Historie Arentsburghlaan (volkstuincomplex) te Voorburg Historisch onderzoek uitgevoerd door : M. van Rijn : Gem. Leidschendam-Voorburg, afd. RO Datum : maart 2015
I N H O U D S O P G A V E 1.0 INLEIDING 1 1.1 Terreingegevens 2 2.0 HISTORISCH ONDERZOEK 3 2.1 Historische kaarten 3 2.2 Luchtfoto s 10 2.3 Aanleg volkstuinen 18 2.4 Arentsburghlaan 21 2.5 Verhuur volkstuinen 21 2.6 Bouwvergunningen 22 2.7 Hinderwet- en Milieuvergunningen 22 2.8 Gegevens Kamer van Koophandel 22 2.9 Ondergrondse HBO-tanks 22 2.10 Bodemonderzoeken, gegevens uit BIS 23 2.11 Voormalige sloten 26 2.12 Bodemkwaliteitskaart en overigen 27 3.0 EXPLOSIEVEN ONDERZOEK 29 4.0 GEOLOGIE 30 5.0 ARCHEOLOGIE 32 6.0 GERAADPLEEGDE ARCHIEFSTUKKEN 34 LITERATUUR xx BIJLAGEN 1 Aanleg volkstuinen 2 Tekening huurovereenkomsten 3 Foto s 4 Diversen
1.0 INLEIDING In verband met een voorgenomen milieukundig bodemonderzoek ter plaatse van een viertalvolkstuincomplexen in de gemeente Leidschendam-Voorburg is door de gemeente, afdeling RO, een historisch onderzoek uitgevoerd. Op basis van historische gegevens kan een uitspraak worden gedaan of er een kans bestaat dat de grond plaatselijk (sterk) verhoogde gehalten aan zware metalen bevat. Bij het verzamelen van historische informatie zijn de richtlijnen vermeld in de norm NEN-5725 (januari 2009) in acht genomen. In dit rapport wordt het historisch onderzoek weergegeven afkomstig uit: - verticale en schuine luchtfoto s (analoog en digitaal) van gemeente Voorburg en/of Leidschendam; - verticale luchtfoto s afkomstig van de topografische dienst te Emmen van 1939 tot heden; - luchtfotoarchief van Aviodrome (www.aviodrome.info.nl) en andere fotoarchieven zoals www.slagboomenpeeters.com, www.aerophotostock.com, www.aerophoto-schiphol.nl, www.nederland-luchtfoto.com; http://www.dotkadata.com/; - het digitale fotobestand van gemeente Den Haag (http://www.haagsebeeldbank.nl) en de beeldbank van Leidschendam-Voorburg (http://www.leidschendamvoorburg.nl/int/beeldenbank/beeldarchief.html) - de sites: http://www.toenleidschendam-voorburg.nl;; http://www.voorburg.org/; http://www.kadaster.nl/bag/bagviewer/; http://watwaswaar.nl/; http://www.nederland-inbeeld.nl/zuid-holland/voorburg/; http://www.historischeverenigingvoorburg.nl; - lijst met gemeentelijke- en rijksmonumenten; - archief van gemeente Voorburg, gemeente Leidschendam en gemeente Leidschendam- Voorburg (o.a. Bouw- en Hinderwetarchief, diverse kaarten, gedempte sloten, etc.) almede diverse digitale bestanden/inventarissen en gedigitaliseerde aanleg-, bestek-, kadastrale-, civieltechnische-, ruimtelijke- en grondtransactietekeningen); - diverse topografische kaarten van 1985 tot heden alsmede diverse kaarten van Hoogheemraadschap Rijnland of Hoogheemraadschap Delfland; - het boek De Kroniek van Voorburg (zie literatuurlijst) en overige boeken; - gegevens afkomstig van de Archeologische Werkgroep Leidschendam-Voorburg (AWLV); - computerbestanden uit ARCHIS (archeologie) en StraArch (gemeentelijk archeologie data); - milieukundige bodemonderzoeken uitgevoerd in de directe omgeving, de gemeentelijke Bodemkwaliteitskaart (BKK) uit dec 2007 en het gemeentelijk Bodem Informatie Systeem; - diverse materiaal uit het gemeentelijk archief; - visuele indruk van de huidige locatie (gevelinspectie). Het onderhavige rapport betreft geen diepgravend historisch onderzoek naar het vroegere gebruik van de percelen. De archieven van de waterschappen, provincie, Rijkswaterstaat, nutsbedrijven, TNO en omliggende gemeenten zijn niet geraadpleegd. De sloopvergunningen (meestal in het verleden reeds vernietigd) alsmede de gegevens over het bouwrijp maken zijn niet of summier geraadpleegd. 1
1.1 Terreingegevens Het te onderzoeken terrein betreft de volkstuinen aan de Arentsburghlaan te Voorburg. Tabel 1: kadastrale gegevens en omschrijving van het te onderzoeken perceel/percelen anno 2009 sectie nr. locatie omschrijving oppervlakte F-8048 Arentsburghlaan eo volkstuinen, rijweg en openbaar groen 25.045 m 2 Op de huurovereenkomst d.d. 2011 staat vermeld dat te verhuren terrein is: F-8048 (ged) met een oppervlakte van 18.849 m 2. Het kadastrale perceel F-8048 is op onderstaande kaart weergegeven. 2
2.0 HISTORISCH ONDERZOEK Voor informatie over de geschiedenis van Voorburg wordt verwezen naar diverse literatuur, onder andere vermeld in de bijlage. 2.1 Historische Kaarten Kaart van Hoogheemraadschap van Delfland uit 1712, gemaakt door Crucius, geprojecteerd op de GBKN uit 2014. De huidige volkstuinen liggen ter plaatse van het roze perceel ter plaatse van het woord : burch. 3
Kadastrale minuut uit 1812. Dwars door het gebied loopt een voetpad 4
Topografische kaart uit 1946 (30G-Den Haag; schaal 1 : 25.000) kartografische kaart uit 1948 5
Historisch onderzoek Arentsburghlaan (volkstuinen) te Voorburg Topografische kaart uit 1957 (30G Den Haag, schaal 1 : 25.000) Topografische kaart uit 1963 (30G Den Haag 1 : 25.000) 6
topografische kaart uit 1966 (30G Den Haag schaal 1 : 25.000) 7
8
9
2.2 Luchtfoto s Luchtfoto uit februari 1944, gemaakt door de RAF. Ter plaatse van de huidige volkstuinen is het weiland. 10
Historisch onderzoek Arentsburghlaan (volkstuinen) te Voorburg 11
12
Historisch onderzoek Arentsburghlaan (volkstuinen) te Voorburg 13
14
15
16
17
2.3 Aanleg volkstuinen inventarisnummer: 482 (openbare werken Voorburg 1919-1979) In aug 1945 heeft de directeur van het gemeentelijk grondbedrijf een brief gestuurd naar de heer P. Huis (voorzitter der volkstuinvereniging) waarin o.a. het volgende in staat. Een situatietekening wordt toegestuurd waarop met een groene kleur een perceel weiland is aangegeven waar de aanleg van een rijksweg is gereserveerd. De volkstuinvereniging heeft belangsteking voor dit perceel in verband met het eventueel gebruik voor volkstuinders. De betreffende tekening is in het dossier niet aanwezig. Het perceel grond is in pacht bij W. van Leeuwen. In het dossier aanwezig de Berekening van Kosten dd. 29 september 1954 inzake de aanleg van een complex volkstuinen in Heeswijk. Op deze kostenoverzicht staat het volgende in vermeld: - 420 m 3 sloot graven en de uitkomende grond over het terrein verspreiden; - 230 m 2 hoofdpad aanleggen, ontzoden, aanvoeren, verwerken van puin en koolas; - bouwen houten bergschuur op gemetselde voet; - ploegen en fraisen; - maken WC met beerput; Een omschrijving of een bestek voor de aanleg van de volkstuinen is in het dossier niet aanwezig. In een college-advies d.d. 29 september 1954 staat o.a. het volgende in vermeld: Op situatietekening B-219 is met een groene kleur het terreingedeelte aangegeven dat aan de volkstuinvereniging verhuurd zou kunnen worden. De oppervlakte is ca. 8.800 m 2 en wordt gepacht door W. v. Leeuwen. Zodra met de bouw van het Diaconessenhuis wordt aangevangen worden de sportvelden van sportvereniging Voorburg geliquideerd en is uitbreiding van het volkstuincomplex in noordwestelijk richting mogelijk. Op de tekening is een verhard hoofdpad, een houten bergschuur en afschermende beplanting aan de Vliet op weergegeven. Tevens moet een scheidingssloot worden gegraven. De totale huurprijs voor 8.800 m 2 is Fl 400,= Op 24 november 1954 heeft de gemeenteraad besloten om een perceel grond van 8.800 m 2 ; kadastraal F-6499, geschikt te maken als volkstuinen en het te verhuren aan volkstuinvereniging Voorburg. Op 27 dec 1954 heeft de gemeente bij HH Delfland een vergunning gevraagd voor het graven van een sloot, zoals aangegeven op tekening A-725-II in verband met de aanleg van volkstuinen op het terrein Heeswijk. Op 3 februari 1955 heeft Dijkgraaf en hoogheemraden van Delfland een vergunning verleend. Op 12 jan 1955 heeft aannemingsbedrijf H. Mostert een prijs gegeven voor werkzaamheden conform omschrijving jan 1955 met uitzondering van het voetpad (ingewalst sintelpad op een aardebaan) voor de prijs van Fl 2.130,= De werkzaamheden zijn op 8 februari 1955 gegund aan aannemingsbedrijf H. Mostert. De omschrijving en/of bestek is niet in het dossier aanwezig (ook niet tekening A-725) 18
omschrijving 21a, dienst 1954 1 Het bouwen vaneen houten bergschuur in het volkstuincomplex Heeswijk In deze overeenkomst 21a (dienst 1954) staat o.a. het volgende in vermeld: - het werk omvat het bouwen van een houten bergschuur op een gemetselde fundering; de werkzaamheden worden uitgevoerd volgens tekening E-12-15 op een terrein volgens tekening B-219a; - de schuur is op staal gefundeerd met de onderkant van de poer op ca. 0,85 m m.v., de vloer is voorzien van betontegels op zand; - naast de schuur een WC met een beerput van 2 m 3 met een dekking van ca. 30 cm grond; - het dak wordt voorzien van gegalvaniseerde golfplaten; - het buitenwerk is behandeld met teer en carbolineum. Legenda: Oranje Blauw te bouwen schuur water De werkzaamheden voor omschrijving 21a (dienst 1954) zijn op 23 maart 1955 gegund aan de heer J.J. Versteegh aan de Schillinglaan 25 voor een prijs van fl 5.630,=. Op 3 februari 1955 is door Dijkgraaf en Hoogheemraadschapen van Delfland aan de gemeente Voorburg vergunning verleend voor het graven van een 144 lange en 2 meter breede sloot gelegen in de kadastrale percelen F-6499 en 1092 en deze sloot in verbinding te brengen met Delflands boezem. Deze sloot is nodig in verband met de aanleg van volkstuinen op het terrein Heeswijk. Het werk wordt uitgevoerd volgens tekening A-725 (zit niet in het dossier). Op 28 maart 1955 heeft de heer C.L. de Baat de grond van volkstuincomplex Heeswijk geploegd en gefraisd. De strook grond, ter breedte van 3 meter langs de Vliet, mocht niet worden geploegd. omschrijving 12, dienst 1959 2 Het verrichten van grond- en bestratingswerkzaamheden voor de uitbreiding van het complex volkstuinen aan de Arentsburghlaan te Voorburg In omschrijving 12 (dienst 1959) staat o.a. het volgende in vermeld: - de werkzaamheden worden uitgevoerd volgens tekening A-1234 - graven van een sloot en de uitkomende grond gebruiken voor het dempen van een sloot; - een gedeelte van een sloot schoon maken en dempen met grond dat vrij is gekomen bij het graven van een nieuwe sloot - overblijvende grond verspreiden over het werkterrein tussen Arentsburglaan en het middenpad. 1 Archief Openbare Werken 1919-1979; inventarisnummer 482 (periode 1954 1965) 2 Archief Openbare Werken 1919-1979; inventarisnummer 865 19
- het realiseren van een pad, cunet graven tot 0,1 m m.v., aanvullen met duinzand met een dikte van 0,25 m, verdichten, klinker verharding aanbrengen. - vrijkomende puin uit het gedeelte nabij de Arentsburghlaan afvoeren, de vrijkomende grond verwerken op het talud. De werkzaamheden zijn in februari 1959 gegund aan aannemingsbedrijf Gebr. Huurman voor een prijs van Fl. 2,655,= Op 4 februari 1959 heeft Dijkgraaf en Hoogheemraden van Delfland aan de gemeente Voorburg een vergunning verleend voor het dempen van een ca. 2 meter brede boezemsloot op het kadastrale perceel F-6794 met een oppervlakte van ca. 120 m 2. Tevens een vergunning voor het graven en hebben van een 2 m. brede boezemsloot in het kadastrale perceel F-6794 met een lengte van 105 meter en het in verbinding brengen van deze sloot met Delflands Boezem. De werkzaamheden waren nodig voor het vergroten van het bestaande volkstuincomplex nabij Arentsburghlaan. De sloot moet gedempt worden met grondspecie en de oostelijke grondkering moet worden voorzien van gestapelde blokzoden tot aan maaiveld. Op 16 december 1965 (dossier inventarisnummer: 482) heeft het college van B&W besloten om een strook grond tussen het volkstuincomplex en de Diaconesseninrichting om niet ter beschikking te stellen aan de volkstuinvereniging Voorburg onder voorwaarden dat de nodige werkzaamheden zonder kosten van de gemeente door de vereniging wordt uitgevoerd en dat het onderhoud van de sloot door de vereniging wordt gedaan. Op tekening A-1360 is de strook grond met een rode kleur aangegeven. 20
2.4 Arentsburghlaan inventarisnummer: 33/666 (openbare werken Voorburg 1919-1979) Bestek 33 (dienst 1955): het maken van een duikerbrug met bijkomende werken nabij de Schellingslaan en het verbreden van de Arentsburghlaan (in 2 delen) In het bestek staat o.a. voor deel 1 (maken duikerbrug) het volgende: - werkzaamheden volgens tekening A-901 en A-902 In het bestek staat o.a. voor deel 2 (verbreden Arentsburghlaan) het volgende: - werkzaamheden volgens tekening A-903 en A-904 Op 29 december 1955 is bestek 33-1955, perceel II verbreden van de Arentsburghlaan gegund aan de heer T.P. de Geus te Leidschendam voor een prijs van Fl 11.600,=. In het betreffende dossier zitten geen zaken over de volkstuinen of tekeningen waarop de volkstuinen op staan getekend. inventarisnummer: 349 (openbare werken Voorburg 1919-1979) Het dossier bevat o.a. een brief d.d. 24 febr 1958 aan NV Ballast Maatschappij met het verzoek om een prijsopgave inzake het aanbrengen van een slijtlaag ter plaatse van de Arentsburghlaan en andere correspondentie. De opdracht voor het aanbrengen van een koudasfaltdeklaag aan de Arentsburghlaan is op 9 juli 1965 gegund aan NV Aannemingsbedrijf NBM Zaandam Er zijn geen bijzonderheden in dit dossier over de volkstuinen. 2.5 Verhuur volkstuinen De huurovereenkomsten van voor 2000 zijn niet geraadpleegd en waren bij de gemeente onvindbaar. In 1999 een oppervlakte van 18.700 m 2. In 2002 zijn door de gemeente gesprekken geweest met Amateurverenging Tedingerhof om nieuwe contracten af te sluiten over de volkstuincomplexen Arentsburgh, Schipholboog en Westvliet. Op 3 mei 2002 heeft de gemeente een huurovereenkomst gesloten met de Amateurtuindersvereniging Tedingerhof inzake het volkstuincomplex aan de Arentsburghlaan, kadastraal Voorburg sectie F-8048 (ged.) volgens tekening G-1588 (zie bijlage 2). De overeenkomst is aangegaan voor 10 jaar. De huurprijs voor 2002 bedraagt 9.035,22. Op 3 juli 2007 heeft het college van B&W besloten om de sloot binnen het volkstuincomplex Arentsburgh te laten baggeren en de kosten hiervan ten laste te brengen van het budget Wijkzaken. In juni 2011 is ATV Arentsburgh verzelfstandigd. Op 30 december 2011 heeft de gemeente een huurovereenkomst gesloten met de Amateurtuindersvereniging Arentsburgh inzake het volkstuincomplex groot 18.849 m 2 aan de Arentsburghlaan volgens tekening G-5-1-105. De overeenkomst is aangegaan voor 10 jaar. De huurprijs voor 2011 bedraagt 11.074,35. In 2013 is ATV De Groene Zoom en ATV Essesteijn verzelfstandigd en is ATV Tedingerhof opgeheven. 21
2.6 Bouwvergunningen Bij de gemeente zijn geen bouwdossiers aanwezig inzake de bouw van huisjes ter plaatse van het volkstuincomplex. 2.7 Hinderwet- en Milieuvergunningen De gemeente heeft in het verleden alle HW-vergunningen, uit diverse archieven, geïnventariseerd. Deze inventarisatie met korte omschrijvingen van de verleende vergunningen zijn weergegeven in een groot WORD-bestand. Uit deze inventarisatie en uit het archief met Hinderwet- en milieuvergunningen komt de locatie niet op voor. Aangenomen wordt dat er nooit een HW-vergunning is aangevraagd dan wel is verleend. 2.8 Gegevens Kamer van Koophandel De website van de Kamer van Koophandel (www.kvk.nl/handelsregister) met informatie over huidige en voormalige bedrijven is niet geraadpleegd. 2.9 Ondergrondse HBO-tanks In het gemeentelijk databestand met gegevens over voormalige en huidige ondergrondse HBOtanks komt de te onderzoeken locatie niet op voor. Door de gemeente wordt aangenomen dat er geen ondergrondse HBO-tank aanwezig is. 22
2.10 Bodemonderzoeksgegevens, gegevens uit BIS Op onderstaande kaart (screendump van het gemeentelijk GIS met bodemgegevens) staan de onderzochte locaties op weergegeven. Ter plaatse en in de directe omgeving van de onderzoekslocatie zijn voor zover bekend bij de gemeente de volgende bodemonderzoeken uitgevoerd: Arentsburghlaan (riolering) In verband met het vervangen van het hoofdriool en een voorgenomen milieukundig bodemonderzoek heeft de gemeente een historisch onderzoek uitgevoerd voor het riooltracé ter plaatse van de Arentsburghlaan tussen nummers 2 tot 26. In verband met het vervangen van het hoofdriool heeft Grontmij in mei 2014 een verkennend milieukundig bodemonderzoek uitgevoerd ter plaatse van de rijweg Arentsburghlaan tussen nummers 2 tot 26 in en de Klein Arentsburghstraat te Voorburg. Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt het volgende: Arentsburghlaan - de grond bevat een licht verhoogd gehalte aan lood; - De ondergrond bevat geen verhoogde gehalten; - Het grondwater bevat geen verhoogde gehaltes. Klein Arentsburghstraat - De boven en ondergrond bevat geen verhoogde gehalten; - Het grondwater bevat geen verhoogde gehaltes. Op basis van de bovengenoemde resultaten blijkt dat er ter plaatse van het riooltracé geen sprake is van een geval van ernstige bodemverontreiniging en er geen milieu hygiënische belemmeringen zijn voor het vervangen van de riolering. 23
Effatha In 1987 is door IMU Iwematechniek een milieutechnisch onderzoek uitgevoerd ter plaatse van een ondergrondse HBO-tank ter plaatse van een te bouwen schoolgebouw. Uit dit onderzoek is gebleken dat de bodem is verontreinigd met minerale olie.. Geadviseerd word om de olieverontreiniging te verwijderen. In 1998 zijn de twee 10.000 liter HBO-tanks, gelegen voor Hoekenburgh, door de firma Van der Hoeven incl. 78 ton oliehoudende grond verwijderd. Onder en achter het riool bevindt zich nog een restverontreiniging aan olie. Door Tauw is in 2000 een verkennend bodemonderzoek uitgevoerd over het gehele perceel in verband met de voorgenomen verkoop. Uit het bodemonderzoek blijkt het volgende: De bodem ter plaatse van de gedempte sloot bevat een matig verhoogd gehalte aan lood en een licht verhoogd gehalte aan metalen, PAK en olie en het grondwater bevat een licht verhoogd gehalte aan chroom en olie. De bodem ter plaatse van de in 1998 verwijderende tanks bevat licht verhoogd gehalten aan olie en in het grondwater zijn geen verhogingen aangetroffen. De grond nabij de andere voormalige HBO-tank bevat een licht verhoogd gehalte aan olie. Het grondwater is niet onderzocht. De bodem van het gehele Effatha-terrein bevat licht verhoogd gehalten aan zware metalen, PAK en minerale olie In verband met nieuwbouwplannen in 2005 dient er nog een onderzoek plaats te vinden naar de olieverontreiniging. Op 7 november 2007 heeft milieuadviesbureau BMA Milieu een Bouwstoffenbesluit onderzoek voor grond te verrichten betreffende een partij grond gelegen op de locatie Arentsburghlaan gebouw 3 (Effatha-terrein) te Voorburg gedaan. De grond bevatte licht verhoogde waarden voor kwik en koper. De partij grond is toepasbaar als categorie schone grond. Dit houdt in dat de grond vrij toepasbaar is. Op 20 november 2007 heeft BMA Milieu een Bouwstoffenbesluit onderzoek voor grond verricht. Het betreft een partij grond gelegen op de locatie Arentsburghlaan gebouw 2 (Effathaterrein) te Voorburg. De grond bevat licht verhoogde gehalten aan olie. De grond is vrij toepasbaar. Op 7 december 2007 heeft BMA Milieu een Bouwstoffenbesluit onderzoek voor grond verricht. Het betreft een partij grond gelegen op de locatie Arentsburghlaan gebouw 4 (Effatha-terrein) te Voorburg. De grond bevat licht verhoogde gehalten aan lood en olie en een matig verhoogd gehalte aan PAK. De grond is een categorie 1 grond, i.e. ongeisoleerd toepasbaar. Het wordt aanbevolen een nader onderzoek uit te voeren naar de mate en omvang van de zintuigelijk aangetroffen verontreiniging met olie. BMA Milieu deed een nader bodemonderzoek op de locatie gelegen aan de Arentsburghlaan (gebouw 4) te Voorburg. De grootte van de olieverontreiniging, ter plaatse van boring 3 (1,30-1,80 -mv) wordt geschat op 80 m 3. In verband met grondwaterontrekking was het niet mogelijk het grondwater te bemonsteren. Aanbevolen wordt om de aangetroffen minerale olieverontreiniging in zijn geheel door middel van ontgraving te saneren. In opdracht van BAM Vastgoed is door BMA Milieu B.V. ter plaatse van Arentsburghlaan (Effatha-terrein) gebouw 4 te Voorburg een bodemsanering begeleid. De saneringswerkzaamheden hebben plaatsgevonden op 14, 15, 18 t/m 21 februari 2008. In totaal is 167.060 kilo verontreinigde grond ontgraven en afgevoerd. Uit de toetsing blijkt dat de putwanden en bodem, met uitzondering van W1, niet verontreinigd zijn met minerale olie. Ter plaatse van putwand W1 is de verontreinigde putwand verder ontgraven. Vervolgens is de wand opnieuw gekeurd. Uit de toetsing blijkt dat W1.2 niet verontreinigd is met minerale olie. De saneringsput is, in verband met de te ontgraven parkeerkelder, niet aangevuld met grond. 24
Fonteijenburghlaan 5 (ziekenhuis) Ter plaatse van een ondergrondse 30.000 en 3.000 liter tanks is door Tjade in 1993 een bodemonderzoek uitgevoerd. Uit dit bodemonderzoek blijkt dat de bodem plaatselijk licht verhoogde gehalten aan EOX en individuele PAK bevat. Ter plaatse van de 3.000 liter tanks is in de bodem een licht verhoogd gehalte aan olie aangetoond. In verband met nieuwbouw is door Fugro in 2000 een verkennend bodemonderzoek uitgevoerd. Uit dit bodemonderzoek is gebleken dat de top- en onderlaag geen verhoogde gehalten bevat en dat het grondwater een licht verhoogd gehalte aan arseen en chroom bevat. Door Grontmij is in april 2007 een uitgebreid historisch onderzoek uitgevoerd. Het rapport is nog niet in het bezit van de gemeente. Door de gemeente is in april 2007 een uitgebreid historisch onderzoek uitgevoerd. De volgende aandachtspunten zijn er: - Radioactieve stoffen in het grondwater met name bij lekke rioleringen, vet-/slib vangputten; - Gebruik van Ba (bijv. Ba-papjes) die via het riool wordt weggespoeld en bij een lek riool in de bodem/grondwater kan komen; - Het afvalwater is basisch wegens het gebruik van natronloog. Er worden echter ook zuren toegepast; - Te overwegen om het grondwater waar noodzakelijk te onderzoeken op zilver, ph, (stoffen in gebruik bij ontwikkelaar en fixeeroplossingen), diverse radioactieve isotopen (incl. een blanco grondwatermonster) dan wel reeds vervallen isotopen (wanneer men dit in het grondwater vindt dan is aannemelijk dat er daadwerkelijk radioactief afvalwater in de bodem terecht is gekomen). - dempingsmateriaal van voormalige sloten. In oktober 2007 heeft onderzoeksbureau UDM een verkennend milieukundig bodemonderzoek uitgevoerd ter plaatse van de voorgenomen uitbreiding van de entree van het bestaande ziekenhuis. Uit het bodemonderzoek blijkt het volgende: - De toplaag (licht puinhoudend) van 0 0 0,5 m m.v. bevat een (zeer) licht verhoogd gehalte aan olie. - De onderlaag van 0,5 tot 1,0 m m.v. bevat geen verhoogde gehalten. - In het grondwater zijn geen verhoogde gehalten aanwezig. De bodem is milieuhygiënisch geschikt voor nieuwbouw. In opdracht van Parnassia Groep heeft grontmij in 2007 een verkennend bodemonderzoek uitgevoerd op het terrein van het ziekenhuis aan de Fonteijenburglaan 5 te Voorburg De reden voor dit onderzoek zijn de voorgenomen sloop van panden met nieuwbouw. Uit het onderzoek blijkt het volgende: - De bovengrond bevat ter plaatse van het noordelijke deel van het perceel licht verhoogde gehaltes aan koper, kwik en lood. - De bovengrond ter plaatse van het zuidelijk deel bevat licht verhoogde gehaltes aan nikkel en PAK - Op een plek is in de ondergrond een licht verhoogd gehalte aan PAK gevonden. - Ter plaatse van de gedempte sloten zijn in de bovengrond geen verhoogde gehaltes gevonden en in de ondergrond zijn ter plaatse van de zuidelijke gedempte sloot licht verhoogde gehaltes aan koper, kwik, lood en PAK gevonden. - In het grondwater zijn licht verhoogde gehaltes aan chroom gevonden. Op basis van de uitkomsten van het onderzoek behoeven er vanuit milieuhygiënisch oogpunt gezien geen beperkingen te worden gesteld aan het toekomstige gebruik van de locatie als gebouw voor de gezondheidszorg. 25
Fonteijenburghlaan 9-11 (wijkgebouw) In verband met de bouw van een wijkgebouw is door Interproject in oktober 1992 een verkennend bodemonderzoek uitgevoerd. Uit dit bodemonderzoek blijkt het volgende: - De bodem bevat plaatselijk licht verhoogd gehalte aan EOX, PAK en olie. - Het grondwater bevat een sterk verhoogd gehalte aan chroom. Er zijn geen milieuhygiënische belemmeringen voor de bouw van een wijkgebouw 2.11 Voormalige sloten Voor zover bekend (gebaseerd op oude kaarten en luchtfoto s) zijn ter plaatse van het volkstuincomplex gedempte sloten aanwezig. Op onderstaande kaart zijn deze sloten met paarse lijnen weergegeven 26
2.12 Bodemkwalitietskaart en overige zaken Op basis van diverse bodemonderzoeksgegevens heeft de gemeenteraad op 1 oktober 2013 de Bodemkwaliteitskaart alsmede het Bodembeheersplan vastgesteld. In deze beleidsnota s staat o.a. het volgende aangegeven: - globale gemiddelde milieuhygiënische kwaliteit van de bodem in bepaalde zones; - hoe omgegaan moet worden met vrijkomende grond en het hergebruik van deze gronden; - hoe omgegaan wordt met hergebruik en verwerking van baggerspecie Voor het onderhavige plangebied gelden de volgende zones met bijbehorende klasse: kleur zone klasse 0 0,5 m m.v. klasse 0,5 2 m m.v. rood 1 industrie industrie geel 2 wonen wonen groen 3 achtergrondwaarde achtergrondwaarde De verschillende bodem-klassen staan in onderstaande kaart weergegeven. Diversen Het perceel bevindt zich niet in een grondwaterbeschermingsgebied. Volgens kaartmateriaal van het Hoogheemraadschap heerst er infiltratie, dat wil zeggen dat er een neerwaartse grondwaterstroming aanwezig is. Er is hierbij geen rekening gehouden dat op diverse plaatsen binnen de gemeente de grondwaterstand d.m.v. bemaling kunstmatig laag wordt gehouden, met name in (oude) polders. 27
Provinciale gegevens Volgens de site www.bodemloket.nl is geen informatie over het te onderzoeken perceel en/of directe omgeving aanwezig, anders dan in onderhavig rapport is opgenomen. 28
3.0 EXPLOSIEVEN ONDERZOEK De gemeente heeft in 2014 en 2015 op basis van dossiers over WO-2 een kaart gemaakt met daarop aangegeven de oorlogshandelingen, bomkraters, loopgraven, stellingen, etc. Tevens heeft adviesbureau AVG in maart een explosievenonderzoek uitgevoerd. De kans dat in de bodem ter plaatse van de volkstuinen niet gesprongen conventionele explosieven aanwezig zijn is gering, hoogstens klein kaliber munitie. legenda: rode 1 roze driehoek ster vliegtuig rode kartel lijn blauwe lijn een stelling ligging luchtafweergeschut van de 13 nbat LUA neergekomen bommen (exacte ligging is niet bekend) gecrasht vliegtuig loopgraaf prikkeldraad versperring 29
4.0 GEOLOGIE De bodemopbouw van de bovenste 5 meter (geologie) wordt (op basis van de digitale geologische kaart van TNO anno december 2008) in onderstaande tekening weergegeven. Legenda: kleur omschrijving groen 2 Laagpakket van Walcheren op Hollandveen op Laagpakket van Wormer en/of Rijswijk met de top van de zandige afzettingen ondieper dan 5 m - NAP l. bruin 4 laagpakket van Walcheren op Hollandveen op Laag van Voorburg d. bruin 11 Hollandveen op Laag van Voorburg geel 17 Strandwal (Laag van Voorburg) 30
Op bovenstaande kaart zijn door middel van kleuren de diepten van de top van het zandpakket op weergegeven. Legenda: kleur diepte zandlaag t.o.v. NAP geel > -1,0 meter l. geel -1,0 tot -1,5 meter oranje -1,5 tot -2,0 meter rood -2,0 tot -2,5 meter groen -2,5 tot -3,0 meter d.groen -3,0 tot -3,5 meter d. groen -3,5 tot -4,0 meter blauw -4,0 tot -4,5 meter paars -4,5 tot -5,0 meter grijs > -5 meter 31
5.0 ARCHEOLOGIE Ter plaatse van de volkstuinen liggen in de grond resten van de Romeinse stad Forum Hadriani. Op onderstaande kaart uit 2006 zijn de Romeinse resten, voor zover toen bekend, op weergegeven. 32
Situatiekaart uit 1984 met de ligging van diverse Romeinse funderingen Meer informatie over Forum Hadriani wordt verder verwezen naar diverse literatuur 33
6.0 GERAADPLEEGDE ARCHIEFSTUKKEN In dit hoofdstuk wordt in tabellen weergegeven welke archiefstukken zijn geraadpleegd in verband met de traceerbaarheid van de onderzoeksbronnen. Een en ander conform hoofdstuk 8.2.3. van de NEN-5725 (januari 2009) Tabel 4: geraadpleegde gemeentelijke (civieltechnische) tekeningen tek. nr. jaar omschrijving A-1234 1958 uitbreiding volkstuinen Arentsburghlaan P75-20 1975 Park Hoekenburgh en Park Arentsburgh (= geen bijzonderheden) P78-16 1978 Beplanting Park Hoiekenburgh en Park arentsburgh (= geen bijz.) G-0181 1959 Tedingerbroekpolder te Stompwijk, bouwrijpe grond G-0181a 1959 Tedingerbroekpolder te Stompwijk, niet bouwrijpe grond G-0186 1959 Tedingerbroekpolder te Stompwijk G-0165 1958 Verkoop grond ter plaatse van Effatha G-0257 1962 Tedingerbroekpolder te Stompwijk Legenda: scan: geraadpleegde gescande tekening org.: geraadpleegde originele (meestal transparant of een calque) tekening Tabel 5: geraadpleegde archiefstukken inventaris dos. nr. 3 dienst/periode omschrijving 33/666 1919 1979 bestek 33, verbreding Arentsburghlaan (1955) 349 1919 1979 Arentsburghlaan, aanbrengen slijtlaag, (1958) 482 1919-1979 586 1919-1979 2.07.351.32 18754 2002 t/m 2013 Verhuur van woningen, gebouwen en gronden; volkstuinvereniging Tedingerhof (Arentsburgh, Schipholboog en Westvliet) 2.07.351.32 2312 2000 2001 Gemeente eigendommen, verhuur van terreinen A t/m Z 3 dos. nr.: nummer van de (gemeentelijke) archiefmap 34
LITERATUUR De Kroniek van Voorburg, 20 eeuwen werken en wonen langs de Vliet M.J. Harms, G.Th. Langerak, C. Milot, L. Bolt, 1988 Kadastrale Atlas Zuid-Holland 1832 deel 11, Voorburg Stichting Kadastrale Atlas Zuid-Holland, Voorburg 2000 (v.d. Krogt, v.d. Leer en V.d. Zon) De straten op de Lanen in (geschiedenis en verklaring van de straatnamen in Voorburg) Gemeente Voorburg, Bernard Dijkman, 22 april 1993 Lusthoven en oude huizen langs de Vliet C.H. voorhoeve Van Molen tot Waterpomp (35 jaar werkend aan een mooi Voorburg) Stichting Mooi Voorburg, november 1994, diverse auteurs Voorburg in oude ansichten deel I Voorburg in oude ansichten deel II Voorburg toen en nu C.H. Voorhoeve en T. Verry; 1990 Wie Wat Waar, Voorburg, Uit het archief van Jan Vreeswijk Jan Vreeswijk, 1997 Hoe Voorburg veranderde 1945-2000 Martin J. Harms, 2004 Voorburg van boven bekeken, 1924-2001 C.L. van der Leer en Aviadrome Luchtfotografie; 2004 Voorburgse Verzamelingen Historisch Voorburg, jaargang 9, nummer 1, 2003 Parels van Baksteen. Monumenten van Leidschendam-Voorburg. TasT, Hollandsche Rading. Lameris, Marina & Roel van Noord, 2008, Lameris, Marina & Roel van Noord, 2008. Watermanagement door de eeuwen heen. Historisch Voorburg. Jaargang 14, nummer 1 Historische Vereniging Voorburg, Voorburg; Hilbert Mast d.d. 2008 35
BIJLAGE 1 Aanleg volkstuinen 1
2
3
4
BIJLAGE 2 Tekening huurovereenkomsten 5
6
BIJLAGE 4 Foto s 7
foto uit maart 2015 8
9
10
gevonden puin met Romeins aardewerk in tuin 11B Gevonden puinresten en Romeisn aardewerk in tuin 13A 11
BIJLAGE 5 Diversen 12
informatie van de site: http://www.atvarentsburgh.nl/ 13