Vol gas op weg naar een duurzame energietoekomst Innovaties op gasgebied Hans Overdiep en Henk Ensing GasTerra B.V. VSK 2014
Onderwerpen - Verleden, heden en toekomst (aard)gas - Wikipedia, Gas en Energie - GasTerra en Energietransitie - Gas in de gebouwde omgeving - GasTerra s kantoorpand - Conclusies en oproep
Verleden, heden en toekomst van aardgas in Nederland
Verleden (1) - Stadsgas (kolenvergassing), grotere steden - Vondst Slochterenveld (1959) - Stikstofrijk gas: laag calorisch, G-gas - Aanleg fijnmazig gasnet door heel Nederland
Verleden (2) - Nederland ging over van kolen en olie op gas - Ombouw miljoenen toestellen - Verwarming, warm water en koken op gas - Leefklimaat veel schoner
Verleden (3) - Vondst nieuwe (kleine) gasvelden - Stikstofarm gas, hoog calorisch, H-gas - Kleinevelden-beleid, voorrang H-gas - Nieuw H-gas netwerk, voornamelijk industrie - Groei economie door aardgasbaten
Huidige situatie (1) - Gas in alle marktsegmenten - Aandeel gas: helft totale energievoorziening - Slochterenveld vooralsnog grootste leverancier - HR-combiketel al jaren de standaard - Forse inkomsten staatskas
Huidige situatie (2) - Importen uit Noorwegen & Rusland (leidingen) - Import LNG uit o.a. Algerije (schepen) - Energietransitie is in gang gezet - Groen Gas in landelijk gasnetwerk - Waterstof-injectie op Ameland (1 e proef Power2Gas)
Toekomst (1) - Wereldvoorraden aardgas enorm - Bewezen reserves voor meer dan 100 jaar - Opbrengst kleine velden loopt af - Slochterenveld draagt na 2020 minder bij - Schaliegas in Nederland?
Toekomst (2) - Aandeel duurzame energie groeit gestaag - Opslag energie in Nederland lastig - Opslag van (en in) gas wel mogelijk - Aardgas en duurzame energie trekken samen op - EPC 0.0 kan heel goed met aardgas (binnenkort meer)
Toekomst (3) - Transitie naar Nieuw Gas, LNG, Groen Gas, H2 - Industrie (H-gas) zit al in dit proces - Huishoudens (G-gas) over 10 jaar of nog later - Geschiedenis lijkt zich te herhalen: ombouw
Wikipedia, Gas en Energie
Aardgas - Geconcentreerde zonne-energie - Miljoenen jaren geleden ontstaan - Voornamelijk Methaan (CH4) - Minst vervuilende fossiele brandstof - Per eenheid energie helft CO2 t.o.v. kolen - 1 m3 aardgas komt overeen met ca. 10 kwh
Energie - Gem. huishouden: - elektriciteit 3500 kwh/jr - gas 1500 m3/jr, 15000 kwh/jr - benzine 2000 ltr/jr, 20000 kwh/jr - totaal: 38500 kwh/jr - Zonnepanelen op dak ca. 3000 kwh/jr - Meer dan 12 daken nodig!
Energie - Totale consumptie meerekenen - Voedsel, goederen, transporteren, reizen - Gem. huishouden: - totaal 125000 kwh/jr - Zonnepanelen op dak ca. 3000 kwh/jr - Ruim 40 daken nodig!
Met 85 miljard m3 aardgas kun je in gascentrales evenveel elektriciteit opwekken als met 30.000 grote windmolens (5 MW per stuk) op zee (momenteel heeft Nederland omgerekend ca. 250 van dergelijke molens)
Die 85 miljard m3 aardgas is gelijk aan de hoeveelheid energie die de zon in 18 sec op de aardbol dan wel in ruim een week in Nederland deponeert maar dan moet je die zonne-energie nog wel omzetten in bruikbare energie en die energie vervolgens kunnen opslaan Energietransitie is grote maar boeiende klus!
GasTerra en Energietransitie
GasTerra en Energietransitie - Optimalisatie van de systeemfunctie gas - Verhogen van kennis van Energie - Aardgas zo verstandig mogelijk inzetten
Optimalisatie systeemfunctie gas - Opslag en bijmengen van duurzame gassen - Flexibiliteit van gas (decentraal) - Conversie van gas (innovatieve gastoepassingen)
Verhogen van kennis van Energie - Lesmateriaal voor onderwijs - TV-programma s, met name voor jongeren - GasTerra Transitie Jaarprijs (HBO) - Energy Academy (EnTranCe) - Energietransitiemodel.nl
Visie verschillende marktsegmenten
Marktsegmenten - Industrie - Elektriciteitsproductie - Verkeer en vervoer - Agrarische sector - Gebouwde omgeving
Industrie - Eindbeeld: feed stock recycling en biomassa, elektriciteit - 2050: ca. 80% einddoel bereikt - 2030: ca. 20% einddoel bereikt
Elektriciteitsproductie - Eindbeeld: wind op zee en land, nieuw gas, smart grids - 2050: ca. 90% einddoel bereikt - 2030: ca. 50% einddoel bereikt
Verkeer en vervoer - Eindbeeld: elektrisch, grotere afstanden nieuw gas - 2050: ca. 90% einddoel bereikt - 2030: ca. 50% einddoel bereikt
Agrarische sector - Einddoel: zware isolatie, aardwarmte, PV - 2050: ca. 95% einddoel bereikt - 2030: ca. 40% einddoel bereikt
Gebouwde omgeving - Eindbeeld: zware isolatie, WP, PV, FC op nieuw gas - 2050: ca. 95% einddoel bereikt - 2030: ca. 30% einddoel bereikt, nieuwbouw 95%
Gas in de gebouwde omgeving
Gebouwde omgeving (1) - HR-ketel Nederlandse ontwikkeling - Van HR100 via HR104 naar HR107 - Ook HR voor tapwater - Compact, licht en goedkoop - De standaard, uitontwikkeld?
Gebouwde omgeving (2) - HR-ketel als basis - Toevoegen van zonneboiler - Voor warm tapwater - Grotere opslag, ook voor verwarming? (EnTranCe)
Gebouwde omgeving (3) - HR-ketel als basis - Toevoegen kleine elektrische warmtepomp - Als combinatie hybride WP of hybride ketel - Regeling cruciaal, optimaliseren? (EnTranCe)
Gebouwde omgeving (4) - HR-ketel als basis - Toevoegen Stirling-, Otto-motor of brandstofcel - Als combinatie HRe-ketel - Decentrale elektriciteitsopwekking - Compacter, lichter, goedkoper? (EnTranCe)
Decentraal of centraal? - Niet slepen met warmte - Niet slepen met elektriciteit Decentraal: - Warmte wordt benut - Snel regelbaar - Onderdeel van Smart Grids - Mogelijk als Virtual Power Plant (VPP)
Stirling versus brandstofcel - Stirling-motor bij grotere warmtevraag - Stirling-motor (MEC): 1 kwe en 6 kwth - Brandstofcel geeft nauwelijks warmte - Brandstofcel (CFCL): 1,5 kwe en 0,5 kwth - 18 x minder warmte bij brandstofcel
Twee bijzondere projecten - Gelderland: 10.000 HRe-ketels op groen gas - Ameland: 10 hectare PV met 45 brandstofcellen
Gelderland - Subsidie voor HRe-ketels op groen gas - 4 jaar voor 10.000 HRe-ketels - GasTerra zorgt voor vergroening aardgas - 10 jaar lang 200 m3 per toestel - 2000 kwh per jaar groene stroom - Zonnepanelen in het donker - Windmolens zonder wind
Voorbeelden van herkenbaarheid deelname aan project HRe en Groen Gas
Ameland - Oppervlakte van 10 hectare wordt voorzien van PV - Langs vliegveld Ballum, afgeschermd met duinen - 45 brandstofcellen in de gebouwde omgeving - Decentraal balanceren met aardgas als VPP
GasTerra s nieuwe huisvesting
Van Energielabel G naar A+
Van Energielabel G naar A+ - Extra isolatie - 3 laags glas - 150 m2 PV - WarmteKoudeOpslag (WKO) - 2 kleine gaswarmtepompen - 2 HR-ketels (back up) - Brandstofcel - Warmterugwinning - LED-verlichting - Detectie voor verwarming, koeling, ventilatie en verlichting - Naast het openbaar vervoer - 80% minder gas - 60% minder elektriciteit
Conclusies
Conclusies (1) - Energietransitie is een lang proces - Betrouwbaar, betaalbaar, schoon - Geen winnaars, alle opties open houden - HR-ketel nog lang de basis voor.
Conclusies (2) - inpassing van duurzame energie - Aardgas komende decennia van groot belang - Nederland kent een perfect aardgasnetwerk - Transitie van aardgas naar nieuw gas
Conclusies (3) - Vraagbeperking en energie-opslag - Nieuwe marktmodellen voor energie - Veel nieuwe banen, veel kennis van energie - EnTranCe (Energie Transitie Centrum)
EnTranCe - Proeftuin voor Energietransitie - Onderdeel van Energy Academy Europe - Bedrijfsleven en onderwijs - Oproep: kom kijken en doe mee!
Vol gas naar een duurzame energietoekomst
Dank voor uw aandacht