5. DE INTERNATIONALE OVEREENKOMSTEN EN DE GEVOLGEN ERVAN INZAKE VERSCHAFFING VAN GEGEVENS DE POLLUENTEN OPGEVOLGD IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST 1.Meting van de luchtkwaliteit.1.1.inleiding De internationale overeenkomsten betreffende de problematiek van de luchtkwaliteit schrijven bepaalde verplichtingen voor inzake de verschaffing van gegevens en monitoring. De volgende polluenten moeten verplicht worden gemeten : zwaveldioxide (SO2) stikstofoxiden (NO, NO2 en NOX) ozon (O3) ammoniak stofdeeltjes (zwarte rook) lood (Pb) koolmonoxide (CO) stofdeeltjes (PM10) benzeen (C6H6) De wetgeving blijft evenwel evolueren en binnenkort zullen nieuwe polluenten het voorwerp uitmaken van wettelijke controleverplichtingen : polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK) sommige zware metalen (Cd, Hg, Ni, As).1.2.Het meetnetwerk in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest De luchtkwaliteit in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt permanent gecontroleerd door het Laboratorium voor Milieuonderzoek van het BIM (LMO). Naar gelang van de aard van de polluent worden er twee meetsystemen gebruikt: het onmiddellijk meetsysteem en het meetsysteem met uitgestelde analyses..1.2.1. Onmiddellijk meetsysteem Het onmiddellijk meetsysteem geeft een dynamisch beeld van het verschijnsel luchtverontreiniging en laat toe de bevolking vrij snel te informeren over de evolutie van de luchtkwaliteit; zoals in de zomer, bijvoorbeeld, de mededeling aan de bevolking van de ozonconcentraties. Omwille van technologische of financiële redenen wordt dit systeem nog niet voor alle polluenten toegepast. Het onmiddellijke meetsysteem geeft halfuurlijkse concentratiewaarden voor : zwaveldioxide (SO2) stikstofoxiden (NO, NO2 en NOX) ozon (O3) koolmonoxide (CO) kooldioxide (CO2) stofdeeltjes (PM10 en totaal stof) Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 1 / 5
kwik (Hg) BTX (benzeen, tolueen, ethylbenzeen, m+p-xyleen et o-xyleen) De metingen van de concentraties van polluenten zijn gekoppeld aan halfuurlijkse bepalingen van meteorologische parameters (temperatuur, windrichting en windsnelheid, relatieve vochtigheid, luchtdruk). De concentraties van polluenten worden gemeten op basis van een waarde per minuut. De halfuurlijkse waarden worden vervolgens berekend op basis van de gemiddelde waarden per minuut opgetekend binnen een periode van 30 minuten. Een controlesysteem garandeert de constante kwaliteit van het meetsysteem zowel op het vlak van de apparatuur, telemetrie, als op het vlak van de uitgevoerde statistische analyses..1.2.2. Meetsysteem met uitgestelde analyses Het meetsysteem met uitgestelde analyses geeft dagelijkse concentratiewaarden voor : zware metalen : lood (Pb), koper (Cu), arseen (As), nikkel (Ni), chroom (Cr), cadmium (Ca), alsook kwik (Hg) zuurvormende stoffen: ammoniak (NH3), fluoride (F-) en chloride (Cl-) vochtige neerslag, vluchtige organische verbindingen - VOC : n.pentaan, n.hexaan, 2-methylhexaan, n.heptaan, n.octaan, 1,2dichloorethaan, tetrachlooretyleen, polycyclische aromatische koolwaterstoffen PAK : benzo(a)pyreen, benzo(e)pyreen, benzo(b)fluorantheen, benzo(k)fluorantheen, benzo(ghi)peryleen, coroneen, indeno(123cd)pyreen, benzo(a)antraceen, stofdeeltjes (roetmethode). De monsterneming gebeurt automatisch in het meetstation; de analyses worden vervolgens in het Laboratorium voor Milieuonderzoek van het BIM uitgevoerd..1.2.3. Plaats van de meetstations De plaats van de meetstations werd gekozen afhankelijk van het beoogde omgevingstype: situatie in verhouding tot het verkeer en situatie in verhouding tot de bevolkingsdichtheid. Deze plaatsbepaling laat toe zowel de algemene vervuiling in het Gewest (basisvervuiling) als de plaatselijke vervuiling te beoordelen. De keuze van de ligging van de meetposten laat toe veranderingen in de dagelijkse en wekelijkse evolutie van de concentraties afhankelijk van de omgeving te noteren: Niet-vrije verkeersdrukke omgeving (Kroonlaan in Elsene en kruispunt Kunst-Wet in Brussel-Stad), Vrije verkeersdrukke omgeving (terrein van het BIM te Sint-Lambrechts-Woluwe) Residentiële omgeving (Koninklijk Meteorologisch Instituut te Ukkel, kerkhof van Sint-Agatha- Berchem) Industriële omgeving (haven van Brussel te Haren, Meudon-park onder de overheersende winden van de verbrandingsoven van Neder-Over-Hembeek) Stedelijke omgeving (sluis te Molenbeek) Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 2 / 5
Tabel 5.1 : Plaats en type van de uitgevoerde metingen Legende : De x verwijzen naar het meetnet in 1996 De X verwijzen naar de veranderingen in het meetnet tussen 1996 en 2004 De (x) verwijzen naar de geschrapte metingen 2.Inventarisatie van de atmosferische emissies Tabel 5.2 : Polluenten die verplicht moeten worden geïnventariseerd De inventarissen opgesteld in het Observatorium omvatten naast de hierbovengenoemde parameters eveneens selenium. De parameters opgelegd door het Protocol van Montreal en een deel van de parameters opgelegd door het Protocol van Kyoto (fluorgas) maken deel uit van de inventarissen die in het Observatorium worden opgesteld. Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 3 / 5
Tabel 5.3 : Polluenten die moeten worden geïnventariseerd in het kader van het Protocol van Kyoto en het Protocol van Montreal De werkgroep "Stratosferisch ozon" van het CCIM (Coördinatie Comité Internationaal Milieubeleid) heeft een Belgische inventarisatiemethodologie opgesteld. Er is eveneens een Belgisch inventaris beschikbaar voor de jaren 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000 en 2001. Over de bijwerking van deze inventarissen wordt momenteel onderhandeld tussen de Gewesten en de Federale Staat. De parameters van het Protocol van Aarhus betreffende de POP's zijn overgenomen in de inventarissen van het Observatorium. Tabel 5.4 : Polluenten die moeten worden geïnventariseerd in het kader van het Protocol van Aarhus betreffende de POP s (bijlage III) Bronnen 1. Reporting Obligations Database (ROD) Final report, convention AEE-IBGE n 3080/b.1998EAA.13482, 1999 2. Reporting Obligations Database Waste Final report, convention AEE-IBGE n 3080/b.1998EAA.13482, 2001 3. De luchtkwaliteit in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest : Immissiemetingen 1994-1995 - 1996 ; Laboratorium voor Milieuonderzoek - Brussels Instituut voor milieubeheer ; 1997. 4. De luchtkwaliteit in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest : Immissiemetingen 1997-1998 - 1999 ; Laboratorium voor Milieuonderzoek - Brussels Instituut voor milieubeheer ; 2000. Andere fiches in verband hiermee Schriftje Lucht basisgegevens voor het plan 1. Het DPSIR-model - een geïntegreerde aanpak van de bescherming van de luchtkwaliteit 2. Vaststellingen 3. De internationale overeenkomsten en de gevolgen ervan inzake verschaffing van gegevens -lokale invloed bescherming van de volksgezondheid 4. De internationale overeenkomsten en de gevolgen ervan inzake verschaffing van gegevens - globale invloed: bescherming van de ecosystemen ter bescherming van de mens 25. Afstand tot de doelstellingen luchtkwaliteit en emissies 49. Reporting Obligations Database Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 4 / 5
51. Milieu-informatie : vraag en aanbod 59. De bescherming van de luchtkwaliteit Auteur(s) van de fiche SQUILBIN Marianne Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 5 / 5