Congresgangers, Welkom op het voorjaarscongres 2010 van de NVvP, Hollandse Nieuwe Kennis vergaren is tijdrovend. Terwijl het aanbod en de beschikbaarheid van informatie nog nooit zo groot geweest is. We worden erdoor overspoeld. Om deze zee van gegevens te verwerken, wordt het vaak ook nog eens verpakt door licht verteerbare en vaak minder relevante informatie. We noemen dit infotainment een samentrekking van de woorden informatie en entertainment. We raken er als het ware steeds meer aan gewend om een haring te eten omvat door een zacht kadetje. Wel lekker... maar het gaat eigenlijk om de haring! De parodontologie streeft naar een behandelwijze op basis van wetenschappelijke onderbouwing. Zij verlegt haar koers aan de hand van boeien en bakens, die zijn uitgezet op basis van grondig en systematisch onderzoek. Goed onderzoek is zeldzaam. Vanwege de dalende haringstand, wordt de nieuwe haring steeds later in het jaar gegeten. De wetenschappelijke oogst van Nederlandse bodem op het gebied van de parodontologie komt daarentegen reeds vroeg in het voorjaar van 2010 binnen. Wij nodigen iedereen van het tandheelkundige team van harte uit om hun tanden te zetten in de onversneden kost van recente promovendi en wetenschappers, die u op de hoogte zullen stellen van de jongste wetenschappelijke ontwikkelingen. Met vriendelijke groeten namens het NVvP bestuur, Erik Meijer, voorzitter NVvP Paul Sipos, congrescoördinator 1
Programma Hollandse Nieuwe 23 april Figi-Zeist Moderator: Frank Abbas 08.30 09.00 uur 09.00 uur Registratie Opening 13.45 14.30 uur Bram-Pieter Vriens: Tissue engineering 09.15 10.00 uur Vincent Zijnge: Biofilm 14.30 15.15 uur Melle Vroom: Implantaatoppervlak 10.00 10.45 uur 10.45 11.30 uur Gaudy Torres de Heens: Tweelingstudie Koffie 15.15 15.45 uur 15.45 16.30 uur Thee Schelte Fokkema: Evidence based Mondzorgkunde 11.30 12.15 uur Dick Barendregt: De pocketsonde 16.30 17.00 uur Forumdiscussie 12.15 12.30 uur Uitreiking Onderzoeksprijs 12.30 13.45 uur Lunch 2 3
Sprekers Vincent Zijnge Gaudy Torres de Heens Biofilm Sinds de jaren 70 is bekend dat in de mond bacteriën georganiseerde structuren vormen, genaamd biofilms. De locatie van de meest bekende pathogenen hierin was echter lange tijd onbekend. Dit onderzoek laat zien dat de biofilm gelaagd is, met een specifieke plaats voor de verschillende soorten. Daarnaast zijn er bacteriën die een biofilm opbouwen en soorten die de biofilm koloniseren. Visualisatie van de biofilm architectuur verschaft inzicht in de gastheer-pathogeen relatie en verklaart waarom soorten verschillend reageren op initiële parodontale therapie. Vincent Zijnge heeft twee opleidingen succesvol doorlopen. Eerst heeft hij zich ontwikkeld in Groningen als bioloog (2000) met als afstudeerrichting microbiële ecologie en biotechnologie. Daarna heeft hij in 2007 de opleiding Tandheelkunde afgerond aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Hij heeft een aanstelling als onderzoeker bij de sectie conserverende tandheelkunde en parodontologie (RUG). Vincent heeft een aantal artikelen geschreven met betrekking tot orale biofilms. Momenteel werkt hij als postdoc aan het Institute for Odontology van de Universiteit van Umeå in Zweden. Tweeling onderzoek Sommige individuen blijken vatbaarder te zijn voor parodontitis dan anderen. Deze verhoogde vatbaarheid wordt grotendeels veroorzaakt door de immunologische ontstekingsreactie van de gastheer op de bacteriële tandplaque. Bij personen die vatbaar zijn voor parodontitis gaat de ontstekingsreactie gepaard met excessieve productie van destructieve enzymen en ontstekingsmediatoren, die resulteren in parodontale afbraak. Hoewel bacteriën de ontstekingsreactie in de weefsels initiëren, blijken genetische en life style factoren, zoals roken, de ontstekingsreactie te beïnvloeden, waardoor deze bepalend zijn voor de ernst en progressie van parodontitis. Evaluatie van de interactie tussen genetische factoren en bacteriën aan de andere kant, zijn van groot belang om een beter begrip te krijgen van de etiologie van chronische ziekten zoals parodontitis. Bij het onderzoek naar de genetische achtergrond van multifactoriële aandoeningen vormen tweelingenonderzoek een belangrijke bron van informatie. Mw. Gaudy Torres de Heens studeerde in 1999 af als tandarts aan de Universidad Central de Venezuela. In Caracas, heeft ze als algemene tandarts gewerkt en kort daarna is ze samen met haar echtgenoot naar Nederland verhuisd. Al vanaf de eerste jaren van haar opleiding Tandheelkunde in Venezuela heeft ze speciale interesse vertoond in het vakgebied Parodontologie. Haar allereerste patiënt tijdens haar opleiding als student (uit haar vriendenkring) leidde aan een ernstige chronische vorm van parodontitis, toen bekend als ernstige juveniele parodontitis. Het was confronterend om zo n hulpeloze parodontale toestand te constateren bij een opmerkelijk jonge patiënt die daarnaast een goede mondhygiëne had. Sindsdien werd het onderwerp, vatbaarheid voor parodontitis, een buitengewoon interessante onderwerp voor Gaudy. Aan het ACTA heeft ze onderzoek gedaan naar vatbaarheid voor parodontologie. Onder begeleiding van Prof dr Ubele van der Velden en Prof dr Bruno Loos heeft ze de parodontale toestand van eeneiige en twee-eiige tweelingen bestudeerd om de bijdrage van genetische factoren en omgevings factoren te bepalen. 4 5
Dick Barendregt Bram Pieter Vriens De pocketsonde; een eenvoudig instrument om de mondgezondheid in Nederland te bevorderen. Tandvleesontstekingen zijn waarschijnlijk de meest onderschatte problemen in de tandheelkundige zorg. Een vergevorderde parodontitis kan tenslotte leiden tot het verlies van gebitselementen. Om dit te voorkomen is het van belang deze ontstekingen vroegtijdig op te sporen. Ook voor het bepalen van de goede diagnose en daarmee adequate behandeling is de correcte meting met de pocketsonde een voorwaarde voor het bereiken van mondgezondheid. Daarvoor is een pocketsonde een onmisbaar instrument in de handen van de tandheelkundige professional. Onderzoek de afgelopen jaren richtte zich op het vaststellen van de nauwkeurigheid en betrouwbaarheid van metingen met een pocketsonde. Vele aspecten spelen een rol. Naast de sonde zelf zijn het ook de onderzoekers die invloed hebben op de gemeten waarde. Met de juiste kennis moet, bij dagelijks gebruik van de pocketsonde, vroegdiagnostiek van parodontale problemen worden gestimuleerd en daarmee bevordering van de mondgezondheid van de Nederlandse bevolking worden nagestreefd. Dick Barendregt studeerde in 1988 af als tandarts aan de Rijksuniversiteit van Groningen. Hij is daarna ondermeer werkzaam geweest als tandarts bij de Koninklijke Marine en heeft gedurende 3 jaar in diverse algemene praktijken waargenomen. In 1991 startte hij met zijn Post Academische opleiding in de parodontologie aan het ACTA. Deze opleiding rondde hij in 1994 af. Vervolgens startte hij als tandarts-parodontoloog (NVvP) in de Kliniek voor Parodontologie Amsterdam en de Praktijk voor Parodontologie Utrecht. In 1996 werd door hem de Kliniek voor Parodontologie Rotterdam opgericht. Daar houdt hij zich naast de parodontologie bezig met de implantologie als Implantoloog (NVOI). De laatste 10 jaar is in dat kader de nadruk komen te liggen op patiënten behandeling in een interdisciplinair teamverband met collega tandartsen zoals orthodontisten, endodontologen, prothetisten, kaakchirurgen en tandtechnici. Dick Barendregt is verder verbonden aan de afdeling parodontologie van het ACTA. Daarnaast is hij betrokken bij verschillende postacademische cursussen. Tissue engineering De ideale tissue engineered gingiva moet voldoen aan dezelfde karakteristieken als lichaamseigen gingiva. De ontwikkeling van deze autograft moet de klassieke autograft vervangen. Deze worden o.a. gebruikt bij indicaties als recessie bedekkingen, grotere split graft technieken en regeneratietechnieken rondom implantaten. Dit zou betekenen dat er wondsluiting kan plaatsvinden zonder een tweede wond te creëren, minder kans op het krijgen van complicaties en minder belasting voor de patiënt. Allemaal factoren die een invloed hebben op de primaire wondgenezing. Het doel van deze studie was om een autoloog full-thickness gingiva construct te maken dat in de kliniek gebruikt kan worden. Dit construct is vergeleken met een huidsubstituut dat volgens dezelfde manier gekweekt werd voor de behandeling van open beenwonden. Een gingiva - biopt van 3mm doorsnede van de patiënt zelf is nodig om het in het laboratorium op te kweken. Het biopt kan 20x vergroot worden tot een stuk van 1 bij 2 cm. De resultaten zijn veelbelovend en betekenen een grote stap voorwaarts op het gebied van klinische toepassingen in de orale tissue engineering. Bram-Pieter Vriens is werkzaam als implantoloog i.o. in verschillende praktijken in Amsterdam en Rotterdam. De masteropleiding implantologie volgt hij aan het Academisch Centrum voor Tandheelkunde Amsterdam (ACTA). Als specialist in muco-gingivale chirurgie is hij daarnaast als clinicus onderzoeker bezig met onderzoek naar de regeneratie technieken van zachte weefsels in de mond. Als eerste ter wereld is de VUmc onderzoeksgroep erin geslaagd patiënt eigen tandvlees te kweken in het laboratorium. De eerste onderzoeksresultaten zijn zeer succesvol. Op dit moment wordt in samenwerking met het laboratorium Experimentele Dermatologie aan het VUmc, ACTA en Kaakchirurgie VUmc vervolg onderzoek opgezet. 6 7
Melle Vroom Implantaatoppervlak Verschillende studies hebben laten zien dat een zekere mate van ruwheid van een implantaatoppervlak kan leiden tot een gunstige bot-implantaat contact ratio. Dit heeft geleid tot een wijdverbreid gebruik van geruwde implantaten. Vrijwel alle onderzoeken hebben echter een korte follow-up. Er is weinig bekend over hoe geruwde implantaatoppervlakken zich gedragen op de lange termijn, in vergelijking tot mechanisch gepolijste oppervlakken. Het door Melle uitgevoerde onderzoek strekt zich uit over een periode van twaalf jaar. Hierbij is gekeken naar de verschillen met betrekking tot de lange termijn effecten op de peri-implantaire weefsels door een gematigd ruw titanium oppervlak in vergelijking tot een relatief glad oppervlak. Melle Vroom studeerde in 1994 af als tandarts aan het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA). Na enkele waarnemingen in de algemene praktijk werd in 1995 gestart met de opleiding Master of Science parodontologie welke in 1998 werd afgerond. Sinds 1998 is hij werkzaam in de Parodontologie Praktijk Friesland. In 1999 werd hij erkend als tandarts-parodontoloog (NVvP) en sinds 2007 als tandartsimplantoloog (NVOI). In de periode 2003 2007 is hij secretaris geweest van de NVvP. 8