FAN ONDERZOEK JUPILER LEAGUE KNVB EXPERTISE, BLAUW RESEARCH EN COÖPERATIE EERSTE DIVISIE Samenvatting Het Fan Onderzoek Jupiler League heeft als doel de beleving, meningen en ervaringen van fans van clubs uit de Jupiler League in kaart te brengen. Duizenden fans doen mee aan het onderzoek en geven hun club daarmee waardevolle informatie. Dit rapport beschrijft de resultaten voor het seizoen 2014/15 en laat de belangrijkste ontwikkelingen ten opzichte van de vorige seizoenen zien. Publicatiedatum: mei 2015 Meer informatie KNVB Expertise 0343 49 93 49 expertise@knvb.nl
KNVB Expertise is een gezamenlijk initiatief van: Fan onderzoek in samenwerking met:
AL MERE CIT Y FAN ONDERZOEK JUPILER LEAGUE 2014/ 15 F O OT B A L L C LU B
AL MERE CIT Y F O OT B A L L C LU B
3 INLEIDING Sinds het seizoen 2009/ 10 organiseert de Jupiler League in samenwerking met KNVB Expertise het Fan Onderzoek. Duizenden fans van de clubs uit de Jupiler League worden in de gelegenheid gesteld om hun ervaringen en mening over de club te delen. De editie van dit jaar kende ruim 8500 respondenten. Met als eindresultaat een schat aan waardevolle informatie waar de clubs concreet mee aan de slag kunnen om hun fans nog beter van dienst te zijn. Het Jupiler League Fan Onderzoek is uitgevoerd onder geregistreerde seizoenkaart- en clubcardhouders. In december 2014 is hun mening gevraagd over uiteenlopende onderwerpen zoals waardering stadion bezoek, merchandising, sfeer, catering, communicatie en maatschappelijke betrokkenheid. Enkele resultaten in het seizoen 2014/ 15 zijn: 85% van de seizoenkaarthouders is van plan zijn kaart komend seizoen te verlengen. 86 % van de Jupiler League fans beoordeelt het stadionbezoek als (zeer) goed 76 % van alle fans beoordeelt de sfeer in het stadion als (zeer) goed 85% beoordeelt de sportiviteit van hun club als goed of uitstekend 78 % van alle fans beoordeelt de informatievoorziening van hun club als (zeer) goed 96 % van alle fans voelt zich meestal of altijd veilig in het stadion
4 INHOUD Fan kenmerken 5 Fan profielen 6 Wedstrijdbezoek 8 Stadionbezoek 8 Fankaart 9 Toeschouwersaantallen 10 Bezettingsgraad 11 Stadionbezoek 12 Stadionspeaker 13 Sfeer 14 Catering 16 Klantvriendelijkheid 17 Communicatie 18 Internet 19 Social media 19 Veiligheid - Sportiviteit & Respect - MVO 20 Kidsclub 21 Colofon 22
5 FAN KENMERKEN 49 jaar is de gemiddelde leeftijd van seizoen- en clubcardhouders in de Jupiler League De fans in het onderzoek zijn verdeeld over seizoenkaarthouders en clubcardhouders. Seizoenkaarthouders bezoeken gemiddeld 16 thuiswedstrijden per seizoen. Clubcardhouders bezoeken gemiddeld 4 thuiswedstrijden per seizoen. 10% van de fans in de Jupiler League is vrouw Fans bezoeken een thuiswedstrijd doorgaans het meest met vrienden. Daarna zijn hun kinderen, andere familieleden, en hun partner degenen waarmee fans de wedstrijden bezoeken. Vrienden 37% Overig 6% Alleen 9% Andere familieleden 19% Partner 9% Kinderen 20% 68% Vroeger gevoetbald 18% Voetbalt op dit moment Nooit gevoetbald 14%
6 FAN PROFIELEN Iedere week zitten er gemiddeld bijna 35.000 fans in het stadion om te genieten van een Jupiler League wedstrijd. De diversiteit onder deze fans is enorm. Mannen en vrouwen, van jong tot oud. Allemaal gaan ze naar het stadion om hun favoriete club aan te moedigen. Op basis van de resultaten van het Fan Onderzoek zijn hier vijf profielen geschetst die symbool staan voor de diversiteit in de Nederlandse stadions. Voor ieder profiel is een passend plekje in het stadion gekozen en zijn enkele opvallende kenmerken toegevoegd. De lange zijde Op de lange zijde tegenover de hoofdtribune zitten de trouwe, wat oudere supporters. Ben (64 jaar) is een van deze supporters en heeft al voor het 24e jaar een seizoenkaart. Hij bezoekt bijna alle wedstrijden en verlengt zijn seizoenskaart zonder twijfel ieder jaar. De fans op deze tribune vinden de aantrekkelijkheid van de wedstrijd erg belangrijk. Ze zijn kritisch op de sportiviteit en respect en hechten waarde aan de maatschappelijke betrokkenheid van hun club. Ben volgt zijn club op de voet; via de officiële website, de nieuwsbrief en op wedstrijddagen met het programmaboekje. Het familievak Achter de goal tegenover het sfeervak zitten veel families met kleine kinderen, net als de Familie Fortes. Het hele gezin is betrokken bij de club en ze gaan vaak samen naar wedstrijden. De kinderen zijn lid van de Kidsclub en thuis hebben ze een FOX Sports abonnement. Het gezin is vaak te vinden in de fanshop. Ze beoordelen deze erg goed en kopen gezamenlijk voor bijna 55 aan fanartikelen. Rondom de club vinden vader en moeder de veiligheid en maatschappelijke betrokkenheid erg belangrijk.
7 Losse verkoop Op de lange zijde zitten ook veel supporters die slechts een paar wedstrijden per seizoen bezoeken. Een van deze fans is Anna (34 jaar). Ze heeft geen seizoenkaart maar koopt losse kaarten online via de club. Anna vindt de aantrekkelijkheid van de wedstrijd erg belangrijk. Ze komt niet vaker omdat ze hier geen tijd voor heeft. De overige wedstrijden kijkt ze thuis via haar FOX Sports abonnement. Ze is tevreden over de catering in het stadion en geeft bij een bezoek gemiddeld 17,50 uit aan eten en drinken. Het sfeervak Achter de goal in het sfeervak staat Daan (30 jaar) met zijn vrienden 90 minuten lang de club aan te moedigen. Daan behoort tot de meest fanatieke en trouwste supporters van de club. Hij heeft een seizoenkaart en gaat vaak mee naar uitwedstrijden. 96% van de fans in het sfeervak gaan waarschijnlijk of zeker hun seizoenkaart verlengen, ongeacht de toekomst van de club. Daan volgt de club vooral via fansites en social media. Gemiddeld geeft hij aan kaarten, eten & drinken en merchandise bijna 750 uit per seizoen. Jonge fans In de hoek vlak bij het sfeervak zitten veel jonge fans zoals Michael (18 jaar). Ze kijken op naar de jongens in het sfeervak en hopen daar later ook te staan. Michael heeft een seizoenkaart en gaat heel soms mee naar uitwedstrijden. Hij volgt de club via Facebook, Twitter en Youtube en wil graag gebruik maken van internet in het stadion. De jonge fans in dit vak geven weinig geld uit aan eten & drinken omdat ze het duur vinden. De belangrijkste reden waarom ze er iedere week zijn is de sfeer in het stadion.
8 WEDSTRIJDBEZOEK 85% 91% 58% van de seizoenkaarthouders is van plan deze volgend seizoen te verlengen van de clubcardhouders is van plan komend seizoen evenveel of meer wedstrijden te bezoeken van de fans is (zeer) tevreden over het bezoek van uitwedstrijden STADIONBEZOEK Bij een bezoek aan het stadion spelen verschillende zaken een rol. In het Fan Onderzoek zijn alle fans gevraagd 100 punten te verdelen over verschillende aspecten; sfeer, aantrekkelijkheid van de wedstrijd, veiligheid, faciliteiten en catering. De belangrijkste aspecten bij het stadionbezoek zijn: Faciliteiten 14% Catering 11% Sfeer 31% Veiligheid 17% Aantrekkelijkheid wedstrijd 28%
9 FANKAART De fankaart laat zien hoe de fans in Nederland geografisch verspreid zijn. De verschillende kleuren geven aan in welke gemeenten welke clubs dominant zijn. Dit wordt op de volgende manier bepaald: Per gemeente is eerst het aantal supporters per club bepaald. Dit is gedaan door het aantal seizoenkaarthouders in de gemeente te verhogen met een factor die de ratio aangeeft tussen de gemiddelde bezoekersaantallen in dit seizoen en het totaal aantal seizoenkaarthouders van de club. Dit is gedaan omdat elke club een andere verhouding seizoenkaarthouders en losse kaarten heeft. Omdat niet te traceren is waar de losse kaarverkopers wonen wordt zo een reëel aantal fans per gemeente gecreëerd. Als dit gedaan is wordt bepaald aan welke club(s) de gemeente toegewezen wordt, hier zijn vier opties: 1. C lub A is minimaal twee keer zo groot als club B in de gemeente. De gemeente wordt toegewezen aan club A. 2. C lub A is niet minimaal twee keer zo groot als club B, maar beide clubs zijn wel twee keer zo groot als club C. De gemeente wordt nu toegewezen aan clubs A en B door een gestreept weergegeven van de twee kleuren van de clubs. 3. C lub A, B en C zijn vergelijkbaar in grootte. De gemeente wordt toegewezen aan club A, B en C en gestreept weergegeven met de drie kleuren van de clubs 4. D e penetratie (het totaal aantal supporters gedeeld door het aantal inwoners) is kleiner dan 1% en het absolute aantal supporters is kleiner dan 500. De gemeente wordt aan ME RE C I T B A L L C LU B F OO TY AL geen enkele club toegewezen en is wit gekleurd. AHEAD EAGLES GO D EVENTE R EST. 1892 Hypercube Business Innovation
AL MERE CIT Y 10 TOESCHOUWERSAANTALLEN Bezettingsgraad Jupiler League seizoen 2014/'15 (Peildatum: 1 mei) Club Stadion Stadion capaciteit Gemiddeld aantal toeschouwers Bezettingsgraad Roda JC Kerkrade Parkstad Limburg Stadion 18.936 10.784 57% N.E.C. Goffertstadion 12.500 9.535 76% Sparta Rotterdam Sparta Stadion 'Het Kasteel' 10.599 5.685 54% De Graafschap De Vijverberg 12.600 4.927 39% VVV-Venlo Seacon Stadion - De Koel 8.000 4.267 53% 44% MVV Maastricht Stadion De Geusselt 10.000 4.233 42% FC Emmen De Jens Vesting 8.600 3.889 45% FC Volendam Kras Stadion 6.984 3.876 55% FC Den Bosch Brainwash Stadion de Vliert 8.500 3.301 39% FC Eindhoven Jan Louwers Stadion 4.374 2.930 67% RKC Waalwijk Mandemakers Stadion 7.508 2.836 38% Fortuna Sittard Fortuna Sittard Stadion 10.500 2.572 24% Helmond Sport Lavans Stadion 4.200 2.033 48% sc Telstar Telstar Stadion 3.260 1.926 59% Segunda División Achilles'29 Sportpark De Heikant 4.500 1.824 41% FC Oss Frans Heesen Stadion 4.560 1.728 38% F O OT B A L L C LU B Almere City FC Almere City FC Stadion 2.864 1.074 38% Gemiddeld 8.146 3.966 48% Bron: Infostrada Sports Group Bron: www.transfermarkt.de 56% 2008/ 09 55% 53% 2009/ 10 50% 2005/ 06 2006/ 07 51% 2007/ 08
11 BEZETTINGSGRAAD TWEEDE NIVEAU IN EUROPA 37% 68% 26% 63% 45% Championship Tweede Klasse 2. Bundesliga 48% BEZETTINGSGRAAD JUPILER LEAGUE 2014/ 15 58% 2011/ 12 2012/ 13 55% 2010/ 11 54% 50% 2013/ 14 48% 2014/ 15
12 STADIONBEZOEK Hoe waarderen fans het stadionbezoek? Dat is natuurlijk één van de belangrijkste vragen van een voetbalclub. BEST SCORENDE CLUB Om de club die door hun eigen fans het best beoordeeld werd op het gebied van stadionbezoek in het zonnetje te zetten werden dit jaar de Fan Awards uitgereikt. De drie genomineerden waren FC Eindhoven, Roda JC en FC Volendam. Uiteindelijk won FC Eindhoven op basis van minimale verschillen in de resultaten. Op de foto is Marion van Vroenhoven te zien, management assistente bij FC Eindhoven. 86% van de fans beoordeelt het stadionbezoek als (zeer) goed TOP 3 1 1 1 Stadionbezoek 96% 96% 96% % beoordeling (zeer) goed
13 STADIONSPEAKER Wanneer fans wordt gevraagd naar hun mening over sfeer en entertainment wordt onder meer naar de beoordeling van de stadionspeaker gevraagd. De stadionspeaker heeft een belangrijke rol voor, tijdens, en na de wedstrijd. Naast het informeren van de fans is hij er ook om zae te enthousiasmeren. Hierdoor kan een stadionspeaker van grote invloed zijn op de sfeer in het stadion. BESTE STADIONSPEAKER De fans van Achilles 29 beoordelen hun stadionspeaker het best van alle clubs. 88% van de fans beoordelen stadionspeaker Maikel Rutten als (zeer) goed. Maikel is enkele dingen gevraagd over zijn functie als stadionspeaker in het interview hier onder. Naam: Maikel Rutten Club: Achilles 29 Leeftijd: 45 Hoe ben je bij Achilles 29 terechtgekomen? Ik ben heel lang omroeper geweest bij een amateurvereniging in Groesbeek. Op een gegeven moment ben ik daarmee gestopt. Mijn zoon voetbalde bij Achilles 29 en zodoende ben ik hier terechtgekomen. Wat is er zo leuk om stadionspeaker te zijn? Het feit dat je bij iedere wedstrijd kan zijn en elke keer hoopt een leuke wedstrijd te zien. Ik ben ook DJ, dus wat dat betreft ligt het wel in lijn met wat ik verder doe. Is er een ander stadion waar je graag een keer speaker zou willen zijn? Ik ben eigenlijk van kleins af aan al fan van N.E.C., dus dat zou wel echt geweldig zijn. Maar daar zit al een goede hè. Wat was het mooiste moment als stadionspeaker? Dat was toch wel de Gelderse derby; de wedstrijd tegen N.E.C. van dit seizoen. Omdat ik fan ben van N.E.C. was het voor mij extra leuk, wie er ook zou winnen. Er was veel publiek en de sfeer zat er goed in. Ook stonden de supporters van beide clubs gewoon door elkaar. Dat zie je niet vaak. De wedstrijd werd uiteindelijk gewonnen door N.E.C. (1-3).
14 SFEER 76% waardeert de sfeer in het stadion als (zeer) goed Fans hechten veel waarde aan een goede sfeer in het stadion. Voor veel fans is de sfeer het belangrijkste aspect van de stadionbeleving wanneer zij een thuiswedstrijd bezoeken. De sfeer is natuurlijk deels afhankelijk van het voetbal dat er wordt gespeeld maar wordt ook beïnvloed door bijvoorbeeld sfeeracties van supporters, muziek, de stadionspeaker en vocale ondersteuning van supporters. 1 1 2 TOP 3 Sfeer 93% 93% 87% % beoordeling (zeer) goed
15
16 CATERING 1 2 3 TOP 3 Catering 75% 60% 57% % beoordeling (zeer) goed 43% beoordeelt de catering als (zeer) goed Bij het kijken naar een voetbalwedstrijd hoort ook iets te eten en te drinken. Ook al is catering voor fans niet het belangrijkste aspect van het stadionbezoek, toch maken veel fans er gebruik van. Minder dan de helft van de fans beoordeelt de catering bij hun club als (zeer) goed. Er is al veel verbetering te zien ten opzichte van vijf seizoenen geleden. Toch is er al veel verbetering te zien ten opzichte van vijf seizoenen geleden. Zo worden bijvoorbeeld klantvriendelijkheid, het aantal verkooppunten en betalingsmogelijkheden met gemiddeld zes procent beter beoordeeld ten opzichte van het seizoen 2009/ 10. De gemiddelde prijs van een biertje (0,2L) en Hoogste prijs: 2,20 2,00 Gemiddeld Laagste prijs: 1,50
17 KLANTVRIENDELIJKHEID Verschillende medewerkers van de clubs worden door de fans beoordeeld op hun klantvriendelijkheid. Zo is er wat betreft de klantvriendelijkheid onderscheid in beveiligingsmedewerkers en stewards, catering medewerkers, en fanshop medewerkers. Ze worden als volgt beoordeeld: 75% Beveiligingsmedewerkers en stewards 67% Catering medewerkers 77% Fanshop medewerkers De klantvriendelijkheid van alle groepen samen leidt tot de volgende top 3 TOP 3 1 2 2 Klantvriendelijkheid 79% 78% 78% % beoordeling (zeer) goed BEST BEOORDEELDE STEWARDS EN BEVEILIGINGSMEDEWERKERS De fans van FC Volendam beoordeelden hun stewards en beveiligingsmedewerkers het hoogst. Zij werden door 88% van de fans beoordeeld als (zeer) goed. Over één van deze best beoordeelde stewards is meer te lezen in het interview hier onder. Naam: Ron van Houdt Club: FC Volendam Leeftijd: 56 Hoe ben je bij FC Volendam terechtgekomen? Mijn schoonvader was al met het grootste deel van zijn gezin werkzaam bij FC Volendam. Via mijn vrouw ben ik er ingerold. Inmiddels ben ik al 35 jaar werkzaam bij FC Volendam. Uiteindelijk heb ik mijzelf opgewerkt tot sectorhoofd en ben verantwoordelijk voor één kant van het voetbalveld. Dat doe ik met heel veel plezier. Kun je aangeven wat het zo leuk maakt? Het contact met de mensen vind ik het leukst. Zowel op de goede als op minder goede momenten. Als het voetbal goed is wordt het natuurlijk alleen nog maar leuker, want dan is iedereen tevreden. Zijn er ook minder leuke dingen? Ja natuurlijk. Je bent verantwoordelijk. Dus op het moment dat er iets gebeurt, moet je ingrijpen. Ik heb in het verleden wel eens meegemaakt dat we echt aan de bak moesten. Maar dat is vrij uitzonderlijk. We hebben namelijk allemaal geleerd dingen eerst met woorden op te lossen en dat lukt nog steeds in Volendam. Als er iets gebeurt kom je die mensen soms de volgende dag tegen in het dorp en dan zeggen ze: Sorry, dat had ik gisteren niet zo bedoeld. een broodje hamburger in de Jupiler League: Hoogste prijs: 3,00 2,65 Gemiddeld Laagste prijs: 2,00 Wij staan open voor iedereen en respecteren iedereen zoals hij is. Waarom denk je dat stewards en beveiligingsmedewerkers zo goed worden beoordeeld bij FC Volendam? Wij zijn altijd heel gastvrij. Mensen worden beleefd te woord gestaan en de sfeer is hier gemoedelijk. Ik ben me er wel van bewust dat wij het iets makkelijker hebben dan andere clubs waar een andere mentaliteit heerst. Maar goed, wij staan open voor iedereen en respecteren iedereen zoals hij is. Wat zou je andere stewards in het Nederlandse voetbal willen meegeven? Stel je open voor je gasten. Of het nou uitpubliek is of thuispubliek, het zijn gasten. Luister naar ze. Luister eerst voordat je handelt. Stop ze niet in een hokje. Heb geen vooroordelen. Hoe moeilijk dat ook is.
18 COMMUNICATIE Clubs brengen hun fans goed op de hoogte. 78% beoordeelt de communicatie van hun club als (zeer) goed. Clubs maken gebruik van steeds meer kanalen en weten zo verschillende fans op verschillende manieren te bereiken. Naast de officiële website maken fans gebruik van onder meer de club app, Facebook, Twitter en Youtube. TOP 3 1 1 2 Informatievoorziening 84% 84% 82% % beoordeling (zeer) goed 78% vindt de informatie voorziening (zeer) goed De meest gebruikte bronnen van informatie zijn: 80% 55% 40% 32% 30% 15% 12% 11% 7% OFFICIËLE WEBSITE NIEUWSBRIEF FANSITE SUPPORTERS PROGRAMMABOEKJE FACEBOOK PAGINA )- TWITTER account club - CLUB APP - CLUB MAGAZINE YOUTUBE KANAAL CLUB
38% 19 INTERNET 23% Het belang en gebruik van internet in de stadions neemt steeds verder toe. 16% 38% van de fans maakt momenteel gebruik van internet in het stadion 2012/ 13 2013/ 14 2014/ 15 INTERNETGEBRUIK IN HET STADION SOCIAL MEDIA Likes Volgers 2014/ 15 peildatum 01-05-2015 % groei t.o.v. seizoen 2013/ 14 2014/ 15 peildatum 01-05-2015 % groei t.o.v. seizoen 2013/ 14 Roda JC 34.641 47% N.E.C. 34.065 61% VVV-Venlo 15.511 20% Sparta Rotterdam 14.054 38% FC Eindhoven 10.240 47% MVV Maastricht 10.214 45% Fortuna Sittard 6.414 28% De Graafschap 5.512 51% FC Den Bosch 5.416 25% RKC Waalwijk 4.953 24% FC Emmen 3.237 129% Helmond Sport 2.986 16% FC Volendam 2.769 115% Almere City FC 1.889 145% FC Oss 1.629 91% Achilles '29 1.108 55% sc Telstar 703 7% N.E.C. 23.324 33% Roda JC 19.882 52% De Graafschap 15.010 25% VVV-Venlo 12.107 9% RKC Waalwijk 9.637 21% Sparta Rotterdam 7.783 44% MVV Maastricht 6.176 19% FC Eindhoven 6.055 36% Fortuna Sittard 5.673 22% FC Emmen 4.612 51% Helmond Sport 4.176 25% Achilles '29 4.084 32% Almere City FC 3.160 58% FC Oss 3.093 56% FC Volendam 2.984 69% FC Den Bosch 2.746 75% sc Telstar 2.477 85%
20 VEILIGHEID - SPORTIVITEIT & RESPECT - MVO Een voetbalclub staat midden in de samenleving en verenigt een grote diversiteit aan fans. Clubs zetten deze kracht samen met partners en vrijwilligers in om betekenisvol te zijn voor de omgeving. Supporters vinden het belangrijk dat hun club een positieve bijdrage levert aan hun wijk, stad of regio. 81% van de fans in de Jupiler League vindt die maatschappelijke betrokkenheid belangrijk. 1 1 1 TOP 3 Veiligheid 100% 100% 100% % beoordeling (altijd) veilig 86% voelt zich meestal of altijd veilig 85% beoordeelt de sportiviteit van hun club al goed of uitstekend 81% vindt maatschappelijke betrokkenheid (zeer) belangrijk
21 KIDSCLUB Alle clubs in de Jupiler League hebben een kidsclub, speciaal voor de jongste fans tot en met ongeveer dertien jaar. De kidsclub zorgt voor veel voordelen en activiteiten voor deze jonge fans. Bijna elke club heeft ook een mascotte, het gezicht van de kidsclub. Alleen Almere City FC en sc Telstar hebben (nog) geen mascotte. 88% beoordeelt de kidsclub als (zeer) goed Storm Guus Bozzy Woutje Sibi Ozzy Frook the fox Fortunior Loewy the cat Bèr de Batteraof Bikkel RiCKy Lucky Sparta Piet Koelie
22 COLOFON Uitgave KNVB Expertise www.knvbexpertise.nl expertise@knvb.nl KNVB Expertise is een initiatief van: Eredivisie CV (ECV) Coöperatie Eerste Divisie (CED) Federatie van Betaald Voetbal Organisaties (FBO) Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB) Projectcoördinatie Joris de Boer Redactie Sam Buunk Joris de Boer Maarten Vreuls Hans van Kastel Uitvoering onderzoek Blauw Research Fotografie Pro Shots Medewerkers van de clubs Pics United Vormgeving 60BPM, Capelle a/d IJssel Carola van de Ven Drukwerk Schrijen-Lippertz, Voerendaal KNVB Expertise, (2015). Jupiler League Fan Onderzoek 2014/ 15, jaargang 6 Opvraagbaar via https://www.fanonderzoek.nl Dit is een uitgave van KNVB Expertise. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van KNVB Expertise worden gekopieerd, gedownload, verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze. Hoewel deze uitgave met grote zorgvuldigheid is samengesteld, zijn wij niet aansprakelijk voor gevolgen van eventuele omissies of onjuistheden, danwel andere gevolgen door het gebruik van in deze uitgave voorkomende gegevens of meningen.