Over (samenleven met) de steenmarter Overzicht 1. Wat is de steenmarter niet? 2. Wat is de steenmarter wel? 3. Hoe kunnen we goed samenleven met de steenmarter? 1
Wat zijn steenmarters niet? Gremlins Veel angst door onwetendheid en verkeerde beeldvorming Ook geen knaag of plaagdieren! 2
Uiterlijke kenmerken Lengte is 65 85 cm (ram) groter dan (moer) Gewicht is 1,1 2,1 kg Lijkt op: Boommarter 3
Toch verschillend Naast andere marterachtigen in ons landschap 4
Steenmarter is veel groter dan deze wezel Verwantschap Japanse boommarter Martes melampus Boommarter Martes martes Sabelmarter Martes zibellina Amerikaanse boommarter Martes americana Steenmarter Martes foina Vismarter Martes pennanti MARTERACHTIGEN 5
Leefwijze en ecologie Voortplanting Paar of ranstijd half juni half augustus Uitgestelde implantatie embryo (vroege voorjaar) Worptijd maart mei; piek begin april 1 4 jongen; soms meer 6
Kraamtijd Na 7 weken vast voedsel; moer foerageert veel; ram afzijdig Na 8 weken eerste buitenverkenning Verhuizen vanaf half juni Tot maximaal een jaar nog in gezelschap van ouderdieren Op eigen benen; dispersie Veelzijdig dier en voorkomen Mogelijk van oorsprong een dier uit rotsachtige gebieden 7
Veelzijdig dier en voorkomen Ook in woestijn (hier in zuid Iran) Al heel lang een cultuurvolger 8
2/27/2013 Succesvolle cultuurvolger Inwonen bij de mens al heel lang bekend (artikel uit begin 1900) 9
Habitat Eertijds in kleinschalig en extensief cultuurlandschap (boerenerven, tuinen en parken) Vele nest en dagrustplaatsen 10
2/27/2013 Aanwezigheidssporen 11
Voedsel Gevarieerd dieet en opportunisme in de stedelijke omgeving Kleine zoogdieren (knaagdieren, vleermuizen) Vogels en vogelbroed Vruchten en bessen (o.a. lijsterbes en vogelkers) Granen en noten Ongewervelden (o.a. kevers, hommel en wespenbroed) Overige (o.a. aas, katten en hondenvoer, brood, patat, vetbollen) Territoriaal gedrag Territoriumgrootte Dorp stad 78 ha 34 ha Buitengebied 150 ha 99 ha 1 3 per mannelijk territorium Netwerk van geurwegen ( marterpassen ) Intensief markeren met geurvlaggen en keutels Nachtactief; rondes van 5 15 km 12
Verspreiding Actueel Onderzoek steenmarter in Deventer 13
Waarnemingen in Deventer 2006 2007 Gemeente Deventer 35 residente dieren 70 maximaal (inclusief aanwas najaar) Aantalsschatting Meerdere mensen zien vaak één en dezelfde marter op z n nachtronde door de straten (woonwijkniveau) lopen. Daardoor lijkt het alsof er héél leger marters actief is. Maar het aantal territoria is beperkt. 14
Leven in de stad Nieuwe leefomgeving; opkomst jaren 70 s Winters warm Divers en gemakkelijk beschikbaar voedsel Natuurlijke vijanden ontbreken; wel andere sterfte 3D milieu; hoog oppervlakte Barrières en markante scheidslijnen (huizenblokken en straten) Optimale spreiding en verkleining territoria Stadse marters 15
Villamarters Bosmarters 16
Problemen met steenmarters Huismarters Automarters Roofmarters Huismarters 17
Help steenmarter in huis! Overlast Schade Stank (latrines en prooiresten) Ongedierte Betreft meestal een nest met jonge marters! 18
Gestommel in de nacht 19
Automarters Car patrolling 20
Schade aan rubber kabels Afdekken met ribbelkous Schade onder de motorkap Primaire schade: Bougiekabel, bobinekabel, ASB kabel, luchtslang, radiatorslang, koelwaterslang, ruitensproeierleiding, ruitenwisserkabel, laagspanningskabel, stofhoes, V snaar, manchetten aandrijfas ; isolatiepakking Vooral onderdelen van of met rubber (visproduct of benzaldehyde?) en plastic Geen voorkeur automerken! Herhaalschade Gevolgschade 21
Omvang autoschade Enquête 2006 2007: 160 schademeldingen; inclusief herhaalschade Volgens garages jaarlijks 300 gevallen Autopark Deventer 37.330 motorvoertuigen < 1% van auto s in Deventer jaarlijks beschadigd (2% landelijk) 40 schadebedragen van in totaal = 6600, Gemiddelde reparatie = 90, (max. 3000, ) Jaarlijks ca. 33.000, autoschade in Deventer Autoschade Deventer Automarters niet overal actief; in sommige stadsdelen en straten! 22
Roofmarters Overzicht problemen in Deventer 2006 2007 226 meldingen Merendeel van de overlast door automarters 23
Van het kastje naar de muur Gemeente met handen in het haar Martermannen en belazerij Frustratie bij burgers Op elke vierkante meter leeft dit knaagdier tegenwoordig 24
Problemen zorgvuldig verhelpen: Do s & dont s Ontmoedigen of ontnemen toegang tot gebouwen (verwijderen klimmogelijkheden (bijv. Kliko verzetten) en afdichten gaten in spouwmuren, dakbeschot, naar kruipruimten e.d.) Eenvoudig weren en afdichten van toegangswegen; wel nadat de marterfamilie is verhuist rond eind juni Plexiglas Steenmarters kunnen goed klimmen! 25
Plexiglas Glad voegen of plexiglasplaten tegen de muur monteren Geen lapmiddelen! WC blokjes, harde muziek, nat hondenhaar, ammoniak, pepperspray, paddenstoelen met wolvenpies, gekreukeld kippengaas, etc. Helpt maar even, maar meestal niet! Broodje aap!! 26
Vervolging of verplaatsing Strafbaar! Geklemde jonge steenmarter Strafbaar! Vervolging ook gevaarlijk voor de boommarter 27
Vangen en verplaatsen? Helpt niet en is ongewenst! Strafbaar! Sterfte Hoge sterfte in stedelijke omgeving Verplaatste dieren verdwalen en komen zeer waarschijnlijk snel om! 28
Wat helpt in hardnekkige gevallen? Marterschok Wat helpt in hardnekkige gevallen? 29
Elektroshock ook voor huizen Firma Trentelman heeft succes met schrikdraadmethode! En voor bescherming huisdieren 30
Over mensen en steenmarters De familie Steffin 31
Mijnheer Steffin van Indische afkomst is goed te spreken over zijn steenmarter in huis Steenmarter gefilmd in een school in Deventer 32
Zorgvuldige behandeling van steenmarterproblemen Steenmarterbeheerplan > provinciale ontheffing (art. 68 Flora en faunawet) Faunaloket bij gemeente Voorlichting Temperen en goed informeren media Met korting aanbieden marterschok Brochures Inzet gecertificeerd faunabeheer (KAD) Beproefd in Deventer 1. Klachtregistratie bij Meldpunt Openbare Ruimte 2. Voorlichting (brochure en website) 3. Bij grote klacht inschakeling wijkbeheerder 4. Bij hardnekkige klacht inschakeling gecertificeerd bedrijf (plaagdierbestrijding of faunabeheer) 33
Klachten en problemen 180 160 140 In 2007 kwam steenmarterbeheerplan met betere voorlichting en probleemaanpak in werking 120 100 80 60 40 20 0 2005 2006 2007 2008 2009 Bron: Erik Lam (stadsecoloog) Beleidsadvies Ecologie 2010: 11 Gemeente Deventer Even relativeren: Gevaarlijke en lastige dieren op een erf in Australië. Er is veel acceptatie bij de Aussies. 34
Dieroverlast van een andere orde elders Bescherming Versterking ecologische structuren en functies in de stad: Groenstructuren (o.a. parken, heggen, fruitgaarden) 35
Nederlandse opruimwoede funest voor veel dieren van het eertijdse cultuurlandschap Bescherming en voorzieningen Speciale voorzieningen (marterkasten; marterhotel ; takkenrillen en hopen) 36
Bescherming en voorzieningen Speciale voorzieningen (marterkasten; marterhotel ; takkenrillen en hopen) Meer en betere faunavoorzieningen voor meer ecologische buffer en veerkracht zoals vanouds! 37
That s all folks Voortplanting in Wageningen in 2010 38