Regionale Fietsroute Open Monumentendag 2012 Groen van Toen 1
Orientatiekaart 2
Regionale fietsroute Open Monumentendag zaterdag 8 september Fietsen door het Groen van Toen van Waterland Deze regionale fietsroute gaat langs monumenten en activiteiten in de gemeenten Edam-Volendam, Purmerend, Waterland en Zeevang. Tijdens de Open Monumentendag op 8 september 2012 zijn veel van deze monumenten geopend en/of worden op diverse locaties activiteiten georganiseerd rond het thema Groen van Toen. De route gaat langs diverse rustpunten en eet- en drinkgelegenheden. Op zondag 9 september kan de route ook gefietst worden maar er zijn dan minder monumenten open en activiteiten te bezoeken. Kijk voor de actuele programma s op de websites van de deelnemende gemeenten en VVV-kantoren. Bij de volgende centrale informatiepunten kan de fietsroute worden afgehaald: Edam -> VVV, Damplein 1, Edam. www.vvv-edam.nl Monnickendam -> VVV, Zuideinde 2, Monnickendam. www.vvv-waterland.nl Purmerend-> Purmerends Museum, Kaasmarkt 20, Purmerend. www.purmerendsmuseum.nl www.purmerend.nl Oosthuizen -> Bezoekerscentrum De Breek, Etersheimer braakweg 5, Oosthuizen. www.debreek.com www.zeevang.nl www.vvvzeevang.nl Starten U kunt de fietsroute starten op ieder gewenste locatie langs de route. Keuzemogelijkheden in de route en vervolg van de route worden met *** aangegeven. *Route - Monnickendam - Zuiderwoude - Broek in Waterland - Ilpendam Purmerend Start: VVV, Zuideinde 2, Monnickendam rechtsaf Zuideinde afrijden 3
Zuideinde 2 en Middendamsluis te Monnickendam - OPEN Hier vindt u het oorspronkelijke brug- en sluiswachterswoning en de monumentale middendamsluis. In de 18 de eeuw functioneerde de woning als tolhuis (accynshuys) en werd er drinkwater verkocht. linksaf - Waterlandse Zeedijk ***Keuze mogelijkheid route rondje Marken of Zuiderwoude Broek in Waterland Purmerend ***Route rondje Marken Waterlandse Zeedijk vervolgen tot het eiland Marken (entree beschermd dorpsgezicht Marken) Rechtsaf de wandel- en fietsroute rond Marken over de dijk Linkaf Oosterpad Vuurtoren Oosterpad 1 OPEN De vuurtoren van Marken op de oostpunt van het eiland is een markant wit bouwwerk, bekend als het paard van Marken. De toren werd in 1839 gebouwd op het fundament van een vierkante vuurbaak. De ingemetselde steen met daarop wapens, dolfijnen en het jaartal 1700 is hiervan een overblijfsel. De vuurtoren heeft een nog werkende Bronsmotor, misthoorn en mistbel. Rechtsaf Walandweg Linksaf Minneweg Kerkbuurt Marker Museum Kerkbuurt 44-47 OPEN In het marker museum is een expositie te zien met als thema van donker naar licht. Deze expositie gaat over rouwkleding op Marken. Verder laten vrijwilligers verschillende handwerken zien zoals; borduren, haken, kantklossen en knikkerpopjes maken. Buurterstraat Rechtsaf Westerstraat Linksaf Havenbuurt 4
Zuideinde 2 en Middendamsluis te Monnickendam - OPEN Hier vindt u het oorspronkelijke brug- en sluiswachterswoning en de monumentale middendamsluis. In de 18 de eeuw functioneerde de woning als tolhuis (accynshuys) en werd er drinkwater verkocht. linksaf - Waterlandse Zeedijk ***Keuze mogelijkheid route rondje Marken of Zuiderwoude Broek in Waterland Purmerend ***Route rondje Marken Waterlandse Zeedijk vervolgen tot het eiland Marken (entree beschermd dorpsgezicht Marken) Rechtsaf de wandel- en fietsroute rond Marken over de dijk Linkaf Oosterpad Vuurtoren Oosterpad 1 OPEN De vuurtoren van Marken op de oostpunt van het eiland is een markant wit bouwwerk, bekend als het paard van Marken. De toren werd in 1839 gebouwd op het fundament van een vierkante vuurbaak. De ingemetselde steen met daarop wapens, dolfijnen en het jaartal 1700 is hiervan een overblijfsel. De vuurtoren heeft een nog werkende Bronsmotor, misthoorn en mistbel. Rechtsaf Walandweg Linksaf Minneweg Kerkbuurt Marker Museum Kerkbuurt 44-47 OPEN In het marker museum is een expositie te zien met als thema van donker naar licht. Deze expositie gaat over rouwkleding op Marken. Verder laten vrijwilligers verschillende handwerken zien zoals; borduren, haken, kantklossen en knikkerpopjes maken. Buurterstraat Rechtsaf Westerstraat Linksaf Havenbuurt 5
Laan 26-28, Broek in Waterland OPEN Stolp met fraai gereconstrueerd laat 18 e eeuwse uitgezwenkte halsgevel. Het interieur bevat een tongewelf, verschillende wandschilderingen en beschilderd houtsnijwerk uit de 17e en 18e eeuw. Linksaf Dorpsstraat/Havenrak Linksaf Kerkplein over de draaibrug Rechtsaf Roomeinde Roomeinde 45, Broek in Waterland OPEN De algemene begraafplaats in Broek in Waterland is aangelegd in 1849 en heeft een baarhuis uit 1853. Noordmeerweg Rechtsaf Drs. J. van Disweg Linksaf Keerngouw na ongeveer 1 km Linksaf Overleekergouw na ongeveer 1 km gaat u rechtsaf het fietspad op, na de brug linksaf en het fietspad blijven volgen tot Overleek Linksaf Overleek Linksaf Monnickendammerrijweg Rechtdoor Dorpsstraat in Dorpsstraat 58, Ilpendam OPEN De R.K. St. Sebastianus Kerk uit 1871 is een eenbeukige kerk met driezijdig gesloten koor en een half ingebouwde toren met achtzijdige spits. De bijbehorende pastorie is eveneens uit 1871. Rechtsaf Kerkstraat de Noord Linksaf Molenpad Oudelandsdijkje 6
*Route Purmerend Kwadijk Hobrede Oudelandsdijkje blijven volgen in Purmerend rechtsaf fietspad volgen onder de weg door Linksaf fietspad volgen rechtsaf Oudelandsdijkje ***Keuze mogelijkheid bezoek Kinderboerderij rechtsaf Purmerweg en brug Purmerringvaart over Kinderboerderij De Ridder Leeghwaterpark 4, Purmerend OPEN De kinderboerderij en boomgaard zijn gratis toegankelijk. Er is een tentoonstelling over Gemeentelijk groenbeheer. ***Vervolg route zonder bezoek Kinderboerderij linksaf Purmerweg Nieuwe Algemene Begraafplaats Purmerend Purmerweg OPEN (Heleen, zie hier voor meer informatie de fietsroute begraafplaatsen) Purmerweg linksaf Zeevangstraat in en Waterlandlaan oversteken bij de stoplichten rechtsaf fietspad volgen richting het centrum onder het spoor door linksaf fietspad door het park naar de Kastanjelaan rechtsaf Wilhelminalaan rechtsaf Wolthuissingel linksaf de fietsbrug over de stadssingel Oude Begraafplaats Nieuwstraat OPEN Oudste begraafplaats van Purmerend (1664). Om 11.00 uur Presentatie vernieuwde Bomenroute door wethouder Helm. Start rondleidingen door Alex Vallentgoed en Jan Kramer om 12.00 en 13.30 uur. bij poort begraafplaats linksaf Nieuwstraat Westerstraat oversteken 7
rechtsaf bij Noordhollandskanaal Kanaalschans tot de sluis ***Keuze mogelijkheid bezoek Vereniging Historisch Purmerend en Archeologische Werkgroep Purmerend linksaf bij de sluis het Noordhollandskanaal over Keuze: linksaf Kanaaldijk VHP huis Kanaaldijk 10, Purmerend OPEN Fototentoonstelling Energie van Toen in Purmerend. Keuze: rechtdoor Neckerstraat Archeologie Huis Purmerend Neckerstraat 11, Purmerend OPEN Tentoonstelling archeologische vondsten Energie van Toen. ***Vervolg route bij de sluis Kanaalkade Historische bedrijfsvaartuigen afgemeerd aan de Kanaalkade OPEN Gratis te bezichtigen en rondvaart mogelijk. ***Keuze mogelijkheid bezoek centraal informatiepunt Purmerends Museum Rechtsaf Slotplein oversteken en met de fiets lopend via Padjedijk naar de Kaasmarkt of de fiets op het Slotplein parkeren. Purmerends Museum Kaasmarkt 20, Purmerend OPEN Diverse presentaties: Groene long van Purmerend en door basisschoolleerlingen gemaakte vaasjes naar voorbeeld van het Purmerends aardewerk. Gratis stadswandeling en fietsroute begraafplaatsen in Purmerend. ***Vervolg route bij de sluis zonder bezoek centraal informatiepunt Purmerends Museum Kanaalkade Beemsterburgwal Gedempte Singelgracht oversteken en fietspad Weerwal volgen linksaf bij driesprong (oude postkantoor) Hoornselaan in 8
Over de brug linksaf Overweersepolderdijk RK begraafplaats Overweersepolderdijk 24, Purmerend OPEN De kapel en het toegangshek zijn gemeentelijk monument. Expositie in de tuin en de kapel. Overweersepolderdijk volgen tot kruising Aletta Jacobslaan linksaf fietspad Westerdraaij langs Beemsterringvaart Westdijk rechtsaf Kwadijk ***Keuze mogelijkheid route Kwadijk Middelie Edam Volendam Katwoude Monnickendam of route Hobrede Oosthuizen Beets Schardam Etersheim Warder Edam *Route Kwadijk Middelie Edam Volendam Katwoude Monnickendam Kwadijk Watertoren Kwadijk 39 NIET OPEN Watertoren in 1925 gebouwd. Hoogte 45,50 meter. Bevat twee boven elkaar gelegen waterreservoirs. Kerk Kwadijk 87 OPEN Nederlands Hervormde Kerk. Zaalkerk met spitsboogvensters. Kwadijk 125 OPEN Expositie Groen in Kwadijk. Kwadijk volgen over het spoor linksaf Zeevangsdijkje naar Middelie Zeevangsdijkje 4, Kwadijk OPEN De gebouwen van Apollo Dumpstore maken deel uit van de Stelling van Amsterdam (provinciaal monument). Axwijk en Zijvend linksaf Middelie 9
Kerk Middelie 79 OPEN Doopsgezinde vermaning, gebouwd in 1899. Middelie 76 Voormalige pastorie, gebouwd in 1881. Terug door Middelie richting Edam Buitengouwweg linksaf Edammerdijkje/Zeevangsdijkje linksaf Grootwesterbuiten fietstunnel onder de weg door linksaf Westervesting Vesting rond Edam (deze is helemaal rond te fietsen) De eerste verwijzing naar een versterkte stad is te vinden in het handvest dat graaf Willim V (1349-1389) de plaats in 1357 schonk. Vesten moet uitgelegd worden als aarden wal. Tussen 1513 en 1526 werden dit stenen verdedigingswerken, een fortificatie met poorten en grachten. rechts vanaf de vesting de Grote Kerk Grote Kerk Grote Kerkstraat 59, Edam OPEN Waarschijnlijk stond er al rond 1200 een kerkje of kapel. Wat we zeker weten is dat de kerk al voor 1366 bestond en dezelfde grootte had. In 1413 krijgt de stad Edam het voorrecht van Willem VI, dat een iemand die poorter wordt, duizend stenen of geld daarvoor moet betalen. De Grote Kerk is een erkende rustplaats voor fietsers en bij mooi weer zal er met OMD buiten gerecreëerd kunnen worden. Aan de oost- en noordkant van de kerk ligt een prachtige onderhouden begraafplaats. *Route naar centraal informatiepunt VVV Edam Volendam Monnickendam rechtsaf vanaf de Westervesting en linksaf vanaf de Noordervesting naar Groenland en Nieuwvaartje Groenland en Nieuwvaartje, Edam Sinds jaar en dag worden het Groenland en Nieuwvaartje het "boerenbuurtje" genoemd. De naam kan ook afgeleid zijn van de familie de Boer, deze naam 10
kwam al in de 17e eeuw voor aan het grachtje. Alle elf, voornamelijk Stolpboerderijen, zijn nu buiten bedrijf en worden bewoond door particulieren. rechtsaf Achterhaven linksaf Breestraat Dam over (zonder fiets!) naar Damplein Damplein 1, Edam OPEN Voormalig raadhuis. Hier is het VVV Edam centraal informatiepunt. Een boekje met de bezienswaardigheden van Edam is gratis te verkrijgen tijdens Open Monumentendag en het programma voor de zondag. via Spui linksaf Spuistraat en brug over Edammerpad tot in Volendam volgen rechtsaf Julianaweg Kathammerzeedijk linksaf Hoogedijk naar Katwoude Bij stoplichten linksaf Jaagweg naar Monnickendam linksaf bij stoplichten naar jachthaven Noordeinde (entree beschermd stadsgezicht Monnickendam) Noordeinde 5, Monnickendam OPEN Dit voormalige herenhuis, in rococo- of Lodewijk XV-stijl, werd in 1746 (zie jaartal in Romeinse cijfers boven de deur) in opdracht van Albert Timmerman gebouwd. Albert Timmerman was een koopman en regent uit Monnickendam. In 1814 kwam het pand in handen van de gemeente Monnickendam die het als raadhuis in gebruik nam. Rond die tijd is als blikvanger het 17 e eeuwse beeld van een monnik, afkomstig van het oude stadhuis, bovenop de geveltop geplaatst. Bijzonderheden zijn er in dit pand volop: de grote achterzaal (nu trouwzaal) is bekleed met goudleerbehangsel, de eikenhouten voordeur met in het houtsnijwerk het hoofd van Minerva en de trapleuningen in de vorm van twee slangen. Middendam VVV, Zuideinde 2 11
Einde regionale fietsroute *Route Hobrede Oosthuizen Beets Schardam Etersheim Warder Edam linksaf fietspad Hobrederdijk Hobrede volgen naar Oosthuizen Westeinde Westeinde 7, Oosthuizen Kaaspakhuis uit de 18 e eeuw. Westeinde 3, Oosthuizen Houten huis, oorspronkelijk een boerderij, uit de 18 e eeuw. Raadhuisstraat Kerk Raadhuisstraat 61, Oosthuizen OPEN Hervormde Kerk. Laatgotische kruiskerk met vijfzijdig gesloten koor en een open achtzijdig torentje op de kruising, 1511-1518. Raadhuisstraat 55, Oosthuizen Houten huis uit de 18 e eeuw met aan de straat een puntgevel met fronton boven een bakstenen pui. Raadhuisstraat 42, Oosthuizen Bakstenen huis met schilddak uit tweede helft 18 e eeuw. Ingang met bovenlicht tussen pilasters in het midden van de voorgevel. Daarboven een dakkapel met gesneden vleugelstukken en een gebogen bekroning. Raadhuisstraat 29, Oosthuizen Bakstenen huis met schilddak uit tweede helft 18 e eeuw. Gesneden Lodewijk XVdeur en snijraam tussen geblokte pilasters in het midden van de voorgevel. Daarboven een dakkapel met rijk gesneden vleugelstukken en bekroning. linksaf voor de provinciale weg fietsroute naar Beets volgen linksaf bij de brandweergarage het fietspad naar Beets langs de Beemsterringvaart ***Keuze mogelijkheid bezoek kerk Beets 12
na brug linksaf Beets Kerk Beets 51 OPEN Hervormde Kerk. Eenbeukige kruiskerk met toren uit de 15 e eeuw. ***Vervolg route zonder bezoek kerk Beets na brug rechtsaf Beets Beets 15 Stolphoeve met houten wanden op bakstenen plint uit de 18 e geveltop links boven de voorgevel. Vensters met roedenverdeling. eeuw. Houten rechtsaf bij provinciale weg en brug over na brug direct linksaf provinciale weg oversteken Westerkoogdijk ***Keuze mogelijkheid route Schardam linksaf Schardam Schardam 21 Complex van twee sluizen, waarvan de zuidelijke in 1592 gereed kwam en drie stenen heeft, één met Anno, één met 1783 en één met inscriptie. De noordelijke sluis bevat twee cartouches, de een met het wapen van het Hoogheemraadschap de Uitwaterende Sluizen, de ander met vermelding van de dijkgraaf. Naastgelegen woonhuis, een geheel uitmakend met het complex van de beide sluizen te Schardam. Aan de overzijde een grensafbakening met Hoorn. Een hardstenen banpaal met opschrift 1761 en bekroond door de Eenhoorn met het wapen van Hoorn. Kerk Schardam 27 NIET OPEN Hervormde Kerk. Klein eenschepig gebouw met vijfzijdige sluiting, waarschijnlijk daterend uit 1662. Klokkentorentje boven het westelijk wolfeind van de kap. Hierin een oud uurwerk en een klok gegoten door G. de Wou, 1497. Nu is de kerk in gebruik als woonhuis. Schardam 32 Beemster- of Hornsluis. In 1735 voltooid en loost het polderwater uit de Schermer en de Beemster. Een cartouche met het door lofwerk omgeven wapen van de Beemster en onderschrift 1735 (kopie) en een cartouche met wapens en namen van dijkgraaf, (hoog) heemraden en secretaris van de Beemster. 13
***Vervolg route zonder Schardam rechtsaf IJsselmeerdijk naar Etersheim rechtsaf Etersheim rechtsaf IJsselmeerdijk naar Etersheim Schooltje van Dik Trom Etersheim 8 NIET OPEN C. Joh. Kieviet schreef zijn eerste Dik Trom boek rond 1900 in de Openbare Lagere School in Etersheim. Uit het leven van Dik Trom werd het beroemdste kinderboek van de vorige eeuw. Na de restauratie van het schooltje met onderwijzerswoning wordt er in 2013 het Dik Trom museum in gevestigd. linksaf Etersheimerbraakweg Molenmuseum en bezoekerscentrum De Breek Etersheimerbraakweg 5 OPEN Bezoekerscentrum De Breek is centraal informatiepunt. Poldermolen met molenerf van de polder Etersheimerbraak. De Etersheimerbraak was een binnen de Westfriese Omringdijk gelegen meertje dat door een dijkdoorbraak ooit moet zijn ontstaan. Rond 1632 is de plas drooggelegd en sindsdien werd de zo ontstane polder door een windmolen op peil gehouden. De molen verzorgt de onderbemaling van de Etersheimbraakpolder terug fietsen naar de IJsselmeerdijk en rechtsaf richting Warder IJsselmeerdijk 4 Op de dijk naar Warder een grenspaal in de vorm van een obelisk uit 1777. IJsselmeerdijk naar Edam Zeevangszeedijk Oorgat Fort Edam Oorgat 10 OPEN Fort van de Stelling van Amsterdam. rechtsaf Klundert linksaf Noordervesting Vesting rond Edam (deze is helemaal rond te fietsen) 14
De eerste verwijzing naar een versterkte stad is te vinden in het handvest dat graaf Willim V (1349-1389) de plaats in 1357 schonk. Vesten moet uitgelegd worden als aarden wal. Tussen 1513 en 1526 werden dit stenen verdedigingswerken, een fortificatie met poorten en grachten. links vanaf de vesting de Grote Kerk Grote Kerk Grote Kerkstraat 59 OPEN Waarschijnlijk stond er al rond 1200 een kerkje of kapel. Wat we zeker weten is dat de kerk al voor 1366 bestond en dezelfde grootte had. In 1413 krijgt de stad Edam het voorrecht van Willem VI, dat een iemand die poorter wordt, duizend stenen of geld daarvoor moet betalen. De Grote Kerk is een erkende rustplaats voor fietsers en bij mooi weer zal er met OMD buiten gerecreëerd kunnen worden. Aan de oost- en noordkant van de kerk ligt een prachtige onderhouden begraafplaats. *** Vervolg route naar centraal informatiepunt VVV Edam Volendam Monnickendam linksaf vanaf de Noordervesting naar Groenland en Nieuwvaartje Deze route werd mede mogelijk gemaakt door de VVV Edam, gemeente Purmerend, gemeente Waterland en gemeente Zeevang. Copyright: Gemeente Purmerend 2012 15