Onderzoek voorkomende wateroverlast Gemeente Mill en Sint Hubert

Onderzoek voorkomende wateroverlast Gemeente Mill en Sint Hubert

Inhoud 1. Inleiding... - 1-1.1. Aanleiding... - 1-1.2. Doel... - 1-1.3. Is wateroverlast op te lossen?...- 1-1.4. Inspraak en proces... - 1-1.5. Leeswijzer... - 2-2. Waarom ontstaat wateroverlast...- 3-3. Onderzoeksopzet... - 5-3.1. Algemeen... - 5-3.2. Stap 1 Analyseren bekende wateroverlastlocaties...- 5-3.3. Stap 2 Bepalen mogelijke oplossingsrichtingen...- 6-3.4. Stap 3 Inventariseren locaties wateroverlast...- 6-3.5. Stap 4 Bepalen mogelijke oplossingsrichtingen...- 6-4. Bekende locaties wateroverlast...- 7-5. Oplossingsrichtingen wateroverlast...- 8-5.1 Leeuwerikstraat... - 8-5.2 Probleembeschrijving... - 8-5.3 Bernhardstraat... - 10-5.4 Houtzagerijstraat... - 12-5.5 Meulenveldt... - 14-5.6 Wethouder Lemmenstraat...- 16-6. Mogelijke acties perceeleigenaren...- 18 -

1. Inleiding 1.1. Aanleiding Het klimaat verandert. Dit zorgt voor een warmer, maar natter klimaat in Nederland. Deze verandering gaat gepaard met langere perioden van droogte en een toename van het aantal extreme buien. Deze extreme buien nemen zowel in aantal als in intensiteit toe en kunnen voor grote problemen gaan zorgen in de stedelijke omgeving. Water kan hierdoor terecht komen op plekken waar dat niet gewenst is, zoals huizen en kelders. Droogte wordt ook een steeds groter probleem en is vooral na de zomer van 2018 een groot onderwerp. De warme zomer van 2018 heeft een grote impact op de bodem gehad. De lagere grondwaterstand en lage waterstand in beken, zorgen voor een droge ondergrond. De gemeente Mill en Sint Hubert wil onderzoeken welke maatregelen genomen kunnen worden om het risico op wateroverlast te verkleinen. 1.2. Doel Het doel van dit onderzoek is het in beeld brengen van wateroverlastlocaties: - Waar zijn er problemen ontstaan? - Hoe worden deze veroorzaakt? - Hoe kan de kans op wateroverlast verkleind worden? De in deze rapportage voorgestelde maatregelen worden ter besluitvorming aan het gemeentebestuur voorgelegd. Afhankelijk van deze beslissing wordt hier uitvoering aan gegeven. 1.3. Is wateroverlast op te lossen? In dit onderzoek worden maatregelen bepaald welke de kans op wateroverlast aanzienlijk verkleinen. Dit is echter geen garantie dat er geen overlast en schade meer kan optreden. Het kan nog altijd voorkomen dat het zo hard regent dat de oplossing geen nut heeft. Zeker gezien de klimaatveranderingen moet hier rekening mee gehouden worden. Voor enkele locaties zijn er geen of zeer beperkte oplossingen mogelijk. In hoofdstuk twee wordt verder ingegaan op de oorzaak van de voorkomende wateroverlast en de reden waarom waterdichte maatregelen niet altijd mogelijk zijn. 1.4. Inspraak en proces Voor dit rapport zijn de bij de gemeente Mill en Sint Hubert bekende wateroverlastlocaties benoemd. Waarschijnlijk zijn dit niet alle locaties en graag horen wij van de inwoners van de gemeente Mill en Sint Hubert waar nog meer wateroverlast voorkomt. Om deze input te verkrijgen worden twee inloopavonden gehouden waarin inwoners deze situaties kunnen aangeven. In deze avonden kunnen ook vragen over het onderzoek en overige zaken besproken worden. Daarnaast kunnen locaties ook direct gemeld worden bij Mark Peters (mark.peters@cgm.nl) of Gijs Silvertant (gijs.silvertant@cgm.nl) per email of op het telefoonnummer 0486 477 277. Op basis van de input uit de inloopavonden wordt de rapportage verder uitgewerkt. Het resultaat hiervan wordt vervolgens gepubliceerd waarbij ook een inloopavond georganiseerd wordt om het - 1 -

aangepaste rapport te bespreken. Hierna wordt de rapportage ter besluitvorming aan het gemeentebestuur voorgelegd. 1.5. Leeswijzer In hoofdstuk 2 is in het algemeen beschreven hoe wateroverlast ontstaat. In hoofdstuk 3 wordt de onderzoeksopzet beschreven. In het volgende hoofdstuk (H4) wordt in tabelvorm de verschillende locaties, waar klachten over wateroverlast zijn, beschreven. Vervolgens worden in hoofdstuk 5 de oplossingen voor de locaties verder uitgewerkt en worden de oplossingen visueel weergeven. In hoofdstuk 6 zijn verschillende voorbeelden weergeven voor het afkoppelen van het eigen perceel. - 2 -

2. Waarom ontstaat wateroverlast De riolering in Nederland is ontworpen op basis van de regenbuien die in die tijd vielen. Door de klimaatverandering is het de laatste jaren steeds harder gaan regenen. Vooral de buien met veel neerslag in korte tijd zorgen er voor dat het riool dit water niet meer kan verwerken. Hierdoor komt er bijvoorbeeld water op straat en in woningen te staan. Figuur 1 Voorbeeld water op straat In de afgelopen eeuw is er veel veranderd in de openbare inrichting. Voorheen werden wegen met stoepranden aangebracht, waren er minder souterrains/parkeerkelders, de bouwpeilen lagen hoger en er was minder verhard oppervalk op het riool aangesloten. Ook is het stedelijk gebied steeds voller gebouwd en is het groen steeds meer verdwenen uit het stedelijk gebied. Op deze manier krijgt het regenwater steeds minder ruimte en ontstaat er meer kans op overlast en schade. Als het water in de openbare ruimte niet opgevangen kan worden, kan er water de woningen binnen stromen met schade als gevolg. Figuur 2 Schematische weergave optreden wateroverlast -3-

Een logische oplossing zou zijn om de riolering flink te vergroten zodat extreme buien volledig door de riolering verwerkt kunnen worden. In onderstaand kader wordt de capaciteit van de riolering vergeleken met regenbuien welke de afgelopen jaren in het Land van Cuijk zijn gevallen. Hieruit blijkt dat we het huidige rioolstelsel en haar afvoercapaciteit 3 keer zo groot dienen te maken om de extreme neerslag zoals in Boxmeer in 2016 gevallen te kunnen verwerken. Gezien de beperkte ondergrondse ruimte in stedelijk gebied en de zeer hoge kosten is dit geen realistische oplossing. Daarnaast kan het landelijke gebied de piek van de afvoer van het hemelwater niet verwerken zonder dat hier de sloten uit haar oevers treden, en schade ontstaat. Capaciteit riolering Een standaard rioolstelsel in Nederland kan ongeveer 10 mm neerslag in het riool opslaan (bergen). Daarnaast kan een rioolstelsel 15 mm per uur afvoeren (afvoercapaciteit). De berging samen met de afvoercapaciteit zorgen ervoor dat een rioolstelsel ongeveer 40 mm in 2 uur kan verwerken. Extreme regenbuien In Cuijk en Grave is in 2015 en 2016 een bui van 60 a 80 millimeter in twee uur gevallen. In Boxmeer zelfs 110 mm in twee uur in 2016. Rekensom Rekensom bui Boxmeer 2016: 110 mm neerslag in twee uur 10 mm (opslagcapaciteit riolering) 30 mm (afvoercapaciteit riolering) = 70 mm regenwater wat niet door de riolering verwerkt kan worden. De oplossingen welke het meeste bijdragen om overlast te voorkomen worden in de openbare ruimte gezocht. Hierbij moet het regenwater vastgehouden worden (bijvoorbeeld tussen de banden van de weg, zie figuur 4 en 5) of afgevoerd worden naar gebieden waar het geen schade kan veroorzaken (laag grasveld/parkeerterrein). Verder helpt het opvangen van regenwater op particuliere/private percelen enorm bij het tegengaan van wateroverlast. Om dit te stimuleren heeft de gemeente Mill en Sint Huber een subsidieregeling ingevoerd waarmee particulieren een bijdrage kunnen krijgen voor het opvangen van regenwater op haar perceel. Figuur 5 Berging regenwater op straat - 4 -

3. Onderzoeksopzet 3.1. Algemeen In dit onderzoek zijn de volgende vragen gesteld: - Waar zijn er problemen ontstaan? - Hoe worden deze veroorzaakt? - Hoe kan de kans op wateroverlast verkleind worden? Om deze vragen te kunnen beantwoorden is het onderzoek verdeeld in 3 fases: Stap 1: Analyseren bekende wateroverlastlocaties Stap 2: Bepalen mogelijke oplossingsrichtingen Stap 3: Inventariseren onbekende wateroverlastlocaties Stap 4: Bepalen mogelijke oplossingsrichtingen 3.2. Stap 1 Analyseren bekende wateroverlastlocaties In deze stap zijn de meldingen geanalyseerd om inzicht in de oorzaken van de wateroverlast te krijgen. Bij een extreme bui kan het riool de hoeveelheid regenwater niet verwerken. Het riool is vol en het water zal voornamelijk bovengronds, op de wegen gaan stromen naar het laagste punt. Met behulp van hoogtekaarten worden lager gelegen locaties inzichtelijk gemaakt. Door deze te bezoeken, gebruik te maken van luchtfoto s, is inzicht verkregen in deze bovengrondse stroming. Op deze manier komen de kwetsbare gebieden naar voren en is er inzicht verkregen in het ontstaan van water op straat Samen met de informatie uit de meldingen is op deze manier voor alle kwetsbare gebieden de mogelijk oorzaak of oorzaken in beeld gebracht (gevoeligheidsanalyse). Omdat het samenspel van alle onderdelen van het afwateringsysteem (zoals het riool, overstorten, goten, kolken, gemalen, waterlopen, weghoogtes, etc.) bepalend is voor waar wateroverlast optreedt, was het vaak lastig één duidelijke oorzaak aan te wijzen. Daarom is de oplossing vaak onderverdeeld in meerdere maatregelen. Figuur 6 Uitsnede hoogtekaart - 5 -

3.3. Stap 2 Bepalen mogelijke oplossingsrichtingen Van elk knelpunt en kwetsbaar gebied is via stap 1 in beeld gebracht wat het probleem en oorzaak is. In deze stap 2 is gekeken wat mogelijke oplossingsrichtingen zijn. Het belangrijkste uitgangspunt hierbij was dat schade (water in woningen) voorkomen dient te worden. Voor het bepalen van mogelijke oplossingen is gebruik gemaakt van de schema s Afvoercapaciteit en Berging zoals hieronder vermeld. Afvoercapaciteit Particulier Openbaar Bovengronds Ondergronds Bovengronds Ondergronds Berging Particulier Openbaar Bovengronds Ondergronds Bovengronds Ondergronds Op deze wijze zijn doelmatige maatregelen bepaald om op extreme buien te anticiperen. Dit is echter geen garantie dat er geen overlast en schade meer kan optreden. Het kan nog altijd voorkomen dat het zo hard regent dat de oplossing geen nut heeft. Zeker gezien de klimaatveranderingen moet hier rekening mee gehouden worden. Voor enkele locaties zijn er geen of zeer beperkte oplossingen mogelijk. In hoofdstuk 5 van dit rapport zijn de realiseerbare oplossingen voorgesteld welke een bijdrage leveren aan het beperken van het risico. 3.4. Stap 3 Inventariseren locaties wateroverlast Om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van alle wateroverlastlocaties wordt deze rapportage op de website van de gemeente geplaatst. Aan de hand van deze rapportage kan de inwoner zich inlezen over de locaties die al bekend zijn bij de gemeente Mill en Sint Hubert. Er worden inloopsavonden georganiseerd waarin nog niet bekende locaties waar wateroverlast optreed kunnen worden aangedragen. Daarnaast kunnen locaties ook direct gemeld worden bij Mark Peters (mark.peters@cgm.nl ) of Gijs Silvertant (gijs.silvertant@cgm.nl) per email of op het telefoonnummer 0486 477 277. 3.5. Stap 4 Bepalen mogelijke oplossingsrichtingen Bij stap 4 worden de mogelijke oplossingsrichtingen voor de aanvullende locaties waar wateroverlast optreed bepaald. Hierbij wordt het zelfde proces als bij stap 2 doorlopen. - 6 -

4. Bekende locaties wateroverlast Binnen de gemeente Mill en Sint Hubert zijn vijf locaties bekend waar momenteel wateroverlast wordt ervaren. In de onderstaande figuur is zichtbaar over welke vijf locaties het gaat. Vier van de locaties bevinden zich in Mill en nummer vijf ligt in het dorp Sint Hubert. Figuur 7 Wateroverlast locaties Gemeente Mill en Sint Hubert Voor de vijf locaties is de ervaren wateroverlast op een rij gezet en zijn mogelijke oplossingen benoemd. Deze punten zijn uitgewerkt in de onderstaande tabel. Tabel 1 Beknopte beschrijving wateroverlast Plaats Straat Omschrijving voorkomende wateroverlast Mogelijke oplossing Mill Leeuwerikstraat/ Spreeuwstraat Water op straat, net niet in de woning Regenwaterafvoer en wadi* aanleggen. Mill Bernhardstraat Water op straat en in de woning. Regenwaterafvoer aanleggen Mill Houtzagerijstraat Water op straat en in een bedrijf Een extra doorsteek maken naar de wadi gelegen aan de Parallel weg Mill Meulenveldt Water op straat Wadi aanleggen tussen Meulenveldt en Molenheidseweg. Sint Hubert Wethouder Lemmenstraat Water op straat en in woningen * Wadi = een verlaging in het maaiveld voor de opvang van regenwater. Door middel van een hemelwaterafvoer het regenwater richting sloten afvoeren. - 7 -

5. Oplossingsrichtingen wateroverlast In dit hoofdstuk zal per locatie uitgelegd worden wat de oorzaak van de voorkomende wateroverlast is en wat mogelijke oplossingen zijn om het probleem te verhelpen. De oplossing is voor elke locatie visueel uitgewerkt 5.1 Leeuwerikstraat 5.2 Probleembeschrijving Op de kruising van de Spreeuwstraat bij de Leeuwerikstraat ligt een plateau. Bij hevige regenval kan het water door dit plateau niet afstromen Doordat het water niet af kan stromen is er bij de woning Spreeuwstraat 1 kans op schade (met rode cirkel aangegeven). Vlak voor het plateau ligt een rioolleiding om water af te voeren richting het Peelkanaal, deze rioolleiding is alleen niet groot genoeg om al het water te kunnen verwerken. Dus ook op de leeuwerikstraat ontstaat water straat achter de drempel (gele cirkel). Figuur 8 Huidige situatie Leeuwerikstraat - 8 -

Voorstel oplossing Om te voorkomen dat het regenwater bij de woning op de Spreeuwstraat naar binnen stroomt wordt de volgende maatregel voorgesteld. Het aanleggen van een extra rioolleiding voor regenwater en een wadi. De figuur hieronder laat de oplossing zien. De rode pijlen is de hemelwaterafvoer en de gele pijlen een afvoer naar het Peelkanaal. Hiermee kan het water afstromen naar het Peelkanaal waarbij de wadi zorgt voor extra ruimte om regenwater tijdelijk op te slaan. Figuur 9 Oplossing Leeuwerikstraat Effect van de oplossing Doordat het water door de maatregelen weg kan stromen, ontstaat er geen wateroverlast meer. -9-

5.3 Bernhardstraat Probleembeschrijving Het riool in de Bernhardstraat is te klein om al het regenwater en afvalwater op te kunnen vangen. Hierdoor ontstaat water op straat en leidt bij huizen Bernhardstraat 16 t/m 22 tot water in de woning/schade bij extreme neerslag. Figuur 10 Huidige situatie Bernhardstraat - 10 -

Voorstel oplossing Door een extra rioolleiding te leggen voor de afvoer van regenwater in de Bernhardstraat wordt de wateroverlast bestreden.. De nieuwe rioolleiding wordt aangesloten op de nabij gelegen regenwaterleidingen van de Ringerstraat en de Burgemeester Verstraatenlaan. In de onderstaande figuur is de oplossing zichtbaar. De rode lijnen geven de extra rioollering in de Bernhardstraat weer welke gekoppeld wordt aan de Ringersstraat (groene lijn). De gele lijnen laten de aansluiting zien waar het hemelwater wordt gekoppeld aan de Burgmeester Verstraatenlaan. Figuur 11 Oplossing Bernhardstraat Effect van de oplossing Door een regenwaterriool aan te leggen wordt de afvoercapaciteit groter en wordt de kans op overlast verkleind. Door de regenwaterrioolleiding te koppelen aan de Burgemeester Verstraatenlaan ontstaat er een robuust netwerk in Mill en wordt de situatie in geheel Mill verbeterd. - 11 -

5.4 Houtzagerijstraat Probleembeschrijving Door de lange weg (rode pijlen) welke het regenwater vanaf de Houtzagerijstraat moet afleggen naar de wadi, komt er water op straat te staan. Het bedrijf op Houtzagerijstraat nummer 4 en 6 (rode cirkel) ligt lager gelegen dan de weg, waardoor het regenwater het terrein op stroomt en Schade ontstaat. Figuur 12 Huidige situatie Houtzagerij - 12 -

Voorstel oplossing Om te voorkomen dat het water schade veroorzaakt bij Houtzagerij nummer 4 en 6 wordt de volgende oplossing voorgesteld. In plaats van het regenwater om te leiden richting de wadi s bij het Stroompad (gele cirkel) wordt er een afvoer gemaakt naar de wadi s aan de Parallelweg (zie rode cirkel). Deze afvoer komt dan te liggen bij de rode pijl. Een deel van het water stroomt dan naar de wadi aan de Parallel weg en de rest stroomt naar de wadi s aan het Stroompad. Figuur 13 Oplossing Houtzagerij Effect van de oplossing Met de aanleg van een extra afvoer naar de wadi aan de Parallelweg wordt de kans op wateroverlast op de Houtzagerij nummer 4 en 6 aanzienlijk verminderd. - 13 -

5.5 Meulenveldt Probleembeschrijving Het regenwater van het Meulenveldt en omgeving wordt afgevoerd richting deze wadi aan de Bremweg. Tijdens extreme buien heeft deze wadi niet genoeg capaciteit om al het regenwater op te vangen, waardoor water op straat blijft staan. Figuur 14 Huidige situatie Meulenveldt - 14 -

Voorstel oplossing Om het capaciteit probleem van de wadi op te lossen wordt voorgesteld om een extra wadi aan te leggen. Deze wadi kan een deel van het water dat naar de huidige wadi gaat overnemen en bergen. Zichtbaar in het onderstaande figuur is de plek van extra wadi, in het stuk groen tussen Meulenveldt en de Molenheidseweg. De gele pijlen in de figuur geven de stroom richting de nieuwe weer, het regenwater dat vanuit de Molenheidseweg komt zal dan geborgen worden in deze wadi. Ook een deel van het regenwater van Meulenveldt zal hier geborgen worden. Figuur 15 Oplossing Meulenveldt Effect van de oplossing Door het aanleggen van een extra wadi wordt de druk van de huidige wadi afgehaald. Het zorgt ervoor dat een deel van het water in de nieuwe wadi kan worden opgevangen, wat de kans op wateroverlast aanzienlijk verminderd. - 15 -

5.6 Wethouder Lemmenstraat Probleembeschrijving Sint Hubert ligt lager gelegen dan de omliggende gebieden, daarnaast kampt het dorp met een hoge grondwaterstand. Dit zorgt ervoor dat het water in het dorp geen kant op kan, behalve het riool in. Het riool kan het water niet verwerken wat zorgt voor water op straat en water in de woningen op de Wethouder Lemmenstraat (gele cirkel). Figuur 16 Huidige situatie Sint Hubert - 16 -

Voorstel oplossing Om de voorkomende wateroverlast tegen te gaan wordt voorgesteld onder de Sint Hubertse Binnenweg en de Wethouder Lemmenstraat een regenwaterafvoer te leggen. Met de extra afvoer wordt het regenwater afgevoerd naar de sloot aan de Voortsestraat en in de sloot naast de Petersweg (zie onderstaand figuur). Figuur 17 Oplossing Sint Hubert Effect van de oplossing Door het water af te voeren wordt de situatie in Sint Hubert aanzienlijk verbeterd. De hoeveelheid water die op straat komt te staan en de mogelijkheid op waterschade wordt aanzienlijk verkleind. - 17 -

6. Mogelijke acties perceeleigenaren Een perceeleigenaar heeft zelf ook diverse mogelijkheden om de kans op regenwateroverlast te beperken. De gemeente Mill en Sint Hubert heeft vanaf 1 januari 2019 een subsidie beschikbaar is voor het afkoppelen van regenwater. Met deze subsidie worden perceel eigenaren gestimuleerd regenwater op te vangen zodat dit niet afgevoerd hoeft te worden. Hiermee wordt zowel wateroverschot als tekort (droogte) bestreden. Zie de website van de gemeente Mill voor meer informatie: https://www.gemeente-mill.nl/afkoppelsubsidie Ook biedt het waterschap Aa en Maas een subsidie aan. Zie de website voor meer informatie: http://www.aaenmaas.nl/pagina/over-aa-en-maas/beleid/klimaat.html Op internet is veel informatie te vinden over wat particulieren kunnen doen. Een goed overzicht wordt gegeven op de website Amsterdam Rainproof. Daar is een toolbox ontwikkeld met diverse voorbeelden: https://www.rainproof.nl/toolbox/maatregelen Enkele opties: - Terugstroming beperken door een terugslagklep te plaatsen (bijv. kelders, souterrains) - Het aanbod van regenwater beperken (tijdelijk ergens opvangen, regenton, laag grasveld) - Zorgen dat het regenwater altijd ergens weg kan stromen alvorens het schade toebrengen (lager gelegen tuin, gemeenteperceel) Figuur 19 Terugslagklep (beperken terugstroming) Figuur 18 Regenton (vasthouden regenwater) Zie ook de volgende folder over hoe u uw tuin rainproof kunt maken: https://www.rainproof.nl/sites/default/files/downloads/rainproof-hoveniers-folder.pdf - 18 -