ja arv er slag 2 0 1 0

ja arv er slag 2 0 1 0 Jaarverslag 2010

doelstelling Het bevorderen van de wetenschap en het slaan van bruggen tussen wetenschap en samenleving. De Maatschappij doet dit door Doelstelling: het uitschrijven van prijsvragen, het bekronen Het bevorderen van wetenschappelijke van de prestaties en het slaan en van het bruggen organiseren tussen van wetenschap lezingen en samenleving. wetenschappelijke De Maatschappij doet conferenties. dit door het uitschrijven van prijsvragen, het bekronen van wetenschappelijke prestaties en het organiseren van lezingen geschiedenis De en Koninklijke wetenschappelijke Hollandsche conferenties. Maatschappij der Wetenschappen, het oudste Geleerde Genootschap Geschiedenis in Nederland, werd als Hollandsche De Koninklijke Maatschappij Hollandsche derwetenschappen Maatschappij op initiatief der Wetenschappen, van een zevental het oudste vooraanstaande Geleerde burgers Genootschap van Haarlem in Nederland, opgericht werd in 1752. als Hollandsche Aanvankelijk Maatschappij was der de Wetenschappen belangrijkste op activiteit initiatief het van uitschrijven een zevental en vooraanstaande honoreren van burgers prijsvragen Haarlem inzake opgericht actuele in wetenschappelijke 1752. Aanvankelijk was van vraagstukken. de belangrijkste De activiteit Maatschappij het uitschrijven is sinds 1841 en gevestigd honoreren in het van monumentale prijsvragen inzake Hodshon actuele wetenschappelijke Spaarne 17, te vraagstukken. Haarlem, tegenover De Maatschappij haar Huis, goede is sinds buur 1841 Teylers gevestigd Museum. in het monumentale Het predikaat Huis Koninklijk Hodshon, werd Spaarne verleend 17, te ter Haarlem, gelegenheid tegenover van haar haar 250-jarig goede buur bestaan Teylers in 2002. Museum. Het predikaat Koninklijk werd verleend ter gelegenheid van structuur haar 250-jarig bestaan in 2002. De Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Structuur Wetenschappen kent vanouds een tweeledige De Koninklijke structuur: Hollandsche enerzijds Maatschappij een college der van Wetenschappen besturende, de kent kosten vanouds dragende een tweeledige en structuur: in de wetenschap enerzijds geïnteresseerden een college van besturende, (directeuren de kosten genaamd, dragende en ultimo in de 2010: wetenschap 336) en geïnteresseerden een (directeuren groep van wetenschappelijke genaamd, thans ca 336) anderzijds werkers en anderzijds (leden genoemd, een groep ultimo van wetenschappelijke 2010: 379 hoogleraren), werkers (leden die genoemd, geen geldelijke thans ca bijdrage 379 hoogleraren), maar die verantwoordelijk geen geldelijke bijdrage zijn voor geven maar geven de verantwoordelijk wetenschappelijke zijn activiteiten voor de wetenschappelijke van de Maatschappij. activiteiten van Deze de tweedeling Maatschappij. is tot Deze op tweede- huidige ling is dag tot op gehandhaafd. de huidige dag gehandhaafd. 2 koninklijke hollandsche maatschappij der wetenschappen

Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen Jaarverslag 2010 jaarverslag 2010 3

Het Hodshon Huis, een prachtig monument In het Hodshon Huis aan het Haarlemse Spaarne houdt de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen sinds 1841 domicilie. De stijlkamers van dit gebouw zijn juweeltjes van eind achttiende-eeuwse interieurarchitectuur. Zij vertegenwoordigen alle grote Europese interieurstijlen uit die tijd. De kamers zijn grotendeels prachtig gerestaureerd. Zij zijn beperkt te huur voor activiteiten. 4 koninklijke hollandsche maatschappij der wetenschappen

INHOUD voorwoord 9 Dr. A.H.G. Rinnooy Kan prijzen 10 Akzo Nobel Science Award 11 Van der Knaap Prijs 12 Prijsvraag in samenwerking met de NRC 13 Dirk Jacob Veegens Prijs 15 Johannes Cornelis Ruigrok Prijs 16 Keetje Hodshon Prijs 17 Martinus van Marum Prijs 18 Nederlandse Gas Industrie Prijs 19 Hollandsche Maatschappij Prijzen voor Jong Talent: - Afstudeerprijzen 20 - Aanmoedigingsprijzen 22 - Radèn Ajeng Kartini Prijzen 23 Profielwerkstukprijzen 24 stipendium 25 Bate Pieter Langerhuizen Lambertuszoon Fonds algemene vergadering 26 nieuwe directeuren 28 nieuwe leden 30 winterlezing 31 de nationale denktank 32 Najaarssymposium jan brouwer fonds 34 Jan Brouwer Conferentie verslag visitatiecommissie 37 gebouw 38 De restauratie van de aula van het Hodshon huis Drs. N.F. Smit essay 44 Crisis van de democratie in Nederland? Dr. J.J.A. Thomassen financieel overzicht 48 - Balans - Verkorte winst- en verliesrekening jaarverslag 2010 5

Prijzen en stipendium De Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen levert onafhankelijke juryleden voor de beoordeling van wetenschappelijke prestaties. Het bestuur kent de volgende wetenschappelijke prijzen en stipendia toe: prijzen Akzo Nobel Science Award Oeuvreprijs voor onderzoekers in de natuurwetenschappen en techniek. Van der Knaap Prijs Aanmoedigingsprijs voor onderzoekers (gepromoveerden) op het terrein van de economische en sociale geografie in brede zin. Dirk Jacob Veegens Prijs aanmoedigingsprijs voor onderzoekers (gepromoveerden) in de economische, politieke en sociale geschiedenis. Johannes Cornelis Ruigrok Prijs aanmoedigingsprijs voor onderzoekers (gepromoveerden) in de maatschappijwetenschappen. Keetje Hodshon Prijs aanmoedigingsprijs voor onderzoekers (gepromoveerden) in de geesteswetenschappen. Martinus van Marum Prijs Aanmoedigingsprijs voor onderzoekers (gepromoveerden) op het terrein van de natuurwetenschappen en techniek. Nederlandse Gas Industrie Prijs Prijzen voor jonge studenten met de beste afstudeerscripties die verband houden met aan de gasindustrie gelieerde onderwerpen. Hollandsche Maatschappij Prijzen voor Jong Talent ter stimulering van de beste studenten (afstudeer- en eerste jaars-) in technische en exacte vakken. Radèn Ajeng Kartini Prijzen ter stimulering van de beste allochtone vrouwelijke eerstejaarsstudenten in technische en exacte vakken; worden tegelijk met de Jong Talent Prijzen uitgereikt. Profielwerkstukprijzen voor VWO- en Havo-scholieren uit de regio Kennemerland Prijsvraag in samenwerking met de NRC stipendium De jaarlijkse bate uit het Pieter Langerhuizen Lambertuszoon Fonds. koninklijke hollandsche maatschappij der wetenschappen

jaarverslag 2010 7

Lezingen, symposia, conferenties Binnen de Hollandsche Maatschappij vindt uitwisseling van gedachten onder meer plaats door lezingen en informele onderlinge contacten. Standaard worden er viermaal per jaar lezingen gehouden: de Winterlezing, de Haarlemse Voordracht in het voorjaar, de zogenaamde kleine lezing in de herfst en een lezing bij de uitreiking van de Jong Talent Prijzen. 8 koninklijke hollandsche maatschappij der wetenschappen

VOORWOORD A.H.G. Rinnooy Kan Elke organisatie met maatschappelijke taken en ambities dient tenminste één maal per jaar verslag te doen van haar wel en wee. Zo ook de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen. Traditiegetrouw gebeurt dat in de Jaarvergadering, voorafgaand aan de Haarlemsche Voordracht, in onze mooie Aula aan het Spaarne. Maar 2010 was een bijzonder jaar. De Aula was schitterend gerestaureerd en voller dan ooit; voor het eerst sinds vele jaren werd de voordracht gehouden door onze Koninklijke Protector, de Prins van Oranje. Een reeks nieuwe initiatieven werd besproken dan wel aangekondigd. Er komen nieuwe statuten, nieuwe prijzen. En er zijn veel nieuwe gezichten, onder meer in het Bestuur en op het Secretariaat. Zo heeft Marlies Veldhuijzenvan Zanten vanwege haar benoeming tot Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport het bestuur per 14 oktober j.l. moeten verlaten. Per 30 november 2010 is Harald Tepper, voorzitter van De Nationale DenkTank, onze waardevolle partner, in het bestuur benoemd. Het secretariaat werd uitgebreid met Saskia van Manen die als secretaris ingewerkt werd om Boudi Dortland in 2011 op te volgen. De Koninklijke Maatschappij is zich aan het vernieuwen en verjongen. Daarbij hoort een nieuwe vorm van verslaggeving: een volwaardig jaarverslag in gedrukte vorm dat ook voor buitenstaanders een getrouw beeld jaarverslag 2010 biedt van waar de Maatschappij voor staat, als uitbreiding van de traditionele beknopte rapportage van hetgeen in de Jaarvergadering werd meegedeeld. Om het jaarverslag inhoudelijk te verrijken hebben wij ons lid Jacques Thomassen uitgenodigd een essay over een actueel onderwerp te schrijven. Hij heeft hieraan gaarne gevolg gegeven in het door u aan te treffen artikel getiteld: Crisis van de democratie in Nederland? Zo ligt dan een eerste proeve van dat nieuwe jaarverslag voor u. Naast berichtgeving over lezingen, symposia en prijsuitreikingen beschrijft het een aantal nieuwe activiteiten waarvan wij hopen dat het tradities zullen worden. De rode draad door deze ontwikkelingen is een aanhoudend besef dat de kloof tussen wetenschap en samenleving die de oprichters van de Maatschappij wensten te overbruggen nog onverminderd zichtbaar is, ten nadele van beide zijden. De noodzaak van overbrugging is in onze kennis gedreven wereld alleen maar toegenomen. In dit verslag hoopt de Maatschappij te demonstreren dat zij aan die overbrugging onverminderd serieus wenst bij te dragen, en uit te stralen dat dit een belangrijke, maar gelukkig ook uiterst aangename taak is, waaraan vele directeuren en leden met vreugde hebben bijgedragen. Voor uw commentaar op deze eerste proeve houden wij ons zeer aanbevolen. 9

sponsors van de prijzen 2010 Stichting Akzo Nobel Science Award Stichting Fonds voor de Geld- en Effectenhandel J.C. Ruigrok Stichting KVGN M&I/Partners Tata Steel Research, Development & Technology Abbott Healthcare Products B.V. Stichting Physica Thomas Stieltjes Institute for Mathematics Platform Bèta Techniek NGI Platform voor ICT-Professionals Mr. M. van Empel Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen 10 koninklijke hollandsche maatschappij der wetenschappen

PRIJZEN ANSA De Akzo Nobel Science Award, ingesteld in 1995 door Akzo Nobel N.V. te Amsterdam, wil wetenschappelijk onderzoek stimuleren op gebieden van wetenschap, die een nauwe relatie hebben met de technologie van Akzo Nobel, zoals materiaalwetenschappen, chemie, procestechnologie en measurement sciences. De Award wordt verleend voor een vernieuwend, samenhangend, wetenschappelijk oeuvre van een onderzoeker en is bedoeld als eerbetoon aan zijn/ haar persoon. Waar tot 1998 een jaarlijkse toekenning plaatsvond, wordt thans in de oneven jaren de Akzo Nobel Science Award Sweden (ANSAS) toegekend (voor multidisciplinair onderzoek in Zweden) en in de even jaren de Akzo Nobel Science Award (ANSA) aan onderzoekers in Nederland. Per 2009 is ook de AkzoNobel Chemical Science Award China ingesteld, die tweejaarlijks wordt toegekend aan drie prominente onderzoekers. De jurering vindt plaats door een onafhankelijk panel, in Nederland onder de deskundige leiding van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen, in Zweden door het Royal Institute for Engineering Sciences en in China door de Chinese Chemical Society. In Nederland bestaat de Award uit een oorkonde en een geldbedrag van 50.000. De AkzoNobel Science Award 2010 werd toegekend aan Prof. dr. Bert Meijer, Voorzitter Alexander Rinnooy Kan (l.) met Award-winnaar Bert Meijer. jaarverslag 2010 11

verbonden als hoogleraar aan de TU Eindhoven. Meijer kreeg de onderscheiding voor zijn talrijke prestaties op het gebied van materiaalkunde en polymeerchemie. Hiertoe behoren de introductie van gepatenteerde technologie die leidde tot de ontwikkeling van de eerste nano-container (ook dendritic box genaamd) en de synthese en ontwikkeling van supramoleculaire polymeren. Bert Meijer is een uiterst gemotiveerde, creatieve en veelzijdige wetenschapper met een echt gevoel voor wetenschap op het hoogste niveau en voor het vinden van innovatieve toepassingen voor materialen die in zijn laboratorium zijn ontwikkeld, aldus de jury in haar overweging. Hij is een ondernemende en briljante geleerde die op inspirerende wijze leiding geeft aan innovatief, geavanceerd wetenschappelijk onderzoek met duidelijk praktische relevantie. De prijs werd uitgereikt op 7 oktober 2010 in het Hodshon Huis. akzo nobel science award: Oeuvreprijs voor onderzoekers in de natuurwetenschappen en techniek zoals materiaalwetenschappen, chemie, procestechnologie en/of measurement sciences. sponsor: Stichting Akzo Nobel Science Award 50.000,-. Tweejaarlijks. jury: Dr. R.V.A. Oliemans Dr. Ir. B.M. Weckhuysen Dr. Ir. R. Akkerman prijswinnaar: Prof. dr. E.W. Meijer VAN DER KNAAP PRIJS De Van der Knaap Prijs is in 2009 ingesteld door de Maatschappij uit de baten van het Fonds Van der Knaap, ontstaan uit een schenking van de heer Prof. dr. G.A. van der Knaap aan de Maatschappij. De Prijs is bedoeld als aanmoedigingsprijs voor onderzoekers die in het jaar van toekenning niet langer dan vier jaar geleden zijn gepromoveerd, ter bekroning van oorspronkelijk onderzoek op het terrein van de economische en sociale geografie in brede zin, alsmede op het terrein van de stedelijke en regionale economie. De prijs wordt vanaf 2010 iedere drie jaar toegekend door het bestuur van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen, na verkregen advies van een door de Maatschappij daartoe te benoemen commissie. Frank Neffke heeft de eerste Van der Knaap Prijs gewonnen met zijn proefschrift: Productive Places, the influence of technological change and relatedness on agglomeration externalities. Bert van der Knaap (m.) met Alexander Rinnooy Kan en Arend Soeteman bij de ondertekening van de overeenkomst. 12 koninklijke hollandsche maatschappij der wetenschappen

Volgens de jury heeft de heer Neffke excellent en baanbrekend onderzoek verricht waarin de invloed van technologische dynamiek en gerelateerdheid van bedrijven op agglomeratievoordelen is onderzocht. Dr. Neffke heeft het onderzoek uitgevoerd aan de Universiteit Utrecht, afdeling Economische Geografie, onder leiding van Prof. dr. Ron Boschma en Prof. dr. Koen Frenken en is aldaar cum laude gepromoveerd op 10 juli 2009. Hij is thans verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Op 22 oktober is de prijs aan Frank Neffke uitgereikt tijdens een wetenschappelijke bijeenkomst in het Hodshon Huis te Haarlem, waarbij o.a. het woord werd gevoerd door Prof. dr. Martina Fromhold- Eisebith, hoogleraar economische geografie in Aken. van der knaap prijs: Economische en Sociale Geografie in brede zin, alsmede op het terrein van de stedelijke en regionale economie. Bekostigd uit het Van der Knaap Fonds, ondergebracht bij de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen 10.000,-, en de eremedaille van de Maatschappij met opschrift Optime Meritis. Driejaarlijks. jury: Dr. R.A. Boschma Dr. A. Felling Dr. S. Musterd Dr. G.A. van der Knaap prijswinnaar: Dr. F. Neffke jaarverslag 2010 PRIJSVRAAG IN SAMENWERKING MET DE NRC Van 1753 tot 1917 schreef de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen met grote regelmaat een Prijsvraag uit over uiteenlopende onderwerpen die vaak een spiegel van de tijdsgeest waren. In totaal zijn meer dan 1200 prijsvragen uitgeschreven in bovengenoemde periode. De heer G. de Bruijn, oud-bibliothecarisarchivaris van de Maatschappij, heeft deze prijsvragen geïnventariseerd in een prachtig naslagwerk dat voor 20 euro te verkrijgen is via het secretariaat. Prijsvragen waren destijds de voornaamste bezigheid waarmee geleerde genootschappen hun doel, bevordering van de wetenschap, nastreefden. Het bestuur heeft besloten deze oude traditie in moderne vorm vanaf 2010 in ere te herstellen. Dit gebeurde in nauwe samenwerking met de NRC, waarin de aankondiging van de prijs in februari 2010 plaatsvond. De NRC zorgde 13

ook verder voor de nodige publiciteit. De jurering was in handen van de Hollandsche Maatschappij, samen met de NRC. De vraagstelling luidde: Is het geoorloofd ons voordeel te doen met de onkunde van anderen? Zo ja, in welke gevallen en welke mate? Maarten Huygen (NRC) interviewt Hendrik Gommer. Boven: muzikaal intermezzo: Laura Trompetter bespeelt de marimba. Onder: drie v4c-leerlingen van het Drachtster Lyceum. Geheel in lijn met het verleden werd, tijdens een feestelijke prijsuitreiking in het Hodshon Huis op 14 oktober 2010, aan de winnaar van de Prijsvraag een gouden medaille uitgereikt. De opsteller van een bekroonde vraagstelling, secretaris Dr. G. van Dijk, ontving traditiegetrouw een zilveren medaille. Eveneens werd bij die gelegenheid een zilveren medaille en een eervolle vermelding uitgereikt. juryrapport De gouden medaille werd gewonnen door Hendrik Gommer voor zijn essay Van religie naar biologie als grondslag van onze normen. Gommer trad in zijn essay in debat met Willem de Vos, die in 1765 Bijbelse gronden aanboorde ter beantwoording van de toen door de Maatschappij uitgeschreven prijsvraag. Gommer put inspiratie uit het dierenrijk. Zijn conclusie: Voor de groep als geheel staat de groepsstabiliteit voorop. Afhankelijk van de organisatie van de groep en de impact van het misbruik, zal de groep het voordeel doen van onkunde als geoorloofd dan wel ongeoorloofd beoordelen. En zo kan het zijn dat in de tijd van Willem de Vos overspel werd bestraft, terwijl het in de eenentwintigste eeuw niet meer in het wetboek voorkomt. Deze laatste opmerking, aldus de jury, toont een onmisbare eigenschap van een goed essay: het moet niet het laatste oordeel vellen. 14 koninklijke hollandsche maatschappij der wetenschappen

Een zilveren medaille was er voor klas vwo 4c van het Drachtster Lyceum, die onder begeleiding van leraar Nederlands M. Hemmes een antwoord op de aan de orde gestelde vraag formuleerde. Een eervolle vermelding ging naar Pier Bergsma voor zijn essay Over de voor- en nadelen van onkunde. jury: Mevrouw Dr. I.D. de Beaufort Mr. J.H. Nieuwenhuis gouden medaille: Dr. mr. H. Gommer zilveren medaille: klas v4c van het Drachtster Lyceum eervolle vermelding: Drs. P. Bergsma DIRK JACOB VEEGENS PRIJS De Dirk Jacob Veegens Prijs is ingesteld door de Stichting Fonds voor de Geld- en Effectenhandel en wordt verleend ter bekroning van oorspronkelijk onderzoek op het gebied van economische, politieke en/ of sociale geschiedenis. De prijs is bedoeld als aanmoedigingsprijs voor onderzoekers wier onderzoeksresultaten in het jaar van toekenning niet langer dan vijf jaar tevoren zijn gepubliceerd. De prijs wordt om het jaar toegekend door de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen na verkregen advies van een door de Maatschappij daartoe te benoemen commissie. Op grond van het advies van een beoordelingscommissie gevormd uit leden van de Hollandsche Maatschappij, heeft het Bestuur besloten de Dirk Jacob Veegens Prijs 2010 toe te kennen aan Dr. Luuk van jaarverslag 2010 Middelaar vanwege zijn dissertatie: De passage naar Europa: Geschiedenis van een begin, in 2009 aan de Universiteit van Amsterdam verdedigd en daar met een cum laude bekroond. De prijs zal hem in maart 2011 worden uitgereikt door Mr. P.A. Wackie Eysten, voorzitter van de Stichting Fonds voor de Geld- en Effectenhandel. De uitreiking vindt plaats in het Hodshon Huis te Haarlem. Citaat uit het verslag van de beoordelingscommisie: Volgens de jury is dit een volstrekt origineel boek. Het beschrijft en analyseert het begin van de politieke eenwording van Europa in drie domeinen en drie sferen en laat de door actoren gebruikte taal, of liever de talen, deze domeinen en sferen vormgeven en vullen. Dit wordt gecombineerd met een uitermate zorgvuldig en evocatief taalgebruik. Het resultaat is een verrassend nieuw beeld van de Europese integratie, waarin, naar is gebleken, de actoren zich wel herkennen maar waarvan zij zich niet eerder gerealiseerd hebben dat het er zo uitzag. d.j. veegens prijs: aanmoedigingsprijs voor onderzoekers in de economische, politieke en/of sociale geschiedenis van Nederland, die niet langer dan 5 jaar geleden gepromoveerd zijn. 12.500,-. Tweejaarlijks. sponsor: Stichting Fonds voor Geld- en Effectenhandel jury: Dr. W.T.M. Frijhoff Dr. P. de Rooij Dr. P. Kooij prijswinnaar: Dr. L.J. van Middelaar 15

JOHANNES CORNELIS RUIGROK PRIJS De Johannes Cornelis Ruigrok Prijs is ingesteld door de J.C. Ruigrok Stichting te Haarlem als aanmoedigingsprijs voor onderzoekers die in het jaar van toekenning niet langer dan vijf jaar zijn gepromoveerd, ter bekroning van oorspronkelijk onderzoek op het gebied van de maatschappijwetenschappen. Jaarlijks wordt de prijs toegekend voor onderzoek op één van de volgende gebieden: Rechtswetenschappen Economische wetenschapen Maatschappijwetenschappen (in engere zin) Menswetenschappen De J.C. Ruigrok Prijs 2010 voor maatschappijwetenschappen werd toegekend aan Dr. Nienke Moor voor haar onderzoek naar de wereldwijde religieuze diversiteit, neergelegd in haar dissertatie: Explaining worldwide religious diversity. Veel filosofen, theologen en anderen hebben zich met deze thematiek bezig gehouden maar de belangstelling van empirische maatschappijwetenschappers is vrij uniek te noemen, schrijft de jury. Onderwerpen rond ideeën over hemel en hel, over de oorsprong van opvattingen over godsbeelden zoals die van een persoonlijke god, een abstracte god, en de afwijzing van het bestaan van god, worden in dit proefschrift onderzocht vanuit een sociologisch standpunt. De jury spreekt van een uitdagende, originele en zeer knappe en maatschappelijk relevante studie. Het promotieonderzoek vond plaats aan de onderzoekschool ICS en de Faculteit Sociale Wetenschappen van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Mevr. Moor is thans als postdoc Boven: Frank Smit, bestuurslid van de Ruigrok Stichting reikt Prijs uit aan Nienke Moor. Onder: v.l.n.r. Bé Breij, Nienke Moor en Teunie van Herk. werkzaam aan de Universiteit Utrecht. De Prijs is uitgereikt op 28 mei 2010 in het gebouw van de Hollandsche Maatschappij. j.c. ruigrok prijs: aanmoedigingsprijs voor onderzoekers in de maatschappijwetenschappen die niet langer dan 5 jaar geleden gepromoveerd zijn. 12.000,- en de eremedaille van de Maatschappij met het opschrift Optime Meritis. Jaarlijks. sponsor: J.C. Ruigrok Stichting jury: Mevrouw Prof. dr. J. van Doorne-Huiskens Dr. R.B. Andeweg Mevrouw Prof. dr. J. Gierveld prijswinnares: Mevr. Dr. J.A. Moor 16 koninklijke hollandsche maatschappij der wetenschappen

KEETJE HODSHON PRIJS De Keetje Hodshon Prijs is ingesteld door de J.C. Ruigrok Stichting te Haarlem als aanmoedigingsprijs voor onderzoekers die in het jaar van toekenning niet langer dan vijf jaar zijn gepromoveerd, ter bekroning van oorspronkelijk onderzoek op het gebied van de geesteswetenschappen. De prijs wordt jaarlijks toegekend voor onderzoek op één van de volgende gebieden: Taalwetenschappen Literatuurwetenschappen Historische wetenschappen Wijsbegeerte en/of Godgeleerdheid De Keetje Hodshon Prijs is een voortzetting van de Prins Bernhard Fonds Prijs (1981-1993) en de C.C. Hodshon Prijs (1994). De Prijs is vernoemd naar mejuffrouw Cornelia Catharina (Keetje) Hodshon, die in 1794 het huidige gebouw van de Maatschappij liet bouwen en tot 1829 de eerste bewoonster ervan was. De Keetje Hodshon Prijs 2010 voor literatuurwetenschappen is toegekend aan Dr. Bé Breij ter bekroning van haar proefschrift getiteld The Eighteenth and Nineteenth Major Declamations ascribed to Pseudo-Quintilian: a Commentary en als blijk van waardering voor haar talrijke overige wetenschappelijke en bestuurlijke verdiensten. Het proefschrift werd op 29 mei 2007 aan de Radboud Universiteit te Nijmegen verdedigd en ontving het judicium cum laude. Als promotor is opgetreden Prof. dr. M.G.M. van der Poel. zijn die eerder associaties oproept met een film van Fellini dan met een sereen, antiek bouwwerk. Dr. Breij geeft ons inzicht, niet alleen in een welhaast sadistisch universum, maar vooral ook in het oproepen ervan volgens de regelen van de kunst. Het gaat haar uiteindelijk om het inzichtelijk maken van de techniek van de evocatie en om het blootleggen van de daarachter liggende logische structuren. Daarmee is gezegd, dat zij niet stopt bij de op zich boeiende inhoud van de declamaties, maar de lezer meeneemt op het glibberige pad van de geschiedenis van de retorica. De jury prijst de uitzonderlijke kwaliteit van haar onderzoek, en constateert dat vooral dankzij de publicaties van mevr. Breij het onderzoeksveld inmiddels internationale aandacht trekt. De Prijs werd op 28 mei 2010 uitgereikt in het Hodshon Huis. keetje hodshon prijs: aanmoedigingsprijs voor onderzoekers de geesteswetenschappen, die niet langer dan 5 jaar geleden gepromoveerd zijn. 12.000,- en de eremedaille van de Maatschappij met opschrift Optime Meritis. Jaarlijks. sponsor: J.C. Ruigrok Stichting jury: Mevr. Dr. M.A. Schenkeveld-van der Dussen Dr. C.G. Meerhoff Dr. J.Th. Leerssen prijswinnares: Mevr. Dr. B. Breij De jury schrijft: Met haar heldere schrijfstijl leidt zij de lezer zonder omwegen - bijna pardoes - een vreemde wereld in, die van de antieke declamatio. Het blijkt een wereld te jaarverslag 2010 17

MARTINUS VAN MARUM PRIJS Martinus van Marum Prijs is ingesteld door de J.C. Ruigrok Stichting te Haarlem als aanmoedigingsprijs voor onderzoekers die in het jaar van toekenning niet langer dan vijf jaar zijn gepromoveerd, ter bekroning van oorspronkelijk onderzoek op het gebied van de natuurwetenschappen en techniek. Jaarlijks wordt de prijs afwisselend toegekend voor onderzoek op één van de volgende wetenschapsgebieden: Exacte wetenschappen (wiskunde, informatica, natuurkunde, sterrenkunde) Chemie en chemische technologie Life sciences and technology Milieuwetenschappen Ingenieurswetenschappen (werktuigbouwkunde, lucht- en ruimtevaart, maritieme techniek, civiele techniek). De Prijs is vernoemd naar Martinus van Marum, die als tweede secretaris van 1794 tot 1837 een stempel heeft gedrukt op de werkzaamheden van de Maatschappij. Hij heeft in Haarlem en ver daarbuiten grote bekendheid gekregen, vooral op het gebied van de natuurwetenschappen. De Martinus van Marum Prijs 2010 voor biotechnologie werd toegekend aan Dr. Teunie van Herk ter bekroning van haar proefschrift Bacterial class A acid phosphatases as versatile tools in organic synthesis. Zij verdient de prijs met name vanwege het pionierskarakter van haar onderzoek, waarop zij in maart 2008 promoveerde bij Prof. dr. R. Wever aan de Universiteit van Amsterdam. De jury schrijft: Het onderzoek van mevrouw Van Herk is een wetenschappelijke ontdekkingsreis in het grensgebied van de biotechologie en de synthetische organische chemie. Het betreft het nieuwe veld van de chemische biologie, waarbij de traditionele gereedschappen van de syntheticus als katalysatoren en reagentia vervangen worden door enzymen en levende cellen. Dit opent enerzijds nieuwe mogelijkheden, anderzijds zijn er voor de pioniers ook talrijke barrières die geslecht moeten worden. Ook verwacht de jury dat haar onderzoek een belangrijke spin-off kan geven richting de Nederlandse farmaceutische en chemische industrie, omdat de complexiteit van de reacties die voortkomen uit haar ontdekkingen en daarmee de mogelijke toepassingen nog steeds groeit. De Prijs is uitgereikt op 28 mei 2010 in het Hodshon Huis. martinus van marum prijs: aanmoedigingsprijs voor promovendi in de natuurwetenschappen en techniek. 12.000,- en de eremedaille van de Maatschappij met opschrift Optime Meritis. Jaarlijks. sponsor: J.C. Ruigrok Stichting jury: Dr. H. Timmerman Dr. H.J.M. de Groot Dr. E.W. Meijer prijswinnares: Mevr. Dr. T. van Herk 18 koninklijke hollandsche maatschappij der wetenschappen

DE NEDERLANDSE GAS INDUSTRIE PRIJS Afstudeerscripties die verband houden met aan de gasindustrie gelieerde onderwerpen. De Nederlandse Gas Industrie Prijs wordt om het jaar toegekend. De uitreiking van deze twee jaarlijkse prijs vindt plaats onder auspiciën van de KVGN, de personenvereniging van directeuren en managers in de Nederlandse Gasindustrie. Eerste prijs Dit jaar is de eerste prijs voor Anton Verbeek (UT) voor zijn onderzoek om van aardgas (methaan, CH4) synthesegas te maken door gebruik te maken van een gepulste compressiereactor. Hierdoor kunnen reacties efficiënter en schoner verlopen dan met bestaande methoden. Volgens de jury beschrijft Verbeeks scriptie belangwekkend experimenteel onderzoek aan de gepulste compressiereactor, dat hoopgevende resultaten voor een mogelijke inzet van deze technologie heeft opgeleverd. Tweede prijzen Een tweede prijs is uitgereikt aan Evie Kerkhof (TUE) voor haar scriptie; Application of jatropha oil and biogas in a dual fuel engine for rural electrification. Een prachtig compleet stuk werk, van groot belang voor ontwikkelingslanden, met een grote maatschappelijke relevantie, aldus de jury. Een tweede prijs is ook toegekend aan Peter Hulshof (UT) voor zijn scriptie How VMI Can Be Successful in Gas Distribution. A Solution Methodology for the Inventory Routing Problem in Gas Distribution. Met gebruikmaking van het door Hulshof beschreven algoritme is het mogelijk om 20% te besparen op de jaarverslag 2010 transportkilometers. De jury beschouwt dit als een mooi voorbeeld van hoe de inzet van wetenschappelijke kennis kan leiden tot niet alleen een besparing van kosten, maar ook tot een verhoging van de duurzaamheid van het transportsysteem van gas. Derde prijzen De jury heeft gemeend dat er twee scripties zijn die ten volle een derde prijs verdienen: Wijnand Jonkers (UU) voor zijn scriptie: Stimulating Dutch NGV consumers: Lessons from Switzerland, en Ron Heynens (TUE) voor zijn scriptie: Simulation of the combustion process in the MTT turbine. The rotational effects on laminar combustion. In zijn scriptie bepleit Jonkers om de rol van aardolie in de transportsector door de inzet van aardgas te laten overnemen en vergelijkt hij de situatie met die in Zwitserland. De scriptie is buitengewoon vlot en levendig geschreven en geeft een heldere uiteenzetting en analyse van de situatie, aldus de jury. Heynens komt met een schets voor een verbeterde geometrie van de verbrandingskamer van een microturbine. Voor de jury De prijswinnaars van een Nederlandse Gas Industrie Prijs met Mr. P. Kramer, voorzitter KVGN en Gerrit van Dijk, secretaris natruurwetenschappen van de Maatschappij. 19

een mooi voorbeeld van een wetenschappelijke bijdrage aan de ontwikkeling van een zeer innovatieve technologie. De prijzen zijn uitgereikt op 11 november 2010 in Arnhem tijdens het KVGN symposium De Nieuwe Gaswet: brengt hij inderdaad vernieuwing? door Mr. P. Kramer, voorzitter van de KVGN. nederlandse gas industrie prijs: Afstudeerscripties die verband houden met aan de gasindustrie gelieerde onderwerpen. Eén 1 e prijs 6.000,- Twee 2 e prijzen van elk 4.000,- Drie 3 e prijzen van elk 4.000,- Tweejaarlijks sponsor: Stichting WGC 2006 jury: Dr. K. Blok Dr. A.W. Kleyn Dr. S.B. Kroonenberg prijswinnaars: 1 e Prijs: Ir. A.A. Verbeek 2 e Prijzen: Ir. P.J.H. Hulshof Mevr. Ir. E. Kerkhof 3 e Prijzen: Ir. R.J.M. Heynens W.J. Jonkers MSc HOLLANDSCHE MAATSCHAPPIJ PRIJZEN VOOR JONG TALENT De Prijzen hebben als doel de bevordering van het wetenschappelijk onderwijs in de technische en exacte vakken en worden beschikbaar gesteld door verschillende sponsoren. Alleen volgens de reglementen aangegeven instellingen kunnen voordrachten doen. De toekenning van de prijzen berust bij de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen. Er worden twee soorten prijzen toegekend. Afstudeerprijzen Deze worden gegeven ter bekroning van uitzonderlijke studieresultaten van master studenten aan een Nederlandse instelling voor wetenschappelijk onderwijs. Bij de studies Informatica en Informatiekunde dingen ook master studenten aan een Belgische instelling voor wetenschappelijk onderwijs mee, en ook studenten die afstuderen aan Nederlandse- en Belgische hbo-instellingen en hogescholen. Jaarlijks worden de drie hieronder genoemde afstudeerprijzen toegekend, elk bestaande uit een oorkonde en een bedrag van 5000,-. Voor de disciplines Informatica en Informatiekunde stelt de Hollandsche Maatschappij een tweede en derde prijs beschikbaar van elk 1000,-. 20 koninklijke hollandsche maatschappij der wetenschappen

M&I/PARTNERS INFORMATIE SCRIPTIEPRIJS VOOR INFORMATICA EN INFORMATIEKUNDE De afstudeerscriptie van Peter van Stralen (Universiteit van Amsterdam) Scenario based design space exploration werd door de jury als beste beoordeeld. De scriptie gaat over de vraag hoe logische processen het beste (in termen van performance en kosten) kunnen afgebeeld worden op het hardware niveau, bijvoorbeeld in smart telephones, waarin naast telefoneren, internettoegang en het gebruik van webservices mogelijk is. De jury prijst de inventiviteit van de prijswinnaar. sponsor: M&I/Partners 5.000,-. Jaarlijks jury: Prof. dr. J.A. Vandenbulcke (KUL) Dr. K.M. van Hee Dr. H.J. van den Herik prijswinnaars: 1 e Prijs: P. van Stralen MSc (UvA) 2 e Prijs: Ir. F. Uijtdewilligen (UT) Ing. S. van den Bliek (Hogeschool Gent) Prijswinnaars van de M&I/Partners Prijzen met 2 e van links Bert Melief, namens de sponsor. jaarverslag 2010 René Duursma (Tata Steel) met Maarten de Jong. TATA STEEL PRIJS VOOR WERKTUIGBOUWKUNDE EN MATERIAALKUNDE Maarten de Jong (Technische Universiteit Delft) kreeg de prijs voor zijn baanbrekende afstudeeronderzoek naar aluminiumlegeringen. In de vliegtuigindustrie is men voortdurend op zoek naar materialen om lichtere vliegtuigen te kunnen maken, die minder brandstof verbruiken. Met sterkere aluminiumlegeringen is er minder materiaal nodig en neemt het gewicht van vliegtuigen af. Met zijn onderzoek zet Maarten de Jong (samen met zijn dagelijkse begeleiders Marcel Sluiter en Pedro Rivera) een eerste, belangrijke stap naar de ontwikkeling van een lichtere aluminiumlegering in de 7000 serie. Volgens de jury boekte Maarten resultaten die ervaren onderzoekers in meerdere jaren onderzoek niet hebben behaald. sponsor: Tata Steel 5.000,-. Jaarlijks jury: Dr. ir. R. Akkerman Dr. ir. S. van der Zwaag prijswinnaar: Ir. M. de Jong (TUD) 21

ABBOTT PRIJS VOOR LIFE SCIENCE De Abbott Prijs voor Life Science ging naar Evelien Berends (Universiteit Utrecht). Het onderzoek van Evelien gaat over het resistent worden van bacteria tegen de afweersystemen in het menselijk lichaam. Een bijzonder actueel onderwerp, dat op innovatieve wijze is behandeld. Aan het eind van de scriptie wordt een methode geschetst die de resistentie zou kunnen opheffen om zodoende alsnog tegen een infectieziekte beschermd te zijn. sponsor: Abbott Healthcare Products B.V. 5.000,-. Jaarlijks jury: Dr. H.J.M. de Groot Dr. H.Timmerman prijswinnares: Mevr. E.T.M. Berends MSc (UMC Utrecht) Evelien Berends. Fred Bakker, secretaris Thomas Stieltjes Institute for Mathematics tijdens de uitreiking Jong Talent Prijzen. Aanmoedigingsprijzen Deze worden gegeven voor de beste studieresultaten in het eerste studiejaar (voorheen de propedeuse ) aan een Nederlandse instelling voor wetenschappelijk onderwijs. De prijzen, elk bestaande uit een oorkonde en een bedrag van 500,- worden ter beschikking gesteld in de volgende studierichtingen: Wiskunde en technische wiskunde, door het Thomas Stieltjes Institute for Mathematics, Natuurkunde en technische natuurkunde, door de Stichting Physica, Informatica en technische informatica, door NGI, Platform voor ICTprofessionals, Life Science and Technology, Biomedische Technologie, Chemische Technologie, Werktuigbouwkunde, Civiele Techniek, Maritieme Techniek en Lucht- en Ruimtevaart, door het Platform Bèta Techniek. De Aanmoedigingsprijzen worden uitsluitend op voordracht van de betrokken faculteiten en examencommissies toegekend. Men kan niet zelf om toekenning verzoeken. Voor de Afstudeerprijzen geldt een andere regeling: men kan hier ook zelf om toekenning verzoeken, maar een schriftelijke aanbeveling van de bij de studie en examinering betrokken docenten is vereist. 22 koninklijke hollandsche maatschappij der wetenschappen

Boven: Natuurkundeprijswinnaars met Hendrick Rudolph, penningmeester Stichting Physica. Onder: Informaticaprijswinnaars met Klaas Brongers (rechts) vz NGI-platform voor ICT-professionals. JONG TALENT AANMOEDIGINGSPRIJZEN Voor de beste studieresultaten in het eerste studiejaar (voorheen de propedeuse ) aan een Nederlandse instelling voor wetenschappelijk onderwijs. sponsors: Thomas Stieltjes Institute for Mathematics (wiskunde en technische wiskunde) Stichting Physica (natuurkunde en technische natuurkunde) NGI, platform voor ICT-professionals (informatica en technische informatica) Platform Bèta Techniek (Life Science and Technology, Biomedische Technologie, Chemische Technologie, Werktuigbouwkunde, Civiele Techniek, Maritieme Techniek en Lucht- en Ruimtevaart) 500,- per prijswinnaar. Jaarlijks jury: Dr. F. A. Berends Dr. P.W. Hemker toegekend: 40 aanmoedigingsprijzen jaarverslag 2010 RADÈN AJENG KARTINI PRIJS Ter stimulering van de beste allochtone vrouwelijke eerstejaarsstudenten in de technische en exacte vakken; worden tegelijk met de Jong Talent Prijzen uitgereikt. sponsor: Mr. M. van Empel jury: Dr. F. A. Berends Dr. P.W. Hemker prijswinnares: Mevr. D.Y. Choy (TUD) Dip Yu Choy ontvangt de Kartini Prijs uit handen van de voorzitter. 23

Alle jonge prijswinnaars. PROFIELWERKSTUK PRIJZEN Voor eindexamenleerlingen VWO en Havo uit de regio Kennemerland. De jaarlijkse prijsuitreiking voor het beste profielwerkstuk voor scholen uit de regio Kennemerland werd dit jaar, vanwege de restauratie van de Aula van het Hodshon Huis, gehouden in Teylers Museum. De prijs van vijfhonderd euro voor het beste Havo-werkstuk werd gewonnen door Robert Lapidaire en Quirijn Oorthuys (Coornhert Lyceum) met hun werkstuk Sportponsoring en de kredietcrisis. De prijs voor het beste VWO-werkstuk ging naar Yona Lesger en Sanne Nusselder (Schoter Scholengemeenschap). Robert Lapidaire en Quirijn Oorthuys onderzochten welke gevolgen de kredietcrisis heeft voor de sportsponsoring en interviewden hiervoor sporters (onder andere Erik Dekker van de Rabo Wielerploeg) en sponsoren. Boven: Dr. Anne Schulp, paleontoloog, gastspreker tijdens Profielwerkstukprijsuitreiking. Onder: De prijswinnaars, van links naar rechts: Quirijn Oorthuys, Robert Lapidaire (Coornhert Lyceum) en Sanne Nusselder, Yona Lesger (Schoter Scholengemeenschap). 24 koninklijke hollandsche maatschappij der wetenschappen

Hun conclusie is dat er vaak contracten zijn gesloten voor meerdere jaren en dat vooral sporters die nieuwe sponsoren zoeken lijden onder de crisis. De belangrijkste reden voor bedrijven om sport te blijven sponsoren is het vergroten van de naamsbekendheid. De jury vindt het een helder werkstuk met leuke interviews over een actueel onderwerp. Yona Lesger en Sanne Nusselder verdiepten zich in de Engelse literatuurlijst voor het tweetalig onderwijs. Zij hebben zelf ervaren dat docenten verschillende eisen stellen aan deze lijst. De winnaars stellen dat er een standaard moet komen voor deze literatuurlijst. Ze hebben hiervoor in hun werkstuk twintig criteria opgesteld. Het European Platform zou alle Engelse docenten bij elkaar moeten roepen om op basis van deze criteria tot één boekenlijst voor het tweetalig onderwijs te komen, vinden Yona en Sanne. Ze hebben ook al een aanbeveling geschreven aan de leden van het platform. De jury vindt het een prachtig verslag van een origineel onderzoek op een zeer lastig terrein. jury: Mevr. J.C. Visser t Hooft Ir. G.J. Smit Dr. P. de Rooij sponsor: Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen 500,- per Profielwerkstuk Prijs Jaarlijks prijswinnaars vwo: Yona Lesger en Sanne Nusselder (Schoter Scholengemeenschap). prijswinnaars havo: Robert Lapidaire en Quirijn Oorthuys (Coornhert Lyceum) jaarverslag 2010 STIPENDIUM BATE UIT HET PIETER LANGERHUIZEN LAMBERTUSZOON FONDS De jaarlijkse bate uit het in 1919 door Pieter Langerhuizen Lambertuszoon nagelaten legaat is bestemd voor de bevordering van de natuurwetenschappen. Uitkering hiervan geschiedt in een zevenjarige cyclus van vakgebieden. Het rooster daarvoor luidt als volgt: 2010 Geschiedenis van de Natuurwetenschappen, incl. die van de Wiskunde, Geneeskunde en Techniek 2011 Botanie incl. Fytopathologie en Landbouwwetenschappen 2012 Chemie 2013 Geologie incl. Geofysica en Mineralogie 2014 Zoölogie, incl. Veterinaire Wetenschappen 2015 Astronomie, incl. Meteorologie en Geodesie 2016 Fysica vakgebied 2010: Geschiedenis van de Natuurwetenschappen, incl. die van de Wiskunde, Geneeskunde en Techniek 15.000,-. Jaarlijks jury: Dr. R.P.W. Visser Dr. W.W. Mijnhardt prijswinnaar: Drs. J.A. Linthorst bate bestemd voor: financiële steun voor het afronden van proefschrift The History and Scientific Development of Green Chemistry door Dr. J.A. Linthorst. 25

ALGEMENE VERGADERING Van de 258 e jaarvergadering op 15 mei 2010 werd het verslag, zoals gebruikelijk, in gedrukte vorm toegezonden aan directeuren en leden. Als gevolg daarvan wordt hieronder zeer beknopt weergegeven over welke onderwerpen in de vergadering verslag gedaan werd. Voorzitter deed onder meer verslag van de Winterlezing, activiteiten in samenwerking met De Nationale DenkTank, het resultaat onderzoek prijzenbeleid visitatiecommissie, het voornemen tot statutenwijziging, de Jan Brouwer Conferentie en de Prijsvraag in samenwerking met de NRC. De beide wetenschappelijk secretarissen kondigden nieuwe prijzen aan zoals - vanaf 2011 - de aanmoedigingsprijzen voor eerstejaars studenten Informatica door het Nederlands Genootschap voor Informatica (NGI) en tevens vanaf 2011 de aanmoedigingsprijzen Chemische Technologie, Werktuigbouwkunde, Civiele Techniek en Maritieme Techniek, waarbinnen is gekozen voor een BSc-richting die verdere verdieping in de aardgas waardeketen (exploratie, transport (pijp of schip), opslag en toepassing) mogelijk maakt door de Koninklijke Vereniging van Gasfabrikanten in Nederland (KVGN). Voorts de Biografie Prijs in samenwerking met Museum Boerhaave (vanaf 2012). De vergadering stemde in met het voorstel voor toekenning van de bate uit het Pieter Langerhuizen Lambertuszoon Fonds aan Drs. J.A. Linthorst ten bate van onderzoek dat betrekking heeft op de geschiedenis en de status van de zgn. green chemistry. Na de pauze hield Z.K.H. de Prins van Oranje, Protector, de 70e Haarlemse Voordracht. De titel van zijn toespraak was: Water als basis voor menselijke ontwikkeling. Na de Voordracht hield ons lid Dr. R. Rabbinge, university professor van de WUR, een co-referaat. Hierna beantwoordden beide sprekers vele vragen uit de zaal. De Voordracht en het co-referaat werden als deel LXX in de reeks Haarlemse Voordrachten uitgegeven. 26 koninklijke hollandsche maatschappij der wetenschappen

BEELDEN VAN DE ALGEMENE VERGADERING Prof. dr. R. Rabbinge, co-referent. De Haarlemse Voordracht werd gehouden door Z.K.H. de Prins van Oranje. jaarverslag 2010 27

NIEUWE DIRECTEUREN benoemd in de directeurenvergadering van 9 december 2009 Mevrouw N.Y. Albayrak-Temur voorzitter raad van bestuur Centraal Orgaan opvang Asielzoekers Mevrouw Drs. L. Belilos director human resources Shell Nederland B.V. Mr. W.O. baron Bentinck van Schoonheeten oud ambassadeur in Madrid en Londen Mr. J.A. van den Berg advocaat Pot Jonker Seunke Advocaten N.V. Mr. Drs. J.H. Bos directeur Jong Management VNO-NCW, voorzitter Move Next B.V. Dr. E.E.W. Bruins directeur Technologiestichting STW Dr. K.H. Chang algemeen directeur KNAW Ir. J.D. Doets oud-voorzitter directie ING REAL ESTATE Drs. D. Egeler partner Human Logic Mevrouw Dr. A. Esmeijer directeur Prins Bernard Cultuurfonds Mr. E. Friese CEO ING Insurance Benelux Dr. M.L.E. van Gendt voorzitter Vereniging Fondsen in Nederland (FIN) Drs. D.J. Haank CEO Springer Science + Business Media B.V. Mr. A.P.Q.M. Hellegers directeur corporate development Vodafone Nederland Dr. A.B.M. Hoff directievoorzitter Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) Mevrouw Dr. C.M. Hooymans lid raad van bestuur TNO Mevrouw Ir. S.M.M. Hulsman directeur (D.G.A.) The Cookie Company Mevrouw Mr. I.P.A. Kersten senior juriste MN Services N.V. Drs. S. van Keulen voorzitter Holland Financial Centre Dr. C.G. Kruse research manager Solvay Pharmaceuticals Drs. P.F. ter Kulve CEO Unilever Benelux Mr. J.J.J. van Lanschot, directeur VSBfonds, voormalig fusieadvocaat en managing partner Stibbe Jonkvrouwe Mr. P. van Lennep officier van justitie Haarlem 28 koninklijke hollandsche maatschappij der wetenschappen

Mevrouw Mr. P.F.M. van der Meer Mohr voorzitter college van bestuur Erasmus Universiteit Rotterdam Drs. R.W.M. Nijs directeur Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Rabobank Mevrouw Ir. E.M. van der Pol Rijksbouwmeester Ir. G.J.M. Schotman Chief Technology Officer Royal Dutch Shell plc Mr. L.M. Sondag voorzitter raad van bestuur Van Gansewinkel Groep B.V. Mevrouw Drs. M. Sijmons lid hoofddirectie ANWB Mevrouw H.W.M.M. van Velzen- Bastiaansen directeur/eigenaar Nature s Choice B.V. Mevrouw Drs. L. Verstegen directeur Verstegen & Stigter Culturele Projecten Mr. Drs. P.H.J.M. Visée RA Chief Enterprise Support Officer Unilever Drs. C.F.H.H. Vogelzang lid raad van bestuur ABN AMRO Bank N.V. benoemd in de directeurenvergadering van 13 april 2010 Mevrouw Dr. E.E.S. Gordenker directeur Mauritshuis Mr. D.W. de Groot van Embden directeur Independer.nl N.V. Mevrouw Mr. R.-A. Koornstra hoofd van de centrale personeelsdienst FOM Mr. H.T. van der Meer voorzitter van het bestuur Rechtbank Haarlem Drs. P.S. Overmars voorzitter Stichting Nyenrode Drs. W.M.J. Pijbes directeur van het Rijksmuseum Dr. M. van Rooijen CEO en rector magnificus Nyenrode Business Universiteit B.V. Drs. J.S.M. Savenije algemeen directeur Koninklijke Bibliotheek Dr. Ir. P.E. Wierenga executive vice president Philips Research Mr. D.C. baron van Wassenaer global head clients & corporate finance ING Bank N.V. jaarverslag 2010 29

NIEUWE LEDEN benoemd in de algemene vergadering van 15 mei 2010 Prof. dr. J.H. Abbring hoogleraar econometrie, Universiteit van Tilburg Prof. dr. J.C.M. Baeten hoogleraar informatica, Technische Universiteit Eindhoven Prof. dr. A. Doelman hoogleraar toegepaste wiskunde, Universiteit Leiden, directeur Lorentz Center Prof. dr. W.R. Gerritsen hoogleraar medische oncologie, Vrije Universiteit Mevr. Prof. dr. Halleh Gorashi bijzonder hoogleraar management van diversiteit en integratie (Maxima-leerstoel), Vrije Universiteit Prof. dr. M. Kalmijn hoogleraar sociologie, Universiteit van Tilburg Prof. dr. T.A.F. Kuipers hoogleraar wetenschapsfilosofie, Rijksuniversiteit Groningen Prof. dr. J.J.B. van Lanschot hoogleraar interne geneeskunde, Erasmus Universiteit Rotterdam Mevr. Prof. dr. C.M. van Praag hoogleraar onderneming en organisatie, Universiteit van Amsterdam Prof. dr. W.J. Quax hoogleraar farmaceutische biologie, Rijksuniversiteit Groningen Prof. dr. ir. M.C.M. van de Sanden hoogleraar experimentele plasmafysica, Technische Universiteit Eindhoven Prof. dr. E.F. Smets hoogleraar systematische botanie, Universiteit Leiden, directeur Nationaal Herbarium Prof. mr. W.J. Veraart hoogleraar encyclopedie der rechtswetenschappen en rechtsfilosofie, Vrije Universiteit 30 koninklijke hollandsche maatschappij der wetenschappen

WINTERLEZING Vanwege de restauratie van de aula werd de Winterlezing op 6 maart 2010 in Teylers Museum gehouden. De toen net demissionaire minister Ronald Plasterk hield de lezing met als titel: Wetenschap en politiek, van wat is en wat zou moeten zijn. De lezing werd in gedrukte vorm toegezonden aan leden en directeuren. jaarverslag 2010 31

DE NATIONALE DENKTANK Sinds mei 2007 zijn de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen en De Nationale DenkTank een bijzonder samenwerkingsverband aangegaan. De oud-leden van De Nationale DenkTank worden uitgenodigd voor bijeenkomsten van de Hollandsche Maatschappij en omgekeerd worden directeuren en leden van de Maatschappij betrokken bij activiteiten van de oud-nationale DenkTankleden, zoals een jaarlijks terugkerend symposium. Door middel van een briefwisseling tussen leden van beide gremia over een tijdloos thema vindt een dialoog plaats tussen generaties, welke in een boekje gepubliceerd wordt. Beide hier genoemde activiteiten worden financieel ondersteund door het Jan Brouwer Fonds. NAJAARSSYMPOSIUM VAN DE KONINKLIJKE HOLLANDSCHE MAATSCHAPPIJ DER WETENSCHAPPEN EN DE NATIONALE DENKTANK 2 oktober 2010 thema: Rationeel of intuïtief? Vertrouwen in een veranderende samenleving. ochtendsessie: expertforum van de Nationale DenkTank dagvoorzitter: Rob Trip middagsessie: Presentatie van key-insights en mogelijke oplossingsrichting DenkTank 2010 keynote speaker: Prof. dr. J. André Knottnerus, voorzitter van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) Zijn stelling luidde: Een leefbare samenleving bestaat bij gratie van betrokken burgers. paneldiscussie: Dr. Pieter J.D. Drenth, Mr. Jaques H. Schraven Drs. Kees J. Storm. Uitgave boekje Is alles liefde? 32 koninklijke hollandsche maatschappij der wetenschappen

De lezingen en de discussie stonden vooral in het teken van een rationele benadering: realistische verwachtingen en een betere informatievoorziening kunnen het vertrouwen tussen burger en instantie herstellen. Tijdens het symposium kreeg het publiek echter ook een ander perspectief gepresenteerd: hoe werkt vertrouwen zonder ratio - intuïtief? Tussen de lezingen en het discussiepanel door, was er tijd voor enig zelfonderzoek en tot slot kreeg de zaal een psychologische toegift. Telkens werden twee gezichten getoond: het publiek moest direct kiezen welke persoon het meest competent was. De duo s bleken concurrerende gouverneurs in Amerikaanse verkiezingen. De uitkomst van de test was opmerkelijk: in vrijwel alle gevallen had ruim 80 procent van de zaal de winnende gouverneur als meest competent beschouwd. Vertrouwen blijkt deels een zeer intuïtieve aangelegenheid. jaarverslag 2010 Oesters voor de winnaars van het Prisoners dilemma. 33

JAN BROUWER FONDS Ir. L.E.J. Brouwer (1910-1983) Jan Brouwer kwam uit een geslacht van geleerden - zijn vader was geoloog met internationale bekendheid, zijn oom, naar wie hij was genoemd, een wereldberoemde wiskundige. Hijzelf had een uitermate goed verstand en een fenomenaal geheugen. Op 21-jarige leeftijd studeerde hij in Delft af als mijnbouwkundig ingenieur. Na zijn studie trad Brouwer in dienst bij de Bataafse Petroleum Maatschappij, waar hij als geoloog, organisator en manager o.m. werkzaam was in het Verre Oosten. Hij beëindigde zijn actieve loopbaan als president-directeur van de Koninklijke Nederlandsche Petroleum Maatschappij in 1971. Daarna bleef hij nog tien jaren als commissaris aan de Koninklijke verbonden. Teneinde de doelstelling te realiseren is uit de leden een Wetenschappelijke Raad gevormd die het bestuur adviseert. Dit heeft onder meer geleid tot de sinds 2005 jaarlijks terugkerende Jan Brouwer Conferentie over een multidisciplinair maatschappijgericht onderwerp. JAN BROUWER CONFERENTIE 28 januari 2010 Regio s in demografisch perspectief. Krimp of groei? Zo luidde het thema van de zesde Jan Brouwer Conferentie, die opnieuw was gewijd aan specifieke uitdagingen van demografische verandering. Gekozen is daarbij voor het verschijnsel van krimpende In het begin van de 80 er jaren heeft Ir. Brouwer een deel van zijn vermogen bestemd voor een fonds ten behoeve van interdisciplinair wetenschappelijk onderzoek in Nederland. Dit fonds is begin 2003 door de familie Brouwer aan de zorg van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen toevertrouwd, waarbij de statutaire doelstelling als volgt is geformuleerd: het stimuleren van multidisciplinair, maatschappij georiënteerd onderzoek dat inzicht geeft in concrete maatschappelijke problemen en in potentie moet bijdragen aan de oplossing daarvan. 34 koninklijke hollandsche maatschappij der wetenschappen