UvA-DARE (Digital Academic Repository) Trouwen over de grens. Achtergronden van partnerkeuze van Turken en Marokkanen in Nederland Hooghiemstra, B.T.J. Link to publication Citation for published version (APA): Hooghiemstra, B. T. J. (2003). Trouwen over de grens. Achtergronden van partnerkeuze van Turken en Marokkanen in Nederland. Den Haag: Sociaal Cultureel Planbureau. General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (http://dare.uva.nl) Download date: 16 Jun 2019
Bijlage Bi Structuurtelling (behorend bij hoofdstuk 2) Bestand De Structuurtelling 2000 is opgebouwd uit de gegevens uit de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA) van 1 januari 2000. Het gaat om een integrale telling van alle personen die op 1 januari 2000 bij een Nederlandse gemeente ingeschreven stonden, in zijn totaliteit dus om een bestand van zo'n 16 miljoen personen. Van hen is een aantal demografische basisgegevens bekend, waaronder leeftijd, huwelijksdatum, datum van immigratie, geboorteland, geboorteland ouders. De gegevens zijn beschikbaar op huishoudensniveau, hetgeen betekent dat ze niet alleen informatie geven over de persoon in kwestie, maar ook over zijn of haar partner. Methode Uit de Structuurtelling 2000 zijn allereerst de Turken en Marokkanen - herkend op grond van het geboorteland van ten minste een van de ouders - geselecteerd die op dat moment gehuwd samenwoonden met hun partner en die ten tijde van de huwelijkssluiting in Nederland waren gevestigd. Het laatste is noodzakelijk omdat het er tenslotte in dit onderzoek om gaat te achterhalen hoe het partnerkeuzeproces zich ontwikkelt na migratie. Er is vanuit gegaan dat alle gehuwden van de tweede en de tussengeneratie - Turken en Marokkanen die in Nederland zijn geboren of voor hun 18e jaar migreerden - al enige tijd in Nederland verbleven voordat zij trouwden. Echter, voor de gehuwden van de eerste generatie - hier wordt bedoeld: de migranten die op volwassen leeftijd naar Nederland kwamen - hoeft dat niet zo te zijn. Een deel van hen was voor de migratie al gehuwd. Een ander deel kwam speciaal voor het huwelijk naar Nederland. Beide hadden geen keus meer in Nederland, zij hadden in het land van herkomst al gekozen voor een partner. De bevolkingsgegevens geven geen uitsluitsel over de burgerlijk staat op het moment van migratie en ook niet over de reden van migratie. Daarom waren er criteria nodig om de groep die al was gehuwd bij migratie, die niet interessant is voor het onderzoek, te onderscheiden van de groep die in Nederland pas tot een huwelijk besloot, die wel interessant is voor het onderzoek. Vergelijking van de migratiedatum en de huwelijksdatum bood uitkomst. Degenen die eerder gehuwd dan gemigreerd waren, vielen af. Onzekerheid bestond over de groep die kort na de migratiedatum in het huwelijk zijn getreden. Het is niet onwaarschijnlijk dat er (zeker in het verleden) aanstaande bruiden en bruidegoms naar Nederland zijn gekomen, die pas enige tijd na de migratie daadwerkelijk in het huwelijk zijn getreden. Veelal hebben zij in het land van herkomst dan al een niet-burgerlijk huwelijk gesloten (dit kan bv. worden opgemaakt uit onderzoek van Boeker (1994)). Testanalyses 177
wezen uit dat velen die binnen twee jaar na migratie trouwden, een huwelijk hadden gesloten met een partner die al enige tijd in Nederland verbleef. Dit alles bevestigde dat degenen die kort na de migratie waren gehuwd, gerekend moesten worden tot de huwelijksmigranten. Zij werden daarom uitgesloten van de analyses om de partnerkeuze van in Nederland gevestigde Turken en Marokkanen in kaart te brengen. Dit alles gaf aanleiding om de analyse te beperken tot de partnerkeuze van degenen die in Nederland zijn geboren, die voor het 18e levensjaar in Nederland waren aangekomen, of die op het moment van migratie 18 jaar of ouder waren en minimaal twee jaar in Nederland waren gevestigd voordat zij hun huwelijk sloten. Zie schema BI.I. Schema Bl.1 Onderzoeksgroep partnerkeuze in de analyse op de Structuurtelling 2000 Tot de onderzoeksgroep behoren de personen op wie de volgende punten van toepassing zijn: ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens op 1-1-2000, geboorteland van minimaal een van de ouders is Turkije of Marokko, burgerlijke staat is gehuwd, samenwonend met echtgenoot/echtgenote op een adres, ofwel in Nederland geboren, ofwel voor het 18e jaar gemigreerd, ofwel op 18- jarige leeftijd of later gemigreerd en minimaal 2 jaar na de migratiedatum in het huwelijk getreden. Het doel van de analyses is de partnerkeuze van de onderzoeksgroep Turken en Marokkanen in kaart te brengen. Bij de operationalisatie van partnerkeuze speelt het land van vestiging van de parmer voorafgaande aan de migratie een rol evenals de herkomst van de partner. In principe zijn er vijf mogelijke partnerkeuzen. In schema Bi.2 staan ze samengevat en wordt ook aangegeven welke terminologie er in de analyses is gebruikt om de verschillende groepen aan te duiden. 178 Bijlage Bi Structuurtelling
Schema BI.2 Operationele partnerkeuze in de analyse op de Structuurtelling 2000 Als er gesproken wordt over: het volgende type partner het volgende type huwelijk van de onderzoekspersoon van de onderzoekspersoon dan voldoet de partner van de onderzoekspersoon aan de volgende criteria met betrekking tot: huwelijksdatum en migratiedatum etnische herkomst huwelijksmigrant van gelijke herkomst migratiehuwelijk, gelijke herkomst voor migratie dan wel binnen twee jaar na dezelfde herkomst als onderzoekspersoon huwelijksmigrant van migratiehuwelijk, andere herkomst voor migratie dan wel binnen twee jaar na dan onderzoekspersoon herkomstgenoot uit Nederland Nederlands huwelijk, gelijke herkomst in Nederland geboren, of voor het 18e jaar naar Nederland gemigreerd, of persoon minimaal 2 jaar na migratie gehuwd dezelfde herkomst als onderzoeks- andere allochtoon uit Nederland gemengd huwelijk, in Nederland geboren, of voor het 18e jaar naar Nederland gemigreerd, of minimaal 2 jaar na dan onderzoekspersoon autochtoon gemengd huwelijk (geen criterium) autochtoon Voor het in kaart brengen van de partnerkeuze van gehuwde, in Nederland gevestigde Turken en Marokkanen is de structuurtelling zeer geschikt. Echter, er zijn ook enkele nadelen verbonden aan het gebruik van dit bestand. Omdat het standgegevens zijn, ontbreken alle ooit (in Nederland) gehuwden die inmiddels weer zijn gescheiden alsook alle personen die inmiddels Nederland hebben verlaten. Dit heeft vooral gevolgen voor de mogelijkheden om uitspraken te doen over ontwikkelingen. Want hoewel bekend is in welk jaar de gehuwden zijn getrouwd, is het niet mogelijk om met zekerheid te stellen hoeveel Turken en Marokkanen jaarlijks in het huwelijk zijn getreden (en hoeveel van hen een bepaalde partner kozen). De ontwikkelingen in de partnerkeuze kunnen daarom alleen bij benadering worden geschetst. Een ander nadeel van het bestand is dat alleen de bij de burgerlijke stand geregistreerde datum van migratie bekend is. Over het algemeen is dat de datum waarop de persoon legaal toegang kreeg tot Nederland. Deze hoeft niet overeen te stemmen met de daadwerkelijke datum van migratie. Uit onderzoek (bv. van Engbersen et al. 1999) is bekend dat in Nederland aanwezige illegalen ('toeristen') onder andere hun verblijf weten te legaliseren door een huwelijk aan te gaan met een legaal in Nederland verblijvend persoon. Najaren van verblijf in Nederland zal deze gelegaliseerde illegaal officieel rondom de datum van de huwelijkssluiting worden ingeschreven in het Bijlage Bi Structuurtelling 179
bevolkingsregister en terechtkomen in de hier gebruikte definitie van huwelijksmigrant. In werkelijkheid gaat het om iemand die al jaren in Nederland woonde en daarna huwde met een andere inwoner in Nederland. Uit hetzelfde onderzoek van Engbersen et al. (1999) valt op te maken dat 'toeristen' niet geliefd zijn als huwelijkskandidaat in de Turkse gemeenschap. Het is dan ook niet waarschijnlijk dat deze wijze van legalisering zich binnen de Turkse groep op grote schaal voordoet. Of dit ook geldt voor Marokkanen, is niet bekend. Vooralsnog is het uitgangspunt gekozen dat huwelijken met illegalen uitzonderingen zijn, die geen invloed uitoefenen op de algemene patronen. Ten slotte moet men beseffen dat huwelijken die al wel zijn gesloten maar waarvan de partners niet op één adres in Nederland wonen, niet in de gemaakte selectie voorkomen. In deze gevallen ontbreken namelijk gegevens over de partner. Dit verschijnsel blijkt zich op redelijk grote schaal voor te doen en met name in de jongste leeftijdsgroep (Garssen et al. 2001). Het heeft zeer waarschijnlijk veel te maken met het feit dat de procedure om een gehuwde partner naar Nederland te laten komen, soms jaren in beslag kan nemen. Resultaten op basis van dit bestand, die betrekking hebben op recentelijk gesloten huwelijken of op groepen die veelal recentelijk zijn gehuwd, geven om die reden geen compleet beeld. Omdat redelijk grote aantallen migratiehuwelijken niet worden meegeteld, lijkt het aandeel van de recentelijk gehuwden dat is getrouwd met een huwelijksmigrant, lager te zijn dan het in werkelijkheid is, en het aandeel gemengde huwelijken derhalve hoger. 180 Bijlage Bi Structuurtelling