Bestuursleden: Vereniging voor Aquarium-, Terrarium- en Vijverkunde. Rekeningnummer: NL38 INGB 0000 8459 52. Opgericht: 15 augustus 1945 (Koninklijk goedgekeurd). Aangesloten bij de Nederlandse Bond Aqua-Terra. Ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Zwolle. Internet: www.natuurvrienden-zwolle.nl. Volg ons op: www.facebook.com/natuurvrienden.zwolle. 73e jaargang nummer 9, mei 2019 voorzitter: Marco Zandbergen Leeuwerikplein 7 7711 LP Nieuwleusen 0529-484957 zandbergen@natuurvrienden-zwolle.nl vice-voorzitter: Jan Disco Tilligterbeek 37 8033 BT Zwolle 038-4652416 disco@natuurvrienden-zwolle.nl secretaris / redacteur: Wim Steinhoff Van Keppelmarke 26 8016 GK Zwolle 038-4659064 steinhoff@natuurvrienden-zwolle.nl penningmeesteres: Agnes Disco Tilligterbeek 37 8033 BT Zwolle 038-4652416 disco@natuurvrienden-zwolle.nl commissarissen: Gerrit Pots Mackayware 68 8014 RX Zwolle 038-4651278 pots@natuurvrienden-zwolle.nl Inhoud van dit maandblad Artikel pagina Van het bestuur 3 Uitnodiging 4 Agenda 5 Verslag 5 Opzeggen lidmaatschap 9 Maandblad in pdf per e-mail 9 Veel voordelen van het lidmaatschap 10 We gaan er weer een dagje op uit! 10 Op bezoek bij... 11 Klavertje vier onder water 13 Kamerplanten in het aquarium 14 Koolstofdioxide (CO2) 15 Groot Barrièrerif kent duister verleden 18 Watercirculatie en stroming in het aquarium 19 Leporinus desmotes 20 Pad op pad 22 Ledenmutatie 27 Aanmeldingsformulier A.V. Natuurvrienden-Zwolle 28 Marcel Bennik H. Broekmanstraat 27 8017 DL Zwolle 038-4227943 bennik@natuurvrienden-zwolle.nl Anne Pleiter Commissarislaan 144 8016 LV Zwolle 038-4601205 pleiter@natuurvrienden-zwolle.nl technische commissie (geen bestuurslid): Theo Verheij Vinkenweg 9 8191 XN Wapenveld 06-10391685 tc@natuurvrienden-zwolle.nl bibliothecaris (geen bestuurslid): Magnus Bakker Philosofenallee 42 8023 TC Zwolle 038-4547706 bibliotheek@natuurvrienden-zwolle.nl De redactie is niet verantwoordelijk voor de juistheid van de inhoud van de artikelen. Overname van artikelen is toegestaan, mits voorzien van bronvermelding. Roodoogmakikikker, zie het verslag op pagina 8. Foto: andrekrullfotos.blogspot.com. 1 2
Van het bestuur Uitnodiging Op zaterdag 13 april heeft de jaarlijkse Verenigingsraad van de NBAT plaatsgevonden. Wij waren natuurlijk daar vertegenwoordigd, want het is belangrijk om er bij te zijn. Je blijft dan in ieder geval op de hoogte van allerlei belangrijke zaken. Uiteraard werden de financiële zaken besproken, waaronder de begroting. Voor 2019 is deze goedgekeurd. Maar de NBAT kampt wel met een aantal grote problemen. De penningmeester was aftredend en heeft zich niet herkiesbaar gesteld en er is nog geen opvolger. De secretaris is volgend jaar aftredend. Ook deze functie kan mogelijk niet ingevuld worden. Daarnaast is het bijna niet mogelijk om voor verschillende activiteiten mensen te vinden, die zich daarvoor willen inzetten. Als er voor de diverse vacatures geen mensen gevonden worden, ziet het bestuur van de NBAT geen mogelijkheden om verder te gaan. Kortom: er is een enorm probleem. Wat gaat er nu gebeuren? Binnenkort krijgen alle NBAT leden per mail of per post een brief van het NBAT bestuur. Hierin wordt nadrukkelijk om hulp gevraagd. Als een aantal vacatures niet ingevuld kunnen worden, zal de NBAT mogelijk ophouden te bestaan. Ook zal er een enquête bijzitten, waarin u kunt aangeven welke activiteiten moeten blijven bestaan zoals: Het Aquarium en de keuring. Het is van groot belang te reageren. In september zal er een extra Verenigingsraad plaatsvinden, waarin knopen doorgehakt zullen worden. Laten we hopen dat het slechtste scenario, namelijk het opheffen van de NBAT, niet uitgevoerd hoeft te worden. Vergeet u trouwens niet u aan te melden voor de excursie naar het Natuurmuseum in Holten op 22 juni. Op de Ledenbijeenkomst van april waren veel leden present. Samen hebben we kunnen genieten van een prachtige presentatie van Bert van Geel over Costa Rica. We hopen dat op maandag 13 mei de zaal ook weer vol zit. We laten dan een presentatie zien over de gekeurde vivaria van de drie samenwerkende districten (SDON). Graag tot ziens. Jan Disco. tot het bijwonen van de Ledenbijeenkomst van A.V. Natuurvrienden-Zwolle, te houden op maandag 13 mei 2019 in de Hilde van Driezorg Zwolle De Havezate, Gombertstraat 350, 8031 MK Zwolle. Begin 19.45 uur. Willen de bezoekers van de Ledenbijeenkomst er rekening mee houden dat alle buitendeuren van de Havezate om 19.30 uur gesloten worden. Dit vanwege de veiligheid. Als je voor een gesloten deur staat, kun je bij de Hilde aankloppen. Dan kunnen we jullie er in laten. Het beste is om wat vroeger te komen. Enkele bestuursleden zijn meestal vanaf 19.15 uur in de Hilde aanwezig. Programma S Opening van de Ledenbijeenkomst door de voorzitter. S Verslag van de Ledenbijeenkomst, gehouden op maandag 8 april 2019. S Mededelingen van het bestuur. S Gelegenheid tot het stellen van vragen. S Presentatie van de uitslag van de Huiskeuring van de Samenwerkende Districten Oost Nederland. S Pauze. S Vervolg van de presentatie van de Huiskeuring SDON. S Sluiting van de Ledenbijeenkomst. Vanavond presenteren wij de uitslag van de Huiskeuring van SDON. Dat is een mooie presentatie, met diverse filmpjes. Daar kunnen de aanwezigen van genieten en leren. Het bestuur. 3 4
Agenda Datum Activiteit 17-06 Presentatie van Marcel Bennik over plantengroei. 09-09 Presentatie van Hans van Dam, getiteld: 'De gevaren van het vivarium houden'. 14-10 Praatavond. 11-11 Uitslag van de Verenigingskeuring. 09-12 Hans Meulblok en Theo van Meegen komen met hun nieuwe show: 'De diamanten van het oerwoud van Suriname'. Het programma kan door omstandigheden wijzigingen ondergaan. Verslag van de Ledenbijeenkomst van A.V. Natuurvrienden-Zwolle, gehouden op maandag 8 april 2019 in zaal Hilde van De Havezate, Gombertstraat 350 te Zwolle. 1. Opening van de Ledenbijeenkomst door de voorzitter Jan Disco, onze vicevoorzitter, opent de Ledenbijeenkomst en heet iedereen van harte welkom. 2. Verslag van de Ledenbijeenkomst, gehouden op maandag 11 maart 2019 Er zijn geen opmerkingen over het verslag. 3. Mededelingen van het bestuur * 22 Juni organiseren we een excursie naar Holten: eerst koffie en daarna een rondleiding door het museum. s Middags gaan we onder leiding van een gids een wandeling maken van ongeveer 1½ uur. Je mag één introducé meenemen. Kosten: 10,00 per persoon. Wil je 2 introducees meenemen, dan kost de 2 e introducé 15,00. * Aanstaande zaterdag is de jaarlijkse verenigingsraad van de NBAT. Een afvaardiging van het bestuur gaat daarheen. Een van de voorstellen die zijn gedaan, is om Het Aquarium alleen digitaal te maken en het analoge blad af te schaffen. Wij als bestuur en met ons de andere verenigingen van de Samenwerkende Districten Oost Nederland zijn daar tegen. Digitaal is prima, maar het blad moet volgens ons blijven bestaan. Het zal alleen beter moeten worden. Door teruglopende advertentie opbrengsten 5 is Het Aquarium in 2019 en 2020 waarschijnlijk niet meer kostendekkend. Het kan dus goed zijn, dat er zowel digitaal als analoog een verhoging op de abonnementskosten zal komen. Dit jaar is de penningmeester van de NBAT aftredend en niet herkiesbaar. Hetzelfde geldt in 2020 voor de secretaris. Er worden nieuwe kandidaten gezocht. * De Verenigingskeuring bestaat uit 2 delen: de wedstrijdkeuring en de advieskeuring. Ben je NBAT lid en doe je mee aan de wedstrijdkeuring, dan kun je eventueel door naar de Districtskeuring en als je daar genoeg punten haalt, kun je door naar de Landelijke. Dit jaar zijn Magnus Bakker (A2) en Marten Hulst (A1) Districtskampioen van IJsseldelta geworden. Ze mogen allebei meedoen aan de Landelijke keuring. De uitslag daarvan wordt in november bekendgemaakt. * We hebben tijdens de vorige Ledenbijeenkomst door de aanwezigen een kaart laten tekenen en die naar Theo Verheij gestuurd. Hij was daar blij mee en heeft ons daar voor bedankt. Dit staat ook in het maandblad. Het gaat op dit moment niet zo best met hem. Hij is behoorlijk ziek van de chemo en zal nog een behoorlijke tijd nodig hebben om daarvan te herstellen. We wensen hem sterkte en beterschap. Theo zou in mei een presentatie geven bij ons, maar dat heeft hij afgezegd. Dat gaat hem vanwege zijn gezondheid niet lukken. * Er liggen weer folders klaar. Ken je iemand die een aquarium heeft of geïnteresseerd is, neem dan wat folders mee. * De bibliotheek is open. Magnus is er, je kunt bij hem terecht als je wat wilt lenen. 4. Gelegenheid tot het stellen van vragen Er worden geen vragen gesteld. 5. Presentatie van en door Bert van Geel, getiteld: Tropische regenwouden in Costa Rica Als je in Midden- of Zuid-Amerika over het oerwoud heen kijkt en je ziet een boom die overal bovenuit steekt, dan zie je een bijzondere boom met hele grote bloemen, de reus van het oerwoud. Er is maar één bijensoort die deze bloemen kan bestuiven en dat gebeurt alleen door het vrouwtje. Voor de paring moet het mannetje ruiken naar één specifieke orchidee, anders is er geen voortplanting. Als de bestuiving is gelukt, duurt het 2 jaar voor de bollen die van de bloemen overblijven op de grond vallen. Er is één knaagdier, dat deze bollen kan openbreken, de agoeti. Eén boom, één bijensoort, één orchidee, één knaagdier. De kogels van die bloemen worden door mannen in het woud verzameld en stukgeslagen. Daar komen dan noten uit, paranoten, die worden verkocht. Het gaat hier om de paraboom. Dit is een goed voorbeeld van hoe kwetsbaar en hoe gevoelig het ligt in het oerwoud. Bert van Geel komt uit Woerden, hij is gek van de natuur, wil alles weten. Ook als kind al ging hij veel naar buiten om alles te weten te komen. Zijn 6
vader was gek van aquaria en terraria, dus daar is hij mee opgegroeid. Hij geeft al zeven jaar les op de buitenschoolse opvang, hij geeft lezingen en presentaties en organiseert excursies. Hij heeft Lena meegenomen, een groene leguaan. Lena heeft een onderonsje met Gerard van Gorkom. Costa Rica is ongeveer zo groot als Nederland en ligt op de Kreefts Keerkring. Het is daar ongeveer 35 C. Costa Rica ligt tussen twee oceanen in en heeft een bergketen met toppen tot over de 3000 meter. Er zijn twaalf soorten regenwoud en acht daarvan liggen in Costa Rica. De belangrijkste regenwouden zijn: * Tropisch laaglandregenwoud, 0-1200 meter hoog, 25-30 C en 2000-4000 millimeter neerslag per jaar. * Tropisch bergregenwoud, 1200-2500 meter hoog, 15-25 C en 2000-4000 millimeter neerslag per jaar. * Tropisch nevelwoud, 2500-4000 meter hoog, 0-15 C en 1500-3000 millimeter neerslag per jaar. De hoogteverschillen zorgen voor temperatuurverschillen en daardoor komen er in de verschillende regenwouden verschillende planten en dieren voor. Costa Rica is wereldberoemd om zijn biodiversiteit. Costa Rica bruist van het ecotoerisme. Alles draait om toeristen, je kunt overal wel slapen of wat eten en drinken voor weinig geld. 7 In Costa Rica is nog maar 25% van het regenwoud over. De rest is gekapt voor de veeteelt. Heel veel boeren hielden heel veel koeien, maar die strijd hebben ze verloren van de Argentijnen. Daarna kwamen er koffie- en bananenplantages, nu zie je overal palmoliebomen. En wat er nog over is van het regenwoud is nationaal park geworden. Hier lopen paadjes doorheen, niet verhard maar ontstaan doordat er mensen gelopen hebben. Als je over de doorgaande weg rijdt en je komt op plekjes waar je je auto neer kunt zetten moet je stoppen, op zoek gaan naar een watertje en langs dat water een stukje het oerwoud inlopen. Je komt dan van alles tegen: salamanders, hagedissen, vogels, vlinders, insecten. Alles is begroeid en alles groeit over elkaar heen. Hoe hoger je komt, hoe kleiner de bomen, bloemen en bladeren worden. De bladeren worden harder en er ontstaan ook hele mooie mosjes en korstmossen. 6. Pauze In de pauze is er gelegenheid om nog een kop koffie of een drankje te halen. Gerrit heeft weer voor nootjes gezorgd. De gebruikelijke verloting wordt gehouden. De opbrengst is 32,50. Aart Last wint 16,25, de andere helft gaat in de kas van de vereniging. 7. Vervolg van de presentatie van en door Bert van Geel Als je goed kijkt, zie je in het regenwoud allemaal rode stipjes, dat is de passiebloem. Ook kom je daar een prachtige blauwe vlinder tegen, de Morpho. De groene leguaan komt heel veel voor in Costa Rica. Je ziet er hele grote watervallen, maar ook heel veel kleine watervalletjes. Vanuit een restaurant waar ze waren, zijn ze ook op zoek gegaan naar pijlgifkikkers. Ze hebben ze ook gevonden, onder andere Phyllobates- en Dendrobatessoorten. De Pumilio komt hier in heel veel kleurvariëteiten voor. Ook hebben ze een roodoogmakikikker gezien. Er komen ook krokodillen voor in Costa Rica, niet in het oerwoud maar in open gebied. In het oerwoud kun je ook kaaimannetjes tegenkomen. Je ziet er (giftige) slangen, papegaaien en toekans. Er komen ook heel veel vlinders voor. Een daarvan, de Morpho, heeft Bert zijn hart gestolen. Deze blauwe vlinder heeft heel veel indruk op hem gemaakt. Bert heeft hier een stukje over geschreven en leest dit voor. Costa Rica is een echt vogelgebied, vogelaars gaan hier vaak heen met vakantie. Een heel bijzondere vogel die hier voorkomt is de quetzal, deze vogels zitten op 2500 meter hoogte. Zij vormen paartjes voor het leven. Je moet met een gids mee om ze te kunnen zien. Een van de mooiste plekken is Corcovado, een nationaal park in het zuiden van Costa Rica. Om er te komen moet je door watertjes heen die te hoog zijn om doorheen te rijden en er zijn geen bruggen. Je gaat erheen in een vrachtwagen. Je bagage wordt naar een kamp gebracht midden in het oerwoud en vandaar uit kun je het gebied bekijken. Je kunt er onder andere geelvleugelara s zien. 8
Tip van Bert: als je ooit naar een tropisch oerwoud wilt, ga dan naar Costa Rica. Het is relatief goedkoop en heel erg de moeite waard. Hiermee sluit Bert zijn presentatie af en bedankt voor de aandacht. 8. Sluiting van de Ledenbijeenkomst Jan Disco bedankt Bert voor de schitterende presentatie. We hebben heel veel moois gezien vanavond. Het was indrukwekkend. Jan bedankt de aanwezigen voor hun komst en wenst iedereen wel thuis. Graag tot de volgende keer. Agnes Disco. Het is niet meer mogelijk ons maandblad in zijn geheel te downloaden. Wel kunt u de inhoudsopgave, Van het bestuur, uitnodiging, agenda, verslag en het aanmeldingsformulier lezen en downloaden. Nieuwsgierig geworden naar de artikelen? Als u daarom maandelijks ons maandblad per e-mail wilt ontvangen, kunt u zich aanmelden als lid of begunstiger van onze vereniging. Dat kan al vanaf 22,50 per jaar. U profiteert dan ook van de andere voordelen van het lidmaatschap van AV Natuurvrienden-Zwolle. Alle informatie hierover vindt u op onze website bij het tabblad Contact - Lid worden - Invullen van het aanmeldingsformulier. Ook kunt u het bijgaande aanmeldingsformulier invullen en opsturen. Het bestuur. Aanmeldingsformulier AV Natuurvrienden-Zwolle Naam: Adres: Postcode en woonplaats: Telefoonnummer: E-mail adres: Geboortedatum: (Het invullen van de geboortedatum is alleen verplicht bij een jeugdlidmaatschap.) Ik wil graag lid worden met ingang van: Onderstaande tarieven gelden voor 2019. U kunt uw keuze aangeven door een vakje aan te kruisen. A lid B lid*) Begunstiger Jeugdlid Huisu bent dan als u al lid u bent dan (tot 18 jaar) genootook lid bent van geen NBAT ook lid van de NBAT een andere lid NBAT lid ook vereniging NBAT lid Inclusief Het Aquarium 9 77,50 9 53,00 per post Inclusief Het Aquarium 9 62,50 9 38,00 per e-mail Zonder Het Aquarium 9 52,50 9 37,50 9 37,50 9 28,00 per post Zonder Het Aquarium 9 37,50 9 22,50 9 22,50 9 13,00 per e-mail Zonder Het Aquarium 9 23,00 en zonder het maandblad Inclusief Het Aquarium 9 56,50 9 32,00 alleen digitaal en het maandblad per post Inclusief Het Aquarium 9 41,50 9 17,00 alleen digitaal en het maandblad per e-mail *) Als u B lid wilt worden, vul dan hier uw NBAT nummer in: 9 Ik wil graag de Nieuwsbrief van de vereniging en de Uitnodiging voor de ledenbijeenkomst per e-mail ontvangen (vul s.v.p. het e-mail adres in): Handtekening (voor jeugdleden handtekening van ouder of voogd): Formulier opsturen aan: W. Steinhoff, Van Keppelmarke 26, 8016 GK Zwolle. Of ga naar www.natuurvrienden-zwolle.nl en meldt u aan via e-mail steinhoff@natuurvriendenzwolle.nl. 9 10