Dyslexiebeleid Inhoud: 1. Algemene inleiding 2. Het begin van de brugklas 3. Het begin van de brugklas voor de dyslectische leerling 4. Rol van de dyslexiecoach 5. Ondersteunende technologie voor de dyslectische leerling 6. Eenduidige maatregelen in de klas 7. Publiciteit 8. Invoering nieuw dyslexiebeleid 1. Algemene inleiding Op Oscar Romero vinden wij het belangrijk dat we als docenten aandacht hebben voor verschillen tussen leerlingen. Wij willen dat de dyslectische leerling voldoende kansen krijgt om zich optimaal te ontwikkelen. Bovendien: op basis van de Wet Passend Onderwijs, die op 1 augustus 2014 van kracht is geworden, hebben scholen een zorgplicht. Dat betekent dat scholen ervoor verantwoordelijk zijn om elk kind, dus ook een kind met dyslexie, een goede onderwijsplek te bieden. Bij de overdracht van de basisschool naar het voortgezet onderwijs is het belangrijk dat leerlingen met ernstige lees- en spellingsproblemen en dyslexie worden voorbereid op de overstap naar het voortgezet onderwijs. De basisschool geeft aan welke leerlingen een dyslexieverklaring hebben, zodat wij daar direct aan het begin van het schooljaar rekening mee kunnen houden. Daarnaast geven de ouders op het aanmeldingsformulier aan dat hun kind dyslectisch (of mogelijk dyslectisch) is. Een aantal knelpunten wordt regelmatig gesignaleerd: Het traject om te komen tot een dyslexieverklaring wordt op de basisschool niet altijd in gang gezet, soms om principiële redenen: We willen de leerling geen etiket opplakken. Vaak is niet duidelijk wie er verantwoordelijk voor is dat leerlingen een dyslexieverklaring krijgen: de basisschool, het voortgezet onderwijs of de ouders. De kostenfactor speelt hierin nadrukkelijk een rol. Er zijn leerlingen bij wie pas in het voortgezet onderwijs wordt geconstateerd dat ze dyslectisch zijn. Meestal zijn dit leerlingen met een havo- of vwo-advies. In het basisonderwijs hebben zij hun leesproblemen kunnen compenseren door een goede intelligentie. Soms ontstaan er in de brugklas al vrij snel problemen, maar soms ook pas in de derde of vierde klas. Met name op het gebied van de moderne vreemde talen en de teksten in de zaakvakken ontstaan bij deze leerlingen problemen. 2. Het begin van de brugklas Screening Vanaf schooljaar 2014-2015 wordt in de brugklas het screeningsdictee Het wonderlijke weer afgenomen. Het dictee, dat op cd staat, wordt nagekeken door de docent Nederlands. De leerlingen die opvallen door een negatieve score, maken de twee vervolgtesten: de leestempotoets en de overschrijftoets. De scores van de leerlingen worden door de administratie in Magister gezet, zodat naderhand altijd kan worden nagekeken hoe de screening is gedaan. Dyslexiebeleid, pagina 1 van 5
Remediërende lessen door Athena Iedere dinsdagmiddag verzorgt orthopedagogisch centrum Athena remediërende lessen op Oscar Romero. Deze lessen kosten 225,- en worden betaald door de ouders. Leerlingen met een dyslexieverklaring starten in oktober met de lessen. Leerlingen zonder een dyslexieverklaring (die naar aanleiding van de screening zijn gaan opvallen) kunnen in november aan deze begeleidingslessen deelnemen. Athena kan na 20 weken een goede inschatting maken of er mogelijk sprake is van dyslexie. Leerlingen die geen dyslexieverklaring hebben, kunnen in aanmerking komen voor een dyslexieonderzoek. Bekostiging van het dyslexieonderzoek en verklaring Het dyslexieonderzoek, waarmee leerlingen mogelijk een dyslexieverklaring kunnen krijgen, wordt uitgevoerd door orthopedagogisch centrum Athena. Voorwaarde voor het onderzoek is dat de leerlingen eerst 20 weken de remediërende lessen van Athena hebben gevolgd. Oscar Romero betaalde tot nu toe het dyslexieonderzoek (ongeveer 600,- per leerling). Omdat het budget van de school beperkt is, moeten wij voor schooljaar 2014-2015 nagaan hoeveel leerlingen getest zullen gaan worden. Door de uitgebreide screening in de brugklas gaan mogelijk meer leerlingen de remediërende lessen volgen. Van deze groep zullen wellicht meer leerlingen een dyslexieonderzoek aanvragen. Andere scholen in de regio laten het dyslexieonderzoek volledig voor eigen rekening van de ouders uitvoeren. Als de kosten voor onze school te hoog oplopen, kunnen we altijd besluiten om het onderzoek deels te vergoeden. 3. Het begin van de brugklas voor een dyslectische leerling De faciliteitenkaart De leerling met een dyslexieverklaring krijgt aan het begin van het schooljaar een faciliteitenkaart. Deze kaart wordt thuis met de ouders ingevuld en vervolgens ingeleverd bij de dyslexiecoach. De kaart wordt op de administratie gelamineerd en gaat meerdere leerjaren mee, in principe tot de eindexamenklas. Als blijkt dat een leerlingen nieuwe/andere faciliteiten nodig heeft, wordt een nieuwe faciliteitenkaart gemaakt. Dat kan via de mentor of via de dyslexiecoach. De faciliteitenkaart is een geheugensteun voor de docent, die direct kan zien van welke faciliteiten de leerling gebruik kan maken. Op onze school krijgt iedere dyslectische leerling een dyslexiecoach toegewezen: - de leerlingen van de mavoafdeling hebben Petra Massee als coach; - de vwoafdeling en de bovenbouwklassen havo hebben Gina Karregat als coach; - de heterogene brugklassen, de sportbrugklassen en de onderbouw havo hebben Judith Bergsma-Tromp als coach. Informatieve bijeenkomst voor dyslectische leerlingen en hun ouders Aan het begin van het schooljaar houden we per afdeling een informatieve bijeenkomst in de Mandelazaal voor dyslectische leerlingen en hun ouders. De ouders en de leerlingen worden per brief voor deze bijeenkomst uitgenodigd. De eindverantwoordelijke voor de zorg, Arnoud Lansdaal, houdt een algemeen verhaal over dyslexie. Hij belicht onder andere de activiteiten van orthopedagogisch centrum Athena op onze school en de mogelijkheid om via de dyslexiecoach ingesproken boeken te bestellen bij de mediatheek. Na zijn inleiding stelt de dyslexiecoach zich voor. 4. Rol van de dyslexiecoach Aanspreekpunt Tijdens deze eerste plenaire bijeenkomst wordt benadrukt dat de dyslexiecoach het aanspreekpunt is voor dyslectische leerlingen en hun ouders, maar dat de coach geen Dyslexiebeleid, pagina 2 van 5
specifieke dyslexiebegeleiding verzorgt. De dyslexiecoach kan bijvoorbeeld wel ondersteuning bieden als een collega tijdens de les onvoldoende rekening houdt met de faciliteitenkaart. In eerste instantie is het de bedoeling dat de dyslectische leerling dit zelf aankaart bij de docent. Als zij er samen niet uitkomen of als de leerling dit niet durft, kan de coach ingeschakeld worden. De leerlingen en hun ouders zullen steeds zelf alert moeten zijn en initiatief moeten nemen als onderdelen van de begeleiding niet goed verlopen. Docenten doen de begeleiding van dyslectische leerlingen allemaal op hun eigen manier. Oscar Romero is een grote scholengemeenschap en heeft een complexe organisatie. Als leerlingen en ouders zelf actie ondernemen, kunnen ze in overleg met de dyslexiecoach mogelijk tot een oplossing komen. De leerlingen weten hoe zij de dyslexiecoach (via de e-mail) kunnen bereiken. Ook ouders kunnen contact opnemen als dat nodig is. Technische ondersteuning Ook vragen over luisterboeken of technische ondersteuning zouden door de dyslexiecoach beantwoord moeten kunnen worden. Kennismakingsgesprek De eerste schoolweken houdt de dyslexiecoach kennismakingsgesprekjes met de leerlingen van haar afdeling. De centrale vragen hierbij zijn: Wie is deze leerling? Wat kan deze leerling / waar heeft deze leerling op het gebied van dyslexie vooral problemen mee? Wat wil deze leerling? / waar heeft deze leerling behoefte aan? De coach legt tijdens de kennismaking uit dat de leerling goed voor zichzelf moet opkomen. De leerling heeft recht op faciliteiten en zal (soms) in overleg moeten met de docent om bijvoorbeeld extra tijd te krijgen, schema s van het bord te mogen fotograferen of mondeling te worden overhoord in plaats van schriftelijk. Tijdens het gesprek is het goed om aandacht te besteden aan comorbiditeit. Dyslexie heeft bij bijna alle kinderen in meer of minder mate invloed op het gevoel van welbevinden en het zelfbeeld. Faalangst en motivatieproblemen komen regelmatig voor in combinatie met dyslexie. Lotgenotencontact (eventueel) We gaan onderzoeken of er bij de dyslectische leerlingen behoefte is aan lotgenotencontact. We kunnen wellicht twee keer per jaar met de leerlingen bij elkaar komen om van ze te horen hoe het gaat. 5. Ondersteunende technologie voor de dyslectische leerling Appwriter NL In 2014-2015 doen we een proef met de Appwriter NL, een App die leerlingen kan ondersteunen bij hun dyslexie. Vooral de kinderen die bij voorkeur auditief informatie tot zich nemen, kunnen baat hebben bij de Appwriter NL. De App kan teksten voorlezen, die gefotografeerd worden (met de ipad). Ook heeft de App de mogelijkheid om specifieke spelfouten te corrigeren die vaak bij dyslectische leerlingen voorkomen. Met de App kunnen bovendien lesmethodes worden voorgelezen, maar deze moeten eerst worden gescand. Kurzweil De school heeft een aantal stand alone computers waarmee met Kurzweil gewerkt kan worden. De leerlingen die met Kurzweil werken, gebruiken het programma ook in de les en/of thuis. De docent moet vooraf toetsen inscannen. Eindexamens kunnen ook worden gemaakt met Kurzweil. Dyslexiebeleid, pagina 3 van 5
Daisy-speler Sommige leerlingen werken met een Daisy-speler. Ingesproken lesboeken Als een leerling ingesproken lesboeken wil bestellen, gaat dat via de dyslexiecoach die toestemming geeft voor een bepaalde bestelling. De mediatheek bestelt de boeken bij de firma Dedicon. Oscar Romero betaalt op dit moment de helft van de digitale/ingesproken boeken. De ouders betalen de andere helft van de kosten. De mediatheek zorgt voor een factuur aan de ouders. Dit blijft voor het schooljaar 2014 2015 ook zo. 6. Eenduidige maatregelen in de klas Geen verschillen binnen de sectie Het is zeer belangrijk dat het dyslexiebeleid wordt ondersteund door alle docenten in de school. Het is voor goede begeleiding van dyslectische leerlingen essentieel dat het hele docententeam bereid is moeite te doen voor deze leerlingen. Dit is belangrijker dan een papieren dyslexiebeleid. Geen verschillen tussen secties Op de dyslexiekaart staan de specifieke maatregelen die voor een bepaalde leerling van toepassing zijn. Per vakgroep moet er helder dyslexiebeleid zijn, zodat de leerlingen weten waar zij aan toe zijn. Als collega s zich niet aan de afspraken houden, moeten zij hierop aangesproken worden. 7. Publiciteit Voor collega s Iedere dyslexiecoach schrijft ongeveer 2x per jaar een stukje op intranet. De dyslectische leerlingen komen aan het begin van het schooljaar met kun naam en klas op intranet te staan. Daarnaast kan een stukje van het dyslexiefront bijvoorbeeld gaan over het herkennen van signalen die op dyslexie kunnen wijzen of tips hoe je het beste met dyslectische leerlingen kunt omgaan. (Zie voorbeeld bijlage). Naar de buitenwereld toe Op de website van de school staat dit beleidsplan. 8. Invoering nieuw dyslexiebeleid Aankondiging In het kader van de Wet Passend Onderwijs worden de collega s op de hoogte gebracht van het aangepaste dyslexiebeleid via een stuk op intranet. De collega s moeten weten hoe ze dyslexie kunnen herkennen, hoe ze rekening kunnen houden met deze leerlingen, wat de afspraken zijn binnen de sectie, enzovoorts. Onderhoud Met ingang van 2014-2015 staat structureel de vergadering met de dyslexiecoaches en Arnoud Lansdaal op de agenda. Tijdens deze bijeenkomsten kunnen we ook deskundigen uitnodigen om ons uitleg te geven over ondersteunende technologie. Dyslexiebeleid, pagina 4 van 5
Taakuren Voor goede screening in de brugklas en begeleiding van de dyslectische leerlingen worden twee taakuren per dyslexiecoach gefaciliteerd. Gina Karregat Petra Massee Judith Tromp Bijlage: Signalen die erop kunnen wijzen dat het om leerlingen gaat met ernstige lees- en spellingsproblemen en dyslexie zijn: Moeite met concentratie in de klas Grote werk- en prestatiedruk Sociaal-emotionele problemen: gevoelens van falen, machteloosheid en angst Motivatieproblemen bij lees- en spellingtaken Problemen met het bijhouden van het tempo in de klas Problemen met de moderne vreemde talen: uitspraak, leren van woordbetekenissen, spelling en toepassen van grammaticaregels Verwerken van teksten bij de zaakvakken: een laag leestempo en problemen met de techniek van het lezen, belemmeren het begrip van de tekst Het onthouden van losse, op zichzelf staande gegevens, zoals jaartallen, rijtjes, woordjes, formules, topografie, enzovoort. Problemen met Nederlandse spelling Henneman, 2002, Schoots-Wilkes, 2002 Remediërende lessen Athena Dyslexiebeleid, pagina 5 van 5