TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende thema s aan bod. De lk heeft de verhalen of prenten die bij het gesprek horen (zie bijlage) uitgeknipt en gelamineerd. De kinderen gaan hiervoor in de kring zitten. De lk stuurt de lln maar geeft zelf geen antwoord op de vragen. Het is de bedoeling dat de kinderen zelf leren nadenken, en hun eigen mening kunnen verwoorden. Deze moet niet kloppen met de andere lln. Alle antwoorden zijn hier juist. Het is wel belangrijk dat je als lk de kinderen zodanig stuurt dat ze diep genoeg nadenken over het onderwerp. Dit doe je best door vragen te blijven stellen. Lesstructuur met uitleg over o Ontdekfase + leerdoel Aan de hand van de gekozen manier van w erken, doe je de instap. 1. Vanuit tekeningen: Stel het onderwerp voor en laat de kinderen hierover een tekening bij maken. Laat ze even nadenken en vertel duidelijk dat ze iets moeten tekenen waaraan zij denken bij dat onderwerp. 2. Vanuit teksten: Steek de kaarten in een doos, stel de doos voor aan de lln. Vertel dat dit de filosofische koffer is en dat ze hier een kaart uit mogen kiezen. ( maak eventueel vooraan een gat, dan kunnen de kinderen een kaart trekken zondert dat ze weten wat ze kiezen. 3. Vanuit prenten: Leg de prenten met de onderkant naar beneden en laat de lln één kiezen. Laat hen de prent allemaal eens bekijken. Start aan de hand van de prent het gesprek op. Leerdoel: De leerlingen kunnen een tekening maken over wat ze denken bij een onderwerp, tijdens het gesprek. De lln kunnen een onderwerp kiezen uit doos. De lln kunnen de prenten kritisch bekijken. De lln kunnen voor zichzelf vragen stellen bij de gekozen prent.
o Leerfase + leerdoel Opbouw filosofisch gesprek op 3 manieren: De lln gaan in de kring zitten de lk bouwt het gesprek op. Dit kan op 3 verschillende manieren. 1.Vanuit tekeningen: Stap 1: Je stelt een vraag die je wil bespreken over geloven. Stap 2: Je zet de lln aan het werk. Je vraagt ze om een tekening te maken over de dingen waarbij zij aan denken ivm het onderwerp. Stap 3: Je bespreekt de tekeningen en stelt extra vragen. Je knoopt een gesprek aan, adhv de tekeningen die de lln maakte. 2. Vanuit teksten: Stap 1: Lees het tekstje voor. Stap2: bespreek de tekst. Stap 3: Stel een vraag en start het filosofisch gesprek. 3. Vanuit prenten: Stap 1: Bekijk de prenten met de lln. Laat ze er één uitkiezen. Stap 2: Bespreek met de kinderen wat ze zien. Stap 3: Stel een startvraag. Leerdoel De leerlingen kunnen een tekening maken over wat ze denken bij een onderwerp, tijdens het gesprek. De kinderen kunnen antwoorden op de gestelde vragen. De kinderen durven hun mening in groep te verwoorden. De kinderen kunnen luisteren naar elkaar. De lln kunnen kritisch zijn over een onderwerp en kunnen hier hun eigen mening verwoorden tijdens het filosofisch gesprek.
o Slotfase + leerdoel P ersoonlijk filosofeerschriftje: Aan het einde van het gesprek, kan je de lln hun schriftje laten nemen. Het is de bedoeling dat ze hierin het onderwerp schrijven van het gesprek. Ze verwoorden hierin voor zichzelf, wat ze hierbij voelde, dachten, en geven hier een slotmening. Leerdoel De lln kunnen kritisch zijn over een onderwerp en kunnen hier hun eigen mening verwoorden na het filosofisch gesprek. De lln kunnen reflecteren en voor zichzelf verwoorden, in hun schrift, wat ze nu van het onderwerp vinden.
Extra info voor de lk. W at is filosoferen? Filosoferen is niet makkelijk als begeleider. Je probeert iets uit de kinderen te halen zonder de goed fout reactie. Als begeleider is het de bedoeling om de kinderen te sturen. Dit doe je door vragen te stellen. Geen vragen die het antwoord bevatten. Maar vragen waarbij de kinderen moeten over nadenken en hun mening kunnen verwoorden. Bij filosoferen analyseer je vooral het onderwerp. Je gaat er erg diep op in, waarbij de kinderen zelf tot een conclusie komen. Als leerkracht treed je enkel op als begeleider, zonder mening. De kinderen verwoorden hoe ze over iets denken en waarom. W aarom filosoferen? Filosoferen staat niet alleen voor het verhelderen van je eigen gedachten door ze goed onder woorden te brengen, het staat ook voor het verkrijgen van praktische wijsheid zodat je van je eigen leven iets moois kan maken. In het onderwijs wordt er zoveel al klassikaal aangebracht, kinderen leren te weinig zelf ontdekken. Het is zeker niet de bedoeling met een filosofisch gesprek dat kinderen de echte waarheid ontdekken. Het is hier wel belangrijk dat ze er leren over nadenken en kunnen verwoorden hoe zij over iets denken. Door te filosoferen kan je moeilijke en vaak gesloten thema s opentrekken en gangbaar maken voor discussie. Tips: Begin met goed te luisteren. Laat de eigen opvattingen over het onderwerp achterwege. Als een kind iets zegt, vraag dan door. Probeer te begrijpen wat er gezegd wordt. Herhaal elke opmerking die van belang lijkt. Stuur het gesprek. Het gaat uiteraard niet om een passieve houding. Stuur het gesprek zo dat de kwestie waar kinderen in geïnteresseerd zijn, niet meteen wordt losgelaten maar verdiept wordt. Zorg ervoor dat de kinderen weten wanneer het gesprek eindigt en wanneer het begint.
PRENTEN
Wel, lieve god, ik wil je eens iets vragen! Ik heb met mama en papa naar het n Lieve god, ik wil je eens iets vragen! Ik heb met mama en papa naar het nieuws gekeken. Het ging alleen maar over slechte dingen. Er kwam een vloedgolf en de hele stad spoelde weg. In een ander land hebben kinderen niets meer om te eten. In sommige landen gooien ze zelfs bommen naar mensen. Lieve God, begrijp je dat? Waarom gebeuren er zulke dingen? Lieve god, vergeet de mensen die daar in nood zitten niet. Eventuele vragen: Waar is God dan? Zijn die mensen stout en moeten die gestraft worden? Wat wil God hiermee bereiken? Is God er voor iedereen? Kan God alles oplossen?
Wel, lieve god, ik wil je eens iets vragen! Ik heb met mama en papa naar het n ikikik ben ziek, lieve God. Ik voel me echt niet goed. We zijn vanmorgen al naar de dokter geweest. Ik moest pilletjes nemen en in bed blijven. Ik zeur de hele tijd. Lieve God, help me om weer beter te worden. Eventuele vragen: Waarom vertelt dat kindje dat tegen God? Kan je God dan van eender waar je bent aanspreken? Kan God ervoor zorgen dat je beter wordt? Wat betekent God voor dat meisje? Doen jullie dat ook tegen God praten? Waarom?
Wel, lieve god, ik wil je eens iets vragen! Ik heb met mama en papa naar het n Oef lieve God, Vandaag was het op het nippertje! Ik was buiten met mijn vriendjes aan het spelen. We waren aan het voetballen. De bal rolde opeens de straat op, en ik liep hem achterna. Ik zag die auto niet komen. Gelukkig zag de meneer in de auto mij wel, en heeft hij heel erg hard geremd. Ik was vreselijk geschrokken. De meneer stapte uit en hij zei: Wat heb jij een goede engelbewaarder! Dank je lieve God, omdat jouw engel goed voor me zorgt! Eventuele vragen: Bestaan engelen? Is er iets of iemand dat je beschermt? Tegen alles? Wat zou er gebeuren als God er niet was? Waarvoor zou jij de hulp vragen van God? Hoe zou je dat vragen?
Wel, lieve god, ik wil je eens iets vragen! Ik heb met mama en papa naar het n Lieve God, wat is er aan de hand? Ik weet wel dat je niet overal kunt zijn, maar nu hebben we jou hier nodig. Je zult wel gemerkt hebben dat er de laatste tijd vanalles is misgelopen. En nu gaan ook nog de poorten dicht van papa s fabriek. Hij heeft geen werk meer. Lieve God, wat nu? Mama en papa waren nog nooit zo droevig. Kun jij niet even met hen praten, zodat ze tenminste weer kunnen lachen? Dan krijgen ze misschien weer nieuwe moed. Eventuele vragen: Waarom zoeken mensen steun bij God? Kan een Turkse jongen ook tegen God praten? Is dat dan dezelfde God? Hoe kan dat? Hoe zit het dan met een kind dat niet gelooft?
Wel, lieve god, ik wil je eens iets vragen! Ik heb met mama en papa naar het n Lieve God, ik wil je eens iets vragen. Mama zegt dat je altijd bij ons bent, ook al kunnen we jou niet zien. Dus God kan naar mijn verjaardagsfeest komen antwoordde ik. Mama moest lachen. Maar als jij altijd bij me bent, kan je toch ook op mijn feestje zijn, God? Hoe ziet god eruit? Kan je hem voelen? Waar woont God? Is God overal?
Wel, lieve god, ik wil je eens iets vragen! Ik heb met mama en papa naar het n Lieve god, ik wil je eens iets zeggen! Ik vind het leuk dat ik met jou kan praten. Jij luistert naar mij als ik droevig ben, als ik boos ben of blij. Dank je lieve God, omdat je naar me luistert en er altijd bent. Is God er altijd? Luistert hij altijd? Wat met mensen die niet geloven? Moet je niet naar de kerk gaan om een gesprek te hebben met Hem?
Opa is dood. Oma zegt dat hij heel zachtjes is ingeslapen en dat hij nu bij jou is. Het kan wel zijn dat hij nu bij jou is, maar wie gaat er nu met mij spelen? Wie heeft er tijd voor mij, als ik dringend iets moet weten, Lieve God, ik voel mij zo droevig. Ik mis mijn opa. Geef je hem een knuffel van mij? Als we dood gaan, ontmoeten we dan eindelijk God? Hoe gaat dat dan met mensen die begraven worden? Hoe zou die plek er dan uitzien? Zou je dan samen met God, de andere mensen nog kunnen zien?
Wel, lieve god, ik wil je eens iets vragen! Ik heb met mama en papa naar het n ALS I K MORGEN DOOD BEN Als ik morgen dood ben zou je dan weer naast me staan? In de hemel onder Gods ogen weer heel bewogen kunnen zeggen tegen mij, ik hou van jou! Bleef je trouw ook al ben ik mijn eigen weg gegaan.