b WAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het. Het onderwerp van je presentatie is: ONDERWERP: SCHOOL OPDRACHT n e g a d t s Fee Sjabbatklok Vervaardiger: onbekend Materiaal: hout, papier Jaartal: 1930 Het is onderdeel van het Joods Cultureel Kwartier.
bhoe PAK JE HET AAN? OP SCHOOL ONDERZOEK Je leest de informatie. Je maakt de opdrachten. Je bereidt je presentatie voor met je mindmap. IN HET MUSEUM PRESENTATIE Je onderzoekt samen voorwerpen die je laat zien tijdens je presentatie. Je geeft met elkaar een presentatie van 4 minuten. Sjofar Vervaardiger: onbekend Materiaal: ramshoorn Jaartal: onbekend Het blazen van de sjofar Fotograaf: Pauline Prior Jaartal: 2005
Waar herinneren joodse feestdagen aan? Wanneer vinden ze plaats? En hoe worden ze gevierd? ONDERWERP: WIST JE DAT? De Tora is het eerste deel van de Hebreeuwse bijbel, ook wel het SCHOOLOPRACHT Oude Testament of de vijf boeken van Mozes genoemd. Iedere sjabbat wordt er in de synagoge uit de Tora gelezen. SYNAGOGE Het joodse jaar zit vol feesten. Ze zijn verbonden aan bepaalde tijden, seizoenen of (historische) gebeurtenissen. Zo wordt jaarlijks het binnenhalen van de oogst, Soekot, de bevrijding van de joden uit de slavernij in Egypte, Pesach, en de redding van een dreigende ondergang, Poeriem, gevierd. De joodse kalender volgt grotendeels de maan, waardoor de feestdagen ieder jaar in hetzelfde seizoen plaatsvinden. Het zou immers vreemd zijn als het lentefeest opeens in de winter plaatsvindt! Wekelijkse rustdag Alle joodse feesten beginnen op de avond voor de aangegeven datum. De meeste feestdagen vinden maar één keer per jaar plaats maar de belangrijkste joodse feestdag wordt iedere week op vrijdagavond en zaterdag gevierd: de sjabbat. Op deze dag sta je stil bij de schepping van de wereld en bij je eigen manier van leven. In de Tora staat hoe God de wereld in zes dagen schiep. Op de zevende dag rustte God. Daarom is de zevende dag, sjabbat, een rustdag voor joden. De meeste feestdagen worden zowel thuis als in de synagoge gevierd. Zo begint sjabbat thuis op vrijdagavond met het aansteken van twee kaarsen. Er wordt uitgebreid gegeten en er worden liedjes gezongen. Die avond is er ook een synagogedienst. Op zaterdagochtend wordt er in de synagoge uit de Tora voorgelezen. Als er zaterdagavond drie sterren aan de hemel staan, is sjabbat afgelopen. Het woord sjabbat is afgeleid van het Hebreeuwse woord sjavat en betekent ophouden en opnieuw ademen. Elk zevende jaar, het sjabbatjaar, krijgt de landbouwgrond in Israël een jaar rust. Er mag dan niet gezaaid en geoogst worden. Een goed en zoet nieuwjaar! Een andere belangrijke feestdag is Rosj Hasjana, joods nieuwjaar. Je zou het de verjaardag van de wereld kunnen noemen. Rosj Hasjana valt niet op 1 januari maar in september of oktober. Er worden zoete gerechten gegeten en met een stukje appel dat in de honing is gedoopt wens je elkaar een goed en zoet nieuw jaar toe. In de synagoge wordt er met joods nieuwjaar honderd tonen op de sjofar, ramshoorn, geblazen. De tonen roepen je op om naar jezelf te kijken: hoe heb ik het afgelopen jaar geleefd, wat ging goed en wat niet, hoe wil ik verder? Feestdagen zijn er dus niet alleen om iets te vieren maar ook om na te denken over wie je bent en hoe je in het leven staat.
Lees de informatietekst a. Waar verwijzen de joodse feestdagen naar? b. Waar herinneren zowel sjabbat als Rosj Hasjana aan? c. Waar sta je tijdens deze feestdagen bij stil? d. Wat vind je daarvan? Ga naar de website van het museum, www.jhm.nl Zoek in de woordenlijst bij de letter S van sjabbat. Klik op sjabbat en lees de informatie. a. Wat mag je op sjabbat niet doen? Waarom niet? b. Hoe wordt sjabbat thuis gevierd? c. Ga dan naar www.jhm.nl/sjabbat en klik op het filmpje Vrijdagavond. Waar gaat het om op sjabbat? Hoe zie je dit terug in het filmpje?
e. Zoek in de woordenlijst de letter H van havdala. Hoe wordt afscheid genomen van de sjabbat? f. Wat vind je van het vieren van sjabbat en van de manier waarop een einde aan deze bijzondere dag wordt gemaakt? g. Zoek in de woordenlijst de letter R van Rosj Hasjana. Waarvoor dient de ramshoorn? h. Beluister het geluid van de ramshoorn. Wat vind je ervan? Onderzoek je voorwerp Bekijk de sjabbatklok op pagina 1 van het informatieblad. Dit voorwerp ga je in het museum beter bekijken en is belangrijk voor je presentatie. a. Van welk materiaal is de klok gemaakt? b. De sjabbatklok geeft in de synagoge het tijdstip aan van het middaggebed en het einde van de sjabbat. Omcirkel in de afbeelding van de sjabbatklok welke van deze twee tijden volgens jou het einde van de sjabbat aangeeft.
Maak een vergelijking a. Welke andere godsdiensten hebben ook rustdagen? b. Op welke dagen vallen deze rustdagen? c. Zijn er speciale regels over wat je op deze dagen wel of juist niet mag doen? d. Heb je zelf een speciale dag in de week? e. Zo ja, op welke manier? Zo nee, vind je dat jammer? Leg uit. Maak een mindmap a. Vraag je leerkracht om de mindmap. b. Bereid je presentatie voor: - Vul de mindmap aan met informatie over je onderwerp en voorwerp. - Bepaal samen wie wat vertelt.