Vergeetachtigheid of dementie Voor mensen met geheugenproblemen en hun naasten in Wassenaar
3 Vergeetachtigheid of dementie. Voor mensen met geheugenproblemen en hun naasten in Wassenaar. Deze gids is een hulpmiddel voor mensen met geheugenproblemen en hun naasten. De gids geeft globale informatie over dementie. Maar vooral bevat de gids informatie over ondersteuning, hulp en zorg die ingezet kan worden in de gemeente Wassenaar voor mensen met dementie en hun verzorgers. Inhoud Vergeetachtigheid of dementie? 4 Wat is dementie? 4 De ziekte van Alzheimer Vasculaire dementie Frontontemporale dementie Jonge mensen met dementie Lewy body dementie Meer varianten Verschillende fasen 6 Het niet pluis -gevoel 6 Kleine veranderingen Geheugensteunpunt Zelftest De diagnose 7 Als de klachten erger worden De huisarts Verder onderzoek Na de diagnose 8 Casemanager Hoe verder? 9 Wie doet wat in Wassenaar? 9 Ouderenadviseur/SeniorenAdviseur Wmo-loket, Infomaat Lokaal Loket Huishoudelijke hulp Verpleging en verzorging Mantelzorgondersteuning Vervangende Mantelzorg, de OppasService Alzheimer Café Maaltijden Personenalarm Seniorenvervoer Aanvullende diensten Zorgvoorzieningen in Wassenaar 12 Dagbesteding Dagverzorging Dagbehandeling Logeermogelijkheden (Respijtzorg) Wonen met begeleiding Meerzorg Kleinschalig wonen Indicatie 13 Wmo AWBZ Eigen bijdrage Juridische en financiële regelingen 15 BOPZ-verklaring Klachten en suggesties 15 Een klacht indienen Tips en adviezen Adressen 17 Colofon 30
4 5 Vergeetachtigheid of dementie? Wie ouder wordt, kan vergeetachtig worden. Dat hoeft niet erg te zijn: het hoort bij het ouder worden. De hersenen werken trager naarmate de leeftijd vordert. Soms is er iets anders aan de hand. Een depressie, vitaminegebrek of een infectieziekte kan er namelijk voor zorgen dat een mens dingen vergeet. Problemen met horen of zien kunnen leiden tot moeite hebben met het opslaan van informatie. En soms heeft vergeetachtigheid te maken met beginnende dementie. Vergeetachtigheid kan dus verschillende oorzaken hebben. Trek daarom niet te snel conclusies, maar praat er eens met anderen over en breng een bezoek aan de huisarts. Mevrouw Jansen maakt zich al langere tijd zorgen om haar man. Gisteren nog in de supermarkt kwamen we onze oude buurvrouw tegen. Ik vroeg naar haar nieuwe woning. Mijn man hield zich afzijdig. Even later vroeg hij: Wie was die mevrouw. Dat gebeurt de laatste maanden steeds meer. Hij kan ook zo afwezig en kribbig zijn. Wat zou er toch aan de hand zijn? Wat is dementie? Dementie komt in verschillende vormen voor. Op één punt hebben die verschillende vormen met elkaar te maken: dementie is altijd een combinatie van verschijnselen. Het meest kenmerkend aan dementie zijn de geheugenstoornissen die gaandeweg steeds ernstiger worden. Ook krijgen veel mensen met dementie toenemende moeite met het uitvoeren van handelingen, te maken met gedragsproblemen en veranderingen in karakter. De combinatie van verschijnselen verschilt per persoon en per vorm van dementie. De ziekte van Alzheimer De meest voorkomende vorm van dementie is de ziekte van Alzheimer. Het eerste opvallende symptoom hierbij is het geheugenverlies. Daarbij gaat het om meer dan de normale vergeetachtigheid. Iemand die lijdt aan dementie vergeet niet alleen dingen, maar vergeet ook dat hij iets vergeet. Geleidelijk aan gaan steeds meer vaardigheden verloren en lukt het niet meer om te lezen, te schrijven, informatie te bewaren. De normaalste handelingen worden moeilijk, bijvoorbeeld het smeren van een boterham. De oriëntatie in tijd (dag/ nachtritme) en plaats (de weg naar huis niet meer kunnen vinden) raken verstoord. Uiteindelijk is iemand die aan de ziekte van Alzheimer lijdt niet meer in staat om zelfstandig te functioneren. Vasculaire dementie Een tweede vorm van dementie is vasculaire dementie. Deze vorm van dementie ontstaat door problemen met de bloedvaten in de hersenen. Bij vasculaire dementie valt vooral op dat mensen lichamelijke problemen krijgen in combinatie met een verminderd geestelijk functioneren. Geheugen- en oriëntatiestoornissen treden minder snel op. Frontontemporale dementie Bij deze vorm van dementie zijn problemen met het gedrag, persoonlijkheid en spraak kenmerkend. Geheugenproblemen ontstaan vaak veel later. Het ziektebeeld kan ook al op jongere leeftijd voorkomen. Veranderingen in persoonlijkheid en gedrag zijn voor de directe omgeving van hen het moeilijkst om mee om te gaan. Mensen zijn vaak erg impulsief en stuurloos. De rem is er als het ware af. Jong mensen met dementie Dementie overkomt niet alleen ouderen. Wanneer dementie optreedt op jonge leeftijd wordt dit vaak niet onmiddellijk onderkend. Ook mensen jonger dan 65 jaar kunnen met deze ziekte te maken krijgen. Als het u treft dan heeft dit gevolgen voor u, maar ook voor uw naasten. Sinds 1994 biedt verpleeghuis Mariahoeve specifieke zorg aan jonge mensen met dementie. Dit zijn veelal mensen tussen de 40 en 70 jaar. Met al uw vragen en voor specialistische zorg kunt u dan ook bij verpleeghuis Mariahoeve terecht via telefoonnummer 070 754 66 66. U kunt bij verpleeghuis Mariahoeve rekenen op zorg die bij de situatie van jonge mensen met dementie past. Verpleeghuis Mariahoeve werkt samen met collega-instellingen, die zich inspannen voor mensen met dementie op jonge leeftijd. Lewy body dementie Bij een Lewy body dementie is het vaak moeilijk de diagnose snel te stellen. De klachten passen niet volledig bij de ziekte van Alzheimer of de ziekte van Parkinson. Kenmerkend is de schommeling in de achteruitgang. Er is sprake van geheugenproblemen en concentratiestoornissen, met daarnaast loopstoornissen, hallucinaties en gedragsveranderingen. De achteruitgang verloopt vaak sneller dan bij de ziekte van Alzheimer. Meer varianten Uitgebreide informatie over deze en minder voorkomende vormen en verschijnselen van dementie vindt u op de website van de Stichting Alzheimer Nederland: www.alzheimer-nederland.nl.
6 7 Verschillende fasen In de loop van het ziekteproces van dementie zijn vaak verschillende fasen te onderscheiden. In de beginfase is het zogenaamde niet pluis -gevoel aanwezig. Kenmerkend voor deze fase is de onzekerheid over wat er aan de hand is. Aan die onzekerheid komt een einde als de diagnose eenmaal is gesteld. De mensen met dementie in deze fase wonen meestal thuis met hulp en zorg naar behoefte. In een latere fase van het ziekteproces is het niet altijd meer mogelijk om thuis te wonen en wordt opname in een instelling met aangepaste voorzieningen noodzakelijk. In deze brochure wordt aan de hand van het verloop van het proces dieper ingegaan op de verschillende fasen Dat vind ik nou één van de ergste kwalen. Ik was verzot op kennismaken met iemand en je komt hem een paar dagen later tegen en je kent die man niet. Soms denk ik: Ben ik nou zo ongeïnteresseerd? Het niet pluis -gevoel Wanneer iemand problemen heeft met het geheugen, kan dit vragen oproepen. Als daarbij ook gedragsverandering of stemmingswisselingen optreden, kan het gevoel ontstaan dat er iets niet pluis is. Er is iets aan de hand, maar wat is dat dan precies? Het kan bij de betrokkene gevoelens van onbehagen, twijfel, somberheid en onzekerheid oproepen. Deze gevoelens kunnen wisselend aanwezig zijn; sommige dagen lijkt er niets aan de hand, maar gaandeweg treden de verschijnselen steeds vaker op. Kleine veranderingen In het begin vallen vaak kleine veranderingen op. Denk daarbij aan: vergeten welke boodschappen gedaan moeten worden, spullen in huis niet meer terug kunnen vinden, het vergeten van belangrijke verjaardagen of moeite hebben met het vinden van de weg naar huis. Ook kan er sprake zijn van een sombere stemming en het gevoel de grip te verliezen op het leven. Het is belangrijk om dit soort kleine veranderingen bespreekbaar te maken met de partner, de familie, de huisarts of via het geheugensteunpunt. Geheugensteunpunt Het Geheugensteunpunt is er om uw vragen over onzekerheid en geheugenproblemen te beantwoorden. Ook kan het steunpunt u informatie geven over de ziekte dementie en welke hulp en ondersteuning daarbij mogelijk is. U kunt uw vraag telefonisch of per e-mail aan het steunpunt voorleggen. U krijgt dan snel antwoord of u wordt doorverwezen naar de juiste persoon of instantie bij u in de buurt. Vaak is een schriftelijke reactie of telefonisch gesprek voldoende. Het is echter goed denkbaar dat u behoefte heeft aan een persoonlijk gesprek. Ook dat is mogelijk. In dat geval maakt iemand van het steunpunt een afspraak met u voor een gesprek bij u thuis of indien u dat wenst, op een locatie bij u in de buurt. Tijdens zo n gesprek is een uitgebreider advies mogelijk. Het Geheugensteunpunt is gratis en is er voor u en voor de mensen om u heen! Informatie; Telefoon: 070 308 23 30 of kijk op www.geheugensteunpunt.nl. Zelftest Op de website www.geheugentest.nl treft u twee testen aan voor iedereen die zich zorgen maakt over zijn/haar eigen geheugen of dat van een naaste. Beide vragenlijsten zijn nadrukkelijk niet bedoeld om de diagnose dementie te stellen of uit te sluiten. Daarom krijgt u aan het einde van de tests ook geen uitslag of diagnose. Wel kunnen de resultaten reden zijn om naar de huisarts te gaan voor nader onderzoek. De diagnose Als de klachten erger worden Als de klachten verder gaan dan een vaag niet pluis -gevoel en steeds vaker optreden, is het tijd voor het stellen van een diagnose. De heer en mevrouw Karelsen zitten in de wachtkamer bij de huisarts. Na veel aandringen van de kinderen hebben zij een afspraak gemaakt. Al langere tijd merkt de heer Karelsen dat zijn vrouw steeds meer dingen vergeet. Laatst nog had ze de aardappelen opgezet en was het vergeten. Ook de kinderen zien steeds meer dat hun moeder anders reageert, ook op de kleinkinderen. Zij toont weinig belangstelling. Zij hopen dat de huisarts zegt dat het past bij de leeftijd. Maar de heer Karelsen heeft zo zijn bedenkingen. De huisarts Wanneer u een vermoeden heeft dat er iets mis is, dus bij het zogenaamde niet-pluis -gevoel, kunt u bij de huisarts terecht. Om een beeld te krijgen zal de huisarts eenvoudige vragen stellen om na te gaan hoe het geheugen nog functioneert. Voor het stellen van de diagnose is het van belang dat de huisarts ook aan iemand uit de directe omgeving van de patiënt vraagt welke stoornissen, mogelijk taalproblemen en veranderingen in gedrag er zijn. De huisarts kan voor de bevestiging van de diagnose dementie of voor verder onderzoek u doorverwijzen naar een gespecialiseerde instelling. Verder onderzoek De huisarts kan doorverwijzen naar - een geheugenpoli (kliniek, academisch ziekenhuis of Parnassia) - de afdeling ouderen van een GGZ instelling (o.a. Parnassia of GGZ Haagstreek) - een polikliniek neurologie
8 9 In sommige geheugenpoli s kunt u zonder verwijzing van uw huisarts een afspraak maken. Bij het stellen van de diagnose is een team van medisch specialisten betrokken, zij stellen vast of het om dementie gaat en welke vorm van dementie het betreft.de uitkomst van het onderzoek wordt in een gesprek aan de cliënt en zijn naasten verteld. Ook de huisarts wordt op de hoogte gebracht. Bewoners van Wassenaar kunnen voor de diagnose terecht in onderstaande ziekenhuizen: Bronovo ziekenhuis, afdeling Neurologie en Ouderengeneeskunde; 070-312 53 86 Diaconessenhuis, afdeling Neurologie/ouderengeneeskunde; 071-517 81 78 Leids Universitair Medisch Centrum, Behandeladviescentrum Ouderengeneeskunde; 071-526 52 21 (Zie ook de adressenlijst onder Geheugenpoli/screening) Na de diagnose Diagnose dementie Ondanks het feit dat men zich realiseerde dat er iets aan de hand was, veroorzaakt bij velen de diagnose dementie een enorme schok. Daarnaast kan het ook een opluchting zijn dat nu eindelijk duidelijk is wat er aan hand is en waardoor allerlei problemen en veranderingen zijn ontstaan. Vanaf de diagnose kan worden begonnen met het organiseren van ondersteuning waaraan in deze fase behoefte is. Uitgangspunt is dat iemand met dementie zo lang mogelijk een zelfstandig leven kan leiden en thuis kan blijven wonen. Daarbij zal in de loop van de tijd behoefte ontstaan aan ondersteuning, hulp en zorg. Het is goed als men daarvoor een beroep kan doen op een vaste groep mensen uit de familie, vrienden en buren. Om dat te bereiken is het essentieel om open te praten over de ziekte en de gevolgen daarvan. Door informatie, en daardoor meer begrip voor uw situatie, is het voor mensen in uw omgeving makkelijker om daarmee om te gaan. Zo voorkomt u dat u (sociaal) geïsoleerd raakt Dat was de grootste klap. Die slechte ogen is ook vreselijk hoor, maar die dementie was ook even een dreun. Toen wij het hoorden hebben we de kinderen meteen gebeld. We hebben gehuild, waren boos en verdrietig. Na een periode zei mijn vrouw: We gaan een brief schrijven aan familie en vrienden. In deze brief hebben we verteld wat dementie is en hebben gevraagd of ze ons willen steunen. Casemanager In de regio Haaglanden, dus ook in Wassenaar, krijgt iedereen bij wie de diagnose dementie is gesteld ondersteuning van een casemanager aangeboden. De casemanager zal binnen drie weken na de uitslag van de diagnose contact met u opnemen om een afspraak te maken. Een casemanager is een onafhankelijke en vaste begeleider voor mensen met dementie én hun naasten. Een casemanager is een persoonlijk begeleider tijdens het hele ziekteproces van dementie. De begeleiding kan op verschillende manieren plaatsvinden. Het kan gaan om het vinden van de weg naar de juiste zorg, hulp bij aanvraag van een indicatie om zorg te krijgen en of de organisatie van de hulp. Maar de casemanager biedt ook een luisterend oor en emotionele begeleiding, zowel aan u als patiënt als aan uw verzorger of mantelzorger. Zo helpt de casemanager u om te gaan met de ziekte en met de gevolgen ervan in het dagelijks leven. Deze ondersteuning is afhankelijk van uw hulpvraag; de frequentie van de huisbezoeken en/of telefonische contacten wordt in overleg met u bepaald. Hoe verder? Bij een beginnende dementie is er vooral behoefte aan ondersteuning en begeleiding thuis. In een verdere fase van het ziekteproces is intensievere ondersteuning en zorg noodzakelijk. Van belang is om te weten welke mogelijkheden er zijn om allerlei problemen in de thuissituatie te voorkomen dan wel hoe ermee om te gaan. Als, ondanks alle hulp, het zelfstandig wonen moeilijker wordt of helemaal niet meer gaat, zijn er in Wassenaar diverse vormen van dagbesteding of permanent wonen met 24-uurs begeleiding mogelijk. Wie doet wat in Wassenaar? In Wassenaar bestaat een intensieve samenwerking tussen diverse organisaties en zorgaanbieders voor mensen met dementie; deze samenwerking wordt Ketenzorg Dementie genoemd. In dit hoofdstuk vindt u in hoofdlijnen een overzicht van het aanbod. De adressen van organisaties vindt u achter in deze brochure. Ouderenadviseur/SeniorenAdviseur Soms is het lastig om de juiste instanties en de juiste mensen te vinden als advies gewenst is. In dit verband is het goed te weten dat er in Wassenaar ouderenadviseurs werken. Zij kennen de problemen waar ouderen tegenaan kunnen lopen en weten de weg naar de juiste ondersteuning. De ouderenadviseurs kunnen u van dienst zijn op de gebieden wonen, welzijn en zorg Stichting Welzijn Ouderen Wassenaar (SWOW); telefoon: 070-511 75 76; www.welzijn-ouderen.nl Wmo-loket: Infomaat Lokaal Loket Wmo staat voor Wet maatschappelijke ondersteuning. In de gemeente Wassenaar is Infomaat Lokaal Loket het Wmo-loket. Een onafhankelijke stichting waar u terecht kunt met vragen op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Als u voor de mogelijke voorzieningen in aanmerking wilt komen, kunt u bij Infomaat Lokaal Loket een aanvraag indienen. Desgewenst kan ook de casemanager zo n aanvraag voor u indienen. Na de behandeling van de aanvraag.
10 11 stuurt de gemeente u een besluit (beschikking) waarin staat welke voorzieningen zijn toegekend. Stichting Lokaal Loket Wassenaar, Infomaat; telefoon: 070-511 80 75; www.infomaat.net Huishoudelijke hulp Voor mensen met dementie en hun naasten kan het huishouden een zware taak worden. Via het Wmo-loket kan huishoudelijke hulp worden aangevraagd. Verpleging en Verzorging Als het voor iemand met dementie moeilijk wordt om voor zichzelf te zorgen of als de mantelzorger de toenemende zorg niet meer op zich kan nemen, dan kan de persoonlijke zorg en verpleging ondersteund of overgenomen worden door professionele zorgverleners van bijvoorbeeld een thuiszorgorganisatie. Nadat daarvoor een indicatie is aangevraagd en verkregen kan passende verzorging en/of verpleging ingezet worden. Ook als het daarbij gaat om meer gespecialiseerde aandacht, zoals nachtzorg, wondverzorging of bij incontinentie. De casemanager en andere hulpverleners in Wassenaar kunnen u helpen met het aanvragen en regelen van persoonlijke verzorging en verpleging. Mantelzorgondersteuning Zorgen voor een naaste met dementie is intensief en vraagt veel lichamelijke en geestelijke inspanning. De zorg kan jaren nodig zijn, met vaak een afwisseling van stabiele en instabiele perioden. Daarnaast wordt een partner van iemand met dementie geconfronteerd met veranderingen in de relatie. Dit kan leiden tot verdriet en vermindering van sociale contacten. Het is daarom goed dat mantelzorgers zoveel mogelijk eigen activiteiten blijven ondernemen. Zo houden zij hun belangrijke taak langer en beter vol. De Stichting Rondom Mantelzorg kan in Wassenaar mantelzorgers ondersteunen. De stichting geeft individuele ondersteuning aan mantelzorgers en kan hen met elkaar in contact brengen. Via deze stichting en andere organisaties worden regelmatig cursussen aangeboden die dieper ingaan op mantelzorg en dementie. Stichting Rondom Mantelzorg; telefoon: 079-750 23 80. Locatie Wassenaar; mobiel: 06-579 71 063; www.rondommantelzorg.nl Vervangende Mantelzorg, de OppasService Vrijwilligers van de OppasService nemen een dagdeel uw zorg voor een ander uit handen, zodat u iets voor uzelf kunt doen. OppasService (SWOW) Stichting Welzijn Ouderen Wassenaar; telefoon: 070-511 22 26; www.welzijn-ouderen.nl Vaak biedt ook uw zorgverzekeraar mogelijkheden voor vervangende mantelzorg voor een aaneengesloten periode van een tot veertien dagen. Alzheimer Café Wassenaar Het Alzheimer Café is een trefpunt voor mensen met dementie, partners, familieleden, vrienden en hulpverleners. In het café geven een deskundige gespreksleider en gastsprekers voorlichting over aspecten die bij dementie spelen. Er is veel ruimte voor het stellen van vragen en voor contact met lotgenoten. Het Alzheimer Café Wassenaar vindt elke 1e woensdag van de maand plaats in het cultureel centrum De Warenar, Kerkstraat 75 in Wassenaar. Het programma vindt plaats van 19.30 uur tot 21.00 uur en u bent vanaf 19.00 uur van harte welkom. Het programma van de Alzheimer Cafés vindt u op de website van Alzheimer Nederland (www. alzheimer-nederland.nl onder Hulp en Advies, Alzheimer Cafés). Ik ben de eerste keer alleen naar het Alzheimer Café geweest. Ik wilde weten waar het was, wat er wordt besproken en of het niet bedreigend is voor mijn man. Ik voelde me snel thuis en het onderwerp sprak mij aan. De volgende keer ga ik weer, dacht ik en ik vraag mijn man mee. Ik heb aan mijn man uitgelegd wie er zijn, wat er gebeurt en gezegd dat ik het fijn zou vinden als hij meegaat. En nu bezoeken we maandelijks samen het Alzheimer Café. Maaltijden Als het niet meer (goed) lukt om zelf een maaltijd klaar te maken en als ook naasten daarin niet kunnen voorzien, is Tafeltje-Dek-Je (SWOW) een goed alternatief. Ook in de woonzorgcentra in Wassenaar kunt u in zo n situatie terecht voor een warme maaltijd. Meer informatie via de SWOW: 070-511 22 26 Personenalarm Wanneer u in voorkomende (nood)gevallen een beroep wilt kunnen doen op hulp, kunt u overwegen om een personenalarm te nemen. Met dit personenalarm krijgt u dag en nacht met één druk op de knop contact met een alarmcentrale. Deze centrale zal uw vraag of probleem beoordelen en zo nodig hulpverleners inschakelen. Informatie bij uw ziektekostenverzekering, Florence; telefoon: 070-754 33 33 of SWZ; telefoon: 070-512 32 00 Seniorenvervoer, Bij Bus/SWOW In Wassenaar rijdt naast het gewone openbare vervoer de Bij Bus. De Bij Bus is beschikbaar voor ouderen en mensen met een lichte handicap. Informatie, telefoon: 070-511 22 26 Overige diensten Naast de meer bekende zorg- en ondersteuningsvormen zijn er in Wassenaar ook andere, aanvullende diensten mogelijk. Dit kan variëren van een consult bij een diëtist of het inschakelen van ergotherapie voor aanpassingen
12 13 tot fysiotherapie. Over de mogelijkheden van dit soort aanvullende diensten kan de huisarts of de casemanager u adviseren Tevens zijn er verschillende services aan huis mogelijk zoals kapper, opticien, pedicure en gehoorspecialist. Ook kunnen er mensen langskomen die klussen in huis en tuin doen, maar ook voor de aanschaf van kleding en schoenen. Praktische hulpmiddelen zijn te leen of te koop in de thuiszorgwinkel. Zorgvoorzieningen in Wassenaar Dagbesteding In de gemeente Wassenaar zijn diverse vormen van dagbesteding voor mensen met een dementie mogelijk. De algemene doelen van een dagbestedingsactiviteit zijn het bieden van structuur, sociale contacten en begeleiding bij dagelijkse activiteiten. Uiteindelijk gaat het erom de deelnemers een zinvolle en prettige dagbesteding te bieden. Deelname aan een dagbestedingsactiviteit kan ertoe bijdragen dat mensen langer zelfstandig thuis kunnen wonen en zo een opname in een verzorgings- of verpleeghuis uitstellen of voorkomen. Dagverzorging Dagverzorging is bedoeld voor zelfstandig wonende ouderen die door beperkingen van het geheugen de grip op het leven beginnen te verliezen. Dagverzorging kan meerdere dagdelen per week worden gevolgd. Het doel is om mensen te helpen met het ritme van de dag door onder begeleiding een situatie zoals thuis aan te bieden.. Dagbehandeling Dagbehandeling is bedoeld voor mensen bij wie sprake is van een gevorderd dementeringsproces. Dagbehandeling is een samenhangend aanbod van behandeling, verpleging, verzorging en begeleiding. Binnen de mogelijkheden van de deelnemers worden daarbij psychische en sociale vaardigheden gestimuleerd. Aan een dagbehandeling is een gespecialiseerd team verbonden van in ieder geval een specialist Ouderengeneeskunde, een psycholoog en een fysiotherapeut. Het doel is om de thuissituatie zo lang mogelijk in stand te houden. Dagbehandeling kan meerdere dagdelen per week worden aangeboden. Zie Florence. Als ik naar de dagbehandeling ga, dan is het moeilijk voor mij. Want ik ben bang dat veel mensen dan denken: Hij is ook al niet goed wijs geworden. Dan ben ik wel bang dat ze me gaan mijden. Dat gevoel krijg ik en dat vind ik verschrikkelijk. Ik wil juist contact maken. Maar bij de dagopvang weten ze wel beter! Ze zijn daar heel begaan en ik ontmoet ook anderen met dezelfde problemen. Logeermogelijkheden Bij ziekte, tijdelijke uitval van de mantelzorger of om de mantelzorger te ontlasten, bestaat er de mogelijkheid om iemand met dementie voor een korte periode te laten logeren in een beschermde woonvoorziening. Ook als mensen met dementie door acute problemen (tijdelijk) niet thuis kunnen blijven wonen, is het mogelijk om op heel korte termijn tijdelijk opgenomen te worden in een verpleeghuis. We spreken dan van een crisisopname. Vanuit deze opname wordt dan gezocht naar een blijvende oplossing voor de situatie. Wonen met begeleiding en/of zorg Als zelfstandig wonen niet meer mogelijk is, kan wonen in een beschermde omgeving een noodzakelijk alternatief zijn. Binnen Wassenaar zijn er voor dit doel verschillende mogelijkheden. Meerzorg Woonzorgcentra hebben vaak ook een meerzorgafdeling. Deze afdeling is bedoeld voor mensen met dementie die meer zorg nodig hebben. De zorg is gericht op het uitstellen of voorkomen van een verpleeghuisopname. Zie voor Meerzorg bij het Johannahuis. Kleinschalig wonen Bij kleinschalig wonen is de woon- en leefomgeving speciaal ingericht om de bewoners een zo sterk mogelijk gevoel van geborgenheid en veiligheid te geven en is er 24 uur per dag begeleiding en zorg aanwezig. Naast een gemeenschappelijke huiskamer en keuken heeft iedere bewoner veelal een eigen zit-slaapkamer. Bewoners behouden zo een zo groot mogelijke mate van zelfstandigheid en de zorg is aangepast aan de vraag van de bewoner. Kleinschalig wonen wordt in Wassenaar op diverse manieren aangeboden. Hulpverleners kunnen u adviseren over de mogelijkheden. Zie bij SWZ Amaliahof. Nu is ze weg en dat valt niet mee, nee. We zijn nu eigenlijk 46 jaar getrouwd, dus dan kun je wel nagaan. Het grootste probleem is dat ze er niet meer is. Je kunt niet meer praten met elkaar, dat is moeilijk... Want nu heb je elke dag dat afscheid weer. Ik had verwacht dat het na verloop van tijd een beetje zou slijten, maar dat valt me nog tegen. Indicatie Voor zorg, begeleiding en voorzieningen is vaak een indicatie nodig: een bewijs dat aantoont dat de aanvrager gebruik mag maken van deze vormen van zorg, begeleiding en voorzieningen. De casemanager of andere hulpverleners en de thuiszorgwinkels kunnen u helpen bij het aanvragen van een indicatie.
14 15 Zo n indicatie kan nodig zijn voor zowel de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) als de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Voor veel voorzieningen is de gemeente het aanspreekpunt. Dat is geregeld in de Wmo. Bij Infomaat Lokaal Loket, het Wmo-loket van de gemeente Wassenaar kunt u terecht voor: - huishoudelijke verzorging (huishoudelijke hulp); - vervoersvoorzieningen; - woonvoorzieningen; - rolstoelvoorzieningen; - ondersteunende begeleiding Voor deze voorzieningen kunt u, of uw casemanager, een schriftelijke aanvraag indienen bij Infomaat. Vervolgens wordt beoordeeld of u in aanmerking komt voor de aangevraagde voorziening. Na goedkeuring van de aanvraag kunt u kiezen voor zorg in natura of voor een persoonsgebonden budget. Aanvraagformulieren kunt u vinden op de website van Infomaat: www.infomaat.net Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) Wanneer hulp nodig is bij de lichamelijke verzorging en verpleging, wondverzorging, deelname aan een dagvoorziening of een verblijf in een woonzorgcentrum of verpleeghuis, is een indicatie van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) nodig. Dat is geregeld in de AWBZ. Deze indicatie kan door uzelf, de casemanager of één van de andere hulpverleners worden aangevraagd. Na goedkeuring van de aanvraag kunt u kiezen voor zorg in natura of in sommige gevallen voor een persoonsgebonden budget. Zorg in natura wil zeggen dat hulpverleners van de organisatie van uw voorkeur de zorg gaan leveren. Bij een persoonsgebonden budget krijgt u een geldbedrag, waarmee u zelf zorg en begeleiding kan inkopen. Goed om te weten: de belangenvereniging Per Saldo kan u helpen bij vragen over en problemen bij een persoonsgebonden budget. Vanaf 2012 wordt het persoonsgebonden budget vanuit de AWBZ beperkt. Laat u goed voorlichten! Aanvraagformulieren kunt u vinden op de website van het CIZ: www.ciz.nl Juridische en financiële regelingen Voor ondersteuning bij financiële zaken kunnen mensen met beginnende of gevorderde dementie altijd een beroep doen op de casemanager. De casemanager kan u advies geven en verwijzen naar instanties. Ook kan de casemanager helpen bij het aanvragen van mentorschap, onder bewindstelling en onder curatele stellen. Dat zijn situaties waarin de betrokkene tijdelijk of langer niet in staat is om zijn of haar zorginhoudelijke en/of financiële belangen te behartigen. In zo n geval kan een mentor, bewindvoerder of curator worden aangewezen die het financiële beheer overneemt. BOPZ-verklaring Voor opname in een beschermde woonvoorziening, zoals een verpleeghuis, is naast een indicatie van het CIZ ook een BOPZ-verklaring noodzakelijk. De wet Bijzondere Opneming Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ) is van toepassing om te voorkomen dat mensen met dementie ongewenst gedwongen opgenomen worden. Als de betrokkene bezwaar heeft tegen een beschermde opname, kan een juridische procedure worden opgestart. Klachten en suggesties Bij alle instanties die begeleiding en zorg bieden staat zorgvuldige zorg altijd voorop. Toch kunt u redenen hebben om verbeteringen voor te stellen of een klacht in te dienen. Klachten en suggesties worden gebruikt om de service van de organisaties verder te verbeteren. Een Klacht indienen Als u niet tevreden bent over de verzorging, verpleging, behandeling of bejegening, kunt u de klacht in eerste instantie bespreken met de hulpverlener in kwestie. Vaak is een passende oplossing dan al onder handbereik. Lukt dit niet of leidt dit gesprek niet tot een bevredigende oplossing, dan kunt u een beroep doen op een klachtenregeling. Elke instelling heeft zijn eigen klachtenregeling die op de website van de betreffende organisatie te vinden is. Ook kan de casemanager meer informatie geven over het indienen van een klacht. Zijn er in algemene zin klachten of vragen over de gezondheidszorg, dan is het handig de folder van Zorgbelang ZHW er eens op na te slaan. Zie de adressenlijst in deze brochure. Eigen bijdrage Voor voorzieningen en de zorg in het kader van de AWBZ en Wmo wordt een eigen financiële bijdrage gevraagd. Voor vervoer en voor wonen in een woonzorgcentrum of verpleeghuis wordt ook een eigen bijdrage gevraagd. De eigen bijdragen zijn afhankelijk van uw inkomen en worden berekend door het Centraal Administratie Kantoor (CAK). www.hetcak.nl
? C Alzheimertelefoon (24 uur bereikbaar) Telefoon: 030-656 75 11 Voor al uw vragen. Centraal Bureau Rijvaardigheid (CBR) Lange Kleiweg 30 2288 GK Rijswijk Telefoon: 070-413 01 00 www.cbr.nl Voor vragen over rijgeschiktheid. Centraal informatiepunt AWBZ-zorg Telefoon: 0900-1404 (lokaal tarief) Voor vragen op het gebied van AWBZ-zorg Centrum indicatiestelling zorg (CIZ) Braillelaan 9 2289 CL Rijswijk Telefoon: 088-789 14 20 www.ciz.nl Voor aanvragen van de benodigde indicatie voor toegang tot AWBZ zorg. 16 17 A Adressen Alzheimer Nederland Afdeling Haaglanden Van Nijenrodestraat 83 2597 RK Den Haag E-mail: haaglanden@alzheimer-nederland.nl Voor regionale activiteiten vanuit Alzheimer Nederland. Alzheimer Café Wassenaar Cultureel Centrum De Warenar Kerkstraat 75 2242 HE Wassenaar Voor informatie telefoon: 06 42 69 57 99 of 070 511 22 26 Elke 1e woensdagavond van de maand wordt informatie en voorlichting gegeven en ervaringen gedeeld. Alzheimer Nederland Postbus 183 3980 CD Bunnik Telefoon: 030-659 69 00 www.alzheimer-nederland.nl Voor advies, brochures, informatie en nieuwsbrieven.
18 19 D G Dagbehandeling Florence Herenweg Herenweg 6 2242 ES Wassenaar Telefoon: 070 754 40 80 www.florence-zorg.nl Dagverzorging Florence Herenweg Herenweg 6 2242 ES Wassenaar Telefoon: 070 754 40 80 www.florence-zorg.nl Dagverzorging Johannahuis Van Ommerenpark 200 2243 EX Wassenaar Telefoon: 070-512 45 00 www.vanommerenpark Geheugenpoli/screening Bronovo ziekenhuis Behandeladviescentrum Ouderengeneeskunde of Neurologie Geriatrie Bronovolaan 5 2597 AX Den Haag Telefoon: 070-312 53 86 www.bronovo.nl LUMC Leids Universitair Medisch Centrum Behandeladviescentrum Ouderengeneeskunde Alibinusdreef 2 2333 ZA Leiden Telefoon: 071-526 52 21 www.lumc.nl/ouderengeneeskunde Diaconessenhuis Neurologie/ouderengeneeskunde Houtlaan 55 2334 CK Leiden Telefoon: 071-517 81 78 Parnassia, specialist in psychiatrie Ambulant Centrum Haagrand Carel Reinierszkade 197 2593 HR Den Haag Telefoon 088 357 59 99 Fax 088-358 42 06 Aanmeldingen per fax mogelijk E-Mail: Secracohaagrand@parnassia.nl www.parnassia.nl Voor diagnose, behandeling en begeleiding voor mensen met geheugen-, stemmings- en andere psychiatrische problemen. (Zowel spreekuur als huisbezoek mogelijk) GGZ Rivierduinen GGZ Haagstreek Veursestraatweg 185 2260 AK Leidschendam-Voorburg Telefoon: 070-444 10 00 www.ggzhaagstreek.nl Voor diagnose, behandeling en begeleiding voor mensen met geheugen-, stemmings en andere psychiatrische problemen. De voordeurfunctionaris is bereikbaar op nummer: 070 444 10 80 Het Geheugensteunpunt www.geheugensteunpunt.nl Telefoon: 070 308 23 30 Florence Zorgwinkel Voorburg Koningin Julianalaan 40 2274 JL Voorburg Telefoon: 070 754 57 10 www.florence-zorg.nl Openingstijden: werkdagen van 9.00 tot 17.00 uur U kunt of telefonisch of in de zorgwinkel een afspraak maken voor een spreekuur of huisbezoek. Florence Servicepunt Leidsenhage Weigelia 10 2262 AB Leidschendam Telefoon: 070 754 36 10 www.florence-zorg.nl Openingstijden: werkdagen van 9.00 tot 17.00 uur Voor vragen op het gebied van geheugenproblemen.
20 21 H J K Hulp bij het Huishouden Via Infomaat, het Wmo loket van de gemeente Wassenaar. Infomaat Lokaal Loket (Wmo loket) Van Heeckerenstraat 2 2242 GX Wassenaar Telefoon: 070-511 80 75 www.infomaat.net Voor informatie, advies, hulp en voorzieningen op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Jonge mensen met dementie Verpleeghuis Mariahoeve Hofzichtlaan 115 2594 XZ Den Haag Telefoon: 070 754 66 66 www.florence-zorg.nl Specifieke zorg aan jonge mensen met een dementie. Meer informatie brochure Jonge mensen met een dementie Juridisch loket Telefoon: 0900-8020 Voor gratis informatie, advies, hulp en steun bij juridische vragen. Kleinschalig wonen SWZ Amaliahof Van Zuylen van Nijeveltstraat 469 2242 MB Wassenaar Telefoon: 070-512 11 98 www.swz-zorg.nl Klussendienst Vrijwilligers Centrale Wassenaar Telefoon: 070-511 31 33 (tussen 9.30 en 11.30 uur) www.vrijwilligerscentralewassenaar.nl Voor informatie over klussen in en om het huis. Korrelatie Postbus 9484 3506 GL Utrecht Telefoon: 0900-1450 (lokaal tarief) www.korrelatie.nl Voor luisteren, adviseren en wegwijzer naar instanties die de gevraagde hulp en/of informatie bieden. L M Logeermogelijkheden Duinstede Florence, telefoon: 070-754 33 33. Johannahuis, telefoon: 070-512 45 00 SWZ Willibrord en SWZ Sophieke, telefoon: 070-512 32 00 Tijdelijk verblijf/logeermogelijkheden in een verzorgings- of verpleeghuis Maaltijdenservice Tafeltje-Dek-Je SWOW Van Heeckerenstraat 2 2242 GX Wassenaar Telefoon: 070-511 22 26 www.welzijn-ouderen.nl Voor informatie over maaltijdenservice aan huis (Tafeltje-Dek-Je) Mantelzorg Stichting Rondom Mantelzorg Croesinckplein 24-26 2722 EA Zoetermeer Telefoon: 079-750 23 80 Locatie Wassenaar mobiel: 06-579 71 063 www.rondommantelzorg.nl Voor informatie, advies en praktische hulp. Regionale Mantelzorg Organisatie Haaglanden Postbus 77 2280 AB Rijswijk Telefoon voor Wassenaar: 06-426 95 799 www.mantelzorghaaglanden.nl Belangenbehartiger van mantelzorgers) Mezzo, Landelijke Vereniging voor Mantelzorg en Vrijwilligers Postbus 179 3980 CD Bunnik Telefoon: 030-659 22 22 www.mezzo.nl Voor belangenbehartiging en ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligerszorg
22 23 Meerzorg Meerzorgafdeling Wilhelmina Johannahuis, Wilhelmina etage Van Ommerenpark 200 2243 EX Wassenaar Telefoon: 070-512 45 00 www.vanommerenpark.nl Aanvullende verpleeghuiszorg in verzorgingshuis. geheugen vergeten geheugen O P Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag Telefoon: 0800-8051 (gratis) www.minvws.nl Ouderenadviseur/SeniorenAdviseur Stichting Welzijn Ouderen Wassenaar SWOW Van Heeckerenstraat 2 2242 GX Wassenaar Telefoon 070-511 75 76 www.welzijn-ouderen.nl Voor vragen op het gebied van wonen, welzijn, zorg of financiën. Parnassia, specialist in psychiatrie Ambulant Centrum Haagrand Carel Reinierszkade 197 2593 HR Den Haag Telefoon 088 357 59 99 Fax 088-358 42 06 Aanmeldingen per fax mogelijk E-Mail: Secracohaagrand@parnassia.nl www.parnassia.nl Voor diagnose, begeleiding en behandeling van volwassenen en ouderen met psychische en/of geheugenklachten. Parnassia Haagrand biedt hulp bij crisis, op de polikliniek of zo nodig aan huis. Individueel of in groepen. Per Saldo Postbus 19161 3501 DD Utrecht Telefoon: 0900-742 48 57 (lokaal tarief) www.persaldo.nl Voor ondersteuning en vragen bij een persoonsgebonden budget.
24 25 R S T V Personenalarm Duinstede Florence, telefoon: 070-754 33 33 SWZ, telefoon: 070-512 32 00 Voor het aanvragen van een personenalarm. Respijtzorg zie vervangende mantelzorg SOS telefonische hulpdienst Telefoon: 0900-0767 (lokaal tarief) Stichting CAV Steenvoordelaan 434 Postbus 365 2280 AJ Rijswijk Telefoon: 070-349 94 24 www.cav.nl Voor ondersteuning bij administratie. Stichting Federatie van Wassenaarse Ouderenorganisaties Secretaris Telefoon: 070-511 73 07 Collectieve belangenbehartiging van de aangesloten ouderenbonden(anbo-kboz- PCOB) op het gebied van wonen, zorg, veiligheid en mobiliteit Thuiszorgwinkels (hulpmiddelen) Vegro Thuiszorgwinkel Wassenaar Molenplein 1a 2242 HV Wassenaar Telefoon: 0800-288 77 66 (gratis, 24 uur per dag, 7dagen per week) www.vegro.info Voor het kopen, huren en lenen van zorghulpmiddelen. Welzorg Katwijk, telefoon: 071-409 17 00 Den Haag, telefoon: 070-440 15 15 www.welzorg.nl Voor het kopen, huren en lenen van zorghulpmiddelen. Vakantie Nationale Vereniging de Zonnebloem Afdeling vakantieprojecten Postbus 2100 4800 CC Breda Telefoon: 076-564 63 62 www.zonnebloem.nl Nederlandse Rode Kruis Sectie aangepaste vakanties Postbus 28210 2502 KC Den Haag Telefoon: 070-445 57 09 www.rodekruis.nl Voor deelname aan vakanties waarbij zorg en begeleiding wordt geboden. Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk (PSDV) Postbus 6 6740 AA Lunteren Telefoon: 0318-48 66 10 www.hetvakantiebureau.nl Voor deelname aan vakantieweken voor thuiswonende mensen met dementie en mantelzorgers. SMS vakanties met zorg Stichting Mens en Samenleving Molenweg 9 6741 KK Lunteren Telefoon: 0318-48 51 83 www.smsvakanties.nl Voor deelname aan vakanties waarbij zorg en ondersteuning wordt geboden. Toch uit Stichting Alzheimer Nederland Postbus 183 3980 CD Bunnik Telefoon: 030-659 69 00 www.alzheimer-nederland.nl Voor informatie over vakantiemogelijkheden. Vervangende mantelzorg (Respijtzorg) Handen in huis Telefoon: 030-659 09 70 www.handeninhuis.nl Voor inzet van een vrijwilliger gedurende tijdelijke afwezigheid van mantelzorg. OppasService (SWOW) Telefoon: 070-511 22 26 www.welzijn-ouderen.nl Vrijwilligers nemen een dagdeel uw zorg voor een ander uit handen, zodat u iets voor uzelf kunt doen.
26 27 Oh... ja... Tijdelijk verblijf (logeermogelijkheden) Duinstede Florence, telefoon: 070-754 33 33 Johannahuis, telefoon: 070-512 45 00 SWZ Willibrord en SWZ Sophieke, telefoon 070-512 32 00 Tijdelijk verblijf/logeermogelijkheden in een verzorgings- of verpleeghuis Vervoer Seniorenvervoer: informatie via Bij Bus, telefoon: 070 511 26 15 Infomaat, telefoon: 070-511 80 75 SWOW, telefoon 070-511 22 26 Regiotaxi, telefoon: 088-966 90 09 of website: www.regiotaxi.haaglanden.nl Valys telefoon: 0900-9630 (lokaal tarief) of website: www.valys.nl Verpleeghuis Duinstede Florence, telefoon: 070-754 33 33 Deijlerweg 208 2241 AL Wassenaar www.florence-zorg.nl is dat zo? SWZ Locatie Willibrord Poortlaan 20 2242 GN Wassenaar Telefoon: 070-513 32 00 www.swz-zorg.nl Verpleeghuis Nebo, Floris Arntzeniusplein 65 2597 SP Den Haag Telefoon: 070-312 37 37 www.bronovo.nl Verzorgingshuis Johannahuis Van Ommerenpark 200 2243 EX Wassenaar Telefoon: 070-512 45 00 www.vanommerenpark.nl
28 29 Belangrijke telefoonnummers bij spoed W SWZ Willibrord Poortlaan 20 2242 GN Wassenaar Telefoon 070-513 32 00 SWZ Sophieke Van Zuylen van Nijeveltstraat 313 2242 LJ Wassenaar Telefoon: 070 512 11 11 www.swz-zorg.nl Wassenaar, Gemeente Telefoon: 070-512 22 22 www.gemeentewassenaar.nl Bel uw huisarts, telefoon... Bel de huisartsenpost SMASH, telefoon: 070-346 96 69 s avonds en s nachts van 17.00 tot 08.00 uur. Tijdens weekenden en feestdagen, 24 uur per dag bereikbaar Bij noodsituaties (24 uur per dag bereikbaar) Bel alarmnummer, telefoon: 112 Alzheimertelefoon, telefoon: 030-656 75 11 Welzijn Ouderen Wassenaar (SWOW) Van Heeckerenstraat 2 2242 GX Wassenaar Telefoon: 070-511 22 26 www.welzijn-ouderen.nl Voor informatie en maatschappelijke ondersteuning. Z Wmo-loket, Infomaat Lokaal Loket Van Heeckerenstraat 2 2242 GX Wassenaar Telefoon: 070-511 80 75 www.infomaat.net Voor informatie, advies, hulp en voorzieningen op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Zorgbelang Zuid-Holland Laan van Vredenoord 45 2289 DA Rijswijk Telefoon: 070-392 49 39 www.zorgbelang-zuidholland.nl Voor belangenbehartiging van iedereen die gebruik maakt van de gezondheidszorg. Zorgkantoor regio Haaglanden Telefoon: 076 524 31 10 (8.30 17.30 uur) www.czzorgkantoren.nl Andere nuttige websites www.vilans.nl Het Kenniscentrum voor langdurige zorg. Webwinkel met uitgebreide folders en boeken voor mantelzorgers. Digitale sociale kaart.
30 31 Colofon Deze informatiegids is samengesteld in het kader van de Wassenaarse Keten Dementie. Aan deze uitgave werkten mee: Bronovo/Nebo, Parnassia Bavo Groep (Parnassia Ambulant Centrum Haagrand), Stichting Welzijn Ouderen Wassenaar (SWOW), Florence (Duinstede en Thuiszorg), Stichting Wassenaarse Zorgverlening (SWZ Sophieke, SWZ Willibrord en SWZ Thuiszorg), Stichting Johannahuis (Van Ommerenpark), Stichting Rondom Mantelzorg, Stichting Regionale Mantelzorg Organisatie Haaglanden, Infomaat Lokaal Loket Wassenaar. De informatiegids is mede tot stand gekomen door een inhoudelijke bijdrage van de Keten Dementie Zoetermeer. Zonder een financiële bijdrage van de gemeente Wassenaar was de uitgave van de brochure niet mogelijk geweest. Redactieadres SWOW Van Heeckerenstraat 2 2242 GX Wassenaar swow@welzijn-ouderen.nl Samenstelling en redactie: Niset Schlotter, Nico Lausberg Grafisch ontwerp: SRP (Strategie in Reclame en Promotie), Goes Druk: drukkerij Meulenberg, Middelburg Uitgave: maart 2012 Wijzigingen voorbehouden Alles uit deze uitgave mag worden gekopieerd en/of verspreid met schriftelijke toestemming van de redactie. Geheugen Vergeten Vergeten Geheugen Vergeten Geheugen Alzheimer Nederland - Bronovo/Nebo - Parnassia Bavo Groep - Parnassia Ambulant Centrum Haagrand Stichting Welzijn Ouderen Wassenaar(SWOW) - Florence (Duinstede & Thuiszorg) Stichting Wassenaarse Zorgverlening(SWZ) (Sophieke Willibrord Amaliahof Thuiszorg) - Johannahuis - Van Ommerenpark Stichting Rondom Mantelzorg - Alzheimer Café Stichting Regionale Mantelzorg Organisatie Haaglanden - Infomaat Lokaal Loket Wassenaar Geheugen Vergeten Vergeten Geheugen Vergeten Geheugen
Vergeetachtigheid of dementie Uitgave maart 2012 Voor mensen met geheugenproblemen en hun naasten in Wassenaar