C.R.I. COM (2007-2008) N 10 I.V. COM (2007-2008) Nr. 10 ASSEMBLÉE RÉUNIE DE LA COMMISSION COMMUNAUTAIRE COMMUNE VERENIGDE VERGADERING VAN DE GEMEENSCHAPPELIJKE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE Compte rendu intégral des interpellations et des questions orales Integraal verslag van de interpellaties en mondelinge vragen Commission des affaires sociales Commissie voor de sociale zaken RÉUNION DU MERCREDI 20 FÉVRIER 2008 VERGADERING VAN WOENSDAG 20 FEBRUARI 2008
Le Compte rendu intégral contient le texte intégral des discours dans la langue originale. Ce texte a été approuvé par les orateurs. Les traductions - imprimées en italique - sont publiées sous la responsabilité du service des comptes rendus. Pour les interventions longues, la traduction est un résumé. Het Integraal verslag bevat de integrale tekst van de redevoeringen in de oorspronkelijke taal. Deze tekst werd goedgekeurd door de sprekers. De vertaling - cursief gedrukt - verschijnt onder de verantwoordelijkheid van de dienst verslaggeving. Van lange uiteenzettingen is de vertaling een samenvatting.
3 C.R.I. COM (2007-2008) N 10 20-02-2008 I.V. COM (2007-2008) Nr. 10 SOMMAIRE INHOUD QUESTION ORALE 4 MONDELINGE VRAAG 4 - de Mme Marie-Paule Quix à M. Pascal Smet, membre du Collège réuni, compétent pour la Politique d'aide aux Personnes et la Fonction publique, et Mme Evelyne Huytebroeck, membre du Collège réuni, compétente pour la Politique d'aide aux Personnes, les Finances, le Budget et les Relations extérieures, concernant "le fonctionnement du CASU". 4 - van mevrouw Marie-Paule Quix aan de heer Pascal Smet, lid van het Verenigd College, bevoegd voor het Beleid inzake Bijstand aan Personen en Openbaar Ambt, en aan mevrouw Evelyne Huytebroeck, lid van het Verenigd College, bevoegd voor het Beleid inzake Bijstand aan Personen, Financiën, Begroting en Externe Betrekkingen, betreffende "de werking van het Centrum voor Dringende Sociale Hulp (CDSH)". 4
C.R.I. COM (2007-2008) N 10 20-02-2008 I.V. COM (2007-2008) Nr. 10 4 Présidence : Mme Magda De Galan, présidente. Voorzitterschap: mevrouw Magda De Galan, voorzitter. QUESTION ORALE MONDELINGE VRAAG Mme la présidente.- L ordre du jour appelle la question orale de Mme Quix. QUESTION ORALE DE MME MARIE- PAULE QUIX À M. PASCAL SMET, MEMBRE DU COLLÈGE RÉUNI, COMPÉTENT POUR LA POLITIQUE D'AIDE AUX PERSONNES ET LA FONCTION PUBLIQUE, ET À MME EVELYNE HUYTEBROECK, MEMBRE DU COLLÈGE RÉUNI, COMPÉTENTE POUR LA POLITIQUE D'AIDE AUX PERSONNES, LES FINANCES, LE BUDGET ET LES RELATIONS EXTÉRIEURES, concernant "le fonctionnement du CASU". Mme la présidente.- Le membre du Collège Pascal Smet répondra à la question. La parole est à Mme Quix. Mme Marie-Paule Quix (en néerlandais).- Toutes les études indiquent une augmentation du nombre de sans-abri en Région bruxelloise. Le problème est évidemment plus aigu en période hivernale, où les initiatives d'accueil reviennent régulièrement dans les actualités. Une journaliste de l'hebdomadaire 'Humo', qui a partagé incognito durant cinq jours et quatre nuits le quotidien des sans-abri bruxellois, a ainsi fait une description déshonorante du CASU. Les sans-abri y seraient privés de leur dernière once de dignité, traités avec rudesse par un personnel qui se comporte comme des geôliers, et contraints de mendier leur papier toilette. Etre accueilli par du personnel incompétent ou indifférent est vraiment la dernière chose dont ont Mevrouw de voorzitter.- Aan de orde is de mondelinge vraag van mevrouw Quix. MONDELINGE VRAAG VAN MEVROUW MARIE-PAULE QUIX AAN DE HEER PASCAL SMET, LID VAN HET VERENIGD COLLEGE, BEVOEGD VOOR HET BELEID INZAKE BIJSTAND AAN PERSONEN EN OPENBAAR AMBT, EN AAN MEVROUW EVELYNE HUYTEBROECK, LID VAN HET VERENIGD COLLEGE, BEVOEGD VOOR HET BELEID INZAKE BIJSTAND AAN PERSONEN, FINANCIËN, BEGROTING EN EXTERNE BETREKKINGEN, betreffende "de werking van het Centrum voor Dringende Sociale Hulp (CDSH)". Mevrouw de voorzitter.- Collegelid Pascal Smet zal de mondelinge vraag beantwoorden. Mevrouw Quix heeft het woord. Mevrouw Marie-Paule Quix.- Alle studies wijzen in dezelfde richting: het aantal daklozen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vertoont een stijgende trend. Tijdens de wintermaanden is het probleem natuurlijk nog acuter en schrijnender en halen de opvanginitiatieven vaker het nieuws. Zo kwamen over de werking van het Centrum voor Dringende Sociale Hulp onlangs verontrustende en weinig fraaie verhalen in de openbaarheid. Een journaliste van het weekblad Humo is gedurende vijf dagen en vier nachten 'undercover' gegaan. Ze ging op straat leven, tussen de Brusselse thuislozen. Haar ervaring met het CDSH is ontluisterend. Het laatste greintje waardigheid dat thuislozen nog zouden hebben, wordt hen daar blijkbaar definitief ontnomen. Ik citeer de
5 C.R.I. COM (2007-2008) N 10 20-02-2008 I.V. COM (2007-2008) Nr. 10 besoin les sans-abri. La journaliste - que l'on ne peut soupçonner d'être une extrémiste de la cause flamande - souligne aussi dans son reportage que les sans-abri néerlandophones sont doublement défavorisés, parce qu'ils s'adressent à des structures telles que le CASU, où personne ne parle le néerlandais. Le nombre de sans-abri originaires de Flandre est relativement important à Bruxelles, parce qu'il existe peu de centres d'accueil d'urgence dans leur Région. Cette méconnaissance du néerlandais est inadmissible. Elle constitue un gros problème social. Cela n'a rien à voir avec des questions communautaires, mais avec le respect des personnes les plus vulnérables de notre société. Comment allez-vous veiller à ce que les sans-abri soient accueillis plus dignement dans les centres d'accueil d'urgence? Il en va de l'intégrité de la personne. Quelles sont les garanties que le personnel de la nouvelle structure connaîtra le néerlandais? Les membres du Collège travaillentils à l'élaboration d'une vision à long terme et à des solutions durables dans la problématique des sans-abri? Celle-ci dépasse la question de l'accueil d'urgence hivernal et englobe un encadrement et un accueil de la personne toute entière, visant sa réintégration dans la société. blijkbaar definitief ontnomen. Ik citeer de journaliste: "Het CDSH is zoals ik me het gesloten vluchtelingencentrum 127bis voorstel. Het personeel gedraagt zich als cipiers, de toon is bars, en om naar het toilet te gaan moet je om wc-papier smeken." De thuislozen zijn vaak geen doetjes, maar het gaat wel om mensen, die vaak een combinatie van problemen meeslepen. Incompetent en/of onverschillig personeel is wel het laatste waar deze mensen nood aan hebben. Bovendien bleek uit de reportage dat Vlaamse daklozen het dubbel zo moeilijk hebben. In het CDSH blijkt immers niemand van het personeel Nederlands te spreken. Dit is een algemene conclusie van de journaliste, die je absoluut niet kunt verdenken van extreme Vlaamsgezindheid. Zij schrijft: 'Wat me nog het meest is opgevallen, is hoe onvriendelijk de door de overheid georganiseerde hulpverlening voor Nederlandstaligen is in onze hoofdstad. Er zijn betrekkelijk veel Vlamingen bij de daklozen, omdat ze noodgedwongen naar Brussel afzakken bij gebrek aan noodinfrastructuur in hun eigen streek. Maar wie bij de OCMW's van de Brusselse gemeenten aanklopt, krijgt dikwijls een maatschappelijk werker voor zich die geen gebenedijd woord Nederlands spreekt en die je aan de deur zet als je daar een opmerking over maakt". Dit is onaanvaardbaar en dat heeft niets met communautaire kwesties te maken, maar alles met respect voor de meest kwetsbaren in onze samenleving. Deze Nederlandsonkundigheid is een groot sociaal, of beter, asociaal probleem. Wat zullen u en uw collega mevrouw Huytebroeck ondernemen om ervoor te zorgen dat thuislozen op een menswaardige wijze worden opgevangen in de noodcentra? Het gaat om de integriteit van de hele persoon en daar hoort ook het respect voor de taal bij. Komen er in de nieuwe structuur ook waarborgen voor de kennis van het Nederlands bij het personeel? Werken de Collegeleden aan een langetermijnvisie en duurzame oplossingen voor het daklozenprobleem? Dit gaat uiteraard verder dan de crisisopvang tijdens de winter, maar omvat ook
C.R.I. COM (2007-2008) N 10 20-02-2008 I.V. COM (2007-2008) Nr. 10 6 een begeleiding en opvang van de mens in zijn geheel met het oog op zijn herintegratie in de samenleving. Mme la présidente.- La parole est à M. Smet. M. Pascal Smet, membre du Collège réuni (en néerlandais).- Le CASU est reconnu comme un centre assurant 24 heures sur 24, en collaboration avec d'autres services d'aide et structures d'accueil, une fonction d'aide sociale d'urgence pour toute personne vivant une situation de crise psychosociale. Il offre un accueil immédiat et inconditionnel. Il n'est pas toujours facile de s'occuper de personnes en situation de crise psychosociale. Cela n'empêche que le personnel doit respecter leur dignité humaine. En tant qu'asbl, le CASU est également tenu de respecter la réglementation. Lorsqu'une plainte est introduite - ce qui ne s'est pas encore produit -, l'administration de la Commission communautaire commune peut organiser une visite d'inspection. La plupart des collaborateurs du CASU sont hautement qualifiés. Cependant, une trentaine de collaborateurs sont engagés sur la base de l'article 60, 7 de la loi organique des CPAS, mesure de mise à l'emploi dont les exigences de qualité ou les qualifications de base ne sont pas très élevées. L'arrêté d'agrément du CASU prévoit que le centre doit fonctionner dans les deux langues nationales, suivant le choix linguistique de l'usager. Le CASU met toute en oeuvre pour en tenir compte. Un tiers du personnel est bilingue. Tous les collaborateurs suivent chaque année un cours de néerlandais. On peut difficilement exiger des articles 60 qu'ils soient bilingues, compte tenu de leur statut. Les collaborateurs du CASU parlent treize langues au total. De plus, de nombreux sans-abri ne parlent ni le néerlandais, ni le français, ni l'anglais. Nous travaillons à un projet d'ordonnance qui définira une série de normes minimales de qualité des équipements destinés aux personnes les plus vulnérables. Mevrouw de voorzitter.- De heer Smet heeft het woord. De heer Pascal Smet, lid van het Verenigd College.- Het Centrum voor Dringende Sociale Hulp (CDSH) is sinds enkele jaren erkend als een centrum dat dag en nacht instaat voor de dringende maatschappelijke dienstverlening aan elke persoon die zich in een psycho-sociale crisissituatie bevindt door een doorverwijzing in samenwerking met de andere hulverleningsdiensten en onthaalstructuren of door te zorgen voor een onmiddellijke en onvoorwaardelijke huisvesting op korte termijn. Het is niet altijd makkelijk om met personen die zich in een psycho-sociale crisissituatie bevinden, om te gaan. Dat neemt niet weg dat het personeel hun menselijke waardigheid moet respecteren. Ook het CDSH dient als vzw de regelgeving te respecteren. Als er klachten zijn, kan de administratie van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie een inspectiebezoek brengen. Op het niveau van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie zijn er tot nu toe nog geen specifieke klachten ingediend, waardoor er ook nog geen inspectiebezoek is uitgevoerd. De meeste medewerkers van het CDSH zijn hooggekwalificeerd. Een dertigtal medewerkers zijn evenwel aangeworven op basis van artikel 60, 7 van de OCMW-wet. Het gaat om een tewerkstellingsmaatregel waarbij de kwaliteitseisen of de basiskwalificaties niet altijd erg hoog liggen. Het erkenningsbesluit van het CDSH stelt heel duidelijk dat het centrum de diensten moet verlenen in de beide landstalen, naargelang van de taalkeuze van de gebruiker. Het CDSH stelt alles in het werk om hieraan tegemoet te komen. Een derde van het personeel is tweetalig. Alle medewerkers volgen jaarlijks een cursus Nederlands. Men kan echter moeilijk van de artikel 60's vragen dat zij tweetalig zouden zijn, precies wegens hun statuut. De medewerkers van het CDSH spreken in totaal dertien talen. Bovendien zijn er heel wat thuislozen die noch
7 C.R.I. COM (2007-2008) N 10 20-02-2008 I.V. COM (2007-2008) Nr. 10 Le Collège réuni a pris en mai 2007 des décisions fondamentales, qui s'inscrivent dans une vision à long terme et des solutions durables. Elles comprennent quatre piliers importants : - La mise en place d'un Centre public de l'urgence sociale, organe constitué en vertu du chapitre 12. Une rencontre est planifiée la semaine prochaine avec les présidents de CPAS, qui collaboreront à ce service. - La création du Centre d'appui au secteur de l'aide aux sans-abri, opérationnel depuis le 1er janvier 2008. Il comprend 2,5 équivalents temps plein et sa mission principale consiste à élaborer un système central d'enregistrement, à organiser et à apporter un soutien logistique au comité de réflexion. - L'élargissement du dispositif d'aide à destination de groupes cibles spécifiques, souffrant de problèmes psychiques. C'est dans ce but que nous avons subsidié SMES-B, afin de renforcer l'équipe psychiatrique mobile, et que nous continuons à soutenir le projet de soutien au logement de l'asbl Diogenes. - Des mesures préventives, telles que le renforcement de la médiation de dettes, le plan stratégique d'aide sociale aux justiciables pour la réintégration des ex-détenus, ainsi que des initiatives autour de la problématique de l'expulsion du domicile. Nous avons adopté en Collège réuni un accord de coopération en matière d'aide aux jeunes, et attendons son approbation par l'assemblée réunie. Nous prenons des mesures structurelles, ralenties par le fonctionnement de cette ville, dans laquelle trop de personnes s'occupent de trop de choses. Nederlands, noch Frans, noch Engels spreken. De voorzieningen in het algemeen en voor de meest kwetsbaren in het bijzonder, moeten aan kwaliteitseisen voldoen. Daarom werken we op dit ogenblik aan een ontwerp van ordonnantie, die een aantal minimale kwaliteitsnormen zal opleggen. Wat de langetermijnvisie en de duurzame oplossingen betreft, u weet dat het Verenigd College in mei 2007 fundamentele beslissingen heeft genomen. Deze omvatten vier grote pijlers, die ik even zal toelichten. We werken op dit ogenblik aan de oprichting van de Openbare Dienst voor Sociale Urgentie, die de vorm zal aannemen van een orgaan volgens hoofdstuk 12. Volgende week vergaderen we daarover met de OCMW-voorzitters, die moeten meewerken aan deze dienst. De tweede pijler is de oprichting van het Steunpunt Thuislozenzorg, dat sinds 1 januari 2008 operationeel is. Het bestaat uit 2,5 voltijdse equivalenten, die sinds 15 februari aan het werk zijn. Hun voornaamste opdracht is het uitwerken van het centraal registratiesysteem en de organisatie en logistieke ondersteuning van het overlegcomité. De derde grote pijler van beslissingen had betrekking op specifieke doelgroepen en de uitbreiding van de voorzieningen daarvoor. We hebben SMES-B gesubsidieerd, ter versterking van het psychiatrisch mobiel team. Vele thuislozen hebben immers ook psychische problemen. We ondersteunen daarnaast verder het woonbegeleidingsproject van de vzw Diogenes. Ten slotte hebben we ook preventieve maatregelen genomen, zoals de versterking van de schuldbemiddeling, het strategisch plan justititieel welzijnswerk voor de sociale reïntegratie van exgevangenen, en initiatieven rond de problematiek van de uithuiszetting. We hebben een samenwerkingsakkoord inzake hulpverlening aan jongeren goedgekeurd in het Verenigd College en wachten nu op de goedkeuring door de Verenigde Vergadering. We nemen dus inderdaad structurele maatregelen.
C.R.I. COM (2007-2008) N 10 20-02-2008 I.V. COM (2007-2008) Nr. 10 8 Dat zou allemaal wat sneller kunnen, maar u kent het basisprobleem van deze stad: veel te veel mensen moeten zich met veel te veel zaken bemoeien, waardoor alles veel te traag gaat. Mme la présidente.- La parole est à Mme Quix. Mme Marie-Paule Quix (en néerlandais).- Vous dites que le pouvoir public organise sa propre lenteur? M. Pascal Smet, membre du Collège réuni (en néerlandais).- Oui. Mme Marie-Paule Quix (en néerlandais).- Dans la deuxième partie de votre réponse, vous déclarez que vous allez vous attaquer sérieusement à cette problématique. Dans la première partie, vous avez recours à l'argument classique selon lequel il n'y a pas de plaintes et que vous ne pouvez donc pas intervenir. Cette journaliste n'a pourtant pas inventé ce qu'elle a écrit. Les sans-abri sont souvent des personnes très complexes, qui ont besoin d'un accompagnement de qualité. Les personnes engagées sur la base de l'article 60 assurent l'accueil du soir de manière brutale, en partie parce qu'elles ne sont pas formées pour cela et ne savent pas comment s'y prendre. Il est par ailleurs inadmissible que des travailleurs sociaux dûment formés n'aient pas une connaissance basique du néerlandais et que des personnes qui ne parlent pas le français ne soient pas prises en charge, voire qu'elles soient jetées à la rue. Il s'agit d'un problème général, qui est souvent abordé dans cette commission. Mevrouw de voorzitter.- Mevrouw Quix heeft het woord. Mevrouw Marie-Paule Quix.- Mijnheer de minister, ik heb u horen zeggen: "De overheid organiseert zijn eigen traagheid." De heer Pascal Smet, lid van het Verenigd College.- Dat klopt. Mevrouw Marie-Paule Quix.- In het tweede deel van uw antwoord hebt u duidelijk gemaakt dat u er serieus werk van wil maken. In het eerste deel hanteert u het klassieke argument dat er geen klachten zijn en dat u dus niet kunt optreden. Misschien moeten we er dan voor zorgen dat er wat klachten komen. De journaliste heeft deze zaken niet zomaar neergeschreven. Het gaat om mensen die vaak heel complexe problemen met zich meeslepen en de beste begeleiding nodig hebben, zodanig dat er toch nog enig perspectief voor hen is. Ik heb de indruk dat net de mensen die aangeworven zijn op basis van artikel 60's worden ingezet om de daklozen 's avonds op te vangen. Zij zijn daar helemaal niet voor opgeleid en vangen de mensen op een vrij brutale manier op, waarschijnlijk voor een deel uit onmacht omdat ze niet weten hoe ermee om te gaan. Ik heb meer problemen met het feit dat ook maatschappelijk werkers, die toch wel behoorlijk opgeleid zijn, alleen Frans praten. Dit is trouwens een algemeen probleem, dat in deze commissie al vaker aan bod gekomen is. Op die manier blijven heel wat mensen die geen Frans kennen, in de kou staan. Uit Vlaanderen komen nochtans heel wat mensen die het niet meer zien zitten, naar Brussel. Het gaat te ver dat die niet geholpen worden of zelfs buiten worden gezet omdat ze geen Frans praten. Het is heel belangrijk in zo'n precaire situaties om er toch voor te zorgen dat de hulpverleners een basiskennis Nederlands hebben.
9 C.R.I. COM (2007-2008) N 10 20-02-2008 I.V. COM (2007-2008) Nr. 10 M. Pascal Smet, membre du Collège réuni (en néerlandais).- Je vous rejoins quant à la nécessité d'une connaissance de base du néerlandais. Il n'est toutefois pas évident de trouver des gens qui veulent travailler dans ce secteur. Mme la présidente, il serait éventuellement intéressant que votre commission rende une visite de nuit au CASU, comme je l'ai déjà fait. Mme Marie-Paule Quix (en néerlandais).- Incognito, alors. M. Pascal Smet, membre du Collège réuni (en néerlandais).- Peut-être une première fois de manière officielle, pour parler avec ces gens. Cela permet de comprendre beaucoup de choses. Rien ne vous empêche d'effectuer une autre visite par après, déguisée en journaliste. Mme la présidente (en néerlandais).- Nous retenons l'excellente idée du ministre de rendre une visite nocturne au CASU, en parlant le néerlandais. Mme Marie-Paule Quix (en néerlandais).- La langue n'est pas le plus important. Elle n'est qu'un des éléments constitutifs de l'intégrité humaine. Mme la présidente (en néerlandais).- Parmi le personnel du CASU se trouvent de nombreux médecins et infirmières originaires de l'afrique subsaharienne, dont le diplôme n'est pas reconnu en Belgique. Ils sont donc à la fois surqualifiés et sous-qualifiés. Nous allons convenir d'une date de visite avec les services. De heer Pascal Smet, lid van het Verenigd College.- Ik ben het er uiteraard mee eens dat een basiskennis Nederlands nodig is. Het is echter niet evident om mensen te vinden die in deze sector willen werken. Mevrouw de voorzitter, het is misschien wel interessant dat uw commissie eens het CDSH bezoekt, 's nachts natuurlijk, niet overdag, zoals ik dat ook al gedaan heb. Mevrouw Marie-Paule Quix.- Incognito dan. De heer Pascal Smet, lid van het Verenigd College.- Misschien kan dat eerst een keer officieel, om met die mensen te praten. Je kan daar al veel van leren. Niets belet u natuurlijk om u op een andere keer eens te vermommen en ook eens journalist te spelen. Mevrouw de voorzitter.- Het is een heel goed idee van de minister om een nachtelijk bezoek te brengen aan het CDSH. We kunnen dan ook Nederlands praten. Mevrouw Marie-Paule Quix.- Dat is voor mij niet het belangrijkste. Het belangrijkste is de menselijke integriteit en de taal is daar slechts een onderdeeltje van. Mevrouw de voorzitter.- Onder het personeel van het CDSH bevinden zich ook veel artsen en verpleegsters die afkomstig zijn uit landen ten zuiden van de Sahara en wiens diploma niet erkend wordt in België. Die zijn dus tegelijkertijd overgekwalificeerd en ondergekwalificeerd. We zullen met de diensten eens nadenken over een datum voor zo'n bezoek. - L'incident est clos. - Het incident is gesloten.