bijlage2 bij Informatief 2015/065 TRIPARTITE OVERLEGSTRUCTUUR VOOR HET BELEIDSDOMEIN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN SITUERING Conceptnota In het kader van de 6 de staatshervorming worden belangrijke bevoegdheden overgeheveld binnen het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. De minister van Welzijn formuleert de uitdaging als volgt in de beleidsnota Welzijn : We staan voor de opdracht om fundamentele systeemwijzigingen te consolideren en te initiëren. We consolideren een integrale jeugdhulp door er een intersectoraal actieplan op te enten, we trekken de filosofie van een persoonsvolgende financiering door naar steeds meer werkvormen en sectoren, we initiëren een Vlaamse Sociale Bescherming die vorm geeft aan een structurele aanpak van langdurige zorg en ondersteuning en we stemmen de bouwstenen voor een gezinsbeleid op elkaar af. Welzijns- en gezondheidsbevordering, preventie en hulp en zorg positioneren we in de samenleving vanuit een samenwerking tussen vele partners, ook buiten het eigen beleidsdomein. Voor het doorvoeren van fundamentele systeemwijzigingen is er noodzaak aan een breed draagvlak. Ook in het Groenboek zesde Staatshervorming, werd al gesproken over de noodzaak van een overlegmodel. De randvoorwaarden werden er als volgt geformuleerd : - Transparantie van de besluitvorming, duidelijke procedures en aflijnen van de verantwoordelijkheden - Duidelijkheid inzake vertegenwoordigingsbevoegdheid, wie vertegenwoordigt wie en met welk mandaat - Inspraak en overleg veronderstelt ook het sluiten van akkoorden die loyaal moeten kunnen worden uitgevoerd - Een constructieve uitvoering van de in overleg tot stand gekomen besluitvorming. Het Vlaams Regeerakkoord omschrijft de wijze waarop we deze ambitie zullen waarmaken als volgt: De Vlaamse Regering is van oordeel dat de sociale partners op een structurele manier moeten betrokken worden bij Vlaamse beleid m.b.t. Welzijn, Volksgezondheid en Gezin en de wijze waarop de nieuwe bevoegdheden ter zake worden ingekanteld. Daartoe wordt een tripartite overlegmodel geïnstalleerd waaraan de Vlaamse Regering en de vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers deelnemen, naar het voorbeeld van het VESOC-overlegmodel. Ook de partners uit het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin en de hiervoor bevoegde Vlaamse minister krijgen een Pagina 1 van 8
volwaardige plaats in dit overleg. Aan de partners van de SERV wordt gevraagd om erover te waken dat de vertegenwoordigers representatief zijn voor de werkgevers en werknemers uit de zorg- en welzijnssector. De Regering beschouwt de akkoorden die in dit overleg bereikt worden als bindend. Indien er geen consensus kan worden bereikt neemt de Vlaamse Regering haar politieke verantwoordelijkheid. De Regering wil aan dit specifieke overleg een institutioneel karakter geven en zal hiervoor een specifieke reglementaire basis creëren. In de beleidsnota Welzijn worden de krijtlijnen aangegeven van het overleg dat men wenst te ontwikkelen : Het is onze duidelijke wil om ons beleid met draagvlak en in partnerschap uit te werken. We willen de overlegfora die daartoe bijdragen versterken. De doelstelling van het nieuwe overlegmodel is een breed draagvlak creëren voor het vernieuwde beleid na de zesde staatshervorming, op het vlak van gezinsbeleid, welzijn en zorg waarbij solidariteit en financiële toegankelijkheid, transparantie en rechtvaardigheid, eenvoud, uitvoerbaarheid, responsabilisering en kostenefficiëntie belangrijke aandachtspunten zijn. Op die manier kan een lange termijnbeleid gevoerd worden. In het nieuwe beleid willen we sterk inzetten op het overleg met alle betrokken partners om te zorgen voor een volwaardige Vlaamse Sociale Bescherming. Binnen het VESOC wordt een multipartite overlegstructuur opgericht waaraan de Vlaamse Regering en de vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers deelnemen, naar het voorbeeld van het VESOC-overlegmodel. Onder andere de partners uit het Beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin en de hiervoor bevoegde Vlaamse minister krijgen een volwaardige plaats in dit overleg. Aan de partners van de SERV wordt gevraagd om erover te waken dat de vertegenwoordigers representatief zijn voor de werkgevers en werknemers uit de zorg- en welzijnssector. Dit met de bedoeling bindende akkoorden te sluiten met een breed draagvlak met betrekking tot het uittekenen van de nieuwe concepten binnen Welzijn, Volksgezondheid en Gezin na de zesde staatshervorming. Voor de uitbouw van dit model van overleg voor de uitdagingen in de zorgsector wordt in het Regeerakkoord 2014-2019 verwezen naar het tripartite model in het kader van VESOC, het Vlaams Sociaal- en Economisch Overlegcomité dat voorziet in het overleg tussen de Vlaamse regering, de werkgevers en de werknemers over het sociaal economisch beleid. Het VESOC werd bij besluit van de Vlaamse Regering opgericht in 1985 door G. Geens, voorzitter van de Vlaamse executieve : Het VESOC kan overleg plegen over alle beleidsaangelegenheden met een sociaal-economische dimensie en die hetzij horen tot de bevoegdheid van het Vlaams gewest/vlaamse gemeenschap, hetzij het akkoord, advies of betrokkenheid van de Vlaamse regering vereisen. Het VESOC kan bovendien elk ander punt bespreken dat op de agenda geplaatst is overeenkomstig de bepalingen van het reglement van orde. VESOC is dus een overlegorgaan waarvan de leden zich engageren de bereikte consensus uit te voeren. Het is dus geen adviesorgaan. Voor het secretariaat van de het VESOC staat de SERV in, zoals bepaald in het SERVdecreet van 7 mei 2004. Inmiddels heeft de SAR WGG een advies uitgebracht (zie bijlage). Daarin wordt gepleit voor een nieuw Vlaams participatief model waarin relevantie en representatie, deskundigheid en verantwoordelijkheid belangrijke elementen zijn. Afhankelijk van de aard van de activiteiten en verantwoordelijkheden die moeten worden opgenomen krijgt dit model de vorm van advies, gestructureerd overleg of medebeheer. De SAR ontwikkelt een activiteitenmodel op basis van strategische, beheersmatige en uitvoerende activiteiten. Pagina 2 van 8
1. KRACHTLIJNEN VAN HET TRIPARTITE OVERLEGMODEL Het nieuwe model van overleg binnen het domein Welzijn, Gezin en Gezondheid is een eenvoudig en transparant model, dat toelaat de diversiteit aan stakeholders en de ervaring op vlak van participatieve aanpak verder te zetten en te versterken. Er zijn 2 niveaus in dit overlegmodel : het overleg binnen de Raadgevende Comités die zowel inzake de beleidsvoorbereiding als de beleidsuitvoering een adviserende stem hebben ten aanzien van de leidend ambtenaar aan de ene kant en het strategische overleg in functie van beleidsbeslissingen en het in deze nota beschreven overlegmodel aan de andere kant. We dragen er zorg voor dat beide niveaus met elkaar verbonden zijn. Een model gericht op een geïntegreerde werking. De ontwikkelingen binnen het beleidsdomein met de overdracht van de nieuwe bevoegdheden leiden tot nieuwe modellen en vernieuwingen en maken een meer geïntegreerde werking noodzakelijk, in het bijzonder voor het gezinsbeleid, voor de vernieuwde zorg en sociale bescherming. We voorzien dus in een aanpak die een geïntegreerd beleid mogelijk maakt zowel in zorg als in gezinsbeleid. Zo zal het bv. mogelijk worden om ontwikkelingen binnen kinderbijslag en kinderopvang op elkaar af te stemmen. Daarnaast zal er ook een behoefte zijn aan de ontwikkeling van intersectorale modellen zoals bv. de afstemming van inkomensgerelateerde zorg en diensten. Om een werkbaar model te hebben zullen we werken met 1 intersectorale kamer en 3 andere kamers: één voor Zorg en Gezondheid, één voor gezin en één voor Sociale Bescherming. Het Sociaal Overlegcomité VSB, zorg en gezin: bekrachtigt de akkoorden die gesloten zijn in de verschillende kamers of kan, indien hij bemerkingen heeft bij deze voorbereide akkoorden, de betrokken kamer vragen deze bemerkingen opnieuw in overweging te willen nemen. Bovendien behandelt het Sociaal Overlegcomité de overlegvraagstukken die gemeenschappelijk zijn voor gezin, zorg en VSB. Het Sociaal Overleg comité kan over deze overlegvraagstukken bij consensus zelf bindende akkoorden sluiten. Het Sociaal Overlegcomité kan een thema evoceren (hiervoor werken we een procedure uit) als blijkt dat het thema vanuit een breed perspectief moet worden bekeken. 1. De Kamer Vlaamse Sociale Bescherming: behandelt en sluit, in consensus, akkoorden voor over een geïntegreerd beleid op vlak van de tegemoetkomingen en vraaggestuurde financiering voor zorg (thuiszorg, ouderenzorg, geestelijke gezondheidszorg) en de gehandicaptensector. 2. De Kamer Gezin : behandelt en sluit, in consensus, akkoorden over de bevoegdheden inzake kinderopvang en kinderbijslag, en ruimer de effecten van het Vlaams beleid op de gezinnen. 3. De Kamer Zorg en Gezondheid: behandelt en sluit, in consensus, akkoorden over de visieontwikkeling inzake Vlaams gezondheidsbeleid waaronder de organisatie van de zorg en de preventieve gezondheidszorg. Pagina 3 van 8
In het nieuwe model zullen we de betrokken sectoren maximaal betrekken met het oog op het uittekenen van het geïntegreerd beleid. We opteren voor een aanpak die gericht is op de participatie en betrokkenheid van de stakeholders binnen de sector. In het beleidsdomein bestaat er reeds een cultuur van betrokkenheid, gaande van de samenwerking in het kader van IVA s tot het brede overleg ten behoeve van de adviesopdracht in de SAR WGG tot gestructureerd overleg tussen de betrokken minister en de verschillende sectoren. Concreet betekent dat dat we in het tripartite overlegmodel voor de sector zullen rekenen op de inzet en betrokkenheid van de aanbieders, gebruikers, zorgverzekeraars en de vertegenwoordigers van de werknemers en werkgevers. Wat de aanbieders betreft is er een veelheid van stakeholders over de diverse sectoren heen. Deze stakeholders zijn zowel ideologisch ingedeeld als ingedeeld naar de structuur van de betrokkenen (commercieel, non-profit, overheid). Voor de vertegenwoordiging van de diverse aanbieders in de nieuwe overlegstructuur zal een oproep gebeuren aan de betrokken organisaties. Bij de vertegenwoordiging wordt rekening gehouden met representativiteit. De effectieve bekrachtiging van de samenstelling gebeurt door de Vlaamse Regering. - Voor het uit te werken overleg worden gebruikers prioritaire partners. In de huidige advies- en overlegfora is de rol van gebruikers minder uitgewerkt, alhoewel er naast de formele circuits uiteraard heel wat informele betrokkenheid is van gebruikers bij het beleid. De voornaamste stakeholders zijn hier de vertegenwoordigers van de patiënten, de vertegenwoordigers van de gezinnen, de ouderen, de personen met een handicap,. Als rode draad doorheen de deelname van de gebruikers voorzien we ook een rol voor de armoedeorganisaties. - De rol van de zorgkassen is in het Vlaamse beleid inzake sociale bescherming niet enkel uitvoerder van het beleid maar zij hebben ook een draaischijffunctie tussen verzekerde en aanbieder. Zij kunnen de stem van de verzekerde laten klinken en bovendien leveren ze een belangrijke bijdrage aan de financiering van de Vlaamse Sociale Bescherming. - Er treden ook nieuwe stakeholders naar voor in Vlaanderen als gevolg van de overheveling van bevoegdheden in het kader van de 6 de staatshervorming. Een nieuwe groep zijn de vertegenwoordigers van de beroepsgroepen, eveneens in de zorg. We denken dan aan de vertegenwoordigers van artsen en van verschillende vrije beroepsbeoefenaars. Zij zijn een cruciale speler is in de kamer gezondheid en zorg. De mutualiteiten kunnen in de kamer gezondheid en zorg een rol opnemen vanuit hun kennis en opdracht binnen de ziekteverzekering en zo de brug leggen naar ontwikkelingen op federaal niveau die gevolgen hebben voor het Vlaamse niveau en vice versa. - Tenslotte zijn ook de vertegenwoordigers van de werknemers in de sector noodzakelijk voor een draagvlak bij de vernieuwingen en hervormingen in het beleid. Naast de vertegenwoordigers van de aanbieders en de gebruikers maken in het participatieve model dat we voorstellen ook de vertegenwoordigers van de werknemers deel uit. Pagina 4 van 8
Het tripartite overlegmodel zien we als model waar de 3 partners zich op een evenwichtige wijze verhouden namelijk de sector, de sociale partners en de Vlaamse regering. - Naast de bekommernis van de sector om geïntegreerd te werken (zie hoger) is er ook een bekommernis om sectorspecifieke benaderingen niet uit het oog te verliezen. - Wat de sociale partners betreft, blijven we uitgaan van het interprofessionele model zoals dat opgenomen is in het kader van VESOC, met de vertegenwoordigers van ABVV, ACV en ACLVB aan de werknemerskant en van VOKA, UNIZO en Boerenbond aan de zijde van de werkgevers. Uiteraard gaan we in dit sectorspecifiek overlegmodel niet voorbij aan de intersectorale vertegenwoordigers binnen de zorg- en welzijnssector met VERSO aan de werkgeverskant. - Wat de vertegenwoordigers van de Vlaamse Regering betreft, is er de voor het beleidsdomein verantwoordelijke functioneel bevoegde minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin en de VESOC sociaal-ministers, met name de Ministerpresident en de vice Ministers-president. Met deze aanpak (regering, sociale partners en sector) beogen we ook een partnerschap tussen de zorg- en welzijnssector en het sociaal-economisch beleid. De uitdagingen voor de sector zijn immers groot: er is nood aan instroom van kwalitatief personeel. Hoe kan er samengewerkt worden op vlak van arbeidsmarkt- en onderwijsbeleid en de sector? Er zijn uitdagingen op vlak van huisvesting en ruimtelijke ordening. Hoe kan de zorg- en welzijnssector met deze beleidsdomeinen afstemmen? Het overlegmodel van regering, sociale partners en sector biedt mogelijkheden voor dergelijke integraal beleid en duurzame ontwikkeling van de sector. Die afstemming zal ook gebeuren met de bestaande overlegorganen in de betrokken beleidsdomeinen. Op het ogenblik dat dit aan de orde is zullen de functioneel bevoegde ministers betrokken worden. 2. SAR WGG De SAR WGG is een van de strategische adviesraden in het Vlaams beleid. De SAR WGG heeft als missie te willen uitgroeien tot hét adviesorgaan van de Vlaamse overheid over het Vlaamse Welzijns-, Gezondheids- en Gezinsbeleid. In het nieuwe tripartite overlegmodel voorzien we dat de SARWGG, naar analogie van de positie van de SERV ten opzichte van het VESOC, het Overlegcomité WVG ondersteunt en fungeert als secretariaat. Daarnaast blijft de SAR haar rol als adviesraad onverkort uitoefenen. De SAR WGG suggereert verder in haar advies om meer werk te maken van het ontwikkelen van toekomstvisies : dat er ook op Vlaams niveau nood is aan een platform om toekomstvisies te ontwikkelen over zorg en ondersteuning in Vlaanderen over alle WVG-thema s Het is het meest aangewezen dat de SAR WGG deze rol zou opnemen, mits een duidelijke structurele link met de wetenschappelijke wereld. Deze piste willen we verder verkennen. Pagina 5 van 8
Tenslotte zullen we ook de samenstelling en de rol van de SARWGG moeten herbekijken. 3. VOORSTEL TRIPARTITE OVERLEGMODEL Sociaal Overlegcomité VSB, zorg en gezin - Een regeringsafvaardiging, waaronder de Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, de Minister- president, die het voorzitterschap waarneemt, en de vice Ministers-president. - 4 werkgevers, waarvan 3 interprofessioneel en Verso; - 4 vakbonden, waarvan 3 interprofessionele vakbonden en 1 sectorale vakbond; - 1 ziekenfonds 1 zorgkas 1 kinderbijslagfonds - 7 verstrekkers & voorzieningen, verdeeld over de sector gezin, de sector Zorg en Gezondheid en de sector sociale bescherming; - 3 gebruikers Het Sociaal Overlegcomité heeft een coördinerende rol ten aanzien van de kamers, bekrachtigt, in consensus, de inhoudelijke akkoorden die gesloten worden in de kamers, of vraagt de betrokken kamer rekening te houden met eventuele opmerkingen. Het Sociaal Overlegcomité sluit, in consensus, inhoudelijke akkoorden over thema s die de verschillende deeldomeinen overstijgen. De gemandateerden van sociale partners en overheid zetelen ook in de verschillende kamers. Voor het secretariaat staat de SAR WGG in. Betrokken administraties zijn het departement WVG, Kind en Gezin en Zorg en Gezondheid. Zij hebben een raadgevende stem Kamer Gezinsbeleid : - Een regeringsafvaardiging, waaronder de Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, de Minister-president en de vice Ministerspresident. De minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin neemt tevens het voorzitterschap waar. - 4 werkgevers, waarvan 3 interprofessioneel en Verso; - 4 vakbonden, waaronder 3 interprofessioneel en 1 sectorale vakbond; - 7 vertegenwoordigers van de aanbieders, - 4 gebruikers waarvan 3 gezinsorganisaties en 1 armoedeorganisatie - 2 kinderbijslagfondsen Voor het secretariaat staat de SAR WGG in. Betrokken administraties zijn Kind en Gezin en departement WVG. Zij hebben een raadgevende stem. Pagina 6 van 8
Kamer Vlaamse Sociale bescherming - Een regeringsafvaardiging, waaronder de Minister van Welzijn, de Minister-president en de vice Ministers-president. De minister van Welzijn neemt eveneens het voorzitterschap waar. - 4 werkgevers, waarvan 3 interprofessioneel en Verso; - 4 vakbonden, waaronder 3 interprofessionele en 1 sectorale vakbond; - 7 zorgverstrekkers en voorzieningen - 4 zorgkassen - 4 gebruikers (patiënten, gehandicapten, ouderen en armoede-organisatie) Voor het secretariaat staat de SAR WGG in. Betrokken administraties zijn het departement WVG en het agentschap Zorg en Gezondheid. Zij hebben een raadgevende stem. Kamer Zorg en Gezondheid - Een regeringsafvaardiging, waaronder de Minister van Welzijn, de Minister President en de vice Ministers- president. De minister van Welzijn neemt eveneens het voorzitterschap waar. - 4 werkgevers, waarvan 3 interprofessioneel en Verso ; - 4 vakbonden, waarvan 3 interprofessionele en 1 sectorale vakbond; - 7 zorgverstrekkers en voorzieningen; - 3 ziekenfondsen; - 4 gebruikers (patiënten, gehandicapten, ouderen en armoede-organisatie); Voor het secretariaat staat de SAR WGG in. Betrokken administraties zijn het departement WVG en het agentschap Zorg en Gezondheid. Zijn hebben een raadgevende stem. Het overleg in de nieuwe structuur is gericht op alle beleidsaangelegenheden van strategische aard in het beleidsdomein WVG waarover de drie partijen met elkaar in overleg kunnen gaan. Akkoorden die in consensus worden gesloten in de nieuwe structuur zullen worden uitgevoerd. Bij gebrek aan consensus over de betrokken aangelegenheden, beslist de Vlaamse Regering. Academici en andere experten kunnen een inbreng doen in het overleg op vraag van de betrokken Kamer of het Sociaal Overlegcomité. Het in deze nota beschreven overlegmodel zal een decretale basis krijgen. Deze nota heeft geen budgettaire of financiële consequenties. Pagina 7 van 8
4. VOORSTEL VAN BESLISSING De Vlaamse Regering beslist, met dien verstande dat deze beslissing geen enkel financieel of budgettair engagement inhoudt: het in de nota voorgestelde concept voor het nieuwe tripartite overlegmodel voor het beleidsdomein Welzijn, Gezondheid en Gezin goed te keuren; de minister van Welzijn de opdracht te geven de conceptnota voor advies voor te leggen aan de SAR WGG en aan de SERV en op basis van deze adviezen eventuele aanpassingen voor te leggen aan de Vlaamse Regering. De Vlaamse Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin JO VANDEURZEN Pagina 8 van 8