Project Bedrijfshygiëne proeven met reinigings- en ontsmettingsmiddelen

Project Bedrijfshygiëne proeven met reinigings- en ontsmettingsmiddelen januari 2016 december 2016 Marc Vissers, Marc Clierinck, Bart Haleydt, Liesbeth Royackers Projectpartners Financiering PCS PROV_15_04 1

PROJECT BEDRIJFSHYGIENE Doel: onderzoek en adviesverlening rond gebruik van reinigings- en ontsmettingsmiddelen voor serres en serrematerialen Gegenereerde informatie voor siertelers: Algemene richtlijnen voor reinigings- en ontsmettingsmiddelen Fiche 1: Reiniging van betonpaden, -vloeren en betonwanden Fiche 2: Reiniging van gronddoeken en containervelden Fiche 3: Reiniging van serreruiten en plastiekwanden Fiche 4: Reiniging van diverse materialen en risico op corrosie Fiche 5: Reiniging van bevuilingen op bladeren van planten Fiche 6: Gewasveiligheid van reinigings- en desinfectiemiddelen 2

Algemene richtlijnen Probleem: er bestaan nauwelijks richtlijnen voor een totaalaanpak rond reiniging en desinfectie in de SIERTEELT watergeefsysteem teeltruimte en rollend materiaal plantmateriaal personeel, bezoekers, teelthandelingen 3

Algemene richtlijnen Wel enkele protocols voor specifieke teelten 4

Algemene richtlijnen Regel 1: EERST REINIGEN, dan ontsmetten vr maximaal effect van desinfectiemiddelen Voorbeeld: toevoeging Huwa-San TR-50 aan bassin gemeten vervuild bassin ppm peroxide proper bassin bij dosering 70 81 na 30 min 65 82 na 3 uur 20 81 na 1 dag 0 96 5

Algemene richtlijnen Regel 2: kies het MEEST GESCHIKTE MIDDEL Check: meest efficiënt middel voor het probleem ervaringen collega s of fytohandel, gebruik PCS-Fichen 1 tot 6 indien biociden: actuele toelating? https://www.health.belgium.be/nl/lijst-van-toegelaten-biociden zijn er / komen er planten? bv. opgelet met nawerking javel,, Groenvreter,... is klimaat OK? (licht, temperatuur,...) bv. middelen tegen groene aanslag werken enkel boven 10 C, chloordioxide in het donker,... de kostprijs/are: grote verschillen! 6

Algemene richtlijnen Kies het MEEST GESCHIKTE MIDDEL 7

Algemene richtlijnen Kies het MEEST GESCHIKTE MIDDEL Bron: Royal Brinkman 8

Algemene richtlijnen Regel 3: kies de beste DOSIS en INWERKTIJD Te hoge doseringen: duurder, meer corrosiekans Lagere doseringen door: zo lang mogelijke inwerktijd te creëren: niet spuiten bij warmte, volle zon, wel bij lagere RV schuimtechniek gebruiken, of + hechter, zeker bij verticale oppervlakken bv. Huwa-San tegen bacteriën: bij 60 minuten is 4% dosis OK, bij 5 min. 15% dosering nodig benodigde inwerktijd te verkorten door systematisch proper houden bv. bij systematische waterontsmetting preventie biofilm > enkele vrijlevende bacteriën = veel gemakkelijker te bestrijden dan bacteriën in biofilm inwerktijd aan te passen aan producttype: bv. quats: lange inwerktijd creëren door behandeling op droog oppervlak en 24u niet afspoelen <> alkalische zepen: hier slechts korte inwerktijd nodig: afspoelen voor opdrogen 9

Algemene richtlijnen Regel 4: Weet WELKE DOSERING je WERKELIJK geeft Controle 1: dosis in de verpakking nog goed? snel verval op concentratie, zeker bij bewaring in serres bv. bussen peroxiden na enkele maanden halveren in werkzame stof bv. chloordioxide of ECA-water is na 3 weken aan vervanging toe > niet te veel ineens aankopen en bij gebruik na x maanden testoplossing aanmaken en w.s. checken met sneltesten GBM - 5 jaar bewaring Reactieve biociden slechts enkele weken of maanden stabiel Controle 2: komt de juiste dosis aan op het te behandelen oppervlak bv. bv. toepassing van chloordioxide in lichte omstandigheden, direct verval! bv. waterontsmettingsmiddelen: dosis begin leiding einde > metingen op verste pt = info over act. vervuiling bv. bespuitingen: wat in de sproeier gedaan wordt wat op opp terechtkomt zeker als er vuil in zit > opvangpotjes zetten en dosis in aangekomen spuit/gietvloeistof nameten met snelmetingen > idem in behandelde put, bij einde leiding, onder behandelde vloeimat 10

Algemene richtlijnen Regel 5: kies GESCHIKTE APPARATUUR Schuimtoepassing voor verticale oppervlakken en materialen met veel hoekjes en kantjes (speciale schuimsproeiers voor Virocid, Menno Hortisept Clean en Scalfoam plus) Sproeiers met minder gevoelige dichtingen voor sterk oxiderende of sterk corrosieve producten = sproeiers met Viton-dichtingen voor zuren, peroxiden,... Hogedrukreinigers voor reiniging van sterk vervuilde oppervlakken Kasdekreinigers voor systematische reiniging van ramen Ontsmettingsmatten: Flexmatten e.a. Hygiënesluizen e.a. Dispensers e.a. zie in de andere demo s van firma Boons! Wasinstallaties e.a. 11

Algemene richtlijnen Regel 6: BESCHERM JEZELF > zie veiligheidsfiches Beschermkledij tegen spatten of spuitnevel: handschoenen, pak, gelaats- /oogbesch. zowel bij de voorbereiding als bij de toepassing!! bv. drupje peroxide op de bus kan uw vel wit doen kleuren, drupje javel = plekken op kleren Masker met filter: zeker voor waterstoffluoride, formol (beiden best door gespecialiseerde firma s), maar ook voor de andere middelen in weinig geventileerde ruimten (bv. bij menging van chloordioxide A +B) Geen productresten mengen: bv. javel en zuren (HNO 3 ) > explosie Zo ook bij reinigen leidingen: eerst javel voor org. vuil > goed spoelen > dan pas zuren voor minerale vervuilingen > goed spoelen Re-entry/herbetreding na risicoproducten pas na +8 uren goed luchten (of langer) 12

Specifieke richtlijnen: 6 FICHEN 13

Specifieke richtlijnen Fiche 1: Reiniging van betonpaden, -vloeren en betonwanden Fiche 2: Reiniging van gronddoeken en containervelden Fiche 3: Reiniging van serreruiten en plastiekwanden Fiche 4: Reiniging van diverse materialen en risico op corrosie Fiche 5: Reiniging van bevuilingen op bladeren van planten Fiche 6: Gewasveiligheid van reinigings- en desinfectiemiddelen 14

FICHE 1: REINIGING BETON 15

FICHE 1: REINIGING BETON Probleemstelling: Atmosferische vervuilingen of groene aanslag kunnen door elkaar voorkomen op betonpaden, betonnen teeltvloeren of serremuurtjes of wanden wat o.a. kan leiden tot glibberige paden, vliegjes,..;. in 2016-2017 diverse proeven uitgevoerd op vervuilde beton in serres met volgende producten: quaternaire ammoniumverbindingen (Clean Special, Quatam S472) enzymatische verbindingen (, EnzyMas) zuren (Groenvreter Pro) en perzuren peroxiden maar ook goedkopere toepassingen met middelen als javel, enkele gekende fungiciden en herbiciden 16

BESTE Producten Groenvreter Pro Clean Special Quatam S472 EnzyMas Groenvreter Pro Clean Special Quatam S472 Groenvreter Pro Clean Special Quatam S472 Groenvreter Pro Clean Special Quatam S472 ondergrond droog pad nat pad droge wand natte wand RESULTAAT VD BESTE MIDDELEN OP BETON onvoldoen de matig goed vrij goed goed zeer goed 4 proeven. verklaring dosering 250 ml = 250 ml product 750 ml water 17

Product Groenvreter Pro Clean Special Quatam S472 EnzyMas Groenvreter Pro Clean Special Quatam S472 Groenvreter Pro Clean Special Quatam S472 Groenvreter Pro Clean Special Quatam S472 ondergrond droog pad nat pad droge wand natte wand RESULTAAT VD BESTE MIDDELEN OP BETON onvoldoen de matig goed vrij goed goed zeer goed 100 ml 500 ml 25 ml 400 ml 100 ml* Groenvreter pro beste resultaat = pelargonzuur PROEF 1 op droog betonpad onder bovenbegieting niet nagieten na behandel. verklaring dosering 250 ml = 250 ml product 750 ml water 18

RESULTAAT PROEVEN OP BETON Product ondergrond droog pad onvoldoen de matig goed vrij goed goed zeer goed 100 ml 500 ml 333 ml* Groenvreter Pro 25 ml 100 ml* Clean Special Quatam S472 25 ml 40 ml proef 1 op droog betonpad onder bovenbegieting PROEF 2 op droog betonpad niet nagieten na behandel EnzyMas Groenvreter Pro Clean Special Quatam S472 Groenvreter Pro Clean Special Quatam S472 Groenvreter Pro Clean Special Quatam S472 nat pad droge wand natte wand 400 ml lagere dosis Groenvreter pro iets minder 19

Product ondergrond RESULTAAT PROEVEN OP BETON onvoldoen de matig goed vrij goed goed zeer goed 100 ml 500 ml 333 ml* 333 ml* Groenvreter Pro 50 ml 25 ml 100 ml* droog Clean Special pad 25 ml Quatam S472 40 ml 80 ml* EnzyMas Groenvreter Pro Clean Special Quatam S472 Groenvreter Pro Clean Special Quatam S472 Groenvreter Pro Clean Special Quatam S472 nat pad droge wand natte wand 50 ml 80 ml 400 ml 333 ml proef 1 op droog betonpad onder bovenbegieting proef 2 op droog betonpad PROEF 3 op droog & vooraf nat gemaakt betonpad niet nagieten na behandel naast Groenvreter Pro ook en Quatam prima!!! (bij Quatam enkel op droge beton) 20

RESULTAAT PROEVEN OP BETON onder- onvoldoen Product grond de matig goed vrij goed goed zeer goed 100 ml 500 ml 250 ml 333 ml* 333 ml* Groenvreter Pro droog 100 ml 25 ml 100 ml* 50 ml pad Clean Special 25 ml 100 ml* = quat. amm. Quatam S472 40 ml 50 ml 80 ml* EnzyMas 400 ml 250 ml 333 ml Groenvreter Pro nat 50 ml 100 ml Clean Special pad 100 ml Quatam S472 80 ml 50 ml 250 ml Groenvreter Pro droge 100 ml Clean Special wand 100 ml Quatam S472 50 ml 250 ml Groenvreter Pro natte 100 ml Clean Special wand 100 ml Quatam S472 50 ml proef 1 op droog betonpad onder bovenbegieting proef 2 op droog betonpad proef 3 op droog & vooraf nat gemaakt betonpad PROEF 4 op droog & vooraf nat gemaakt betonpad en wand, niet nagieten na behandeling 21

RESULTAAT PROEVEN OP BETON onder- onvoldoen Product grond de matig goed vrij goed goed zeer goed 100 ml 500 ml 250 ml 333 ml* 333 ml* Groenvreter Pro 100 ml 25 ml 100 ml* droog 50 ml pad Clean Special 25 ml 100 ml* Quatam S472 40 ml 50 ml 80 ml* EnzyMas 400 ml 250 ml 333 ml Groenvreter Pro nat 50 ml 100 ml Clean Special pad 100 ml Quatam S472 80 ml 50 ml 250 ml Groenvreter Pro droge 100 ml Clean Special wand 100 ml Quatam S472 50 ml 250 ml Groenvreter Pro natte 100 ml Clean Special wand 100 ml Quatam S472 50 ml 4 proeven proef 1 op droog betonpad onder bovenbegieting proef 2 op droog betonpad proef 3 op droog & vooraf nat gemaakt betonpad proef 4 op droog & vooraf nat gemaakt betonpad en wand algemeen: resultaten minder goed op verticaal betonoppervlak 22

FICHE 1: REINIGING BETON Beste resultaten: algemeen: 333 ml/l *, 100 ml/l Groenvreter Pro* indien droge ondergrond: 100 ml/l Clean Special*, 50 ml/l Quatam S472 * = erkend tegen groene aanslag Aanbevelingen: spuiten op droge beton minimaal 24 uur inwerktijd (pas daarna begieting op) Niet in volle zon, traag laten opdrogen (hoge RV) Verticale wanden: met schuim of +hechter (bladmeststoffen Aminosol, Terrasorb) risico op corrosie van beton: oppassen met Groenvreter Pro risico voor gewasveiligheid op teeltvloer: vooral oppassen met mogelijke nawerking van chloorhoudende middelen zoals javel, maar ook,... algemeen: spatten of spuitnevel op planten voorkomen! 23

Info per product: zie FICHE 1 Firma: contactgegevens Type product, erkenningsnummer Grootte van verpakking Prijs per verpakking FICHE 1: REINIGING BETON 24

FICHE 1: REINIGING BETON Kostentabel Vergelijken loont de moeite! Let op de erkenning: Quatam niet tegen groene aanslag prijs werkzame vloeistof prijs product dosering /are /are /l ml/l l/are /are * 5 333 10 16,7 Groenvreter Pro* 8,4 100 10 8,4 Clean Special* 17,9 100 10 17,9 Quatam S472 9,75 50 10 4,9 * erkend tegen groene aanslag Ook andere goedkopere middelen getest MAAR werking minder of meer risico op corrosie of meer risico op nawerking op planten (bij teeltvloer) of storende residu s op de beton of verhoging risico resistentie (bij gebruik fungiciden) 25

FICHE 2: REINIGING GRONDDOEKEN 26

FICHE 2: REINIGING GRONDDOEK CONTAINERVELD Probleemstelling: Atmosferische vervuilingen of groene aanslag kunnen door elkaar voorkomen op gronddoeken (antiworteldoek) of containervelden, waardoor meer risico op glibberigheid of nestelen van pathogenen (schimmels, vliegjes) in 2016-2017 diverse proeven uitgevoerd op vervuilde gronddoeken met volgende producten: quaternaire ammoniumverbindingen (Clean Special, Green kill) enzymatische verbindingen (, EnzyMas) zuren (Groenvreter Pro) en perzuren peroxiden, ook anorganische zoals Greenpower maar ook goedkopere toepassingen met middelen als javel, enkele gekende fungiciden en herbiciden 27

Product Clean Special Greenpower WP Greenpower SG ondergrond (1) zwart containerveld buiten Resultaat proeven op GRONDDOEK matig vrij goed goed zeer goed goed 50 ml 100 ml 50 g minder goed Green kill 4% Clean Special 25 ml Greenpower SP (2) zwart 50 g Groenvreter Pro containerveld binnen 100 ml 100 ml 500ml EnzyMas 400 ml Clean Special (3) zwartwit containerveld binnen met vloeimat 25 ml 30 g/m² Greenpower SP 50 g Groenvreter Pro 100 ml 100 ml 500 ml EnzyMas Clean Special Greenpower SP Groenvreter Pro (4) natte zwarte doek met vloeimat in kweek bakje 25 ml 400 ml 100 ml 50 g 100 ml 500 ml EnzyMas 400 ml beste resultaten 4 proeven proef 1 op zwarte antiworteldoek met landbouwfolie eronder, buitenproef (vaak nat door regen) proef 2 op zelfde doek en folie maar in serre, achteraf nat door bovenbegieting proef 3 op zwartwitte doek met vloeimat en folie er onder, in serre, achteraf nat door bovenbegieting proef 4 is opstelling in plantenbakjes met zwarte doek en daar onder vloeimat; manueel nat gehouden 28

Product Clean Special Greenpower SP Greenpower SG ondergrond (1) zwart containerveld buiten Green kill 4% Clean Special Resultaat proeven op GRONDDOEK minder matig vrij goed zeer goed goed goed goed 50 ml 100 ml 50 g 25 ml Greenpower SP (2) zwart 50 g Groenvreter Pro containerveld binnen 100 ml 100 ml 500ml EnzyMas 400 ml Clean Special (3) zwartwit containerveld binnen met vloeimat 25 ml 30 g/m² Greenpower SP 50 g Groenvreter Pro 100 ml 100 ml 500 ml EnzyMas Clean Special Greenpower SP Groenvreter Pro (4) natte zwarte doek met vloeimat in kweek bakje 25 ml 400 ml 100 ml 50 g 100 ml 500 ml EnzyMas 400 ml 4 proeven proef 1 op zwarte antiworteldoek met landbouwfolie eronder, buitenproef (vaak nat door regen) proef 2 op zelfde doek en folie maar in serre, achteraf nat door bovenbegieting proef 3 op zwartwitte doek met vloeimat er onder, in serre, achteraf nat door bovenbegieting proef 4 is opstelling in voor en Greenpower plantenbakjes met SP mag de gronddoek regelmatig zwarte doek en daar nat zijn (= proeven met vloeimat onder vloeimat; manueel eronder best) nat gehouden 29

FICHE 2: REINIGING GRONDDOEKEN Beste resultaten: op gronddoeken met vloeimat eronder: 500 ml/l *, 50 g/l Greenpower SP (lagere doseringen van beiden nog te testen) indien droge ondergrond: 30 g/m² Greenpower SG * = erkend tegen groene aanslag Aanbevelingen: minimaal 24 uur inwerktijd (pas daarna begieting op, behalve bij korrels) Niet in volle zon, traag laten opdrogen (hoge RV) risico gewasveiligheid als nadien planten op gronddoeken komen: vooral oppassen met mogelijke nawerking van chloorhoudende middelen zoals javel, maar ook, Groenvreter Pro,... > minstens 1 week wachten, eventueel vooraf spoelen algemeen: spatten of spuitnevel op planten voorkomen! 30

FICHE 3: REINIGING RUITEN & PLASTIEK 31

FICHE 3: REINIGING RUITEN & PLASTIEK Probleemstelling: Atmosferische vervuilingen of groene aanslag kunnen door elkaar voorkomen op glazen serreruiten en plastiekserres, wat kan resulteren in een serieuze lichtvermindering. in 2016-2017 diverse proeven uitgevoerd op vervuilde serreruiten met volgende producten: zuren (Clean A&M, Groenvreter Pro) perzuren enzymatische verbindingen (, EnzyMas) quaternaire ammoniumverbindingen (Clean Special, e.a.) peroxiden, ook anorganische zoals Greenpower maar ook goedkopere toepassingen met middelen als javel 32

Product Clean A&M EnzyMas + hechter Scalfoam plus Afgieten na geen effect Resultaat op SERRERUITEN minder effect matig goed goed zeer goed 100 ml 5 min 200 ml 1 uur 200 ml niet 500 ml 1 uur 500 ml 5 min 200 ml 1 uur 200 ml niet 100 ml dag 1: exp. quat dag 2: Menno Hortisept Clean plus met schuimtechniek Menno Hortisept Clean plus met schuimtechniek niet 10 min 10 min 30 ml Clean Special (= quat) niet 25 ml EnzyMas niet 400 ml niet 100 ml 500 ml Groenvreter Pro niet 100 ml Greenpower SP niet 50 g/l peroxide + azijnzuur niet 10 ml exp. q. > 30 ml beste resultaten 3 proeven proef 1 en 2 op zeer sterk vervuilde serreruiten (binnenzijde), met en zonder nagieten (achteraf niet nat door begieting) proef 3 op licht vervuilde vergroende serreruiten, meestal zonder nagieten, achteraf vaak nat door bovenbegieting natriumhypochlor. 13% (javel) niet 100 ml 33

FICHE 3: REINIGING RUITEN & PLASTIEK Probleemstelling: Atmosferische vervuilingen of groene aanslag kunnen door elkaar voorkomen op glazen serreruiten en plastiekserres, wat kan resulteren in een serieuze lichtvermindering. in 2016-2017 diverse proeven uitgevoerd op vervuilde plastiek met volgende producten: zuren (Clean A&M, Groenvreter Pro) logen, NaOH (Hortirein) enzymatische verbindingen (, EnzyMas) quaternaire ammoniumverbindingen (Clean Special, Quatam S472, e.a.) zepen (Menno Hortisept Clean, Plastic Film Cleaner) maar ook goedkopere toepassingen met middelen als javel en citroenzuur 34

Product dag1: exp. quat dag2: Menno Hortisept Clean plus schuimtechn. Clean Special (= quat) Afgie ten na niet niet Resultaat op PLASTIEKSERRE geen effect minder effect matig vrij goed goed exp. q. > 30 ml 25 ml 100 ml niet 500 ml Groenvreter Pro niet 100 ml Greenpower SP niet 50 g/l natriumhypochlor.2,5% (javel) niet 75 ml 150 ml Plastic Film Cleaner niet 125 ml 500 ml Scalfoam plus 5 min 50 ml Menno Hortisept Clean 5 min 30 ml EnzyMas + hechter niet 500 ml Quatam S472 + hechter niet 160 ml Wipe&Clean + hechter niet 100 ml Clean A&M 5 min 200 ml 200 ml 1 uur 200 ml EnzyMas + hechter niet 500 ml 1 uur 500 ml Clean Special + hechter niet 100 ml Hortirein 15 min 100 ml Citroenzuur 15 min 200 g Plastic PCS Studiedag Film Potplanten, Cleaner 22 juni 2017, Deinze 5 min 100 ml 200 ml beste 3 proeven proef 1 op vuile plastiek, binnenzijde, ZONDER NAGIETEN, achteraf nat door bovenbegieting proef 2 op zeer dunne vergroende plastiek, met of zonder nagieten, achteraf niet nat proef 3 op BUITENKANT van zeer vuile plastiekserre, zonder of met nagieten, achteraf enkel nat door regen 35

FICHE 3: REINIGING RUITEN & PLASTIEK Beste resultaten: op serreruiten binnenkant: 100 ml/l Clean A&M en na 5 min afspoelen; bij enkel lichte vergroening was quaternaire ammonium, gevolgd door Menno Hortisept Clean met afspoelen de dag erna bruikbaar op plastiekserres: 200 ml/l Clean A&M en na 60 minuten afspoelen, en 100 ml/l Hortirein na 15 minuten afspoelen, voor vergroening binnenkant serre: ook quaternaire ammoniums (100 ml/l Clean Special) en 500 ml/l bruikbaar, maar beiden zonder afspoelen (maximale inwerktijd) Aanbevelingen: voor gemengde vervuilingen best alkalische zepen of zuren gebruiken die voor opdrogen worden afgespoeld voor enkel vergroening: quats, Biomix,.. en lange inwerktijd bij verticale oppervlakken wordt schuimtechniek aanbevolen om versneld afspoelen te voorkomen 36

FICHE 4: REINIGING MATERIALEN & CORROSIE 37

FICHE 4: REINIGING MATERIALEN & CORROSIE Probleemstelling: plantenbakjes en trays, diverse typen serrematerialen (rubber, aluminium,..) kunnen vervuild of vergroend geraken waardoor ook meer kans op achterblijven van pathogenen, vliegjes. in 2016-2017 werden diverse materialen ineens mee bekeken bij de proeven op gronddoeken en ramen; voor deze materialen werden ook eigen corrosietesten opgezet 38

Product EnzyMas + hechter Quatam S472 + hechter EnzyMas Groenvreter Pro Materiaal isomop aletten Resultaat op DIVERSE MATERIALEN slecht minder effect vrij goed goed 500 ml 500 ml 160 ml 400 ml 100 ml 3 proeven proef 1 op vuile, vooral vergroende isomopaletten bij teler, achteraf droog Clean Special 25 ml Greenpower SP 50 g/l Clean Special Greenpower SP EnzyMas Groenvreter Pro Clean Special Greenpower SP Groenvreter Pro Clean Special Quatam S472 EnzyMas 100ml 500 ml Groenvreter Pro serrerubber 100 ml serrealumini um 25 ml 50 g/l 100 ml 400 ml 100 ml 100 ml 25 ml 50 g/l 50 ml 400 ml 250 ml 100 ml proef 2 op vervuilde isomopaletten, serrerubbers en serrealuminium op PCS, achteraf vaak nat door bovenberegening proef 3 op serrealuminium bij teler, achteraf droog 39

FICHE 4: REINIGING MATERIALEN & CORROSIE Beste resultaten: enkel toepassingen zonder afgieten getest omdat voor poreuze materialen of materialen met veel organische stof lange inwerktijd nodig is (isomo,.. zo ook voor vloeimatten) op vuile isomopaletten: 500 ml/l Enzymas zonder afgieten (misschien is lagere dosis ook goed) op vuile serrerubber: 400 ml/l EnzyMas zonder afgieten (misschien is lagere dosis ook goed) op groene aluminiumprofielen: 500 ml/l en 100 ml/l Clean Special, beiden zonder afgieten Oppassen met te snel hergebruik van materialen zoals behandelde isomotrays met middelen als javel, Groenvreter Pro, (quats kunnen ook nog remming geven) 40

FICHE 4: REINIGING MATERIALEN & CORROSIE Corrosietesten Zn Cu Fe 41

FICHE 4: REINIGING MATERIALEN & CORROSIE javel, pelargonzuren Corrosietest 1 Zn Meest materiaalvriendelijk: Enzymas,, Greenpower, Menno Hortisept Clean Meest corrosief: Javel, Groenvreter Pro, Ultima Pro Cu Fe water, javel, perzuur, quats javel 42

FICHE 4: REINIGING MATERIALEN & CORROSIE Corrosietest 2 serrerubber beton steen staal poederlak buis product... aluminium profiel product 2 Jet 5 product 1 43

FICHE 4: REINIGING MATERIALEN & CORROSIE Corrosietest 2 Meest materiaalvriendelijk: Virocid,, Jet 5, MennoTF Meest corrosief: Groenvreter Pro, Ultima Pro = pelargonzuren 44

FICHE 5: REINIGING PLANTEN 45

FICHE 5: REINIGING PLANTEN Probleemstelling: Planten kunnen tijdens de teelt op diverse manieren bevuild geraken, wat voor SIERplanten een directe vermindering van de commerciële waarde betekent. zie STUDIEDAG POTPLANTEN 2016 Alle info op info@pcsierteelt.be 46

Aanbevelingen: FICHE 5: REINIGING PLANTEN Pollen of stuifmeel: afgieten met water Roetdauw: spuiten met 20 ml/l Hortirein (of 1,5 ml/l Hachem) en na 1 minuut afgieten Kalkmeststoffen: spuiten met 5 g/l citroenzuur of 20 ml/l Hortirein en na 5 min afgieten Vogeluitwerpselen: spuiten met 20 ml/l Hortirein en na 5 minuten afgieten Spuitresidu van GBM: spuiten 20 ml/l Hortirein (of 1,5 ml/l Hachem) en na 5 min afgieten; voor meeste zichtbare residu s is Hortirein best, voor sommige Hachem Afwitsel op bladeren: citroenzuur best, maar schade > enige optie = preventie! Algen op bladeren: Hortirein best, maar enkel witkleuring > enige optie = preventie! 47

FICHE 6: GEWASVEILIGHEID 48

FICHE 6: GEWASVEILIGHEID Probleemstelling: Planten kunnen op verschillende manieren in ongewenst contact komen met producten: a. als ze ingepot worden in materialen (potten/isomokisten/trays) die eerder behandeld zijn waarin zich nog productrestant bevindt. b. door ze op bevloeiingsmatten te plaatsen die eerder behandeld zijn. c. via de begieting als er productrestanten in het recirculatiewater terechtgekomen zijn. d. als ze toevallig geraakt worden bij bespuitingen met reinigings- of desinfectie- -middelen. in 2016 simulatie van deze 4 situaties voor enkele middelen 49

FICHE 6: GEWASVEILIGHEID Proefopzet situatie 1: Isomogatentrays behandeld, met verschillende producten Niet gespoeld 3 en 22 dagen na behandeling opgevuld met grond en knolbegonia erin gezaaid nadien opvolging kieming en groei RESULTATEN Behandeling van: a. lege isomotrays - na 3 dagen planten erin (inspuiten, opvullen met zaaigrond en na 3 dagen inzaaien met knolbegonia) a. lege isomotrays - na 22 dagen planten erin (idem maar na 22 dagen inzaaien met knolbegonia) 10 g/l Virkon S geen schade, sterke reuk geen schade, geen reuk 40 ml/l Menno Florades geen schade, lichte reuk geen schade, geen reuk 5 ml/l Virocid geen schade, matige reuk geen schade, geen reuk 50

FICHE 6: GEWASVEILIGHEID Proefopzet situatie 1: Isomogatentrays behandeld met verschillende producten Niet gespoeld 3 en 22 dagen na behandeling opgevuld met grond en knolbegonia erin gezaaid nadien opvolging kieming en groei RESULTATEN Behandeling van: a. lege isomotrays - na 3 dagen planten erin (inspuiten, opvullen met zaaigrond en na 3 dagen inzaaien met knolbegonia) a. lege isomotrays - na 22 dagen planten erin (idem maar na 22 dagen inzaaien met knolbegonia) 50% deel uitval, remming, geen reuk totaal verlies, geen reuk 10% Groenvreter Pro geen schade, sterke reuk geen schade, geen reuk 100 ml/l javel 13% kieming, en dan totale groeistop, matige reuk niet meer getest 51

Proefopzet situatie 2: FICHE 6: GEWASVEILIGHEID Bevloeiingsmatten behandeld met verschillende producten Niet gespoeld 4 uren, 1 dag en 8 dagen na behandeling planten erop nadien opvolging groei en schade RESULTATEN Behandeling van: b. bevloeiingsmat - na 4 uur planten erop (in zwart bakje aangieten (6,4 l/m²) > na 4 uur Spathiphyllum, Cordyline, Buxus met doorworteling erop) b. bevloeiingsmat - na 1 dag planten erop (op tafel aangieten (3,5 l/m²) > na 1 dag 40 pot/perkplantsoorten erop (diverse potm, met/zonder doorworteling)) b. bevloeiingsmat - na 8 dagen planten erop (aangieten (1,75 l/m²) > dag erna ruim doorgieten > na 8 dagen net ingepotte (P9) begonia (knol-, semprflorens), Tagetes, Petunia erop) = zonder doorworteling 10 g/l Virkon S schade Spathiphyllum bij 32,4% schade geen schade 40 ml/l Menno Florades geen schade bij 29,3% schade lichte schade bij Tagetes 5 ml/l Virocid geen schade bij 28,8% schade geen schade 52

Proefopzet situatie 2: FICHE 6: GEWASVEILIGHEID Bevloeiingsmatten behandeld met verschillende producten Niet gespoeld 4 uren en 8 dagen na behandeling planten erop nadien opvolging groei en schade RESULTATEN Behandeling van: b. bevloeiingsmat - na 4 uur planten erop (in zwart bakje aangieten (6,4 l/m²) > na 4u Spathiphyllum, Cordyline, Buxus met doorworteling erop) b. bevloeiingsmat - na 8 dagen planten erop (aangieten (1,75 l/m²) > dag erna ruim doorgieten > na 8 dagen net ingepotte (P9) begonia (knol-, semperfl.), Tagetes, Petunia erop) = zonder doorworteling 50% sterke schade Spathiph., Cordyline geen schade 10% Groenvreter Pro misschien schade Spathiph. geen schade 100 ml/l javel 13% sterke schade Spathiphyl. Buxus sterke schade op alle soorten 53

Proefopzet situatie 3: FICHE 6: GEWASVEILIGHEID Planten in recirculatiewater met nog deel product (1/5 concentratie) 28 uur laten opzuigen nadien opvolging kieming en groei RESULTATEN Behandeling van: c. planten in recirculatiewater met biocidenrestanten (40-pot- en perkplantensoorten 28u in oplossing plaatsen met 1/5 dosis) 2 g/l Virkon S bij 13,6% schade 10 ml/l Menno Florades bij 27,3% schade 1 ml/l Virocid bij 28,8% schade 54

Proefopzet situatie 4: FICHE 6: GEWASVEILIGHEID Planten worden per toeval geraakt en snel afgespoeld of niet afgespoeld = simulatie spatten via bespuiting op planten nadien opvolging gewasschade RESULTATEN Behandeling van: d. spuitvloeistof op planten en snel afspoelen (40 pot- en perkplantsoorten bespuiten & direct nagieten) d. spuitvloeistof op planten (niet afspoelen) (40 pot- en perkplantsoorten bespuiten) 10 g/l Virkon S bij 28,6% schade bij 73,0% schade 40 ml/l Menno Florades bij 27,1% schade bij 45,9% schade 5 ml/l Virocid bij 22,9% schade bij 47,3% schade 55

Proefopzet situatie 4: FICHE 6: GEWASVEILIGHEID Planten worden per toeval geraakt en snel afgespoeld of niet afgespoeld = simulatie spatten via bespuiting op planten nadien opvolging gewasschade RESULTATEN Behandeling van: 50% d. spuitvloeistof op planten (niet afspoelen) sterke schade (azalea, cyclamen-planten bespuiten) bij azalea, cyclamen 10% Groenvreter Pro zeer sterke schade bij azalea, cyclamen 100 ml/l javel 13% sterke schade bij azalea, cyclamen 56

Extra proef: FICHE 6: GEWASVEILIGHEID reinigingsmiddelen aan hoge dosering spuiten op planten en afgieten na verschillende tijden > schade beoordelen 57

FICHE 6: GEWASVEILIGHEID Besluit en Aanbevelingen: Spuit/behandel waar geen planten in de buurt zijn; indien spatten/nevel op de planten terechtkomen, spoel ze direct af. Plaats planten nooit onmiddellijk in pas behandelde potten of pas behandelde isomogatentrays, ev. spoelen met ontsmet- of leidingwater. Plaats planten nooit onmiddellijk op behandelde bevloeiingsmatten, maar wacht meerdere dagen, naargelang product en situatie). Meet met sneltesten voorafgaand op de eerste begieting na desinfectie of er nog actieve componenten aanwezig zijn in het recirculatiewater. 58