PATIËNTEN INFORMATIE Slaap- en snurkproblemen Informatiefolder over onderzoek, behandeling en begeleiding
2
PATIËNTENINFORMATIE Met deze informatiefolder willen wij u informeren over het onderzoek- en behandeltraject van uw slaap- en/of snurkprobleem in het Maasstad Ziekenhuis. Ook leest u hoe en door wie u begeleid wordt zolang u in het ziekenhuis onder behandeling bent. Wij adviseren u deze informatie goed door te lezen. 1. Wat zijn slaap- en snurkproblemen? Als u in de ochtend niet uitgerust wakker wordt en/of overdag slaperig bent, kunt u last hebben van een slaapprobleem. Het kan dan lastig zijn om de aandacht overdag bij werk, opleiding en het verkeer te houden. Soms snurken mensen met een slaapprobleem luid en veel. Dit kan vervelend zijn voor de persoon zelf, maar net zo vervelend voor eventuele (bed)partners of huisgenoten. Het Obstructief Slaap Apneu Syndroom (OSAS) maakt een groot onderdeel uit van slaap- en snurkproblemen. Wat is OSAS? Iemand met OSAS (Obstructief Slaap Apneu Syndroom) heeft tijdens de slaap perioden waarin hij/zij stopt met ademhalen, of onvoldoende diep ademhaalt. Hierbij daalt het zuurstofgehalte in het bloed. Omdat het lichaam reageert met ademprikkels en een snelle hartslag, is er geen sprake meer van een goede nachtrust. Zonder dat u het zich realiseert, wordt uw slaap telkens onderbroken omdat het ademhalen niet goed gaat. OSAS wordt veroorzaakt door het samenvallen van het bovenste deel van de luchtweg tijdens de slaap. Klachten van OSAS U kunt last hebben van een of meer van de volgende klachten: (Luid) snurken Ademstops Onrustig slapen, wakker schrikken Ochtendhoofdpijn Droge mond of pijnlijke keel bij het ontwaken 3
Slaperigheid overdag Prikkelbaarheid Vergeetachtigheid en/of concentratieproblemen Rusteloze benen Gevolgen van OSAS op de lange termijn Door de ademstilstanden ontstaan zuurstoftekorten die op den duur schade kunnen veroorzaken aan hart, bloedvaten en weefsels. Ook kan een verhoogde bloeddruk ontstaan. Suikerziekte kan verergeren door OSAS. Gelukkig is de aandoening OSAS vaak goed te behandelen. Een professioneel behandelteam van specialisten staat voor u klaar in het Maasstad Ziekenhuis. 2. Kennismaken met het multidisciplinair behandelteam Een multidisciplinair team van specialisten beoordeelt gezamenlijk uw persoonlijke situatie en voorziet u van advies en een persoonlijk behandelplan. Afhankelijk van uw klachten kunt u in het Maasstad Ziekenhuis te maken krijgen met: KNO-arts Neuroloog Longarts OSAS consulent Kaakchirurg Verder krijgt u mogelijk te maken met de anesthesioloog (dokter die verdoving toedient), de chirurg en/of diëtiste. Het behandelteam van specialisten heeft zowel veel ervaring opgebouwd met de operatieve behandeling van OSAS, als met de niet-operatieve behandeling. Kennismaking met de OSAS consulent Als eerste maakt u kennis met de OSAS consulent. De OSAS consulent brengt uw klachten en levensstijl in kaart en beheert het onderzoeks- en behandeltraject. Op basis van uw klachten, bepaalt de OSAS consulent 4
PATIËNTENINFORMATIE welke onderzoeken er gedaan moeten worden en welke specialist u het best kan helpen bij uw klachten. Op de achtergrond bespreken de neuroloog, KNO-arts, longarts en OSAS consulent gezamenlijk uw slaap- en/of snurkprobleem, waarna u een advies en een persoonlijk behandelplan krijgt. Wij streven ernaar om u binnen 6 8 weken van een behandelplan te voorzien. De OSAS consulent overlegt in alle gevallen met de voor u relevante specialist(en). U kunt al binnen een week bij de OSAS consulent terecht. 3. Onderzoek Het is niet gemakkelijk om te bepalen of u wel of geen OSAS heeft. Hiervoor is het nodig dat er een of meerdere onderzoeken gedaan worden. Hieronder zijn de verschillende mogelijkheden voor onderzoek voor u op een rijtje gezet. Dit betekent dus niet dat u deze allemaal moet doorlopen. Slaaponderzoek U wordt verwezen naar de neuroloog en/of longarts en deze onderzoekt de slaap. Er zijn twee soorten slaaponderzoek mogelijk: Polygrafie (bij de neuroloog of longarts). Door middel van een polygrafie krijgt de neuroloog of longarts een algemene indruk van hoe u slaapt, snurkt en/of kort stopt met ademen. Voor dit onderzoek krijgt u een onderzoekskastje mee naar huis, waar u één nacht mee slaapt. U krijgt uitgebreide uitleg van de doktersassistente hoe dit kastje te gebruiken. Door middel van een band om uw borst en om uw buik en met een sensor onder uw neus wordt uw ademhaling gemeten. Om uw pink wordt een sensor bevestigd die het zuurstofpercentage in uw bloed meet. De plakkers op uw borst registreren uw hartritme. Polysomnografie (bij de neuroloog). Door middel van een polysomnografie krijgt de neuroloog een algemene indruk van hoe u slaapt, snurkt en/of kort stopt met ademen. Een polysomnografie meet op dezelfde manier als een polygrafie, maar plakkers op het 5
hoofd en de benen meten daarnaast ook de activiteit van uw hersenen en benen. Met de apparatuur gaat u één nacht slapen. Het kastje en de plakkers worden in het ziekenhuis aangebracht, de volgende ochtend mag u deze weer verwijderen. Dit onderzoek vindt voornamelijk thuis plaats, maar kan ook in het ziekenhuis worden afgenomen. Slaapendoscopie (ook wel snurkscopie ) U wordt verwezen naar de KNO-arts die bekijkt of er bij u sprake is van een vernauwing van het bovenste deel van de luchtweg. Slaapendoscopie (bij de KNO-arts). Bij dit onderzoek bekijkt de KNO-arts de binnenkant van de neus en keel met behulp van een scoop; een flexibel kijkbuisje van vier millimeter in doorsnee met een lampje erin. Het doel van het onderzoek is de oorzaak van de slaap- en/of snurkklachten te achterhalen. Dit onderzoek vindt plaats onder narcose. De KNO-arts dient samen met de anesthesioloog een slaapmiddel via een infuus toe, met behulp van bewakingsapparatuur. U ademt zelfstandig. De slaapendoscopie vindt overdag plaats op de dagbehandeling. Het onderzoek zelf duurt ongeveer tien minuten. In totaal duurt het ziekenhuisbezoek ongeveer drie uur; daarna kunt u gewoon weer naar huis. Om te bepalen of en hoe u verdoofd mag worden, dient u eerst langs te komen bij de preoperatieve screening van de anesthesioloog. Let op: voor de slaapendoscopie moet u nuchter zijn (u mag niet hebben gegeten of gedronken). Ook kunt na afloop van het onderzoek niet zelf naar huis rijden met de auto. Preoperatieve screening Vooraf bezoekt u het spreekuur van de anesthesioloog om te bepalen of en hoe u verdoofd mag worden. Meer informatie hierover vindt u in de folder Anesthesie die het Maasstad Ziekenhuis hierover verstrekt. 6
PATIËNTENINFORMATIE Uitslag van het slaaponderzoek/slaapendoscopie Op basis van de uitslagen van het onderzoek kunnen de specialisten bepalen of u OSAS heeft en zo ja, hoe erg. U heeft een afspraak bij de voor u relevante specialist. Tijdens deze afspraak vertelt de specialist u wat de resultaten van de onderzoeken zijn. Hij geeft u een advies en een behandelplan en maakt indien nodig verdere afspraken met u. 4. Behandeling Afhankelijk van uw klachten en de uitslagen van het onderzoek, bepaalt de specialist samen met u welke verdere behandeling gestart wordt. De specialisten van het Maasstad Ziekenhuis bieden u een of meerdere van onderstaande behandelmethoden aan. Ook hier betekent het dus niet dat u alle behandelmethoden voorgeschreven krijgt. Algemene tips om uw levensstijl aan te passen ( leefstijladvies ) Voor patiënten met OSAS is het belangrijk om algemene maatregelen te treffen. Zeker als u lichte OSAS heeft, kunt u door deze tips uw klachten vaak aanzienlijk verminderen. Het gaat om maatregelen als: Afvallen indien u te zwaar bent Geen alcohol meer drinken in de avond Stoppen met roken Geen slaapmiddelen gebruiken Operatieve behandeling Als de KNO-arts tijdens de slaapendoscopie een vernauwing in het bovenste deel van de luchtweg heeft vastgesteld, dan behoort een operatie van het neus-, keel- of kaakgebied tot een van de mogelijkheden. Voorbeelden van ingrepen die de KNO-arts kan verrichten zijn: verwijderen van een blokkade in de neus, verstijven van de achterkant van de tong of verplaatsen van de onderste tongspier. Ook kan de kaakchirurg besluiten een operatie te verrichten waarbij de onderkaak naar voren wordt geplaatst om meer ruimte in de keel te creëren. Het behandelteam in het Maasstad Ziekenhuis heeft veel 7
ervaring opgebouwd met een operatieve behandeling bij OSAS klachten. Mandibulair repositie-apparaat (MRA) Een MRA is een soort nachtbeugel die over de tanden geschoven wordt. Deze houdt de onderkaak naar voren tijdens het slapen, waardoor de tong de ademhaling niet meer kan blokkeren. De keelholte krijgt zo meer ruimte. Een MRA wordt op maat gemaakt door de kaakchirurg van het Maasstad Ziekenhuis. CPAP therapie Deze behandeling geeft verbetering zonder operatief ingrijpen. Bij ernstige vormen van OSAS, is dit momenteel de behandelmogelijkheid die de voorkeur heeft. CPAP staat voor Continuous Positive Airway Pressure (continue positieve luchtwegdruk). CPAP is een apparaat dat u thuis zelf kunt gebruiken. Via een slang en een masker op uw neus en/of mond blaast het apparaat lucht in uw luchtwegen onder een aanblijvende druk. Hierdoor blijft u s nachts gewoon doorademen. Aan het begin van de CPAP behandeling krijgt u de apparatuur eerst een paar maanden op proef; dit heet proefplaatsing. U blijft onder behandeling bij de neuroloog of longarts. U wordt uitvoerig begeleid in het instellen en gebruiken van de CPAP apparatuur door de CPAP specialist. Het behandelteam in het Maasstad Ziekenhuis heeft ook veel ervaring opgebouwd met de behandeling van OSAS klachten middels CPAP. 5. Begeleiding Naast de informatie en ondersteuning die u vanuit een of meerdere van de specialisten van het OSAS behandelteam ontvangt, is er in het Maasstad Ziekenhuis een OSAS consulent aangesteld. Hieronder leest u wat zij voor u kan betekenen. 8
PATIËNTENINFORMATIE OSAS consulent De OSAS consulent in het Maasstad Ziekenhuis is er om u als patiënt met slaap- en/of snurkproblemen te begeleiden. Ook uw partner of huisgenoten kunnen met vragen bij haar terecht. De OSAS consulent blijft uw vraagbaak gedurende uw behandeling en controleafspraken in het Maasstad Ziekenhuis. Tijdens een behandeling in het ziekenhuis kan er veel op u afkomen. Misschien heeft u behoefte aan hulp om de diagnose te verwerken of te leren omgaan met de gevolgen van OSAS. Het is in deze gevallen belangrijk om te weten bij wie u moet zijn voor extra informatie en advies. De consulent heeft expertise op de volgende onderwerpen: Algemene slaap- en snurkklachten, onderzoek- en behandelmogelijkheden; Leefstijladvies; Slaap- en snurkproblemen en uw relaties; Slaap- en snurkproblemen en uw werk/opleiding; Slaap- en snurkproblemen en uw rijgeschiktheid. De OSAS consulent overlegt altijd met uw behandelend specialist. Iedereen die slaap en snurkproblemen of OSAS heeft en in het Maasstad Ziekenhuis behandeld wordt, kan terecht bij de OSAS consulent. De OSAS consulent bevindt zich op de polikliniek KNO en houdt spreekuur op maandag, woensdag en donderdag. Zij is op deze dagen tussen 11.30 en 12.00 uur bereikbaar voor al uw vragen op het telefoonnummer 010 291 23 07. U kunt ook een e-mail naar osasconsulent@maasstadziekenhuis.nl sturen met uw vraag; de OSAS consulent neemt dan zo spoedig mogelijk contact met u op. 9
Route onderzoekstraject Naam patiënt:... Voor het onderzoekstraject doorloopt u de volgende route: 1. Preoperatieve screening Afspraak melden: datum... tijd... U meldt zich op de polikliniek Anesthesiologie (bouwdeel J, begane grond). 2. Slaaponderzoek Afspraak melden: datum... tijd... U meldt zich op de neurofysiologie (bouwdeel K, verdieping 1/ functieafdeling (bouwdeel J, verdieping 1) 3. Snurkscopie Afspraak melden: datum... tijd... U meldt zich op de dagbehandeling (bouwdeel C, verdieping 2). 10
PATIËNTENINFORMATIE 4. Consult Neuroloog/Longarts Afspraak melden: datum... tijd... U meldt zich op de polikliniek Neurologie (bouwdeel J, begane grond)/ Longziekten (bouwdeel K, begane grond) 5. Consult KNO-arts Afspraak melden: datum... tijd... U meldt zich op de polikliniek KNO (bouwdeel E, verdieping 1) 11
Maasstad Ziekenhuis Maasstadweg 21 3079 DZ Rotterdam T: 010-291 19 11 E: info@maasstadziekenhuis.nl I: www.maasstadziekenhuis.nl mzp2470 september 2015