Nieuwsbrief Midwintertelling Zeeland

Nieuwsbrief Midwintertelling Zeeland januari Beste Zeeuwse midwintertellers, In het weekend van en januari (lijkt ver weg, maar komt snel dichterbij!) is het weer zover: de jaarlijkse midwintertelling! De afgelopen jaren is het steeds gelukt om een zeer aanzienlijk deel van de watervogels in de provincie in beeld te krijgen. Zuls was zeker het geval in. In deze nieuwsbrief wordt daarvan verslag gedaan. Dank aan al die tellers en aan de regionale coördinatoren, die dit alles mogelijk hebben gemaakt! Hopelijk gaat het lukken om de mooie telreeks in januari voort te zetten. Velen van jullie hebben daartoe al contact gehad met de regionaal coördinator. Zo niet: kijk even naar onderstaande adressen en neem contact op met één van hen of met uw provinciaal coördinator op het SOVON-kantoor. Het is wederom mogelijk om na afloop van de telling de formulieren kosteloos op te sturen. Het is ook weer mogelijk om de resultaten direct digitaal in te sturen. Neem daartoe wel even contact op met de regionaal coördinator. De in het overzicht genoemde regionale coördinatoren kunnen alle binnen hun regio ingevoerde resultaten digitaal bekijken. regioadressen Schouwen-Duiveland Leo Tromper Vondelingsplaat ZP Zierikzee - timtrom@zeelandnet.nl Tholen &St.Philipsland Cees Luijsterburg Achtererf DC Tholen - ceesltb@zeelandnet.nl Noord & Zuid Beveland Mark Hoekstein sheer-hendrikskinderendijk DX Goes - mhoekstein@zeelandnet.nl West Zeeuws-Vlaanderen Herman van de Voorde Tragelsingel EE Oostburg - hermanvdv@zeelandnet.nl Oost Zeeuws-Vlaanderen Rob Remmerts Koestraat GK Axel - robremmerts@hetnet.nl SOVON Vogelonderzoek Nederland Jan-Willem Vergeer Antwoordnummer ZX Beek-Ubbergen mail: jan-willem.vergeer@sovon.nl tel: - Walcheren Pieter Beeke T. Brandsmakwartier EM Middelburg - - p.c.beeke@kliksafe.nl

RESULTATEN JANUARI Hieronder volgt een verslag van de Zeeuwse midwintertelling in. Ter afsluiting volgt een overzichtstabel (exclusief de nog in bewerking zijnde ganzen en zwanen) met de totalen van de jaren - van alle Zeeuwse gebieden die alleen tijdens de midwintertelling in januari op alle soorten watervogels geteld worden. De maandelijks -grotendeels professioneelgetelde gebieden, in en rond Grevelingen, Oosterschelde, Veerse Meer en Westerschelde zijn hierin dus niet opgenomen. Uit de tabel is duidelijk af te lezen dat het witte gebied voor een aantal soorten watervogels in het winterhalfjaar van groot belang kan zijn. Bij een goede gebiedsdekking tijdens de midwintertelling komt dat duidelijk naar voren. Gelukkig is van zo n goede dekking in Zeeland zeker sprake, getuige bij voorbeeld het overzichtskaartje in de landelijke midwinter-nieuwsbrief. Tenzij nadrukkelijk anders vermeld wordt alleen de situatie in de binnendijkse gebieden besproken. In werden er binnendijks. Dodaarzen geteld, het hoogste aantal in tien jaar tijd. De forse aantallen in het Veerse Meer ( ex.!) en het opmerkelijk hoge aantal in het noordelijk deel van de Oosterschelde ( ex.) zijn hierin nog niet eens verdisconteert. Het hoogste binnendijkse aantal van ex. werd geteld in het grondig uitgekamde stedelijk gebied van Vlissingen. Aantallen van meer dan ex. Werden binnendijks verder geteld in de Wilhelminapolder- Oost (), de Nieuw Neuzenpolder II () en Rammekenshoek (). Redelijke aantallen Dodaarzen zijn verder te vinden in de kreken en watergangen op Schouwen-Duiveland, Walcheren en plaatselijk op Zuid-Beveland. Verspreiding Dodaars in de Midwintertelgebieden, Met een totaal van exemplaren is de Fuut binnendijks aanzienlijk schaarser. De grootste groep van ex. Werd gezien in de Nieuw Neuzenpolder II. De enige vijf binnendijkse Geoorde Futen zaten in het zuidelijk deel van de Braakmanpolder. Het totaal aantal van binnendijkse Aalscholvers was het hoogste van de laatste tien jaar. De hoogste aantallen werden genoteerd in de Nieuw Neuzenpolder II ( ex.) het kanaal door Walcheren tussen Middelburg en Veere ( ex.) en Canisvliet ( ex.). De enige Roerdomp dook op aan de Oosterschenge en nabij s Gravenpolder bevond zich een Kwak. Met een totaal van exemplaren werd wederom een nieuw Zeeuws midwinter-record van Kleine Zilverreigers gevestigd. Tel daar de buitendijks getelde exemplaren nog eens bij op, en we hebben een totaal van exemplaren. Niet uitgesloten is dat daar wat dubbel getelde exemplaren bij zitten, maar dat het de soort ook s winters voor de wind gaat in Zeeland is duidelijk. We zijn benieuwd of het record er in januari alweer aan gaat! De hoogste binnendijkse aantallen zaten in de Nieuw Neuzenpolder II ( ex.), tussen Ritthem en Oost-Souburg ( ex.), de Borsselepolder-Noord ( ex.) en de Westkerke en Egbert Petruspolder ( ex.). Veelzeggender is wellicht nog het feit binnen- en buitendijks gezamenlijk in liefst telgebieden Kleine Zilvers werden gezien, tot in de kleinste polderslootjes en duinplasjes aan toe. Grote Zilverreigers zijn in Zeeland aanzienlijk schaarse (in tegenstelling tot bijvoorbeeld het Groene Hart en het rivierengebied, waar het juist andersom is). Binnendijks werden vier Grote Zilvers gezien, en wel bij de Zuidhoekinlaag bij Zierikzee, de Eerste Bathpolder bij Rilland, ten zuiden van Axel en bij Nieuw-Namen. Het aantal Blauwe Reigers is sinds midden jaren negentig gestaag gegroeid, maar lijkt nu te stabiliseren. Meer dan tien exemplaren werden binnendijks alleen gezien in de Borsselepolder-Noord en aan het Kanaal door Walcheren tussen Middelburg en Veere. De soort in liefst telgebieden opgemerkt. De enige binnendijkse Ooievaar werd gezien in de Borsselepolder-Noord. Opmerkelijk zijn de zes binnendijkse Lepelaars, twee op respectievelijk Schouwen, Noord-Beveland en Walcheren. Het aantal van binnendijkse Nijlganzen is het een na hoogste tot nu toe. Veruit het hoogste aantal van exemplaren werd geteld in de Poortvliet- en Mallandpolder op Tholen. Meer dan ex. werden binnendijks voorts alleen gemeld van de Zonnemairepolder ( ex.) en de Polder Schouwen boven Zierikzee ( ex.). Het aantal Bergeenden hangt in sterke mate af van de mate van strengheid van de winter. Het binnendijks getelde aantal van ex. is normaal voor een niet te koude januari-maand. Het aantal binnendijks getelde Smienten vertoont sinds midden jaren negentig een gestage groei, met

als voorlopige piek. Flinke aantallen werden geteld in de Sophiapolder-Oost (. ex.), de Putting (. ex), de Blikken bij Groede (. ex.) en de Yerseke Moer - west ( ex.). Het aantal van getelde Krakeenden is met afstand het hoogste in het binnendijkse deel van de midwintertelling van de laatste jaar. Een substantieel deel hiervan, namelijk ex., werd gezien in het kanaal door Walcheren tussen Middelburg en Veere. Meer dan ex. werden voorts gezien tussen Buttinge en Middelburg ( ex.), op het Kanaal van Gent naar Terneuzen ( ex.), bij Rammekenshoek ( ex.), bij Hansweert ( ex.) en op Canisvliet ( ex.). Opvallend is dat ook de Wintertaling in het hoogste binnendijkse midwinteraantal in tien jaar tijd bereikte. Wintertalingen werden in telgebieden gezien, met als binnendijkse toppers Ritthem-Oost Souburg ( ex.), het Groote Gat Sint Kruis ( ex.), de Sophiapolder Oost ( ex.), de Prins Willempolder-West bij Oostburg ( ex.), de Braakmanpolder-Zuid ( ex.) en het Kanaal door Walcheren tussen Middelburg en Veere ( ex.). Het aantal binnendijks getelde Wilde Eenden vertoont de laatste jaren een geringe afname. Met meldingen in telgebieden is het wel de meest verspreid voorkomende watervogel van Zeeland. Het aantal binnendijkse Pijlstaarten blijft in de meeste jaren onder de steken. Januari zat er met niet ver vandaan. Opmerkelijk veel Pijlstaarten werden geteld tussen Buttinge en Middelburg ( ex.) en in de Braakman-Noord ( ex.). Gezien het milde weer was de aanwezigheid van relatief veel Slobeenden niet verbazend. Groepen van meer dan ex. Werden gezien het Groot Eiland ( ex.), in de Nieuw Kieldrechtpolder ( ex.), de Poelpolder Sas van Gent ( ex.), de Beoosten Blijpolder Axel ( ex.) en de Vroonplas Renesse ( ex.). In slechts telgebieden werden Tafeleenden gemeld, het meest in Zeeuws-Vlaanderen en meer verspreid in een aantal binnenwateren elders in de provincie. Veruit de grootste binnendijkse groep van ex. werd geteld in Rammekenshoek. Aantallen van meer dan ex. werden voorts alleen gezien in de Braakmanpolder Noord ( ex.) en de Veerse Kreken ( ex.). Met meldingen in telgebieden komt de Kuifeend duidelijk verspreider voor in de provincie. Het totaal aantal van. exemplaren is gebruikelijk voor een milde januari. Fikse groepen verbleven op de Westerschenge ( ex.), de Veerse Kreken ( ex.) en het Kanaal van Gent naar Terneuzen ( ex.). Met een aantal van stuks bleef de Brilduiker binnendijks ver onder de steken. De meeste Brilduikers werden gezien op de Schelphoekkreek bij Serooskerke ( ex.) en in de Braakman-Noord ( ex.). Met in totaal ex. waren er iets meer Nonnetjes dan in de laatste jaren. Opmerkelijk was de aanwezigheid van ex. in watergangen in de Polder Schouwen. Buitendijks werden er alleen in het westelijk deel van de Oosterschelde meer Nonnetjes gezien. Het binnendijkse aandeel van de Middelste Zaagbek in de Zeeuwse winterpopulatie is juist gering. De meeste binnendijkse Miza s werden nog gezien in het havenkanaal inde Wilhelminapolder ( ex.) en het kanaal door Walcheren tussen Middelburg en Veere ( ex.). De in totaal binnendijks verblijvende Grote Zaagbekken vormen naar Zeeuwse begrippen een behoorlijk aantal. Buitengaats werd de soort overigens op het Veerse Meer opgemerkt. Twaalf Grote Zaagbekken verbleven in de spaarbekkens in de Braakman. Ook het gros van de overige Grote Zagers verbleef in Zeeuws-Vlaanderen. Van de bij de midwintertelling gemelde Bruine Kiekendieven verbleven er in veruit het belangrijkste overwinteringsgebied van de soort in Nederland: Saeftinghe. De overige elf werden deels binnen- en deels buitendijks gezien, ook voornamelijk in Zeeuws-Vlaanderen. Een substantieel deel ( ex.) van de in totaal gemelde Blauwe Kiekendieven zaten in of nabij Saeftinghe. De overige meldingen indiceren dat jagende Blauwe Kieken in januari verspreid door de provincie op kunnen duiken. De vijf binnendijkse plus een buitendijkse Havik indiceren de toename van deze roofvogel in de regio. Alleen in de Boswachterij Westenschouwen werden twee exemplaren gezien. Een waarneming van een Sperwer tijdens de midwintertelling is een toevalstreffer. De aantallen wijzen niet op schokkende aantalsschommelingen. De gestage aantalstoename van de Buizerd komt aardig terug inde midwinter-telreeks. Met in totaal gemelde exemplaren was het beste jaar tot nu toe. Opvallend is het uitblijven van binnendijkse waarnemingen van de Ruigpootbuizerd. Buitendijks werd er eentje gemeld in de Grevelingen. Torenvalken werden in gebeiden vastgesteld, veelal met à ex. De in totaal acht binnendijkse Smellekens werden verspreid over alle regio s vastgesteld. Het behoeft geen verbazing dat het aantal van Slechtvalken het hoogste tot nu toe in de telreeks is. Net als het Smelleken werd de Slechtvalk in alle regio s gezien. Het gemelde aantal Waterrallen is natuurlijk niet meer dan een indicatie van de werkelijke aantallen. Het hoogste aantal per telgebied ( ex.) werd gemeld in de Nieuwe Passageulepolder bij Oostburg en de Braakman-Noord. Met. binnendijks getelde ex. Werd het hoogste aantal Waterhoenders in de afgelopen tien jaar geteld. De schijnbare toename wordt deels veroorzaakt door beter telwerk, met name in het stedelijk gebied op Walcheren. Frappant zijn de getelde Waterhoenders in het grondig uitgekamde stedelijk gebied van Vlissingen, meteen veruit het hoogste aantal van alle telgebieden. Dat is beslist een

aanbeveling om in januari ook elders in de Zeeuwse steden goed naar Waterhoenders te speuren! Het kaartje indiceert dat, naast het stedelijke gebied, ook de kreken en watergangen in het landelijke gebied weer flink wat Waterhoenders herbergden. Verspreiding Waterhoen in de midwintertelgebieden, Meerkoeten zijn binnendijks vooral te vinden bij kanalen en andere grotere wateren. Aantallen van meer dan ex. werden gemeld bij het Kanaal door Walcheren tussen Middelburg en Veere ( ex.), het Kanaal van Gent naar Terneuzen ( ex.), de Wilhelminapolder-Oost ( ex.), tussen Ritthem en Oost Souburg ( ex.) en in de Braakman-Zuid ( ex.). Dat Scholeksters en de meeste andere steltlopers vooral buitengaats en in de tevens tot die buitengaatse regio s gerekende randgebieden te vinden zijn, is meer dan een open deur. Toch is Zeeland binnendijks zeker niet geheel scholeksterloos. Vaak gaat het om kleine groepjes of eenlingen. Slechts in enkele gebieden werden meer dan ex. geteld: tussen Ritthem en Oost-Souburg ( ex.), het Kanaal door Walcheren tussen Middelburg en Veere ( ex.), de Cletemspolder bij s-gravenpolder ( ex.), Westkapelle ten zuidwesten van de Baaijweg ( ex.), in Terneuzen ( ex.) en op de Karrevelden Scharendijke ( ex.). Er werden binnendijks slechts Kluten gezien, waarbij de Braakman-Zuid en het Kanaal van Gent naar Terneuzen er met elk ex. uitspringen. Het flinke aantal van Bontbekplevieren is vooral te danken aan de melding van ex. bij Nieuwvliet. Een goeddeels binnendijks verblijvende steltloper is de Goudplevier, waarvan in. ex. werden geteld, het hoogste aantal van de afgelopen tien jaar. Het platte van Walcheren leverde een substantieel deel hiervan, met als toppers de. ex. bij Molembaix en ex. bij Buttinge. Meer dan Goudplevieren werden voorts gemeld van de Wilhelminapolder-West ( ex.),de Kisters Inlaag en omgeving bij Zierikzee ( ex.), de Frederikspolder bij Kortgene ( ex.) en de Karrevelden Scharendijke ( ex.). In tegenstelling tot zijn gouden neef is de Zilverplevier een echte buitendijkse deltasoort. Een groot deel van de gemelde binnendijkse ex. bevond zich in de Vlietepolder bij Wissenkerke, waar een groep van ex. werd gezien. Met een totaal van. ex. in telgebieden bereikte de Kievit het hoogste aantal binnendijks getelde ex. in tien jaar tijd. In binnen- en buitendijkse gebieden werden concentraties van meer dan ex. geteld. De belangrijkste binnendijkse gebieden waren de Kruispolder bij Kruisdorp ( ex.), Polder Welzinge en de Schorerpolder onder Middelburg ( ex.), de Braakman Noord ( ex.) Ritthem- Oost-Souburg ( ex.) en de Nieuw Groedsche Polder ( ex.). De enkele binnendijks gemelde Bonte Strandlopers zaten voor een substantieel deel bij Nieuwvliet ( ex.). Het aantal binnendijks gemelde Kemphanen in januari vertoont een dalende tendens, die met de gemelde ex. in niet wordt doorbroken. Het gros van de binnendijkse Kemphanen zat in Zeeuws- Vlaanderen, waar de Braakman-Noord er met ex. duidelijk uitsprong. Het enige binnendijks gemelde Bokje zat in de Karrevelden Scharendijke. Buitendijks werd er overigens ook slechts één ex. gemeld en wel in de Oosterschelde-Oost. In gebieden werden Watersnippen gezien. Meer dan ex. Werden binnendijks alleen opgemerkt bij de Baarzandsche Kreek. Hier werden tevens drie Grutto s gezien, evenals bij het Grote Gat Oostburg. Met liefst. exemplaren (het hoogste in de afgelopen tien jaar), verdeeld over liefst telgebieden, bleek de Wulp binnendijks behoorlijk algemeen te zijn. De helft van de telgebieden met Wulpen telde of minder ex., maar er waren ook flinke uitschieters, zoals de Anna Jacobapolder- West ( ex.), Polder Vier Bannen Duiveland- Zuid ( ex.) en Buttinge-Middelburg ( ex.). Met een binnendijks totaal van ex. werden er meer Zwarte Ruiters geteld dan in de afgelopen tien jaar. Het Kanaal door Walcheren tussen Middelburg en Veere spande de kroon met ex. Ook de Braakmanpolder Noord en -Zuid herbergden met resp. en ex. aardig wat Zwarte Ruiters. Tureluurs waren binnendijks vooral te vinden bij het Kanaal door Walcheren tussen Middelburg en Veere ( ex.), de Braakman-Noord ( ex.) en de Borsselepolder Noord ( ex.). Her en der werd een enkele Groenpootruiter gemeld, de meeste in de Braakman Noord ( ex.). De Witgat is een van de weinige steltlopers die binnendijks meer gezien worden dan bij de grote deltawateren. In werden binnendijks in totaal ex. opgemerkt, verdeeld over telgebieden. Buitendijks ging het om ex. Een

opvliegende Witgat uit een smalle, slikkige poldersloot is een karakteristiek beeld in menige Zeeuwse polder. Vaak gaat het om slechts een enkel exemplaar per telgebied. Kleine "concentraties" werden gevonden in de Braakman Zuid ( ex.) en de Sophiapolder ( ex.). Verspreiding Witgat in de midwintertelling, Een groot deel van de -enkele- Oeverlopers verbleef in de Braakman. Steenlopers verblijven vooral buitengaats. De grootste gemelde binnendijkse groepen ( ex. ten zw van de Baaiweg bij Westkapelle en ex. in de Vlietepolder bij Wissenkerke) zaten dan ook niet ver van de kust. Kokmeeuwen werden in telgebieden opgemerkt. Opmerkelijk hoge aantallen werden geteld tussen Ritthem en Oost-Souburg ( ex.), nabij Aardenburg ( ex.) en nabij Buttinge ( ex.). De kaart toont een zekere voorkeur voor stedelijk gebied, maar laat tevens het vaak talrijke voorkomen in open polderland zien. Met. binnendijks getelde ex. was het een goed jaar voor de Stormmeeuw. Stormmeeuwen werden opgemerkt in telgebieden. Zou het kunnen dat de soort soms wordt verward met andere meeuwensoorten en in werkelijkheid nog wat verspreider voorkomt? Plaatselijk komen in ieder geval flinke groepen Stormmeeuwen voor op gras- en akkerland. Wat te denken van de ex. Ten westen van Grijpskerke, de ex. In de Polder Vier Bannen- Zuid en de ex. tussen Sint Laurens en Gapinge. Plaatselijk werden wat Kleine Mantelmeeuwen gemeld, de meeste in de Melopolder bij Graauw ( ex.) en het Kanaal door Walcheren tussen Middelburg en Veere ( ex.). Het aantal binnendijks getelde Zilvermeeuwen vertoont sinds een gestage daling. Flink wat Zilvermeeuwen werden gezien aan het kanaal door Walcheren tussen Middelburg en Veere ( ex.) en de Oud kempenhofstede bij Stavenisse ( ex.). In totaal werd de soort in telgebieden gemeld. De Grote Mantelmeeuw is een buitengaatse soort, die onder normale weersomstandigheden binnendijks een schaarse verschijning is. Ook bij deze meeuw is het hoogste binnendijks getelde aantal van ex. afkomstig van het Kanaal door Walcheren tussen Middelburg en Veere. Een potentiele binnenlandse Grote Mantel-prooi is de IJsvogel, waarvan er echter twee mala zo veel werden gemeld: ex. binnendijks. Tel daar de buitendijks getelde ex. bij op en je komt op een totaal van ex. De meeste binnendijkse IJsvogels werden gemeld bij kreken. Alleen in het stedelijk gebied van Vlissingen ( ex.), en de Kisters Inlaag e.o., de Kreken van Ouwerkerk en de Braakman Noord ( ex.) werden binnendijks meer dan één exemplaar gemeld. Grote Gele Kwikstaarten werden gemeld ten N. Van Serooskerke Walcheren (), in Vlissingen () en in de Veerhoekpolder bij Oostburg (). Fraters ontbraken binnendijks voor het derde opeenvolgende jaar en buitendijks werden alleen in de Westerschelde-West flinke aantallen gemeld. Sneeuwgorzen werden her en der langs de Ooster- en Westerscheldekust opgemerkt, maar ontbraken binnendijks. Verspreiding Kokmeeuw in de midwintertelgebieden,

Soort Soort Torenvalk. Roodkeelduiker Smelleken. Dodaars Slechtvalk Fuut Waterral Kuifduiker...... Waterhoen Geoorde Fuut...... Meerkoet Aalscholver Kraanvogel Kuifaalscholver...... Scholekster Roerdomp Kluut Kwak Bontbekplevier Kl. Zilvereiger.... Goudplevier Gr. Zilverreiger Zilverplevier Blauwe Reiger...... Kievit Ooievaar Kanoet Lepelaar Drieteenstr.loper Nijlgans. Bonte Strandloper Casarca Kemphaan... Bergeend Bokje Muskuseend Watersnip Carolinaeend Houtsnip Mandarijneend Grutto...... Smient Rosse Grutto Am. Smient...... Wulp Krakeend Zwarte Ruiter..... Wintertaling Tureluur...... Wilde Eend Groenpootruiter Soepeend Witgat Pijlstaart Oeverloper Zomertaling Steenloper Slobeend Zwartkopmeeuw Krooneend Dwergmeeuw Tafeleend...... Kokmeeuw...... Kuifeend...... Stormmeeuw Topper Kl. Mantelmeeuw Brilduiker...... Zilvermeeuw Kokardezaagbek Pontische Meeuw Nonnetje Geelpootmeeuw Midd. Zaagbek Gr.Mantelmeeuw Grote Zaagbek Zeekoet Rosse Stekelst. Velduil Bruine Kiekend. IJsvogel Blauw Kiekend. Grote Gele Kwik Havik Frater Sperwer IJsgors Buizerd Sneeuwgors Ruigpootbuizerd