiteit. Wij willen de ingeslagen weg graag verder bewandelen en samen met u projecten uitwerken die de (be)leefbaarheid van ons rivierenlandschap verder verhogen. Streekeigen bomen en struiken 103550 aangeplant 18 speelbossen ingericht 1012 monumentale bomen hersteld 1012 110 110 streekeigen fruitvariëteiten streekeigen fruitvariëteiten 173 Resultaten 10 jaar Rivierenland 1350 knotbomen gesnoeid 40 scholen vergroend 13000 wandelkaarten verkocht 173 vormingen georganiseerd 185 hectare fauna-akker 141 evenementen georganiseerd 53 poelen aangelegd 465 kunstzwaluwnesten Rivierenland ontdekken? www.rlrl.be RIVIERENLAND 2
IEDEREEN LANDSCHAPSBOUWER Publieke zaaiactie Netepaleis Evaluatiemoment trage wegen Het landschap is van iedereen. We zijn er samen verantwoordelijk voor. Regionaal Landschap Rivierenland probeert zoveel mogelijk inwoners, lokale overheden en verenigingen te stimuleren om onze streek uit te bouwen op vlak van natuur, landschap, erfgoed en recreatie. In Heist-op-den-Berg toveren we samen met de buurtbewoners, de leerlingen van het Heilig- Hartcollege en de jongeren van Chiro Heist-Station de beschikbare open ruimte beetje bij beetje om tot de nieuwe en levendige buurtplek; t Werft. Iedereen denkt mee na over het ontwerpplan, iedereen helpt bij de uitvoering ervan. Nog in Heistop-den-Berg braken we samen met de leraars en leerlingen van het Mevrouw Govaertsinstituut de betonnen speelplaats uit, om streekeigen planten en speelgroen in de plaats te zetten. Met het project Vergroen je Voortuin moedigen wij burgers aan om samen te werken aan een groene en levendige buurt. Door geveltuintjes aan te leggen, creatief straatgroen te integreren en leuke klimplanten te kiezen kan je immers de hele straat in bloei zetten! Speelbossen zijn dan weer ideaal om te ravotten. Deze winter plantten we samen met jonge gezinnen en lokale jeugdbewegingen 2000 nieuwe bomen aan op een braakliggend terrein in de Duffelse Hoogstraat. Ook in het Kauwendaalbos in Mechelen, park Bel-Air in Willebroek, het gemeentepark in Boom, Landschapspark Pallieterland in Lier en het Pasbrugbos in Sint-Katelijne-Waver werken we Boomplantactie Chiro Heffen samen met de lokale jeugd en de gemeentebesturen aan nieuwe en kindvriendelijke speelzones. Onze padvinders inventariseerden de trage wegen - paden bestemd voor niet-gemotoriseerd verkeer- in Boom, Reet, Schelle, Duffel, Nijlen en Heist-op-den- Berg. Nu bekijken we samen met de eigenaars, lokale verenigingen en landbouwers de mogelijkheden voor openstelling en de aanleg van nieuwe trage wegen. In Lier, Bevel en Kessel starten we deze zomer met inventarisaties. Zin om zelf padvinder te worden? Stuur dan een mailtje naar maximiliaan@rlrl.be. OPROEP Heb jij ideeën om jouw buurt, school, jeugdvereniging of wandelweg landschappelijk in te kleden? Contacteer ons via info@rlrl.be MEER www.vergroenjevoortuin.be: Tips om jouw gevel of voortuin op te fleuren en biodivers in te richten www.natuurenbos.be/spelen: Overzicht van alle speelzones in Vlaanderen 3 RIVIERENLAND
Eikendreef naar Nete Vilda - Yves Adams DREVEN, erfgenamen van het verleden met een mooie toekomst Dreven spreken tot de verbeelding en bepalen mee het karakter van onze regio. Ze vormen houtige lijnen in het landschap en zijn vaak getuigen van oude toegangswegen. Aan het einde van een dreef vind je soms nog een prachtige hoeve of een verborgen kasteel. Vroeger werden deze bomenrijen langs wegen aangeplant om pendelend vee, reizigers of gegoede burgers tegen de zon te beschermen, om bij sneeuwval de weg te markeren of om de eigenaar van timmerhout te voorzien. Vandaag vervullen deze imposante bomenrijen eveneens een belangrijke ecologische functie. Ze vormen groene verbindingen tussen natuurgebieden, waardoor plant- en diersoorten makkelijker met elkaar in contact komen. Vogels en vleermuizen vinden er voedsel en nestgelegenheid. Bovendien zijn oude dreefbomen een belangrijke bondgenoot in de klimaatstrijd en het zuiveren van onze lucht. RIVIERENLAND 4
Dreefherstel in Rivierenland De indrukwekkende Rameyendreef, die Gestel met Itegem verbindt en deel uitmaakt van Wandelnetwerk Kempense Netevallei, is erfgoedkundig erg waardevol. Ze ligt in het verlengde van de beschermde dorpskern van Gestel middenin de prachtige vallei van de Grote Nete. Bovendien leidt ze wandelaars en fietsers voorbij de mooie kapel Onze-Lieve-Vrouw Troost der Bedrukten, langs de prachtige waterburcht Hof van Rameyen richting het landelijke Itegem. Omdat deze historische dreef, die 700 meter lang is, heel wat bomen met achterstallig beheer huisvest, zorgden we in samenwerking met de private eigenaars en de gemeenten Berlaar en Heist-op-den-Berg voor het beheerplan en een snoeionderhoud. Ook in Nijlen en Lier werken we aan het opvolgingsbeheer van de veteraanbomen in de Soldatendreef, de Nazarethdreef en de Beatrijslaan: alle drie belangrijke recreatieve, ecologische en cultuur-historische verbindingswegen. Aanleg en herstel KLE s Regionaal Landschap Rivierenland zet zich in om de kwaliteit van het landschap te verbeteren. We planten jaarlijks duizenden autochtone bomen en struiken aan, voeren achterstallige onderhoudswerken uit en ijveren voor meer beleefbaar groen in de open ruimte. Ook jij kan helpen kleine landschapselementen weer groots te maken! - Poel aanleggen of herstellen - Haag, heg of fruitboomgaard aanplanten - Onderhoud knotbomen, monumentale bomen - Bebossen, speelnatuur, groen in de stad - Graslandbeheer en akkerranden MEER www.rlrl.be; 015 21 98 53 Snoeionderhoud Rameyendreef Bart Vermylen LANDSCHAPSHERSTEL LANGSHEEN RECREATIEVE ROUTES IS BELANGRIJK OMDAT HET ONS LOKALE ERFGOED IN DE KIJKER ZET Digitaal landschapsloket Met de uitbouw van een digitaal landschapsloket willen we groendiensten helpen om het beheer van kleine landschapselementen (KLE s), zoals dreven, heggen en bomenrijen efficiënter te plannen, uit te voeren en op te volgen. Daarvoor werken we samen met de Provincie Antwerpen aan het digitale platform DIPLA, waarmee gemeenten de te beheren elementen gedetailleerd in kaart kunnen brengen en aan elk element het juiste beheer kunnen koppelen. Bovendien geeft DIPLA een melding wanneer het voorziene tijdstip voor beheer aanbreekt en biedt het de mogelijkheid om de opdracht door te geven aan een aannemer. Omdat een efficiënt digitaal landschapsloket begint bij een degelijke inventarisatie, doorkruisen we de twee pilootgemeenten Bonheiden en Berlaar, op zoek naar alle KLE s. MEER Foeke@rlrl.be; 015 28 18 28 Europa investeert in zijn platteland 5 RIVIERENLAND
ZORG VOOR PAARD EN LANDSCHAP Paard in kruidenrijk grasland Vilda - Lars Soerink Hoewel paarden van oudsher in ons landschap thuishoren, is het gebruik ervan de laatste decennia sterk veranderd. De paardensector professionaliseerde. Zij is niet langer een nevenactiviteit van landbouwbedrijven, maar een autonome bedrijfstak met een aanzienlijk economisch belang. Daarnaast bezitten steeds meer mensen één of meerdere paarden louter voor recreatief gebruik. De landschappelijke gevolgen zijn dan ook merkbaar. Percelen versnipperen en er duiken schuilhokken, ruiterpaden, maneges, jumpingconstructies, lichtbakken en afrasteringen in het landschap op. Bovendien heeft een fout beheer van graasweiden een niet te onderschatten impact op de biodiversiteit, de waterhuishouding en de groenstructuren van ons landschap. Met het Europees project (Programma voor Plattelandsontwikkeling - PDPO) Paard en Landschap inspireren en adviseren we paardenhouders om hun gronden en weiden optimaal te integreren in het landschap. Aan de hand van vijf thema s:- beplantingstypes, afsluitingen, graslandbeheer, paardenwelzijn en biodiversiteit leggen we paardenhouders uit welke maatregelen zij kunnen nemen om te investeren in een aantrekkelijke leefomgeving en de gezondheid van hun paarden. Zo zijn kruidenrijke graslanden, historische percelering, het gebruik van kleine landschapselementen en een correct maaibeheer erg belangrijk. Verder moet je als paardenhouder ook goed weten welke materialen en planten je best gebruikt en welke soorten giftig zijn. Met de brochure Inspiratie voor Paard en Landschap en de thematische beheerfiches reiken we paardenhouders juiste informatie aan zodat ze de teugels in eigen handen kunnen nemen. Op 2 jaar tijd adviseerden we 125 paardenhouders in de provincie Antwerpen. Op 24 locaties voerden we landschapswerken uit. Het is duidelijk dat paardenhouders vandaag een onmisbare partner zijn in het streven naar een dynamisch beleid van onze open ruimte. MEER Foeke@rlrl.be, 015 28 18 28 Brochure en beheerfiches: http://www.rlrl.be/projecten/ landschapszorg/paard-enlandschap/4861 AVOND 26/06 Zorg voor paard & landschap Gemeentehuis Sint-Katelijne- Waver, Lemanstraat 63 Europa investeert in zijn platteland RIVIERENLAND 6
OP STAP IN RIVIERENLAND Met nieuwe medewerkers Maximiliaan Beeldens (26) is onze nieuwe medewerker recreatie en trage wegen. Hij studeerde geschiedenis, diplomatie en milieuwetenschappen. Met deze drie diploma s op zak en hobby s als wandelen en ornithologie is hij de juiste persoon om het trage wegennetwerk in onze regio verder in kaart te brengen en landschappelijk uit te bouwen. Maud Willemen (30) specialiseerde zich als architecte in duurzame ruimtelijke planning. Zij zal projecten uitwerken rond speelnatuur en landschapsontwikkeling. Haar twee kindjes zijn alvast super benieuwd naar de nieuwe speelplekken en kinderwandelingen in Rivierenland. Wandelen in charmant Rivierenland De terreinsignalisatie van Wandelnetwerk Rivierenland is afgelopen winter volledig afgerond. Dankzij de knooppunten, de wandelkaart en de themalussen hoef je niet langer te verdrinken in het aanbod, maar kan je talloze verrassende paden combineren tot gevarieerde wandelingen. Onderweg geven 38 infoborden duiding over unieke plekken, erfgoedrelicten en natuurschoon. Ook de wandelkaart en de infoborden van Wandelgebied Rivierenland werden deze winter vernieuwd. Wandeltips: www.rlrl.be/projecten/ recreatie/wandelen 2/09 Feest Land van Spelt en Honing Met het evenement Land van Spelt en Honing zetten wij samen met de gemeente Schelle, VELT, Bosgroep Antwerpen Zuid en Natuurpunt Rupelstreek het natuurgebied Kelderijlei feestelijk in de kijker. Je kan er op zoek gaan naar het nest van de boerenzwaluw, genieten van outdoor theater of je eigen fruit laten persen. Verder dompelen we je onder in de rijke geschiedenis van de Kelderijlei, de abdij van Hemiksem en het nabije landschap van de Speltenvelden. Fijnproevers kunnen zich inschrijven voor een workshop biobier en biowijn proeven of in alle rust genieten van onze landschapsbar. Afspraak zondag 2 september, 11u-17u, Kelderijlei, Schelle Nieuwe wandellus: Dankzij Ne Nielse Oemweg verlaat je de platgetreden paden en maak je kennis met erfgoed, natuur en kunst.. Opening kasteelpark Bel-Air Op 10 juni tussen 14u en 18u nodigen we iedereen uit voor de feestelijke opening van het vernieuwde kasteelpark Bel-Air. Neem deel aan speelbosactiviteiten, gegidste wandelingen, en fruitboomspelletjes. Nieuwe wandel- en fietskaart op kindermaat Vanaf deze zomer kan je, samen met je kinderen, Rivierenland op een speelse manier verkennen. Onze nieuwe kaart bundelt alle kindvriendelijke wandel- en fietslussen in Mechelen, Sint-Katelijne-Waver, Bonheiden, Willebroek, Zemst en Boortmeerbeek. Laat de kleinsten kiezen en ga op pad met een kikker, een konikpaard, een eekhoorn of een ijsvogel als gids. Vanaf deze zomer kan je de kaart gratis downloaden via onze website. 7 RIVIERENLAND
ACTIVITEITENKALENDER 10/06/2018 Opening kasteelpark Bel-Air Ravotten in het speelbos, bunkers met vleermuizen verkennen, Finse piste 14u-18u, Mechelsesteenweg 102, Blaasveld 11/06/2018 Opleiding padvinders (Bevel, Kessel) Hoe inventariseer je trage wegen? 20u-22u Gemeentehuis Nijlen, Kerkstraat 4 13/06/2018 Los in t bos Feestelijke opening speelbos Pasbrug 14u Pasbrugbos, Hoeveweg 9, Sint-Katelijne-Waver 26/06/2018 Infoavond Paard & Landschap Graslandbeheer, paardenwelzijn 19u45-22u Gemeentehuis, Lemanstraat 63, Sint-Katelijne- Waver 1/07/2018 Hoevefeesten Maak kennis met het melkveebedrijf van de familie Lodders 10u-17u Rooierstraat 26, Bevel 1/07/2018 Parkendag Mechelen Ontdek de 38 parken en groengebieden in en rond de stad Mechelen Programma: www.mechelen.be/parkendag 2/09/2018 Landschapsfestival Land van spelt en honing Belevenissenmarkt, landschapsbar, wandelingen, workshops 11u-17u Natuurgebied Kelderijlei, Schelle 7/10/2018 Bonheiden boomt Onderhoud bomen, hagen, plantenkeuze 14u-18u Gekko, Dorp 19, Bonheiden COLOFON Deze landschapskrant is een uitgave van Regionaal Landschap Rivierenland vzw. Contactadres: Hallestraat 6, 2800 Mechelen, 015 21 98 53, info@rlrl.be, www.rlrl.be Ontdek ons op Facebook via www.facebook.com/rivierenland verantwoordelijke uitgever: Ankatrien Boulanger, Coördinator RLRL vzw / redactie: Regionaal Landschap Rivierenland vzw / foto s: Mie De Backer, team RLRL, Tim Deforche, Waterwegen en Zeekanaal, Marc van den Brande, Francis Sneyers, Marc De Winter / vormgeving: Regionaal Landschap Rivierenland / druk: Drukkerij Moderna Dankzij de financiele steun van: Provincie Antwerpen, Stad Mechelen, Stad Lier, gemeenten Niel, Boom, Rumst, Willebroek, Sint-Katelijne-Waver, Bonheiden, Berlaar, Nijlen, Heist-op-den-Berg, Duffel, Schelle en Hemiksem, Agentschap voor Natuur en Bos en Agentschap Onroerend Erfgoed.