Patiënten informatie Medisch wetenschappelijk onderzoek Aanvullende buikspoeling met verwarmde chemotherapie bij patiënten met dikkedarmkanker en een verhoogd risico op buikvliesuitzaaiingen; de COLOPEC studie. Oorspronkelijke Engelse titel: Adjuvant hyperthermic intraperitoneal chemotherapy in patients with colon cancer at high risk of peritoneal carcinomatosis; the COLOPEC randomized multicenter trial COLOPEC studie; versie 7; 10-11-2015
Geachte mevrouw, meneer, Bij u is de kans op verspreiding van tumorcellen in de buikholte vergroot. Dit is de reden dat u gevraagd wordt aan dit onderzoek mee te doen. Uw behandelend arts heeft u verteld over dit medisch wetenschappelijk onderzoek en heeft al het één en ander uitgelegd. Om te kunnen beslissen of u wilt deelnemen aan dit onderzoek is goede voorlichting van onze kant en een zorgvuldige afweging van uw kant nodig. Daarom ontvangt u ook nog deze schriftelijke informatie die u rustig kunt doorlezen en eventueel thuis kunt bespreken. Heeft u daarna nog vragen dan kunt u deze stellen aan de artsen die aan het eind van deze informatiefolder genoemd staan. Zij zullen uw vragen graag beantwoorden. Als u besloten heeft om mee te doen, wordt u gevraagd om het toestemmingsformulier, dat u verderop in deze informatiefolder vindt, te ondertekenen. Dit onderzoek wordt uitgevoerd in diverse ziekenhuizen verspreid door Nederland en is op initiatief van het Academisch Medisch Centrum (AMC) en het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis. Het onderzoek is goedgekeurd door de erkende medisch-ethische toetsingscommissie van het AMC. Als u bent verwezen vanuit een ander ziekenhuis, zou het kunnen dat (een deel van) uw (vervolg) behandeling in het ziekenhuis plaatsvindt waaruit u bent verwezen. U wordt hierover geïnformeerd door uw arts. In de bijlage vindt u de contactgegevens van de verwijzende ziekenhuizen. Reden van dit onderzoek: Bij patiënten met kanker van de dikke darm kunnen er tumorcellen losraken en zich in de buikholte verspreiden. De kans hierop is verhoogd indien de tumor door de darmwand is gegroeid, in een nabijgelegen orgaan is gegroeid (bijvoorbeeld buikwand, blaas, dunne darm), of een perforatie heeft veroorzaakt. De losgelaten tumorcellen kunnen dan uiteindelijk in de buikholte uitgroeien. In dit stadium van de ziekte is behandeling gericht op genezing vaak niet meer mogelijk. Als echter alleen maar sprake is van uitzaaiingen in de buikholte, is er de mogelijkheid van een intensieve operatie. Daarbij wordt zoveel mogelijk tumorweefsel verwijderd waarna de buik wordt gespoeld met verwarmde chemotherapie, de zogenaamde cytoreductie met HIPEC procedure. Na het herstel van deze operatie worden dan nog aanvullende chemokuren gegeven. Doordat de ziekte vaak (te) laat wordt ontdekt en vaak een intensieve behandeling vereist, zouden wij het ontstaan van deze buikvliesuitzaaiingen willen voorkómen. Het blijkt dat bij patiënten met een verhoogd risico op deze buikvliesuitzaaiingen de standaard aanvullende chemotherapie via de bloedbaan niet in staat is om het uitgroeien van tumorcellen in de buikholte afdoende tegen te gaan. Preventieve buikspoeling met verwarmde chemotherapie (HIPEC) voorafgaande aan de standaard chemotherapie via de bloedbaan zou mogelijk de kans op verspreiding en uitgroei van tumorcellen in de buikholte kunnen verminderen. Deze HIPEC behandeling is een relatief weinig belastende operatie in vergelijking tot de gecombineerde cytoreductie met HIPEC behandeling. Omdat er geen zichtbare buikvliesuitzaaiingen zijn is er geen cytoreductie nodig, waardoor de kans op complicaties na deze HIPEC behandeling kleiner is en het herstel sneller. De buikspoeling vindt dan tijdens of kort na de darmkankeroperatie plaats. In een aantal kleine studies lijkt deze behandeling effectief. Echter is er tot op heden nog onvoldoende wetenschappelijk bewijs om deze behandeling standaard toe te passen. COLOPEC studie; versie 7; 09-11-2015 Pagina 2 van 10
Doel van het onderzoek: Het doel van deze studie is te onderzoeken of door spoeling van de buik met verwarmde chemotherapie uitzaaiing van darmkanker in de buikholte kan worden voorkomen. Randomisatie (loting): Als u aan de voorwaarden van de studie voldoet (dit zal uw behandelend arts bepalen) en toestemming geeft voor deelname, zal door middel van loting bepaald worden welke behandeling u als aanvulling op uw darmkankeroperatie zult krijgen: A) de standaardbehandeling (aanvullende chemotherapie via de bloedbaan) B) de verwarmde chemotherapie spoeling van de buik (HIPEC) gevolgd door de standaard aanvullende chemotherapie via de bloedbaan. U en uw chirurg hebben geen invloed op deze loting, ook wel randomisatie genoemd. De randomisatie wordt uitgevoerd om op onafhankelijke wijze de behandelingen met elkaar te kunnen vergelijken. Standaardbehandeling: Als u besluit niet mee te doen met het onderzoek of als u loot voor de standaardbehandeling, dan zult u behandeld worden met aanvullende chemotherapie via de bloedbaan. U zult dan binnen enkele weken na de verwijdering van de dikke darmtumor beginnen met de aanvullende chemotherapiebehandeling zoals die standaard voor uw ziekte wordt gegeven. Te onderzoeken behandeling: Als u besluit om mee te doen met het onderzoek en u loot voor het spoelen van de buik met verwarmde chemotherapie kan deze spoeling op twee momenten worden uitgevoerd. De spoeling kan gelijktijdig met de verwijdering van de dikke darmtumor worden uitgevoerd. Dit kan alleen als reeds voor de operatie vastgesteld is dat er sprake is van verhoogd risico op buikvliesuitzaaiingen. Bij het merendeel van de patienten blijkt pas na het verwijderen van de dikkedarmtumor dat er sprake is van verhoogd risico of betrof het een spoedoperatie voor perforatie. In die gevallen wordt de buikspoeling als aparte operatie onder narcose uitgevoerd op een later tijdstip. Als de buikspoeling na de operatie zal worden gepland dan zal afhankelijk van uw conditie en eventuele complicaties van de darmkankeroperatie de buikspoeling binnen 10 dagen of na 5 tot 8 weken worden uitgevoerd. Voor deze buikspoeling operatie wordt u een dag van te voren opgenomen. De buikspoeling vindt plaats onder algehele narcose en kan via een kijkoperatie of open operatie worden uitgevoerd. Nadat eventuele verklevingen in de buik zijn losgemaakt wordt gedurende een half uur de buikholte gespoeld met verwarmde chemotherapie. Hierna wordt de spoelvloeistof verwijderd en de operatie beëindigd. Bovendien wordt tijdens de operatie eenmalig chemotherapie via de bloedbaan toegediend, om het effect van de buikspoeling te vergroten. Er wordt een slangetje (ook wel drain genoemd) achtergelaten om het overgebleven buikvocht na de operatie af te voeren. De verwachting is dat u binnen enkele dagen na de operatie weer naar huis kunt. Nadat u hersteld bent van de operatie zult u binnen enkele weken beginnen met de aanvullende chemotherapiebehandeling via de bloedbaan zoals die standaard voor uw ziekte wordt gegeven. Duur van het onderzoek: Na de darmkankeroperatie, zult u na 3, 6, 12, 18, 24, 36, 48 en 60 maanden op de polikliniek terugkomen voor de gebruikelijke controle. Tijdens deze standaard controle s wordt onderzocht of de kanker al dan niet is teruggekeerd. COLOPEC studie; versie 7; 09-11-2015 Pagina 3 van 10
Ook wordt u gevraagd enkele vragenlijsten in te vullen. De vragenlijsten gaan over uw lichamelijk functioneren en hoe u uw gezondheid ervaart. Als er op de standaard controle CT-scan na 18 maanden blijkt dat de kanker niet is teruggekeerd, dan zal door middel van een (kijk)operatie gecontroleerd worden of er daadwerkelijk geen aanwijzingen zijn voor buikvlies uitzaaiingen. Het is namelijk bekend dat buikvliesuitzaaiingen niet goed zichtbaar zijn op een CT-scan. Deze extra (kijk)operatie wordt gedaan onafhankelijk van welke studiebehandeling u heeft gehad. Mochten er buikvliesuitzaaiingen worden gevonden bij deze (kijk)operatie, dan zal in samenspraak met uw behandelende artsen aanvullende behandeling worden besproken. Weefselverzameling Als onderdeel van dit onderzoek zullen we (een stukje van) uw tumor invriezen om later te testen op de aanwezigheid van specifieke eiwitten of genen. Het doel hiervan is om betere voorspellingen te kunnen doen over het ziekteverloop van darmkanker. Zo kunnen we patiënten in de toekomst mogelijk een meer doelgerichte behandeling tegen darmkanker aanbieden. COLOPEC studie; versie 7; 09-11-2015 Pagina 4 van 10
Voordelen: Vooraf kunnen we niet vaststellen of dit onderzoek voordelen voor u oplevert omdat het nog niet te voorspellen is of buikvliesuitzaaiingen met deze procedure voorkómen zullen worden. Uit ander onderzoek zijn er wel aanwijzingen dat preventieve buikspoeling met chemotherapie effectief is, maar dit is nog onvoldoende om definitieve conclusies aan te verbinden. De informatie die uit dit onderzoek zal voortkomen, kan gebruikt worden om in de toekomst een beter advies over de meest geschikte aanvullende behandeling van dit stadium van darmkanker te kunnen geven. Extra risico s en bezwaren van de procedure: De risico s die verbonden zijn aan de operatie met de buikspoeling zijn in het algemeen beperkt en komen naar verwachting voor bij minder dan 10% van de patiënten. Deze bestaan uit een infectie van de operatiewond, een tijdelijk verminderde aanmaak van bloedcellen door het beenmerg als bijwerking van de chemotherapie of misselijkheid met vertraagde voedselpassage. Zeldzame ernstiger complicaties zijn het ontstaan van een abces in de buik, het beschadigen van de darmen bij het losmaken van verklevingen, longontsteking en trombose. Door deelname aan de studie wordt u mogelijk vaker geopereerd. Wanneer de operatie met de buikspoeling niet gelijktijdig met de verwijdering van de darmtumor kan plaatsvinden zal u een extra operatie ondergaan voor de buikspoeling (HIPEC). Bovendien maakt een eventuele extra (kijk)operatie na 18 maanden deel uit van dit onderzoek. Indien u na 18 maanden niet een routine CT-scan bent ondergaan, zal deze als nog gemaakt worden in het kader van de studie. Beeldvormende onderzoeken zoals CT-scans maken gebruik van röntgenstraling. Deze onderzoeken zijn nodig om binnen in uw lichaam te kijken. Er bestaat een zeer kleine kans dat de gebruikte straling leidt tot gezondheidsschade. Dit is een acceptabel risico. Als u randomiseert voor de buikspoeling, en dit wordt uitgevoerd na 5-8 weken, is er een kans dat de standaard chemotherapie wordt uitgesteld. Dit uitstel zou het effect van de chemotherapie nadelig kunnen beïnvloeden. Vrijwilligheid van deelname: Uw deelname aan dit onderzoek geschiedt geheel op vrijwillige basis. Indien u besluit om niet mee te doen aan dit onderzoek zal dit geen nadelige consequenties voor u hebben. Als u niet mee wilt doen, wordt de operatie op de gebruikelijke manier uitgevoerd en zal de buik niet gespoeld worden met chemotherapie en krijgt u de standaard aanvullende chemotherapie via de bloedbaan. Uw recht op medische zorg en uw relatie met uw arts zullen er niet onder lijden. Mocht u besluiten om af te zien van verdere deelname aan het onderzoek dan zullen de tot het moment van stoppen van uw deelname verzamelde gegevens worden gebruikt voor het onderzoek. Vertrouwelijkheid: Uw gegevens worden vertrouwelijk behandeld en zullen door de onderzoeker geregistreerd worden door middel van een code. Uw behandelend chirurg en de artsen die betrokken zijn bij het onderzoek weten welke code bij welke patiënt hoort. Uw identiteit zal nooit openbaar worden gemaakt. De onderzoeker zal ervoor zorgdragen dat uw privacy blijft gewaarborgd. De resultaten van dit onderzoek kunnen gebruikt worden in een wetenschappelijke publicatie, maar ook in dat geval zijn de gegevens niet tot u als persoon herleidbaar. Tevens kunnen de medisch ethische commissie, door het AMC aangewezen personen, betrokken databasemanagers van IKNL en inspecteurs voor de gezondheidszorg de gegevens, indien gevraagd, inzien om de onderzoeksprocedure te verifiëren en de betrouwbaarheid van COLOPEC studie; versie 7; 09-11-2015 Pagina 5 van 10
de verzamelde gegevens te controleren. Ook heeft de medische onderzoeker in het AMC en de betrokken databasemanager van IKNL voor het versturen van de vragenlijsten inzicht in uw adresgegevens. De inzage zal plaatsvinden onder de verantwoordelijkheid van uw behandelend arts. Na de beëindiging van het onderzoek worden uw gegevens voor een termijn van 15 jaar bewaard. Uw huisarts Indien u instemt met deelname aan deze studie en het toestemmingsformulier heeft ondertekend, zullen wij uw huisarts informeren over uw deelname aan dit onderzoek. Verzekering Er is een verzekering afgesloten voor onverwachte schade die zou kunnen optreden door uw deelname aan dit wetenschappelijk onderzoek (zie ook pagina 7 Verzekering ). Informatie Als u nog vragen heeft na het lezen van deze brief dan kunt u contact opnemen met uw behandelende arts of de verantwoordelijke onderzoeker in het Antonie van Leeuwenhoek Ziekenhuis (chirurg A.G.J. Aalbers). U kunt meer lezen over wetenschappelijk onderzoek in de brochure van het ministerie van VWS (zie bijlage). Wanneer u behoefte heeft om over het onderzoek te praten met een arts die niet bij het onderzoek betrokken is, maar die er wel van op de hoogte is, dan kunt u contact opnemen met prof. dr. O.R.C. Busch, chirurg in het AMC, telefoon 020-5662766. Als u bent verwezen naar een ander ziekenhuis, zou het kunnen dat (een deel van) uw (vervolg) behandeling in het ziekenhuis plaatsvindt van waaruit u bent verwezen. U wordt hierover geïnformeerd door uw arts. In de bijlage vindt u de contactgegevens van de verwijzende ziekenhuizen Ook dan geldt nog steeds dat u voor algemene vragen, aanvullende informatie of klachten ook contact kunt opnemen met uw behandelend arts of de verantwoordelijk onderzoeker hierboven. Wij vragen u als u na het lezen van de aangeboden informatie en naar uw inziens voldoende geïnformeerd bent het Toestemmingsformulier te tekenen. COLOPEC studie; versie 7; 09-11-2015 Pagina 6 van 10
Verzekering Overeenkomstig de Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen heeft Stichting Het Nederlands Kanker Instituut-Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (NKI-AVL) voor medisch-wetenschappelijk onderzoek een verzekering afgesloten die door het onderzoek veroorzaakte schade door dood of letsel van de proefpersoon dekt. Dit betreft schade die zich tijdens of binnen vier jaar na de deelname aan het onderzoek openbaart en gemeld is binnen vier jaar na beëindiging van de deelname aan het onderzoek. Het bedrag waarvoor de verzekering is afgesloten bedraagt 450.000 per proefpersoon, met een maximum van 3.500.000 voor het gehele onderzoek en 5.000.000 voor schade tengevolge van medisch-wetenschappelijk onderzoek die per verzekeringsjaar wordt gemeld. De verzekering biedt dekking voor schade ten gevolge van de verwezenlijking van de aan deelname aan het wetenschappelijk onderzoek verbonden risico's waarover men niet schriftelijk is ingelicht; voor schade ten gevolge van de verwezenlijking van de risico's waarover de deelnemer wél is ingelicht, maar die zich in ernstiger mate voordoet dan is voorzien; voor schade ten gevolge van de verwezenlijking van de risico's waarover de deelnemer wél is ingelicht, maar die zeer onwaarschijnlijk werd geacht. De verzekering biedt geen dekking voor schade die het gevolg is van het uitblijven van een vermindering van de gezondheidsproblemen van de proefpersoon, dan wel het gevolg is van de verdere verslechtering van de gezondheidsproblemen, indien de deelname aan het wetenschappelijk onderzoek plaatsvindt in het kader van de behandeling van deze gezondheidsproblemen; voor schade door aantasting van de gezondheid van de proefpersoon waarvan aannemelijk is dat deze zich ook zou hebben geopenbaard wanneer de proefpersoon niet aan het onderzoek had deelgenomen; voor schade ten gevolge van deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek waarbij in de kring van beroepsgenoten gebruikelijke handelingen op het gebied van de geneeskunst met elkaar worden vergeleken en aannemelijk is dat de schade het gevolg is van de toegepaste handelingen; voor schade die zich bij een nakomeling van de proefpersoon openbaart als gevolg van een nadelige inwerking van het onderzoek op de proefpersoon of de nakomeling; voor schade die het gevolg is van het niet of niet volledig opvolgen van aanwijzingen en instructies door de proefpersoon, indien de proefpersoon daartoe althans in staat is. De verzekering dekt uitsluitend de schade van natuurlijke personen. De dekking van specifieke schades en kosten is tot bepaalde bedragen beperkt. Om aanspraak te kunnen maken op schadevergoeding dient de proefpersoon in geval van vermeende schade als gevolg van het onderzoek dit te melden aan: Naam verzekeraar: Centramed B.A. Adres verzekeraar: Postbus 191, 2270 AD Voorburg Polisnummer: 624.529.306 COLOPEC studie; versie 7; 09-11-2015 Pagina 7 van 10
Bijlage Contactgegevens verwijzende centra COLOPEC studie Uw (vervolg) behandeling of deel daarvan vindt plaats in het ziekenhuis van waaruit u bent verwezen voor deelname aan de COLOPEC studie. Daarom krijgt u als aanvulling deze bijlage met de contactgegevens van de verwijzende ziekenhuizen mee. Verwijzend centrum: Contactgegevens lokale onderzoeker Naam: Afdeling: Adres: Telefoonnummer: E-mail: COLOPEC studie; versie 7; 09-11-2015 Pagina 8 van 10
Toestemmingsformulier patiënt Studienummer Aanvullende buikspoeling met verwarmde chemotherapie bij patiënten met een verhoogd risico op buikvliesuitzaaiingen na een dikke darmkanker operatie; de COLOPEC studie. Ondergetekende (patiënt) verklaart dat: - Ik ga akkoord met deelname aan bovengenoemd onderzoek, waarvan ik heb kennisgenomen. - De bekende en mogelijke risico s van de behandeling heb ik gelezen en zijn mij verteld. - Ik ga akkoord dat mijn huisarts en/of specialist door middel van het onderzoeksverslag op de hoogte wordt gebracht van mijn deelname aan deze studie. - Ik ben naar tevredenheid over het onderzoek geïnformeerd. Ik heb de schriftelijke informatie goed gelezen en begrepen. Ik ben in de gelegenheid geweest om vragen over het onderzoek te stellen. Mijn vragen zijn naar tevredenheid beantwoord. - Ik heb goed over de deelname aan het onderzoek kunnen nadenken. Ik heb het recht de toestemming op ieder moment weer in te trekken zonder daarvoor een reden op te geven. - Ik ben ervan op de hoogte dat de vertegenwoordigers van de Inspectie voor de Gezondheidszorg, betrokken databasemanagers van IKNL en vertegenwoordigers van het AMC toegang heeft tot de originele medische gegevens en onderzoeksgegevens. Tevens begrijp ik dat de onderzoeksgegevens in gecodeerde vorm kunnen worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek en publicaties. - Ik stem vrijwillig in met deelname aan dit onderzoek. - Ik stem in dat de gegevens voor 15 jaar bewaard mogen worden. - Ik geef toestemming dat voor het versturen van de vragenlijsten onderzoek artsen uit het AMC en betrokken medewerkers van IKNL beschikking hebben over mijn adresgegevens. - Ik geef toestemming om mijn lichaamsmateriaal 15 jaar na afloop van dit onderzoek te bewaren, zodat dit in de toekomst kan worden gebruikt voor onderzoek zoals beschreven in de informatiebrief. - Ik heb een kopie van een getekend exemplaar van informed consent meegekregen. Aanvullende vragen (streep door wat niet van toepassing is) Mogen wij u, na de voltooiing van de studie in de toekomst nog een keer benaderen?: ja/nee Wilt u de vragenlijsten van dit onderzoek op internet invullen?: ja/nee Naam patiënt Geboortedatum Datum Handtekening Ondergetekende verklaart dat de hierboven genoemde persoon zowel mondeling als schriftelijk over het vermelde onderzoek is geïnformeerd. Hij/zij verklaart tevens dat een eventuele voortijdige beëindiging van deelname aan het onderzoek van geen enkele invloed zal zijn op de zorg die de patiënt toekomt. Naam Functie Datum Handtekening COLOPEC studie; versie 7; 09-11-2015 Pagina 9 van 10
COLOPEC studie; versie 7; 09-11-2015 Pagina 10 van 10