Afdeling verloskunde/gynaecologie Borstvoedingsboekje van.
Tien vuistregels voor het welslagen van de borstvoeding De afdeling verloskunde en de kinderafdeling van het Lievensberg ziekenhuis hebben het WHO/UNICEF- certificaat Zorg voor Borstvoeding behaald en werken volgens de 10 vuistregels voor het welslagen van de borstvoeding. Het Lievensberg ziekenhuis dient zorg te dragen: 1. Dat zij een borstvoedingsbeleid op papier hebben, dat standaard bekend wordt gemaakt aan alle betrokken medewerkers. 2. Dat alle betrokken medewerkers de vaardigheden aanleren, die noodzakelijk zijn voor het uitvoeren van dat beleid. 3. Dat alle zwangere vrouwen worden voorgelicht over de voordelen en de praktijk van borstvoeding geven. 4. Dat moeders binnen een uur na de geboorte van hun kind worden geholpen met borstvoeding geven. 5. Dat aan vrouwen wordt uitgelegd hoe ze hun baby moeten aanleggen en hoe zij de melkproductie in stand kunnen houden, zelfs als de baby van de moeder moet worden gescheiden. 6. Dat pasgeborenen geen andere voeding dan borstvoeding krijgen, noch extra vocht, tenzij op medische indicatie. 7. Dat moeder en kind dag en nacht bij elkaar op een kamer mogen blijven. 8. Dat borstvoeding op verzoek wordt nagestreefd. 9. Dat aan pasgeborenen die borstvoeding krijgen geen speen of fopspeen wordt gegeven. 10. Dat zij contacten onderhouden met andere instellingen en disciplines over de begeleiding van borstvoeding en dat zij de ouders verwijzen naar borstvoedingorganisaties. 1
Naam kind: Borstvoeding- en Zuigelingenrapportage Geboortedatum: Geboorte-uur: Geboortegewicht: Bijzonderheden: Naam moeder: Konakion toegediend: Ja Nee Glucose prikken: Ja Nee Datum: Tijd: Waarde: Datum: Tijd: Waarde: Datum: Tijd: Waarde: 2
Inleiding Van harte gefeliciteerd met de geboorte van uw kindje. U hebt de keuze gemaakt om borstvoeding te gaan geven. Dit boekje bevat informatie, adviezen en richtlijnen over borstvoeding. Dit boekje dient tevens om de observaties met betrekking tot de borstvoeding en de met u gemaakte afspraken te noteren. Wanneer uw baby op de kinderafdeling verblijft, is het de bedoeling dat u dit boekje steeds meeneemt. De verpleegkundige kan dan de gemaakte afspraken zien en observaties noteren. Voor degene die de nazorg thuis doet, is het prettig om te kunnen zien hoe de borstvoeding in het ziekenhuis is verlopen. Hoofdstuk 1. De eerste borstvoeding 1. Huid huidcontact en de eerste borstvoeding Na de geboorte is het belangrijk om ongestoord kennis te maken met uw baby door bloot huid huidcontact tot en met het eerste aanleggen, dat ongeveer binnen een uur na de geboorte zal plaatsvinden. Door uw baby aan de borst te laten drinken komen er twee hormonen vrij: - Prolactine; zorgt voor het op gang komen van de melkproductie. - Oxytocine; zorgt voor het toeschieten van de melk (toeschietreflex). Dit kan een tintelend gevoel geven in uw borst. Tevens zorgt dit hormoon ervoor dat de baarmoeder samentrekt, wat ook voelbaar en soms zelfs pijnlijk is tijdens het voeden van de baby. Zonodig kunt u hiervoor een Paracetamol tablet innemen. Wanneer borstvoeding om wat voor reden dan ook niet mogelijk is, dan is huid op huid contact ook een goede start. 3
2. Colostrum De eerste voeding die uw baby na de geboorte krijgt, heet colostrum. De voeding is wat dikker en geler van kleur dan de latere borstvoeding. De voeding bevat extra eiwitten, vitaminen en mineralen. Zij werkt licht laxerend en is licht verteerbaar. De voeding bevat verder veel antistoffen die uw baby beschermen tegen infectieziekten. 3. Verzorging van de borsten Hygiëne speelt een belangrijke rol bij het geven van borstvoeding, zowel voor u als voor uw baby. Was vóór het voeden uw handen en éénmaal daags uw borsten (tepels) zonder zeep! Verschoon regelmatig uw beha, en zorg dat deze niet knelt. Draag, indien nodig, zoogkompressen die u regelmatig verwisselt. Na de voeding wrijft u een druppeltje moedermelk over uw tepels. De tepels daarna aan de lucht laten drogen. Vermijd het gebruik van zalfjes en olie. In geval van spruw (een schimmelinfectie bij u en/of uw baby) nooit moedermelk over de tepel smeren. Bij deze infectie moeten zowel u als uw baby behandeld worden met medicatie. 4. Adviezen bij het aanleggen van uw baby aan de borst - Voed de baby in een rustige, vertrouwde omgeving. - Neem een prettige, ontspannen houding aan (liggend, zittend). - Uw baby ligt op zijn zij, oor, schouder en heup op één lijn. Het lijfje ligt naar u toegedraaid. - Het mondje van uw baby ligt ter hoogte van uw tepel. - De tepel wijst richting bovenlip. 4
- U ondersteunt, zo nodig, uw borst door uw vingers onder de borst te leggen en uw duim op de borst (C-greep). - Laat uw baby zelf de tepel zoeken door middel van de zoekreflex. - De tepel wijst richting het bovenlipje ( snorhoogte ), uw baby moet dan als het ware naar boven happen. De tong komt dan mooi onder de tepel te liggen en de kin komt tegen de borst. Het neusje is dan ook vrij. Is dit niet zo draai uw baby dan met de heupjes dichter naar u toe. Het is beter om de borst niet in te drukken met de vingers. - Wanneer uw baby een grote wijde hap neemt, kunt u hem zachtjes naar u toebewegen met uw hand op de bovenrug, zonder hem te duwen. - Het eerste aanzuigen kan wat pijnlijk zijn door de rekking van uw tepel, maar deze pijn verdwijnt na ongeveer vijf tot zeven dagen. Tijdens het drinken moet de pijn verdwijnen anders moet u uw baby van de borst halen en hem opnieuw aanleggen. 5. Uw baby ligt goed aan de borst wanneer: - Zijn onderlipje naar buiten is gekruld. - Zijn kinnetje tegen uw borst ligt. - Zijn tong onder de tepel ligt. - Zijn wangetjes mooi bol blijven. - Zijn neusje vrij ligt. - Het zuig- en slikritme veranderen nadat de melk is toegeschoten. De baby zuigt eerst snel om de toeschietreflex op te wekken en gaat langzamer zuigen wanneer de melk toeschiet. - U geen pijn heeft tijdens het voeden. - Zijn mondje wijd open blijft zonder dat uw tepel heen en weer wordt gezogen. 5
6. Hoe lang en hoe vaak mag uw baby aan de borst Uw baby mag in principe zo lang drinken als hij zelf wil. Meestal is hij de eerste dagen na 10-15 minuten verzadigd. U wisselt van borst zodra uw baby de tepel zelf loslaat of wanneer het drinken overgaat in sabbelen. Zo voorkomt u tepelkloven. Voor een optimale melkstimulatie worden beide borsten aangeboden. Begin een voeding met de borst die u het laatste heeft gegeven. Uw baby drinkt de eerste dagen ongeveer 7 á 10 keer per dag aan de borst. Wanneer de voeding op gang is, is het verstandig om de borst goed leeg te laten drinken voordat u de andere borst aanbiedt. Dit om te voorkomen dat uw baby alleen de voormelk binnenkrijgt. Het is belangrijk dat uw baby ook de vettere achtermelk drinkt. 7. De baby van de borst afhalen U kunt de baby het beste van uw borst halen door uw pink in een mondhoek van uw baby te duwen. Zo wordt het vacuüm verbroken. Uw baby zal dan gemakkelijk en pijnloos uw borst loslaten. Hoofdstuk 2: De eerste dagen na de bevalling 1. Rooming - in Lichamelijk contact tussen u en uw baby is stimulerend voor de borstvoeding en voor de moeder kindbinding. Bij rooming in is het de bedoeling dat uw baby dag en nacht bij u op de kamer staat. Door rooming in leert u de voedingssignalen van uw baby herkennen. Aan voeden op vraag (het vraag aanbodprincipe) kunt u dan gemakkelijk voldoen. Op de afdeling verloskunde is het altijd mogelijk om uw baby bij u op de kamer te hebben. Alleen wanneer het om medische redenen noodzakelijk geacht wordt, worden moeder en kind gescheiden. 6
2. Stuwing van uw borsten Enkele dagen na de bevalling kunt u last krijgen van stuwing. De borsten kunnen dan gespannen, soms pijnlijk aanvoelen. Stuwing is een teken dat de borstvoeding op gang komt. Door vaak te voeden zult u minder last hebben van stuwing. Door uw baby één borst goed leeg te laten drinken en daarna pas de ander kant aan te bieden vermindert de kans op stuwing. De melkproductie zal zo ook eerder op gang komen. Bij stuwing kunt u eventueel eerst de gespannen tepelhof leeg masseren, zodat uw baby de borst beter kan pakken. Leg uw baby vaker aan tijdens de stuwingsdagen. Om de pijn te verzachten kunt u na het voeden ongeveer tien minuten een koude pakking op de borst leggen. Ongeveer een half uur voor de voeding een warme doek op de borst leggen, de melk zal dan eerder toeschieten. Onder de douche kunt u harde plekjes wegmasseren. Draag een beha die goed past, maar niet knelt. 3. Met welke borst geeft u eerst voeding Wanneer de borstvoeding nog op gang moet komen, kunt u het beste twee borsten per voeding geven. U begint steeds met de laatst gegeven borst en laat uw baby drinken tot hij zelf loslaat of gaat sabbelen. Hebt u erg veel voeding dan kunt u kiezen voor het geven van één borst per voeding, zodat uw baby de borst leegdrinkt en de calorierijke, iets vettere achtermelk binnenkrijgt, die tegelijkertijd zorgt voor meer verzadiging. Uw andere borst geeft u, indien uw baby daar nog behoefte aan heeft. 4. Tepel speenverwarring Drinken uit de borst vereist een andere "techniek" dan drinken uit de fles. Baby's die vóór de vierde week worden gevoed met een flesje kunnen hierdoor in verwarring raken. Het gevolg kan zijn dat de borst minder goed geaccepteerd wordt en soms zelfs geweigerd. Ook het gebruik van een fopspeen of een tepelhoedje kan dit probleem veroorzaken. Indien bijvoeding in de eerste dagen medisch gezien noodzakelijk is, kan dit beter worden gegeven met behulp van fingerfeeding of cupfeeding. 7
Dit gebeurt in overleg met uw verloskundige, uw kraamverzorgende of de verpleegkundige in het ziekenhuis. Op de afdeling verloskunde/gynaecologie en kinderafdeling van het Lievensberg ziekenhuis wordt bijvoeding door middel van fingerfeeding gegeven. 5. De ontlasting van uw baby De eerste dagen na de geboorte is de ontlasting zwart, de zogenaamde meconiumontlasting. Enkele dagen na de geboorte zal het meconium langzaam van kleur veranderen: de zogenaamde overgangsontlasting. Uiteindelijk zal de ontlasting dun en zacht zijn, de zogenaamde "spuitluiers", en meestal mosterdgeel van kleur. Wanneer de borstvoeding goed op gang is, zal de baby zes tot acht keer per dag flinke plasluiers hebben. Het aantal ontlastingluiers kan wisselen van twee tot meer dan zes per dag. Hoofdstuk 3: Verschillende houdingen bij het voeden van uw baby 1. Uw baby liggend voeden Deze houding is vooral prettig na de bevalling en tijdens de nacht- en ochtendvoedingen. Uw baby dient helemaal op zijn zij te liggen, naar u toegedraaid. Oor, schouder en heup van uw baby moeten op één lijn liggen, met zijn gezichtje naar u gekeerd. Zijn mondje ligt ter hoogte van uw tepel. Wanneer uw baby een grote hapbeweging maakt, kunt u hem rustig naar de borst toe bewegen zonder hem te duwen. 8
2. Uw baby zittend voeden - Madonnahouding Neem een ontspannen houding aan, met voldoende steun, om uw baby zo goed mogelijk te kunnen voeden. Gebruik hiervoor kussens. Het hoofdje van de baby rust op uw elleboogholte. Uw onderarm steunt het ruggetje van uw baby, terwijl u met uw hand de billetjes of een bovenbeentje vasthoudt. Zie verdere adviezen onder "De baby liggend voeden". - Bakerhouding Deze houding is vooral prettig wanneer er sprake is van zware borsten, stuwing of veel melk. Eveneens is deze houding aan te raden bij een kleine baby, gevoelige tepels, verstopt melkkanaaltje en na een keizersnede. U legt uw baby op een kussen naast u, met zijn hoofdje op uw schoot. Zijn lijfje en beentjes liggen onder uw arm, terwijl u uw hand onder zijn hoofdje legt. Uw baby kan in deze houding op zijn rug of op zijn zij tegen u aanliggen. 9
Wellicht zijn er nog andere houdingen die voldoen. In ieder geval is het belangrijk dat uw baby op de juiste hoogte ligt, met oor, schouder en heup op één lijn en zijn mondje tegenover uw tepel. Hoofdstuk 4: Uw eigen voeding 1. Algemeen advies Over het algemeen kunt u als u borstvoeding geeft, normaal eten wat u gewend bent. Aangeraden wordt om naast de drie hoofdmaaltijden dagelijks enkele voedzame tussendoortjes te nemen, zoals fruit, yoghurt of een boterham. De meeste moeders hebben vooral behoefte aan extra drinken. Deze behoefte ontstaat doordat extra vocht aan het lichaam wordt onttrokken vanwege de borstvoeding. In de lactatieperiode ontstaat een ietwat verhoogde behoefte aan vitaminen en mineralen, vooral vitamine B6, foliumzuur en de mineralen ijzer en zink. Deze vitaminen en mineralen komen voor in vlees(waren), peulvruchten, volkoren graanproducten en bladgroenten. Met een gezonde, gevarieerde voeding wordt aan deze behoefte in voldoende mate tegemoet gekomen. Melk is een uitstekende bron van het mineraal calcium of kalk. Vervangers zijn: yoghurt, kaas en karnemelk. Gebruik echter niet meer dan een halve liter melkproducten per dag. Verder wordt 5-7½ 10
microgram vitamine D aanbevolen. Deze vitamine komt onvoldoende voor in de voeding en wordt alleen uit zonlicht door uw lichaam opgenomen. Het voedingsadvies per etmaal houdt in: - Zes tot zeven sneden bruin brood. - Vier tot vijf aardappelen (macaroni, rijst, peulvruchten). - Vier lepels groenten. - Twee porties fruit. - Twee à drie glazen melk. - Eén à twee plakken kaas. - 110 gram vlees, vis, kip, ei of vleeswaren. - 15 gram margarine + vijf gram halvarine per snee brood. - 5-7½ mcg vitamine D suppletie. 2. Voedselovergevoeligheid De meeste moeders die borstvoeding geven kunnen alles eten zonder dat hun baby daar last van heeft. Er zijn echter baby's die gevoelig reageren op bepaalde voedingsstoffen die de moeder gebruikt, bijvoorbeeld uien, koolsoorten of prikkelende voedingsmiddelen. De reacties kunnen zijn: overmatig huilen, darmkrampen of veel windjes laten. Om zekerheid te krijgen of deze reactie ontstaat door de voeding van de moeder, is het aan te bevelen om een voedingsboekje bij te houden. Na ongeveer 6 tot 24 uur zijn sporen van voedingsmiddelen terug te vinden in de borstvoeding. Gedurende minimaal twee weken wordt het verdachte product niet gebruikt, daarna wordt het nog een keer geprobeerd. Als de klachten weer terugkomen, is de gevoeligheid voor dat bepaalde product bewezen en moet dit product worden vermeden. 3. Middelen die de borstvoeding stimuleren Van oudsher zijn binnen verschillende culturen gewoonten ontwikkeld die het welzijn van de pas bevallen moeder en haar baby zouden bevorderen. Daartoe behoren ook de middelen die de borstvoeding zouden doen toenemen. Hoewel van de meeste van de middelen het effect niet is bewezen, kunnen de 11
middelen meestal ook geen kwaad. Wanneer u zich er goed bij voelt, geeft het u de ontspanning die voldoende is voor een positief effect op uw melkproductie. 4. Gebruik van medicijnen en genotmiddelen Matig gebruik van koffie, thee, cola en chocolade geeft meestal geen problemen met betrekking tot de borstvoeding. Een kleine hoeveelheid cafeïne komt in de borstvoeding terecht. In chocolade zit ook een op cafeïne lijkende stof. Bij een erg onrustige of wakkere baby kunnen de producten die wat minder cafeïne bevatten de genoemde verschijnselen verminderen. Beperkt gebruik van alcohol tijdens de periode waarin borstvoeding wordt gegeven, lijkt geen schadelijk effect te hebben op de baby. De alcohol komt echter wel in de moedermelk terecht. Bij regelmatig gebruik of bij grotere hoeveelheden, heeft de alcohol effect op de hersenontwikkeling en de groei van uw baby. Veiligheidshalve wordt daarom het gebruik van alcohol afgeraden. Drugsgebruik wordt ten sterkste afgeraden. Uw baby wordt hierdoor geconfronteerd met zeer schadelijke effecten op zijn groei en ontwikkeling. Roken (nicotine) heeft effect op de melkproductie van de moeder. De productie is lager naarmate u meer sigaretten rookt, ook wordt de toeschietreflex hierdoor negatief beïnvloed. Nicotine komt in de moedermelk terecht. Als u rookt kunt u dit beter niet direct vóór de voeding van uw baby doen en evenmin in het bijzijn van uw baby. 5. Vegetarische voeding Wanneer u vegetarisch eet, maar wel gebruik maakt van dierlijke producten, zoals melkproducten en / of eieren, geeft dit geen tekorten voor u of uw baby tijdens de periode waarin borstvoeding wordt gegeven. Indien uw voeding ook dierlijke eiwitten uitsluit, hebben u en uw baby meer kans op tekorten 12
aan bepaalde voedingsstoffen. In dit geval kunt u contact opnemen met een diëtist. Hoofdstuk 5: Tips voor het kolven Kolven van uw borsten kan om verschillende redenen noodzakelijk zijn. Bijvoorbeeld wanneer uw baby na de geboorte niet aan de borst mag of kan drinken. Of wanneer het aanleggen niet wil lukken. En natuurlijk wanneer u na een paar maanden uw werkzaamheden weer wilt hervatten. Hoe vaak u moet kolven hangt af van de reden om te kolven. Er zijn verschillende kolven in de handel, zowel hand- en elektrische kolven. De verpleegkundige, lactatiekundige of een medewerker van de gezondshop kan u hierover meer informatie geven. 1. Tips voor het kolven van uw borsten: - werk hygiënisch: handen wassen en schone materialen gebruiken; - zorg voor een rustige omgeving en een ontspannen houding, neem iets warms te drinken; - bevorder de toeschietreflex door uw tepels vóór het kolven te masseren of door warme doeken op uw borsten te leggen; - vaak kolven heeft meer zin dan lang kolven; - kolven moet u leren. Tijdig hiermee beginnen wordt aanbevolen; - kolven mag geen pijn veroorzaken; - de geschiktste tijd om te kolven is vroeg in de morgen. U hebt dan de meeste voeding; - ongeveer één tot anderhalf uur na de voeding kunt u kolven. U hebt dan weer voldoende melk voor de volgende voeding; - wanneer u met één borst voedt, kunt u de andere borst afkolven; 13
- wanneer u met een enkelzijdige kolf kolft, kunt u de borsten per keer om en om kolven. Als de melkstroom stopt, wisselt u van borst; - wanneer u met een dubbele kolf kolft, de eerste twee dagen beginnen met zeven minuten en daarna tien minuten. Als de voeding goed op gang gekomen is dan doorgaan tot de melkstroom stopt. 2. Kolven met de hand Kolven met de hand (methode van Marmet) is een eenvoudige en goedkope methode, het vergt meestal wel enige oefening. Deze methode is minder geschikt wanneer langdurig afgekolfd moet worden. Kolven met de hand kan op veel manieren. Eén van de mogelijkheden is de volgende: U laat de borst in uw hand rusten met de vingers eronder en de duim erop, ongeveer op de rand van de tepelhof. U duwt de borst naar de ribben toe; een zware borst kunt u eerst wat oplichten. Daarna knijpt u duim en vingers in een ritmische beweging samen, zodat de borst wordt leeg gedrukt. Het kan even duren voor de voeding begint te druppelen of te lopen. U verplaatst uw hand regelmatig rond de borst en pauzeert even als er niet veel melk meer komt. 14
3. Bewaren van moedermelk Thuis gelden andere regels om moedermelk te bewaren dan in een ziekenhuis. Als uw baby in een ziekenhuis verblijft, volgt u dan altijd de daar geldende regels op. Thuis geldt: - Werk hygiënisch en met schone materialen. - Bewaar de moedermelk bij voorkeur in kunststof bakjes, flessen of in plastic diepvrieszakjes. Vermeld de datum en de tijd erop. - Laat de moedermelk vóór het invriezen eerst afkoelen. Vries het daarna zo snel mogelijk in, in ieder geval binnen 24 uur. Aan koude melk mag geen warme melk worden toegevoegd. Dus eerst de melk af laten koelen voordat kleine porties worden samengevoegd. - Moedermelk verandert met de leeftijd van uw baby, daarom wordt aanbevolen de betreffende melk binnen twee maanden aan uw baby te geven. Hoe lang kan moedermelk bewaard blijven? Thuis In het ziekenhuis buiten de koelkast (op 6-10 uur Max. 4 uur kamertemperatuur) in de koelkast (bij 48 uur 48 uur 4 C) in het vriesvak van de 2 weken 2 weken koelkast in de diepvriezer 6 maanden 3 maanden 4. Ontdooien en opwarmen van moedermelk - moedermelk bij voorkeur in de koelkast of onder stromend water van koud naar warm ontdooien; - moedermelk die is ontdooid maar nog niet opgewarmd, is 24 uur houdbaar in de koelkast; - ontdooide moedermelk mag niet opnieuw worden ingevroren; - moedermelk in een flessenwarmer of au-bain-marie opwarmen; 15
- opgewarmde voeding moet na ongeveer een uur worden weggegooid, en mag niet meer opgewarmd worden; - moedermelk mag niet worden ontdooid of opgewarmd in de magnetron. Het is nog niet duidelijk welk effect dit heeft op de samenstelling van moedermelk. Hoofdstuk 6: Borstvoeding geven aan uw baby op de kinderafdeling Het is mogelijk dat uw baby op de kinderafdeling moet worden opgenomen. Dit kan om verschillende redenen gebeuren, bijvoorbeeld: - te vroeg geboren (prematuur); - matige, slechte start; - lage temperatuur; - lage glucose; - niet willen drinken. Beleid kinderarts - Op de kinderafdeling bepaalt de kinderarts hoe vaak en hoeveel voeding uw baby moet krijgen. - In principe kunt u altijd borstvoeding geven, maar de omstandigheden van uw baby kunnen vragen om een ander beleid. - In principe wordt de baby bij gevoed door middel van fingerfeeding of sondevoeding en bij grotere hoeveelheden per speen. - Als uw baby aan de borst mag/kan drinken wordt hij voor en na de voeding gewogen. - Mag/kan uw baby nog niet zelf aan de borst drinken dan kunt u de borstvoeding afkolven op de afdeling verloskunde/gynaecologie en / of kinderafdeling. - Per dag worden de afspraken bijgesteld. Samen met u proberen wij om het geven van borstvoeding zo goed mogelijk te laten verlopen. - Soms is het mogelijk om uw baby op de afdeling verloskunde/gynaecologie te voeden. Hierover bestaan 16
afspraken tussen de kinderafdeling en de afdeling verloskunde/gynaecologie. Borstvoeding afkolven - De afdeling verloskunde/gynaecologie spreekt met u af hoe vaak en hoe lang u moet kolven. - De afdeling verloskunde/gynaecologie geeft uitleg over het kolven. - De afgekolfde borstvoeding wordt bewaard op de kinderafdeling in flesjes met daarop: - de naam van uw baby - datum en tijdstip van het kolven. - U krijgt per dag schone kolfsets, deze dient u na gebruik onder de kraan te reinigen en in een katoenen luier te bewaren. Flesjes zijn disposable. De verpleegkundige haalt s avonds de sets op en de volgende dag krijgt u weer nieuwe. Hoofdstuk 7: Het ontslag Als alles goed gaat met u en uw kindje mag u na een paar dagen het ziekenhuis verlaten. De kraamverzorgster neemt de zorg verder over, en met behulp van het boekje kunt u laten zien hoe de borstvoeding verloopt. Het kan zo zijn dat u naar huis moet, maar dat uw kindje nog op de kinderafdeling moet blijven. Met de verpleegkundige van de kinderafdeling maakt u verdere afspraken op welke tijden u komt om borstvoeding te geven. Zijn er problemen met de borstvoeding of heeft u vragen, dan is er in het ziekenhuis een lactatiekundige werkzaam, die u graag te woord staat. De lactatiekundige is in principe iedere dinsdag en donderdag van 9.00 uur tot 15.00 uur aanwezig. Zij is te bereiken via de telefooncentrale van het Lievenberg ziekenhuis tel: 0164-278000, vragen naar toestel 1245. Of via de afdeling verloskunde tel: 0164-278599. 17
Datum: Rapportage borstvoeding Gewicht kind: Afspraken moeder Paraaf vpk 18
Aanlegschema Tijd Temp. Kruik Urine Def. Opmerkingen/ Reden bijvoeding 19
Datum: Rapportage borstvoeding Gewicht kind: Afspraken moeder Paraaf vpk 20
Aanlegschema Tijd Temp. Kruik Urine Def. Opmerkingen/ Reden bijvoeding 21
Datum: Rapportage borstvoeding Gewicht kind: Afspraken moeder Paraaf vpk 22
Aanlegschema Tijd Temp. Kruik Urine Def. Opmerkingen/ Reden bijvoeding 23
Datum: Rapportage borstvoeding Gewicht kind: Afspraken moeder Paraaf vpk 24
Aanlegschema Tijd Temp. Kruik Urine Def. Opmerkingen/ Reden bijvoeding 25
Datum: Rapportage borstvoeding Gewicht kind: Afspraken moeder Paraaf vpk 26
Aanlegschema Tijd Temp. Kruik Urine Def. Opmerkingen/ Reden bijvoeding 27
Datum: Rapportage borstvoeding Gewicht kind: Afspraken moeder Paraaf vpk 28
Aanlegschema Tijd Temp. Kruik Urine Def. Opmerkingen/ Reden bijvoeding 29
Datum: Rapportage borstvoeding Gewicht kind: Afspraken moeder Paraaf vpk 30
Aanlegschema Tijd Temp. Kruik Urine Def. Opmerkingen/ Reden bijvoeding 31
Lievensberg ziekenhuis afdeling verloskunde/gynaecologie Borstvoedingsoverdracht/checklist Ja Heeft de moeder ervaring met borstvoeding geven? Eventuele problemen Nee Rooming-in, uitleg gegeven Moeder herkent voedingssignalen Is de borstvoeding al op gang? Is de baby alert? Moet wakker gemaakt worden voor de voeding Wordt gevoed op verzoek Aanleggen van de baby Moeder heeft hulp nodig bij het aanleggen Moeder kan de baby zelfstandig aanleggen Zijn er hulpmiddelen nodig? De moeder herkent goed zuig/drinkgedrag Zijn er tepelproblemen? Uitleg tepelproblemen voorkomen Uitleg goed aanleggen Wisselende houdingen moeder/baby Na het voeden melk op de tepel en aan de lucht laten drogen Bijvoeding, nodig geweest? Reden Fingerfeeding Fopspeen Uitleg nadelen gebruik fopspeen Kolven Nodig geweest? Reden en hoe vaak? Ondersteunende moedergroepen en/of netwerken. Uitleg gegeven? Vragen en/of onduidelijkheden mbt dit boekje? Opmerkingen noteren op de volgende pagina Checklist ingevuld door: 32
Vragen en/of opmerkingen 33
Ondersteunende moedergroepen en/of netwerken Vereniging Borstvoeding Natuurlijk Als u een vraag heeft over borstvoeding, kunt u gebruik maken van de landelijke telefonische informatiedienst van de Vereniging Borstvoeding Natuurlijk: 0343-576626. Via dit nummer worden namen en telefoonnummers van contactpersonen doorgegeven die u vervolgens kunt bellen. Waar kunnen contactpersonen telefonisch bijvoorbeeld bij helpen? tepelproblemen zorgen over de hoeveelheid melk stuwing kolven borstvoeding en een baan voorlichtingsbijeenkomsten in uw regio. NB. Om te bellen hoeft u geen lid te zijn van de VBN! Er worden ook informatiebijeenkomsten georganiseerd door vrouwen die zelf hun kind(eren) borstvoeding hebben gegeven en binnen de vereniging een opleiding hebben gevolgd. Tijdens deze bijeenkomsten wordt praktische informatie verstrekt en er kunnen ervaringen worden uitgewisseld. Ook kunt u folders kopen, kolven huren of boeken lenen. De meeste contactpersonen zullen een kleine koffie- en theebijdrage vragen. Er zijn informatiebijeenkomsten in heel Nederland. Als u wilt weten of er een bij u in de buurt is, bel dan het landelijke telefoonnummer: 0343-576626 of www.vbn.borstvoeding.nl 34
Borstvoedingsorganisatie La Leche League Nederland Voor vragen, problemen en informatie over borstvoeding kunt u het landelijke telefoonnummer van borstvoedingsorganisatie La Leche League bellen: 0111-413189 of www.lll.borstvoeding.nl Iedere maand organiseren de leidsters van LLL informatiebijeenkomsten bij hen in de regio. Deze bijeenkomsten zijn voor aanstaande en voedende moeders met hun baby s en andere belangstellenden. Onderwerpen zijn bijvoorbeeld: het belang van borstvoeding voor moeder en baby de kraamtijd het voorkomen en oplossen van borstvoedingsproblemen als de baby ouder wordt. De leidster geeft informatie en er is gelegenheid ervaringen uit te wisselen. Over de meeste aspecten van borstvoeding heeft Borstvoedingsorganisatie LLL een brochure. LLL biedt ook een aantal hulpmiddelen bij borstvoeding aan en de meeste leidsters bemiddelen in de verhuur van een elektrische borstkolf. Kraamcentra Door de diverse kraamcentra worden regelmatig voorlichtingsavonden over borstvoeding georganiseerd: Thuiszorg West-Brabant: 0165-560200 www.twb.nl Kraamcentrum DAT: 0165-341334 www.kraamcentrumdat.nl Zinkraamzorg de Linde: 0164-680269 www.kraamzorgdelinde.nl Dé Provinciale Kraamzorg: 0113-224080 www.deprovincialekraamzorg.nl 35
Lactatiekundige specialistische begeleiding bij borstvoeding Meestal zult u weinig problemen ondervinden bij het geven van borstvoeding. Voor veel vragen over borstvoeding kunt u terecht bij de aangewezen zorginstanties en bij de vrijwilligsters van Borstvoedingsorganisatie La Leche League en Vereniging Borstvoeding Natuurlijk. Soms zijn er echter bijzondere omstandigheden of doen zich problemen voor waarbij specifieke kennis en ervaringen nodig zijn. Lactatiekundigen zijn hiervoor opgeleid en kunnen u adviseren en begeleiden bij probleemsituaties rondom borstvoeding. Er zijn kosten verbonden aan een consultatie. Enkele zorgverzekeraars vergoeden de kosten of een deel daarvan. Ook in het Lievensberg ziekenhuis is een lactatiekundige werkzaam. Voor adressen in uw regio kunt u contact opnemen met de Nederlandse Vereniging van Lactatiekundigen: 0900-522284 of www.nvl.borstvoeding.nl Bereikbaarheid lactatiekundige Lievensberg ziekenhuis U kunt de lactatiekundige bereiken: Door te bellen naar telefoonnummer: 0164-278000 en vragen naar toestel 1245. Bij afwezigheid van de lactatiekundige, kunt u bellen naar de afdeling verloskunde, telefoonnummer: 0164-278599. U kunt dan uw naam en telefoonnummer doorgeven en de lactatiekundige belt u dan terug. 36
Internet en boeken Op Internet kunt u ook veel informatie vinden over borstvoeding. Nuttige websites zijn: www.borstvoeding.nl www.geefjijookdeborst.nl www.voedingscentrum.nl www.borstvoeding.com Adressen verhuur/verkoop kolfapparaten Gezondshop Boerhaaveplein 9 4624 VT Bergen op Zoom 0164-254625 Stg. Thuiszorg West-Brabant Belder 2-4 4704 RK Roosendaal Tel; 0165-564058 www.thuiszorgwestbrabant.nl Kraamcentrum DAT Roemer Visscherlaan 15-17 4707 BX Roosendaal 0165-341334 www.kraamzorgdat.nl Medicura Zorgwinkel Antwerpsestraat 149 4611 AE Bergen op Zoom 0900-5336336 www.medicura.nl Vergoedingen Vergoedingen voor lactatiekundige hulp en/of kolfapparatuur is per verzekering anders. Men kan dit zelf navragen bij de zorgverzekeraar. juli 2011 37