Microvasculaire Coronaire Dysfunctie
U bent onder behandeling bij de afdeling Cardiologie van het Radboudumc. In deze folder vindt u informatie over microvasculaire coronaire dysfunctie (MCD). Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Stel deze dan gerust aan uw behandelend arts of verpleegkundig specialist. Wat is Microvasculaire Coronaire Dysfunctie? MCD is een functiestoornis van de kleine bloedvaatjes van de hartspier, waardoor pijnklachten op de borst en/of luchttekort kunnen ontstaan. De pijn op de borst noemen we microvasculaire angina pectoris. Beide klachten ontstaan door veranderingen in de vaatwand van de kleine kransslagaderen. Hierdoor kunnen deze vaatjes minder goed verwijden wanneer dat nodig is, of zelfs verkrampen. Daardoor wordt de hartspier tijdelijk onvoldoende doorbloed. Figuur A toont het netwerk van kleine kransslagaderen (microvasculatuur). De afbeelding rechtsboven is een doorsnede van een normale kransslagader en de afbeelding rechtsonder is een dwarsdoorsnede van een kransslagader met MCD. Figuur B (linksonder) toont een grote kransslagader met een aderverkalking (plaque). 1
Symptomen Patiënten met MCD hebben vaak last van luchttekort en/of pijnklachten op de borst met uitstraling naar de kaken, schouderbladen en linkerarm. Deze klachten kunnen optreden bij emotie of inspanning, maar ook in rust. Soms gaan de klachten binnen enkele minuten weg, maar het kan ook uren aanhouden. Patiënten met microvasculaire angina pectoris (pijn op de borst) zijn vaak vermoeid en hebben een minder goede conditie dan voorheen. Het gebruik van een nitrospray onder de tong helpt in sommige gevallen. Microvasculaire angina pectoris is vaak chronisch. De klachten kunnen in de ene periode minder zijn dan in de andere periode. Andere klachten die bij MCD kunnen optreden zijn slaapproblemen en concentratieproblemen. Klachten die bij MCD kunnen optreden zijn: pijn op de borst met of zonder uitstraling naar de armen of kaken; kortademigheid, meestal bij inspanning; vermoeidheid en energieverlies; slaapproblemen; concentratieproblemen. Risicofactoren Risicofactoren die vernauwingen in de grote kransslagvaten kunnen veroorzaken, spelen ook een rol bij MCD. Voorbeelden hiervan zijn: erfelijke belasting van harten vaatziekten, roken, stress, overgewicht, suikerziekte, verhoogde bloeddruk en een verhoogd cholesterol. Risicofactoren bij vrouwen De genoemde risicofactoren voor hart- en vaatziekten spelen bij de meeste patiënten met MCD een rol. Daarnaast zijn er ook een aantal vrouwspecifieke risicofactoren, zoals: migraine in de jeugd (vaak in relatie met de menstruatiecyclus); (meerdere) miskramen; problemen tijdens zwangerschap: hoge bloeddruk en/of suikerziekte tijdens de zwangerschap of zwangerschapsvergiftiging (pre- eclampsie/hellp); vroege overgang (< 40 jaar); 2
schildklierproblemen; reumatische ziekten (fibromyalgie). Diagnose Met behulp van een echo worden structurele afwijkingen aan het hart uitgesloten. De diagnose MCD is lastig om te stellen omdat we de kleine vaatjes van het hart niet zichtbaar kunnen maken met huidige testen, zoals een hartcatheterisatie. De diagnose wordt momenteel vooral gesteld op basis van klachten, risicofactoren, het aantonen van ischemie (zuurstoftekort naar het hart) en het uitsluiten van belangrijke vernauwingen in de grote kransslagaders. Onderzoeken om afwijkingen aan de grote kransslagaderen uit te sluiten zijn: CT coronairen: Bij een CT scan maakt het scanapparaat via röntgenstraling opnames van uw hart. Daarmee kan uw behandelend arts de mate van kalkafzetting in de vaten meten (CAC score) en met een CT angiografie met contrastvloeistof kan hij of zij eventuele vernauwingen in de grote kransslagaderen beoordelen. Hartcatheterisatie: bij dit onderzoek kan uw behandelend arts zien of er belangrijke vernauwingen zijn in de grote kransslagaderen. Via een katheter in de lies of pols krijgt u contrastvloeistof in de kransslagaderen. Hiermee kan hij of zij eventueel aanwezige vernauwingen zien. Momenteel wordt er wereldwijd wetenschappelijk onderzoek gedaan om geschikte testen te vinden om MCD op een makkelijke manier aan te tonen. In het Radboudumc kunnen we binnenkort met behulp van een ammonia PET scan, een nucleaire scan, de doorbloeding van het hart in kaart brengen. Hiermee kan uw behandelend arts de diagnose MCD beter stellen. Behandeling van MCD Het doel van de behandeling is het verminderen van uw klachten en verbeteren van uw conditie. Op dit moment is er nog geen optimale behandeling voor MCD. Wel is het duidelijk dat behandeling met medicijnen alleen niet genoeg is en dat ook leefstijlaanpassingen belangrijk zijn. 3
A. Leefstijlveranderingen De verpleegkundig specialist bespreekt belangrijke leefstijlveranderingen met u, zoals: stoppen met roken; gewichtsverlies (indien nodig); regelmatige lichaamsbeweging; leren omgaan met stress en ontspanningsoefeningen doen; leren omgaan met MCD. B. Medicatie De medicatiekeuze hangt sterk af van de ernst van uw klachten en de aanwezige risicofactoren, zoals hoge bloeddruk, een hoog cholesterol of suikerziekte. Eerst moeten deze risicofactoren goed behandeld worden. Daarnaast spelen uw eerdere ervaringen met bijwerkingen van medicatie een rol bij de keuze van geneesmiddelen. Dit kan per individuele patiënt verschillen. Bij alle medicatie die u krijgt, vertelt uw arts wat de (bij-)werkingen kunnen zijn. Verpleegkundig specialist Als u veel klachten heeft van MCD, controleert de verpleegkundig specialist u regelmatig. De verpleegkundig specialist maakt deel uit van het MCD behandelteam en heeft zowel medische als verpleegkundige kennis. Daarmee is hij of zij in staat om besluiten te nemen op het gebied van diagnose en behandeling. Dit laatste gebeurt altijd in overleg met een van de cardiologen. Een belangrijk terugkerend onderwerp is de omgang met de klachten of beperkingen die u ervaart als gevolg van de MCD. Na het eerste gesprek met uw arts krijgt u hiervoor een vragenlijst. Deze vragenlijst geeft inzicht in uw kwaliteit van leven, uw ervaring van klachten of beperkingen, uw stemming en hoe u tegen uw hartaandoening aankijkt. In het gesprek met de verpleegkundig specialist, wordt de uitkomst besproken en als u daar behoefte aan heeft, gaan we dieper op de onderwerpen in. Daarnaast is er altijd ruimte om praktische problemen te bespreken, de medicatie met eventuele bijwerkingen door te nemen en overige vragen te stellen. 4
Hartrevalidatie Er is nog geen speciaal hartrevalidatieprogramma voor patiënten met MCD. In overleg met de verpleegkundig specialist kan er een programma samengesteld worden waar u het meeste baat bij heeft. U kunt hierbij denken aan voedingsadviezen, verdeling van uw energie, stoppen met roken of conditie opbouwen en handhaven. Er kan ook, in overleg met u, verwezen worden naar een psycholoog, maatschappelijk werker, fysiotherapeut, ergotherapeut of diëtist. 5
11-2015-7611 Adres Polikliniek Cardiologie Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10, route 725 6525 GA Nijmegen Contact 024-3619350 Radboud universitair medisch centrum