7 supertips over SCHERPTE & DIEPTE voor natuurfoto s met een WOW-factor Fotograferen in de natuur.nl Toine Westen
HOI! Superleuk dat je dit e-book hebt gedownload via www.fotograferenindenatuur.nl/tips. Ik ben Toine Westen en ik vind het ontzettend leuk om (amateur)fotografen te helpen de volgende stap te zetten in hun natuur- en landschapsfotografie. Daarom geef ik sinds een aantal jaar fotoworkshops, ben ik auteur voor o.a. Zoom.nl en bied ik jou dit e-book aan. In dit boek vind je mijn favoriete tips voor het maken van foto s die scherp zijn op de plaats waar jij dat wil èn waarmee je diepte in je natuur- en landschapsfoto s creëert. Ga er lekker mee aan de slag. En hopelijk inspireer je met jouw prachtige foto s de mensen in je omgeving om ook de natuur te ontdekken en er duurzaam mee om te gaan. Veel plezier met mijn 7 tips! Toine
TIP 1: STUUR HET OOG VAN DE KIJKER Op een foto is vaak van alles te zien. Hierdoor is het voor de kijker niet altijd direct duidelijk wat de fotograaf wil tonen. Help de kijker door zijn oog te sturen naar het onderwerp van de foto. Dit sturen kun je op verschillende manieren doen. Maar grofweg valt dit in twee methodes uiteen. Enerzijds kun je gebruik maken van meer of minder scherptediepte. Hoe kleiner het gebied is dat scherp oogt, hoe gemakkelijker het voor de kijker is om het onderwerp van de foto te herkennen. Anderzijds speelt de compositie een grote rol. De plaatsing van de beeldelementen en het lijnenspel in een foto geven het oog een richting om naar te kijken.
TIP 2: SCHERPTE OP HET ONDERWERP Je oog past zich razendsnel aan wanneer je opkijkt vanaf het schermpje van je camera naar de bergen in de verte. Mensen zijn gewend om de wereld om zich heen scherp te zien. Het oog van de kijker gaat automatisch naar de scherpe delen in een foto. Daarom is het van groot belang dat de scherpte in de foto precies op het onderwerp ligt. Als het onderwerp onscherp is, dan wordt de foto vaak als mislukt beschouwd. De twee belangrijkste oorzaken van onscherpe foto s zijn: 1) Scherpstellen op het verkeerde punt 2) Beweging van de camera of het onderwerp tijdens het maken van de foto Wanneer je uit de hand fotografeert, gebruik dan korte sluitertijden om te voorkomen dat je zelf bewegingsonscherpte veroorzaakt. Lukt dit niet, gebruik dan een statief.
TIP 3: LEER HOE JE DE SCHERPTEDIEPTE BEÏNVLOEDT Eigenlijk is alleen het punt waarop je scherp hebt gesteld ècht scherp. Maar ook een gebied voor en achter dit punt ervaar je als scherp, ook al is het dat eigenlijk net niet. De scherptediepte is dat gebied in de foto dat je als scherp ervaart. De scherptediepte wordt door een aantal factoren beïnvloed: 1) Het gekozen diafragma 2) De scherpstelafstand 3) De brandpuntsafstand Diafragma Het diafragma bepaalt de hoeveelheid licht die door je lens op de sensor valt. Zet je het diafragma helemaal open, dan valt er veel licht naar binnen. Maak je het diafragma heel klein, dan komt er maar weinig licht in de camera.
Bij een kleine opening (weergegeven door een groot getal, bijvoorbeeld F/22) wordt het licht gebundeld en wordt een groot deel in de foto als scherp ervaren. Bij een grote opening (met een klein getal, bijvoorbeeld F/2.8) wordt het licht veel meer verspreid en oogt slechts een klein gebied scherp. De linker foto is gemaakt met een diafragma van f/2.8 (grote opening) en de rechter foto met f/8.0 (kleinere opening). Het is duidelijk dat de achtergrond in de linker foto veel minder scherp is dan in de rechter, waardoor de gele bloem in de linker foto meer nadruk krijgt.
Scherpstelafstand Wanneer je scherp stelt op iets dat dicht bij de camera is, dan is het effect van het gekozen diafragma heel goed zichtbaar. Dit is bijvoorbeeld zeer duidelijk bij macrofotografie. Stel je scherp op iets dat ver weg is, bijvoorbeeld een berg in een landschap, dan is het effect van het gekozen diafragma veel minder duidelijk. Net als in het vorige voorbeeld is de linker foto gemaakt met een diafragma van f/2.8 en de rechter foto met f/8.0. Maar door de grotere scherpstelafstand is het verschil tussen deze diafragma s minder opvallend dan in het vorige voorbeeld.
Brandpuntsafstand De brandpuntsafstand is de afstand tussen het optische midden van een objectief en de sensor. Bij een 24-70 mm objectief kan deze afstand dus variëren van 24 mm tot 70 mm. Hoe kleiner dit getal is, des te groter is de hoek en daarmee het beeld dat je kunt fotograferen (bijvoorbeeld een landschap). Hoe groter het getal, des te verder je kunt inzoomen op je onderwerp. Je ziet dan meer detail in het scherptegebied, waardoor de scherptediepte kleiner lijkt bij een grotere brandpuntsafstand. Alle foto s hieronder zijn gemaakt met dezelfde instellingen (1/640 s, f/11, ISO 400). Het enige verschil is de brandpuntsafstand: linksboven 400 mm, rechtsboven 200 mm, rechtsonder 70 mm en linksonder 24 mm. In alle gevallen is scherpgesteld op dezelfde bloemknop. Het verschil in scherptediepte tussen voor- en achtergrond lijkt veel groter bij langere brandpuntsafstanden (bijvoorbeeld 400 mm) dan bij de kortere brandpuntsafstanden (bijvoorbeeld 24 mm).
TIP 4: BEPAAL WAT JE SCHERP WILT AFBEELDEN Het is belangrijk om vooraf te bedenken welk gedeelte van de foto je graag scherp wilt afbeelden. Bewust gebruik van de scherptediepte is een krachtige manier om je onderwerp te benadrukken. Wanneer je een beperkte scherptediepte kiest, dan kun je bijvoorbeeld alleen het onderwerp scherp afbeelden. Door de wazige voor- en/of achtergrond gaat je aandacht direct naar dat onderwerp. Bovendien creëer je direct een gevoel van diepte in de foto. Wil je juist graag verschillende elementen in je foto laten zien, die samen het verhaal vertellen? Zoals bijvoorbeeld in een weids landschap. Kies dan een grote scherptediepte, zodat het oog van de kijker over de verschillende elementen kan dwalen.
Alles scherp in een landschapsfoto? Je kunt erover discussiëren of alles in een landschapsfoto scherp moet zijn. Zelf vind ik dit lang niet altijd belangrijk. In mijn ogen kan de onscherpte juist heel veel toevoegen aan een foto. Zolang de scherpte wel goed op het onderwerp ligt, natuurlijk. Wil je wel graag alles scherp op de foto hebben? Dan is het handig om scherp te stellen op de hyperfocale afstand. Hier bestaan verschillende definities voor die iets van elkaar verschillen, maar het komt op het volgende neer. De hyperfocale afstand is de kortste afstand waarop je scherp kunt stellen bij een gegeven diafragma en brandpuntsafstand waarbij onderwerpen op een oneindige afstand nog als scherp worden ervaren. Wanneer je op de hyperfocale afstand scherp stelt, dan oogt alles vanaf de helft van deze afstand tot oneindig scherp. Op die manier bereik je dus de maximale scherptediepte in je foto. Er zijn tabellen en handige smartphone apps waarin je kunt opzoeken wat de hyperfocale afstand is bij jouw gekozen brandpuntsafstand en diafragma.
TIP 5: WACHT MET JE STATIEF Stel je wilt een landschapsfoto maken met een grote scherptediepte. Dan zal je waarschijnlijk gebruik maken van een kleine diafragmaopening. Dit betekent minder licht in de camera en langere sluitertijden. Een mooi moment om een statief in te zetten. Maar Er schuilt een gevaar in het gebruik van een statief. Als je op een fotolocatie bent aangekomen, laat dan je statief even voor wat het is. Ga met je camera in de hand eerst de locatie eens goed verkennen. Maak een aantal schetsfoto s om te zien welk standpunt en welke compositie goed werken. Heb je een mooi standpunt gevonden? Zet dan pas je statief neer en stel hem in op de door jou gekozen hoogte. Op deze manier ondersteunt je statief de foto die jij wilt maken. In plaats van dat de positie en/of ingestelde hoogte van je statief bepaalt vanuit welk standpunt jij gaat fotograferen.
Sommige objectieven en camera body s maken gebruik van beeldstabilisatie om scherpere foto s te kunnen maken. Deze functie werkt heel goed om bewegingsonscherpte te voorkomen wanneer je uit de hand fotografeert. Maar fotografeer je vanaf een statief, dan kan het juist tegen je werken met onscherpe foto s als resultaat! Dus Zet je beeldstabilisatie uit, wanneer je vanaf een statief fotografeert.
TIP 6: CREËER DIEPTE MET LAGEN De plaatsing van de verschillende beeldelementen heeft een sterke invloed op het gevoel van diepte in een foto. Wanneer alle belangrijke beeldelementen zich in één vlak bevinden, krijg je een platte foto. Dus een beeld dat weinig diepte uitstraalt. Door beeldelementen in verschillende lagen te plaatsen, creëer je diepte. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een element op de voorgrond, een onderdeel in het midden en iets in de achtergrond. Het belangrijkste onderwerp wordt dan meestal op de voorgrond of in het midden afgebeeld. Hierbij kunnen alle elementen (vrijwel) scherp worden gefotografeerd. Maar je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om de voorgrond en/of achtergrond minder scherp in beeld te brengen. Op die manier combineer je de beeldopbouw met de scherptediepte en krijg je een nog sterker diepte-effect.
TIP 7: GEBRUIK LEIDENDE LIJNEN Een foto is een 2D weergave van de driedimensionale werkelijkheid. Om toch het gevoel van diepte te creëren, kun je (naast het gebruik van lagen) ook slim gebruik maken van lijnen in je foto. Dit lijnenspel geeft de kijker namelijk een richting om naar te kijken. Je ogen volgen als vanzelf de lijnen die in een foto staan. En daar kun je dankbaar gebruik van maken. Leidende lijnen leiden het oog van de kijker naar het onderwerp toe. Op die manier geef je het onderwerp extra aandacht. Vaak lopen deze lijnen al vanaf de rand van de foto richting het onderwerp. Zo maak je het de kijker gemakkelijk en stuur je het oog door de foto in de richting die jij belangrijk vindt om te laten zien.
BONUSTIP: NEEM DE TIJD Als jij graag ergens een foto van wilt maken, maar je bent aan het wandelen met mensen die zelf niet fotograferen, dan herken je vast het volgende dilemma. Jij wilt graag even rustig die foto maken, maar zij staan daar maar te wachten en willen eigenlijk door. Uiteindelijk neem je een beetje gehaast een foto en meestal is het dan toch niet helemaal wat je voor ogen had. Zonde! Als jij je fotografie naar een hoger niveau wilt tillen, neem dan de tijd om foto s te maken. Ga bijvoorbeeld op pad met andere fotografen. Of maak duidelijke afspraken met je medewandelaars. Bijvoorbeeld dat je maximaal drie keer stopt voor een foto, maar dan wel even de tijd kunt nemen. Op die manier weet iedereen waar hij of zij aan toe is. En jij wordt getriggerd om de beste onderwerpen te kiezen.
DE VOLGENDE STAP Heb je wat aan de tips in dit e-book gehad? En ken je anderen die ook graag fotograferen in de natuur? Stuur ze dan onderstaande link even door, zodat zij ook dit e-book kunnen aanvragen. www.fotograferenindenatuur.nl/tips Heb je zelf de smaak te pakken? En zou je graag meer willen leren over natuur- en landschapsfotografie? Meld je dan aan voor de eerstvolgende gratis online training via: www.fotograferenindenatuur.nl/webinar Heel veel fotografieplezier! Toine
www.fotograferenindenatuur.nl 2017 Fotograferen in de natuur