Jonge telers als gastredacteur

Maart 2014 2 [ 12 ] Dirk van Geest, Albert Solleveld en Bart van Os Jonge telers als gastredacteur Spotlight Orchidee [ 18 ] [ 30 ] [ 34 ] [ 38 ] Chaotische creatievelingen gezocht! Cao is toe aan moderniseringsslag TuinbouwVrouw Mirjam van der Meer Lennert Pannekoek leert van de crisis

Hoeklatten om uw pallets? Zo geregeld met Reisopack Steeds vaker is het verplicht om uw pallets aan te leveren voorzien van hoeklatten. De Reisopack 2901 is een vol automatische omsnoeringsmachine die zowel omsnoert als hoeklatten aanbrengt. Heeft u al een Reisopack staan die alleen omsnoert? In de meeste gevallen is deze machine eenvoudig uit te breiden met een aansluitbare Reisopack hoeklattendispenser. Meer weten? Bel ons voor een afspraak om te kijken welke uitkomst het beste past bij uw bedrijf. Wij hebben de oplossing! new www.steenks-service.nl Jan van Laarweg 1 2678 LH De Lier T 0174 510 266 info@steeks-service.nl

Passie, geloof en bravoure Na de succesvolle jongereneditie van vorig jaar, grijpen ook in dit nummer van KAS Magazine weer drie jonge tuinbouwondernemers de macht. Dirk van Geest, Bart van Os en Albert Solleveld verdrongen eenmalig de redactie van KAS om zelf plaats te nemen op de stoel van redacteur. En eerlijk is eerlijk, die taak hebben zij vol enthousiasme ingevuld. Jacco Strating Hoofdredacteur KAS Magazine jacco@tuinbouwcommunicatie.nl Het drietal geeft in deze editie niet alleen een boeiend inkijkje in hun eigen wereld (in woord en beeld), maar deed ook enkele interessante suggesties voor artikelen die andere (jonge) ondernemers zullen aanspreken. En in een persoonlijke column geven Dirk, Bart en Albert ook nog eens hun ongezouten mening over actuele onderwerpen die de tuinbouw raken. Ga er maar aanstaan! Hoewel een (hoofd)redacteur doorgaans graag de touwtjes in eigen handen houdt en zich niet makkelijk opzij laat zetten, presenteer ik u toch met trots een bijzondere editie van KAS Magazine. Een KAS die niet alleen verhaalt over tuinbouw, ondernemen en jongeren, maar die deze onderwerpen ook daadwerkelijk uitademt. Het is een nummer geworden dat is samengesteld door drie jonge telers met passie voor hun vak, geloof in de toekomst en een gezonde dosis bravoure. Naar mijn mening de drie voornaamste eigenschappen voor ondernemers om de tuinbouw de komende jaren verder te brengen. Als Dirk, Bart en Albert u daarmee weten te inspireren, maak ik graag plaats voor hen. Hoe ijdel een hoofdredacteur soms misschien ook kan zijn

Columns Rubrieken 3 Jacco Strating Passie, geloof en bravoure 6 Van alles wat Korte ondernemersberichten 11 Brenda Pigmans Jong ondernemerschap 8 KAS Foto Slimme jonge mensen 23 Dirk van Geest Oranje boven 34 TuinbouwVrouw Mirjam van der Meer 47 Erik Titulaer Bedrijf opnieuw uitvinden 48 Kas als Energiebron Highlights Energiek2020.nu 57 Bart van Os Rumoer op de werkvloer! 54 In gesprek met CropEye Innoveren en JongLeren 63 Albert Solleveld Mooiste tijd van het jaar 68 Goed om te weten Tuinbouwvrouwen gezocht! 67 Jeroen Naaijkens Nog eentje dan 70 (h)app je die al? Tuinbouw apps uitgelicht Colofon Adres redactie Middel Broekweg 3, 2671 ME Naaldwijk redactie@tuinbouwcommunicatie.nl www.kasmagazine.nl Hoofdredacteur: Jacco Strating Redactie: Theo Brakeboer, Dirk van Geest, Ellis Langen, Bart van Os, Uko Reinders, Albert Solleveld, Jacco Strating Aan dit nummer werkten mee: Daan Kuiper, Jeroen Naaijkens, Brenda Pigmans, Erik Titulaer Fotografie: Bayer CropScience, Bloemenbureau Holland, Theo Brakeboer, FloraHolland, Glenn Mostert, PinC Agro, Rabobank, Rayzor Sharp Photography, ThinkStock Ontwerp/vormgeving: Flint Creative Druk: BDUprint

Artikelen 12 Gastredacteur Bart van Os Een nadere kennismaking 24 Gastredacteur Albert Solleveld Een nadere kennismaking 30 Artikelidee Bart van Os Naar de cao van morgen 38 Spotlight Orchidee Lennert Pannekoek 18 Spotlight Orchidee Interview Steef van Adrichem 42 Gastredacteur Dirk van Geest Een nadere kennismaking 58 Artikelidee Dirk van Geest Efficiënt omgaan met tijd 64 Spotlight Orchidee Telers naar Hollands model 50 Artikelidee Albert Solleveld Waardedaling in de tuinbouw Uitgever: Hans van Renssen Sales: Martijn Haas, martijn@tuinbouwcommunicatie.nl, tel. 06 34 76 70 68 Hans van Renssen, hans@tuinbouwcommunicatie. nl, tel. 06 81 02 76 88 Abonneren: sales@tuinbouwcommunicatie.nl KAS TuinbouwCommunicatie biedt een breed multimediaal pakket vakinformatie aan voor ondernemers in de glastuinbouw. Naast KAS Magazine worden onder andere ook aangeboden: KAS Techniek, HortiBiz Magazine, GroenteNet.nl, SierteeltNet.nl, HortiBiz.com, TuinbouwTV.nl en de (dagelijkse) digitale nieuwsbrieven vanuit de websites. Samenwerken met KAS TuinbouwCommunicatie? Neem contact op met hans@ tuinbouwcommunicatie.nl. Disclaimer/copyright: De inhoud van KAS Magazine is zorgvuldig samengesteld. De uitgever, redactie en auteurs zijn niet aansprakelijk voor schade die het gevolg is van beslissingen die worden genomen op basis van redactie, vormgeving en advertenties in KAS Magazine. Niets in deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen of openbaar worden gemaakt zonder uitdrukkelijke en schriftelijke toestemming van de uitgever en auteur.

Van alles wat Werknemers uit familie zijn minder vaak ziek Werknemers die familie zijn van de werkgever verzuimen minder dan gewoon personeel. Ze zijn niet alleen minder vaak ziek, maar verzuimen ook minder lang, zo blijkt uit recent onderzoek van onder meer de Rotterdamse Erasmus Universiteit en de Universiteit van Trier. 8] Terwijl de gemiddelde werknemer 0,9 dagen per vier weken verzuimt, ligt dit cijfer voor een personeelslid dat familie van de eigenaar is 40 tot 50 procent lager. Het verschil is deels te verklaren doordat het voor de eigenaar van de onderneming makkelijker is familieleden in de gaten te houden, ook buiten het werk. Ook speelt mee dat deze werknemers meer belang hechten aan de winstgevendheid van het bedrijf, aangezien zij dat misschien zelf ooit erven. Daar staat tegenover dat het voor werkgevers lastiger is familieleden sancties op te leggen als zij het als werknemer laten afweten. Blijkbaar zijn familie-werknemers niet in staat de situatie in hun voordeel uit te buiten, aldus de onderzoekers. Meer uren Uit het onderzoek blijkt verder onder meer dat familie-werknemers gemiddeld genomen beter opgeleid zijn, meer uren werken en minder vaak in de industriesector en bij grote bedrijven werken. Familiebedrijven zijn belangrijk, niet alleen omdat zij innovatie en groei stimuleren, maar ook omdat ze een sterk langetermijnperspectief hebben, aldus de wetenschappers. Desondanks is er nog weinig bekend over werkrelaties binnen deze bedrijven.

KAS officiële mediapartner GreenTech KAS TuinbouwCommunicatie is de officiële media partner van GreenTech. Dat zijn de beursorganisatie en de uitgeverij overeengekomen. KAS TuinbouwCommunicatie verbindt zich hiermee nadrukkelijk aan het nieuwe internationale tuinbouwevenement in RAI Amsterdam. KAS TuinbouwCommunicatie is trots om als officiële mediapartner nauw betrokken te zijn bij de eerste editie van GreenTech, zo laat uitgever Hans van Renssen weten. Wij hebben vertrouwen in de ideeën en de opzet van GreenTech. Mede door de krachtige en enthousiaste organisatie achter de vakbeurs, geloven wij dat GreenTech de potentie heeft om uit te groeien tot een internationaal tuinbouwevenement van permanente aard. Als mediapartner zal KAS TuinbouwCommunicatie haar producten aanwenden om de tuinbouwsector in aanloop naar en tijdens GreenTech uitgebreid te informeren over het evenement. Wij verwachten dat ons brede mediapakket zal bijdragen aan het vergroten van de reikwijdte van GreenTech, aldus Van Renssen. KAS TuinbouwCommunicatie is onder andere uitgever van KAS Magazine, KAS Techniek en HortiBiz Magazine. GroenteNet.nl, SierteeltNet.nl, TuinbouwTV.nl en HortiBiz. com maken deel uit van het online media-aanbod. Daarnaast wordt jaarlijks de telersverkiezing Ranking the Grower georganiseerd. To Twitter or not to Twitter [9 Franse sterrenkoks zijn een offensief gestart tegen de vele foto s van maaltijden die gasten op sociale media plaatsen. Op veel menukaarten is daarom al een fotoverbod opgenomen, melden Franse media. De reden voor dit verbod is niet eens zozeer het geflits van smartphones dat storend is voor andere gasten, maar de chefs zijn van mening dat hun gerechten door de slechte kwaliteit van de foto s vaak onappetijtelijk ogen. Ook voelen ze de hete adem van de internetgemeenschap in hun nek. Een culinaire fout beperkt zich niet tot de gast, maar kan online met duizenden anderen worden gedeeld. Weinig vertrouwen in eigen kunnen, lijken die Franse chefs dus niet te hebben. Want niemand lijkt zich te realiseren dat social media ook een positief effect kunnen hebben. Gelukkig zien tuinders dat wél in en worden Facebook en Twitter meer en meer gebruikt om producten en concepten onder de aandacht te brengen. Getuige de vele tweets die wij dagelijks voorbij zien komen via @ GroenteNet_nl en @SierteeltNet_nl. Bent u ook actief op Twitter? Volg ons dan, dan volgen wij u met alle plezier terug!

Slimme jonge mensen

De tijd dat werken in de tuinbouw enkel was weggelegd voor mensen met groene vingers en modderige kaplaarzen, ligt ver achter ons. Vandaag de dag geldt de glastuinbouw als een van de meest moderne sectoren van Nederland met een veelheid aan boeiende functies en een groeiende aantrekkingskracht op slimme jonge mensen. Dus waarom zouden we dat niet meer uitdragen, moet machinaal loonbedrijf Van Veldhoven hebben gedacht bij het ontwikkelen van haar nieuwste campagne. Benieuwd hoe die campagne tot stand kwam? Scan dan de QR-code om een filmpje van de making-off te bekijken of ga naar TuinbouwTV.nl.

NOK NOK WHO S THERE? Q4 White. Maakt een eind aan vroegtijdige nokslijtage! Q4 White 40% scherming na 10 weken ReduSol 40% scherming na 10 weken Het effect van een goed krijtmiddel merkt u pas na verloop van tijd. Een te snelle slijtage van de krijtlaag gaat ten koste van uw klimaat. Q4 White van Hermadix blijft langer intact. Langer dan vergelijkbare middelen. In de praktijk blijkt de nokslijtage minimaal. Vooral die bescherming in de nok is essentieel tegen directe zoninstraling. Resultaat: een egaal binnenklimaat en een optimale bescherming voor uw teelt, zodat u minder snel het binnenscherm nodig heeft! Vraag uw loonwerker of Royal Brinkman naar Q4 White. THINK INNOVATIVE KRIJTMIDDELEN T 020 653 41 25 welcome@hermadix.com www.hermadix.com

Column Brenda Pigmans Jong ondernemerschap Brenda Pigmans is Hoofd Communicatie en PR bij Holland Contracting, een uitzendorganisatie gespecialiseerd in arbeidsmigranten voor de tuinbouw uit Midden- en Oost-Europa. Ondernemer zijn, dat is iets wat je met de paplepel ingegoten krijgt. Het zit in je bloed, in je genen. Kwestie van goed voorbeeld doet volgen. In de meeste gevallen gaat men er dus vanuit dat je, wanneer je ondernemer bent, hier een voorbeeld in je nabije familie voor moet hebben gehad. Ook binnen de tuinbouwsector leeft veelvuldig de gedachte dat je alleen ondernemer wordt als je vader of opa een bedrijf had. Omdat je dan van jonge leeftijd af meegelopen hebt in de kas en op die manier al het klappen van de zweep in de praktijk geleerd hebt. Wanneer we dus op basis van cijfers concluderen dat minder jongeren het bedrijf van hun vader overnemen, maken we ons massaal zorgen. Maar is dit wel zo terecht? In een tijd waarin arbeid steeds flexibeler wordt, er meer van mensen wordt verwacht op het gebied van financiële zelfredzaamheid, loondienst niet meer vanzelfsprekend is en de wereld dankzij internet een soort global village is geworden, is de mogelijkheid om je ondernemend op te stellen groter dan ooit. Als marketeer zie ik in ieder geval meer kansen dan ooit. En er zijn meer mensen die deze kansen zien. Zo zijn er namelijk meer jonge ondernemers, die ervoor kiezen om ondernemer te zijn in onze branche, zonder dat zij hiervoor een rolmodel hebben kunnen volgen. Jongeren die de tuinbouw van een afstandje bekijken en kansen zien en hier gewoon in springen. Dit soort jong ondernemerschap verdient écht aandacht. Jong ondernemerschap behelst meer dan als jongere een onderneming leiden. Het behelst lef, doorzettingsvermogen, innovatie en motivatie. Die laatste is misschien nog wel de belangrijkste. Enige weken geleden sprak ik een jonge ondernemer die voornamelijk geïntrigeerd was door zijn jonge mede-ondernemers die wél vanuit de wieg het ondernemerschap hadden meegekregen. Hij had dat namelijk totaal niet. Hij heeft alles vaak tientallen jaren later moeten leren dan de anderen. Al pratende leek hij te denken dat hij een soort achterstand had ten opzichte van een ondernemer in wiens genen het ondernemen zit. Misschien komt het omdat het zien van kansen en nieuwe manieren om zaken te presenteren mijn vakgebied is, maar ik zag die dag jong ondernemerschap. Het draait er niet om wat voor genen je meebrengt in je werk. Het draait om de motivatie om kansen te willen benutten en te willen innoveren. En laten wij in onze mooie sector nu juist ontzettend veel jonge en gemotiveerde mensen aan het werk hebben. Ik ben er dan ook van overtuigd dat de ondernemer die ik sprak vanuit zijn motivatie mogelijkheden ziet, die een ander niet ziet. En dát biedt kansen!

14] Goede ondernemers zijn open en eerlijk Sinds 1 januari van dit jaar staat Bart van Os (22) van kwekerij Os Roses op eigen benen. Om zijn zoon de ruimte te geven zichzelf te ontwikkelen, deed zijn vader Jan van Os een stapje opzij. Samen met zijn oom Henk (teelt), neef Joost (verwerking) en bedrijfsleider Darek wil Bart het rozenbedrijf in De Lier de komende jaren naar een hoger plan brengen. Wij stelden de jonge ondernemer, die in deze editie van KAS eenmalig gastredacteur is, een zestal niet alledaagse vragen en maakten foto s en filmpjes van 10 zaken die hij belangrijk vindt. Tekst: Jacco Strating

1. Wat zou je willen zijn als je geen teler was geweest? Kapitein op een boot. Ik fiets regelmatig langs de Nieuwe Waterweg en geniet dan van al die schepen. Dat vind ik ook een hele mooie wereld, zo kolossaal! Vooral het internationale karakter spreekt mij erg aan. Het is een tak van sport waar Nederland ook groot in is en het lijkt mij mooi om daar een rol in te spelen. Uiteraard wel door zelf ergens aan het roer te staan. Zo wilde ik vroeger ook piloot worden. Maar ik ben kleurenblind, dus dat was geen optie. 2. Als je 100 miljoen in de tuinbouw mocht steken, wat zou je daarmee doen? Dat geld zou volledig gaan naar innovatie en ontwikkeling in kennis van het product, de markt, de teelttechniek en de teelt zelf. In 2005 hebben wij binnen het bedrijf een automatisch teeltsysteem gehad, een heel vooruitstrevend systeem waarmee ook de teelt grotendeels te plannen was. Helaas kon dat systeem het niet waarmaken. Maar voor een rozenbedrijf zou het geweldig zijn om het hele jaar door marktgericht te kunnen telen door te pieken op het juiste moment, bijvoorbeeld met Valentijnsdag. Dus ik zou graag die miljoenen voor een goed werkend marktgericht teeltsysteem gebruiken. 3. Wat is voor jou de belangrijkste factor voor succes? Kennis, vaardigheden en communicatie, zonder twijfel. Je moet als ondernemer weten waar je mee bezig bent en weten waar je geld mee verdient. Daarnaast moet je snel kunnen schakelen en heb je een goed netwerk nodig. Ook geloof ik zelf heilig in communicatie. Wees open en eerlijk, zowel intern als extern, alleen dan kan je bouwen aan lange termijn relaties, zowel zakelijk als privé. Het leven bestaat uit een beetje geven en een beetje nemen Wie een idee heeft, mag bij mij aankloppen op alles zetten om te komen waar zij willen zijn. Daar haal ik heel veel energie uit. Ik ben dan ook allergisch voor mensen die proberen mee te liften op het succes van een ander zonder daar enige bijdrage in te hebben geleverd. 5. Hoe denk je dat jouw medewerkers jou zouden omschrijven? Ik denk dat ze mij resultaatgericht vinden en zien als iemand die snel wil en kan handelen. Daarnaast denk ik ook dat ik word gezien als iemand die openstaat voor veranderingen en ideeën van anderen. Wie een idee heeft, mag bij mij aankloppen. Ik heb zelf niet alle wijsheid van de wereld in pacht, dus door mensen te laten meedenken, word je als bedrijf en persoon sterker. Vroeger gebeurde dit veel minder binnen het bedrijf. Maar je kunt niet alles zelf doen, regelen, zien en horen, dus bij mij is hulp welkom. En ik denk dat mijn medewerkers dat ook wel weten. 6. Welk advies of welke les die je ooit kreeg, zal jou altijd bij blijven? Als bedrijven in de rozenwereld het moeilijk hebben, dan zie je dat men elkaar helpt. Ik zag dat terug bij mijn opa, die in zijn tijd ook veel ondernemers heeft geholpen. Ik ben hem daar dankbaar voor omdat ik daar vandaag de dag nog profijt van heb. Als wij zelf iets doormaken, laten anderen ons nu ook niet vallen. Het leven bestaat uit een beetje geven en een beetje nemen, je kunt niet zonder elkaar. Daarom ben ik een groot voorstander van samenwerkingen binnen de sector, want samen kun je meer bereiken dan alleen. [15 4. Waar word jij persoonlijk gelukkig van? Werken met enthousiaste en gedreven mensen die met een bepaald doel in het leven staan. Mensen die een bepaalde drive hebben en alles

De 10 foto s van Bart... Scan mij! 1 Foto 2 Binnen ons bedrijf is het motto meten is weten. Om elke dag weer het hoogste na te streven, moeten we voortdurend op zoek naar die laatste komma. Dat doen we door alle bedrijfsprocessen zoveel mogelijk inzichtelijk te maken. Door middel van ons WPA-systeem (werkplekautomatisering, red.) kunnen we exact bijhouden wat er op de kwekerij gebeurt, wat de prestaties per medewerker zijn en hoe de productie verloopt. Zodat je waar nodig kunt bijsturen. Uiteindelijk gaat het om de laatste puntjes op de i. Dus wil je de komende jaren stappen maken naar een gezonde rendabele bedrijfsvoering, dan moet je als bedrijf bovenop de processen zitten. 2 16] 3 Foto 3 Wij kweken op ons bedrijf momenteel één ras, Talea+. Maar om in de toekomst wellicht uit te breiden of over te schakelen naar meerdere variëteiten, testen wij speciaal nieuwe potentiele rassen van een aantal veredelaars. Dit doen we in een apart deel van de kwekerij. Door verschillende nieuwe variëteiten te testen, kunnen wij beoordelen welke rassen een optimaal resultaat geven. De nieuwe potentiele variëteiten die we hier testen, gebruikt mijn moeder weer in boeketten voor de winkel aan huis. De potentiele nieuwe variëteiten worden op deze manier zowel markttechnisch als productietechnisch getest binnen ons bedrijf. Door de verkoop aan huis ontvangen wij namelijk ook feedback van klanten over de kwaliteit en houdbaarheid van die rozen. 4 Foto 4 De teelt van onze rozen gebeurt zoveel mogelijk geïntegreerd. Dat betekent we vooral biologische bescherming inzetten om plagen aan te pakken. Zo zetten we onder andere roofmijten in om het gewas te beschermen tegen plagen zoals Trips. Chemische middelen gebruiken we zo min mogelijk, zodat het biologische evenwicht in de kas niet wordt verstoord. En ook om als bedrijf rekening te houden met het milieu, wij zijn namelijk MPS-A gecertificeerd.

5 Foto 5 Als je succesvol wilt zijn als bedrijf, is het belangrijk om een goed team tot je beschikking te hebben. Wij werken hier met een grote groep enthousiaste en gedreven mensen. En iedereen heeft zijn eigen verantwoordelijkheid. Ik richt mij op de constante procesbewaking binnen het bedrijf, algemene zaken en verkoop. Mijn oom Henk is verantwoordelijk voor de teelt en mijn neef Joost is verantwoordelijk voor de verwerking van het geoogste product tot een kwalitatief constante en uniforme bos. Onze Poolse medewerker Darek is bedrijfsleider in de kas. Daarnaast betrekken we alle medewerkers bij het bedrijf en staan we open voor ideeën van iedereen. Die manier van werken verhoogt de prestaties van medewerkers en zorgt ook voor een goede sfeer. Want je moet het uiteindelijk met elkaar doen. Zonder al deze mensen, zouden we niets voor elkaar krijgen. Scan mij! 6 Foto 7 Onze rozen worden elke dag geoogst en direct verwerkt op het bedrijf. Hiervoor hebben wij de beschikking over moderne apparatuur, zoals een Aweta-bosmachine waar de rozen één voor één worden beoordeeld op kwaliteit, rijpte en lengte. Deze kwaliteitsbeoordeling wordt uitgevoerd door één van onze kwaliteitscontroleurs en een aantal sensoren op de bosmachine. De diverse lengten worden door de machine vervolgens gebundeld tot bossen van 10 stuks om te worden doorgestuurd naar de inpaklijn. Hier worden de bossen omwikkeld met een beschermende folie en na een laatste controle zet een medewerker de bossen direct in veilingcontainers met water en snijbloemenvoeding. De containers worden op veilingkarren geplaatst en tijdelijk in de koelcel bij 2 C opgeslagen. Diezelfde avond gaan de rozen per vrachtwagen naar de veiling om de volgende ochtend verkocht te worden. De bewaking en het management van dit dagelijkse proces vinden wij belangrijk, zodat de rozen onder de beste omstandigheden bij de klant terecht komen. 7 [17

Scan mij! Foto 9 Afdeling 2 is onze nieuwste kas van 1,7 ha. Deze kasafdeling kent een roerig bestaan binnen ons bedrijf. Na de bouw in 2003 is hier een zeer innovatief automatisch teeltsysteem geïnstalleerd. Na een startjaar vol kinderziektes op technisch- en teelttechnisch vlak, hebben wij niet de kans gekregen om dit systeem door te ontwikkelen. Uiteindelijk hebben wij hier in 2005 het ras Talea+ geplant op een traditioneel gotensysteem, nadat het automatische teeltsysteem uit de kas was gesloopt. In januari 2012 is dit gewas geheel teruggesnoeid tot een paar centimeter boven het steenwolblokje om nog minimaal vier jaar te kunnen telen met hetzelfde gewas. Op dat moment was het helaas, na al een teeltwisseling te hebben gehad in afdeling 1 in 2011, financieel niet haalbaar om ook hier het gewas te vervangen. Toch wordt dit de kasafdeling waar wij dit jaar de hoogste verwachtingen van hebben op gebied van productie en rendement. 18] 8 Foto 10 Mijn opa is de grondlegger van het huidige bedrijf en hij heeft een grote rol in de ontwikkeling van Os Roses gehad. Meer dan 50 jaar geleden, in 1963, was hij bovendien een van de eersten in het Westland die begon met de teelt van snijrozen. Wat dat betreft heeft hij in die tijd een trend gezet. Door zijn open manier van werken, met respect voor collega s, heeft hij veel kwekers en andere mensen in de tuinbouw door de jaren heen geholpen. Dit gegeven zorgt ervoor dat ik ook vandaag de dag nog profijt heb van zijn openheid en bereidbaarheid om anderen te helpen, aangezien je dit in mindere tijden ook terugbetaald krijgt. Ik merk in deze roerige tijden dat collega-rozenkwekers bereid zijn mee te denken met ons, ik ben hen daar ook erg dankbaar voor. Mijn vader en oom hebben het bedrijf van mijn opa in de jaren erna verder uitgebouwd en gemaakt tot wat het tegenwoordig is. En mijn neef en ik geven daar als derde generatie weer op onze manier invulling aan. We zijn wat dat betreft een echt familiebedrijf en daar ben ik ook heel trots op. 9 10

Kom naar de gloednieuwe internationale vakbeurs voor tuinbouwtechnologie GREENTECH IS HET KLOPPEND HART VAN TUINBOUWTECHNOLOGIE VOOR PROFESSIONALS WERELDWIJD EN BIEDT: > Unieke focus op tuinbouwtechnologie > Compleet overzicht van de laatste producten, technologieën en innovaties > Wereldwijde primeurs in de schijnwerpers > Inspiratie middels drie sustainable thema s: Water - Energie - Biobased > Ongeëvenaard netwerk en kennis programma > Ontmoetingsplaats voor de wereldwijde industrie in Amsterdam RAI NOTEER DE DATA 10-11-12 juni 2014 in Amsterdam RAI DE BEURSVLOER VAN GREENTECH IS VOOR 90% UITVERKOCHT, ER IS SAMENWERKING MET DE GROOTSTE BELANGENVERENIGINGEN EN DE EERSTE BEZOEKERS HEBBEN ZICH AL GEREGISTREERD. MIS HET NIET! IN COOPERATION WITH VOOR MEER INFORMATIE GEORGANISEERD DOOR www.greentech.nl

20] Behoefte aan meer chaotische creatievelingen Spotlight Orchidee - Vroeger gaf ik nooit interviews, zegt Steef van Adrichem van Anco pure Vanda. Hij wilde dat pas gaan doen als hij iets bereikt had. En dat moment is gekomen. Steef pakt de marketing van zijn vanda s goed, verrassend en gedegen aan. Hij hoopt een voorbeeld te zijn voor jonge ondernemers. Ik hoop dat ik met dit verhaal de ja maar-jongens inspireer een beetje te worden zoals ik. Tekst Ellis Langen Wie bij Anco pure Vanda in Wateringen, dé vandakwekerij van de wereld, binnenkomt, komt in een andere wereld terecht. Net na de ingang hangen de kleurrijke vanda s sierlijk in de lucht of ze staan op een ludieke manier gepresenteerd op een van

de zuilen. Vogels fluiten in hun kooitje. Achter een Thais huisje schuilt het kantoor. Daarachter bevinden zich de kassen waar de vanda s worden afgekweekt. Steef van Adrichem, een van de eigenaren, zit in deze tropisch aandoende entree aan een houten tafel. Vroeger gaf ik nooit interviews, zegt hij. Ik vond dat ik er eerst voor moest zorgen dat er iets staat. Dat ik iets bereikt had. En in die fase verkeert het bedrijf nu. Van Adrichem deelt zijn levens- en werkervaring graag met jongeren. Toen Van Adrichem 27 jaar geleden van school kwam, stapte hij bij zijn vader in de rozenkwekerij in Den Hoorn. Hij gooide er vrijwel meteen het roer om. Het was zijn idee om de hele teelt te richten op Valentijnsdag, al stelde die dag in Nederland toen nog niet veel voor. Uit die ervaring, haalt Steef zijn eerste tip voor jongeren. Ga eens flink met hem van gedachten wisselen. Vertel waarom zaken anders zouden moeten. Na een jaar of drie mee te hebben gedraaid op de rozen kwekerij kreeg Steef een naar gevoel bij de rozen sector. Bedrijven moesten maar groter en groter en velen gingen mee in de investeringen in belichting. Het nare gevoel maakte dat Steef een SWOT-analyse van zichzelf én van het bedrijf maakte. Hij wilde niet mee in de trend om maar goed koper rozen te kunnen produceren. Hij wil verschil maken met het product zelf. Hij begon als hobby orchideeën in de kas te kweken. En dat liep langzaam uit de hand. Want hoe meer ik van vanda s afwist, hoe meer kansen ik zag, aldus de enthousiaste kweker. Ik was zelf de zwakste schakel Stapje voor stapje maakten de rozenstruiken plaats voor vanda s. Elf jaar geleden verplaatste het bedrijf naar de Middenzwet in Wateringen. Inmiddels is het uitgegroeid van 7.500 m2 glas en drie man personeel naar 56.000m2 en 50 man personeel. Van Adrichem: Er zijn genoeg collega s die voor mij hebben geprobeerd om van de vanda s wat te maken. Maar niemand is er echt voor gegaan. Je moet volhardend zijn als je ergens in gelooft. Mijn overtuiging is dat vanda s prachtig zijn. En dat er vast veel andere mensen in de wereld moeten zijn die dat ook vinden. Zo liet ik me bijvoorbeeld niet uit het veld slaan door de veiling die zei dat de vanda altijd te apart en te klein schalig zou blijven. Jaar na jaar groeide de kwekerij en in het jaar 2004-2005 merkte Steef aan alles de groei potentie van het product. Het product werd onder mijn handen vandaan getrokken voor een Hoe bloemisten nu corsages maken, is toch eigenlijk kansloos? Gratis jongerenconsult van Steef: - Zet telkens kleine stapjes. Als je dat elke dag doet in de richting die je eerder hebt uitgestippeld, dan kun je uiteindelijk ver komen - Focus je op je klant én straal een enorme drive en passie uit voor je product; - Wees vastberaden, al zijn er vaak honderden redenen te bedenken om ergens mee te stoppen - Durf te dromen - Durf risico te nemen, maar probeer het speelveld zo goed mogelijk te overzien. Hierdoor maak je de risico s van het ondernemen zo klein mogelijk - Er liggen altijd kansen, benut ze en wees creatief - Vaak zijn het toevalligheden die je toekomst bepalen. Benut dan wel de kansen die voorbij komen - Praat met mensen die je niet kent, uit een andere sector. Daar leer je het meeste van. Zoek daarom bewust andere netwerkmomenten op - Leer jezelf kennen en erken je tekortkomingen. Doe daartoe bijvoorbeeld de Belbin-test op internet - Heb de wil om te veranderen en houd niet vast aan wat je gewend bent - Investeer als jonge ondernemer ook in jezelf en niet alleen in het bedrijf - Ja, maar is verboden, alles kan - Kom uit je tuin en ga winkelen. Kijk, ontdek en observeer hoe een consument zich gedraagt en nog mooier; kom te weten waarom iemand iets wel of niet koopt - Blijf jezelf en ben tevreden met jezelf. Als je iemand wil zijn omdat je dan succes hebt, dat werkt niet goede prijs. Ook nieuwe soorten gingen als een speer. Rond 2007 kwam hij op een cruciaal punt te staan. De productie werd steeds groter, de organisatie echter steeds chaotischer. Ik was als een creatieve chaoot van alles aan het verzinnen en maken, maar vergat de organisatie. Er moest iets veranderen. Steef begon aan een opleiding bedrijfskunde aan de hogeschool in Rotterdam. Die stap heeft hem veel gebracht. Ik zag in dat ik [21

22] de zwakste schakel was in de groei van het bedrijf. De creatieve chaoot had een man van structuren naast zich nodig. En die vond hij in zijn buur man en paprikateler Ed Helderman. Steef vond dat Heldermans bedrijf er altijd zo gelikt uitzag en alles liep er super gestructureerd. We waren in veel dingen tegenovergesteld. Hij had, - een beetje oneerbiedig gezegd -, geen gaaf product, maar wel een perfecte organisatie staan. Ik had een kickenproduct, maar bij mij was het organisatorisch een chaos. Bij het samen voegen van die twee, zou er een top onderneming ontstaan. Heldermans bedrijf werd in 2010 bij dat van Van Adrichem getrokken. Vanaf die tijd was er dus ook ineens heel wat meer productie van vanda s. Samen bereikten ze zo het punt dat aan de basisvoorwaarden om aan marketing te kunnen gaan doen, werd voldaan. Voldoende volume en dus meer behoefte om vraag te gaan creëren, een goede kwaliteit vanda s en continuïteit. De organisatie formuleerde toen haar kernwaarden en stelde een doel; ze wil een a-merk zijn op consumentenniveau. Eigen webshop Het bedrijf teelt de vanda s voor alleen de bloemen als voor de gehele bloeiende planten. De planten voor beide markten worden in Thailand opgekweekt. Anco pure Vanda kweekt ze daarna in een jaar af tot de bloei er in zit. Het bedrijf is wereldmarktleider op het gebied van de productie van vandabloemen en heeft 95 procent van deze bloemenproductie in Europa in handen. Voor de bloeiende planten heeft ze ongeveer 75 procent van de Europese productie in handen. De bloeiende planten blijven veelal in Europa, maar de vanda-bloemen gaan de hele wereld over. Nederland is niet echt onze focusmarkt. Hier zitten niet veel rijke mensen. Onze focus ligt daar waar geld zit én waar mensen nog iets aparts willen hebben. Je wilt niet weten wat ze bijvoorbeeld in Amerika aan een bruiloft uitgeven. En de Russen, die zijn ook gek van bloemen en superieure dingen. Ik verloochen mijn eigen markt niet, maar we zijn als bedrijf te grootschalig om alles in Nederland kwijt te raken. De bloeiende planten van de kwekerij Eetbare vandablaadjes moeten de zintuigen prikkelen vinden via een eigen verkoopapparaat de weg naar vooral tuincentra en de luxere bouwmarkten. De vanda-bloemen worden voor 75 procent via de klok van FloraHolland verkocht en 25 procent is directe handel. Anco pure Vanda probeert de bloemen vooral voor de bloemisten te kweken. We doen ons best om de bloemen uit de supermarkten te houden. De vandakwekerij gebruikt de veiling steeds meer alleen voor de logistiek en voor de verrekening. Van Adrichem ziet dat de markt voortdurend verandert. De veiling staat op trillen en bloemisten verdienen haast geen geld. Daarom denk ik dat we als kwekers ook meer direct met de consument moeten gaan handelen. Het is tenslotte de consument die verrast wil worden. De compagnons zijn om die reden in februari gestart met een eigen webshop. In eerste instantie kunnen bloemisten hier producten online kopen die onderdeel uitmaken van het concept Living Jewel. Onder deze lijn vallen bijvoorbeeld modeaccessoires zoals een diadeem, broche, bloembuisjes en steekbuisjes waarin de bloemen mooi tot hun recht komen. Van Adrichem merkt dat het soms nog lastig en omslachtig is om de Living Jewels via een handelaar bij de bloemist te krijgen. Ik hoor vrij vaak van bloemisten; Wat een leuk product, maar waar kan ik het kopen? Met onze nieuwe webshop bestellen ze het de ene dag en hebben ze het de volgende dag in huis. Wie weet, zo filosofeert Steef, komt het er ook nog wel van dat bloemisten op den duur kanten- klare broches en diadeems bij hun kwekerij bestellen. Ook sluit ik niet uit dat we onze Living Jewel-lijn in de toekomst ook rechtsreeks aan consument gaan verkopen. Je moet immers nooit denken dat je er bent. Je moet blijven bewegen en vernieuwen. Zoeken naar cross-overs Van Adrichem pakt de marketing van zijn vanda s goed, verrassend en gedegen aan. Hij merkt dat het heel krachtig is om anderen de marketing te laten doen. Als je een merk wilt laden, dan is het sterk om dat anderen voor je te laten doen.