Protocol Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling RKBS De Spinmolen 7-10-2016
Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Context... 2 Route leerkrachten meldcode... 2 Verantwoordelijkheden RKBS De Spinmolen... 2 Meldcode verplichte stappen... 3 RKBS De Spinmolen: vijf verplichte stappen... 3 Stap 1: In kaart brengen van signalen... 3 Stap 2: Collegiale consultatie... 3 (en zo nodig raadplegen van het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling, het Steunpunt Huiselijk Geweld of een deskundige op het terrein van letselduiding)... 3 Stap 3: Gesprek met de cliënt (ouders/verzorgers)... 3 Stap 4: Wegen van het geweld of de kindermishandeling... 4 Stap 5: Beslissen: zelf hulp organiseren of melden... 5 hulp organiseren en effecten volgen... 5 Wat AMK en SHG met een melding doen... 6 Inspanningen na de melding... 6 Belangrijk om te weten... 7 Wat is huiselijk geweld en kindermishandeling?... 7 Huiselijk geweld... 7 Kindermishandeling... 7 Vormen van kindermishandeling... 8 Meer informatie over de meldcode:... 9 Contact gegevens... 9 1
Context In de Wet meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling is vastgelegd dat elke organisatie die werkt met kinderen moet werken met een meldcode. In zo n meldcode staat wie wanneer welke stappen zet bij een vermoeden van kindermishandeling of huiselijk geweld. De wet is in 2013 ingevoerd en geldt voor het o.a. het onderwijs. Route leerkrachten meldcode De leerkrachten kunnen op de kwaliteitskaart klachten/ meldingsplicht de stappen ondernemen die van hen wordt verwacht. Eén van de stappen bij huiselijk geweld en/ of kindermishandeling is het volgen van het protocol meldcode. Verantwoordelijkheden RKBS De Spinmolen Gelet op de Wet verplichte meldcode draagt het bevoegd gezag van de RKBS De Spinmolen er zorg voor dat: er binnen de organisatie een meldcode beschikbaar is die voldoet aan de eisen van de wet; er binnen de organisatie bekendheid wordt gegeven aan het doel en de inhoud van de meldcode; regelmatig een aanbod wordt gedaan van trainingen en andere vormen van deskundigheidsbevordering zodat beroepskrachten voldoende kennis en vaardigheden ontwikkelen en ook op peil houden voor het signaleren van huiselijk geweld en kindermishandeling en voor het zetten van de stappen van de code; de meldcode wordt opgenomen in het inwerkprogramma van nieuwe medewerkers; er voldoende deskundigen beschikbaar zijn die de beroepskrachten kunnen ondersteunen bij het signaleren en het zetten van de stappen van de code; de meldcode aansluit op de werkprocessen binnen de organisatie; de werking van de meldcode regelmatig wordt geëvalueerd en dat zonodig acties in gang worden gezet om de kennis en het gebruik van de meldcode te bevorderen. 2
Meldcode verplichte stappen Een meldcode bestaat uit vijf verplichte stappen: 1. Signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling in kaart brengen. 2. Overleggen met collega's en zo nodig ook overleggen met Veilig Thuis, het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling of met een letseldeskundige. 3. Gesprek voeren met de cliënt of met de ouders. 4. Aard en ernst van het huiselijk geweld of de kindermishandeling wegen. Bij twijfel overleggen met Veilig Thuis. 5. Beslissen: hulp organiseren of melden. RKBS De Spinmolen: vijf verplichte stappen Stap 1: In kaart brengen van signalen Als een leerkracht signalen opvangt van huiselijk geweld of kindermishandeling, wordt door hem/haar de eerste stap gezet: het in kaart brengen van de signalen. De leerkracht legt de signalen vast, evenals (de uitkomsten van) de gesprekken die hij/zij over de signalen voert, de stappen die hij zet en de besluiten die hij neemt. Ook de gegevens die de signalen weerspreken worden vastgelegd. Bij het in kaart brengen van signalen volgt de leerkracht de protocollen en aanwijzingen van de RKBS De Spinmolen en de SKOV. De gegevens van de signalen worden in ParnasSys vastgelegd. Belangrijk: -Houd feiten en signalen goed uit elkaar. -Status vermelden van hypothesen en veronderstellingen. -Bron vermelden als er informatie wordt vastgelegd die afkomstig is van een ander. Stap 2: Collegiale consultatie (en zo nodig raadplegen van het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling, het Steunpunt Huiselijk Geweld of een deskundige op het terrein van letselduiding) De tweede stap is het overleg over de signalen. Om de signalen die in kaart zijn gebracht goed te kunnen duiden, is overleg met een deskundige collega noodzakelijk. De leerkracht overlegt eerst met de interne begeleider (contactpersoon) en/ of de vertrouwenspersoon van de SKOV (Loes van der Wielen of Johan Bond) Zo nodig kan op basis van anonieme leerlinggegevens ook het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of het Steunpunt Huiselijk Geweld worden geraadpleegd. In die gevallen waarin er behoefte bestaat aan meer duidelijkheid over (aard en oorzaak van) van letsel kan ook een forensisch geneeskundige om advies worden gevraagd of een deskundige op het gebied van letselduiding (AMK). Stap 3: Gesprek met de cliënt (ouders/verzorgers) Na het collegiaal overleg en eventueel het adviesgesprek met het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of het Steunpunt Huiselijk Geweld, volgt een gesprek met de betreffende ouders/verzorgers. Omdat openheid een belangrijke grondhouding is in de verschillende vormen van dienstverlening richting ouders/verzorgers, wordt in het stappenplan zo snel mogelijk contact gezocht met de ouders/verzorgers om de signalen te bespreken. Soms zal het 3
vermoeden door het gesprek worden weggenomen, dan zijn de volgende stappen van het stappenplan niet nodig. Worden de zorgen over de signalen door het gesprek niet weggenomen, dan worden ook de volgende stappen gezet. Heeft de leerkracht behoefte aan ondersteuning bij het voeren van het gesprek met de ouders/verzorgers, dan kan hij/zij ook daarover advies vragen aan de interne begeleider, een vertrouwenspersoon van de SKOV (Loes van der Wielen of Johan Bond), aan het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of het Steunpunt Huiselijk Geweld. In het gesprek met de ouders/verzorgers gaat het er om dat de leerkracht: het doel van het gesprek uitlegt; de signalen, dit wil zeggen de feiten die hij heeft vastgesteld en de waarnemingen die hij heeft gedaan, bespreekt; de ouders/ verzorgers uitnodigt om daarop te reageren; en pas na deze reactie zo nodig komt met een interpretatie van wat hij heeft gezien en gehoord en wat hem in reactie daarop verteld is. Geen gesprek met de ouders/verzorgers In de instructie bij deze stap wordt aangegeven in welke gevallen er kan worden afgezien van een gesprek met de ouders/ verzorgers. Het gaat om uitzonderlijke situaties waarin er concrete aanwijzingen zijn dat door het voeren van het gesprek de veiligheid van een van de betrokkenen in het geding zou kunnen komen. Zo is het denkbaar dat de leerkracht besluit om zijn vermoeden van seksueel misbruik of eergerelateerd geweld nog niet met de dader te bespreken omdat hij het risico aanwezig acht dat de dader zich, na dit gesprek, op het slachtoffer af zal reageren. Ook kan worden afgezien van een gesprek als er goede redenen zijn om aan te nemen dat de ouders/verzorgers daardoor het vertrouwen kwijt raakt in de leerkracht en de contacten met de leerkracht/school zal verbreken wat tot gevolg heeft dat leerling uit het zicht raakt. Bij een besluit om geen contact te leggen met de ouders/verzorgers in verband met een mogelijke vertrouwensbreuk dient te worden bedacht dat precies door dit besluit ook weer een risico ontstaat op een vertrouwensbreuk, namelijk op het moment dat de ouder/ verzorger ontdekt dat de leerkracht zonder zijn medeweten een melding over hem heeft gedaan. Gesprek met kinderen Het is van belang dat de leerkracht in gesprek gaat met de leerling, tenzij dat vanwege zijn/ haar jeugdige leeftijd echt niet mogelijk of te belastend voor hem/haar is. De leerkracht beoordeelt zelf of een gesprek zinvol en mogelijk is, zo nodig in overleg met een collega/de intern begeleider (contactpersoon), vertrouwenspersoon van de SKOV of met het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling. NB: Het kan van belang zijn om een kind even alleen te spreken, zonder dat zijn ouders daarbij aanwezig zijn zodat het kind zich vrij kan uiten. Stap 4: Wegen van het geweld of de kindermishandeling De verkregen informatie wordt gewogen: de beschrijving van de signalen die hij/zij heeft vastgelegd; de uitkomsten van het gesprek met de ouders/verzorgers; het advies van deskundigen. 4
De leerkracht schat de het risico op huiselijk geweld of kindermishandeling in, evenals de aard en de ernst van dit geweld Bij twijfel over de risico s, de aard en de ernst van het geweld en bij twijfel over vervolgstappen moet altijd (opnieuw) advies worden gevraagd aan het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of het Steunpunt Huiselijk Geweld. Stap 5: Beslissen: zelf hulp organiseren of melden hulp organiseren en effecten volgen De leerkracht besluit wat de vervolgstappen zijn: 1. De leerkracht schat de situatie in dat de leerling voldoende kan worden beschermd tegen het risico op huiselijk geweld of op kindermishandeling. Vervolgstappen zijn: organiseer dan de noodzakelijke hulp; volg de effecten van deze hulp; doe alsnog een melding als er signalen zijn dat het huiselijk geweld of de kindermishandeling niet stopt of opnieuw begint. 2. Melden en bespreken met de ouders/ verzorgers De leerkracht schat de situatie in dat de leerling niet voldoende kan worden beschermd tegen het risico op huiselijk geweld of op kindermishandeling, Vervolgstappen zijn: meld uw vermoeden bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of bij het Steunpunt Huiselijk Geweld; sluit bij uw melding zoveel mogelijk aan bij feiten en gebeurtenissen en geef duidelijk aan indien de informatie die u meldt (ook) van anderen afkomstig is; overleg bij uw melding met het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of het Steunpunt Huiselijk Geweld wat u na de melding, binnen de grenzen van uw gebruikelijke werkzaamheden, zelf nog kunt doen om de leerling en zijn/ haar gezinsleden tegen het risico op huiselijk geweld of op mishandeling te beschermen. Bespreek uw melding vooraf met de ouder (als de cliënt nog geen 16 jaar oud is). leg uit waarom u van plan bent een melding te gaan doen en wat het doel daarvan is; vraag de ouders/ verzorgers uitdrukkelijk om een reactie; in geval van bezwaren van de ouders/verzorgers, overleg op welke wijze u tegemoet kunt komen aan deze bezwaren; is dat niet mogelijk, weeg de bezwaren dan af tegen de noodzaak om uw leerling te beschermen tegen het geweld of de kindermishandeling. Betrek in uw afweging de aard en de ernst van het geweld en de noodzaak om de leerling door het doen van een melding daartegen te beschermen; doe een melding indien naar uw oordeel de bescherming van de leerling de doorslag moet geven. Van contacten met de ouders/ verzorgers over de melding kunt u afzien: als er concrete aanwijzingen zijn dat de veiligheid van de leerling, die van u zelf, of die van een ander in het geding is, of zou kunnen zijn; als u goede redenen hebt om te veronderstellen dat de ouders/ verzorgers daardoor het contact met u zal verbreken. 5
Wat AMK en SHG met een melding doen Het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling doet na een melding onderzoek naar de signalen. Dit wil zeggen dat de medewerkers in gesprek gaan met de ouders en met leerkrachten die met het kind en het gezin te maken hebben. Op basis van de resultaten van dit onderzoek besluit men wat er moet gebeuren. Vaak zal vrijwillige hulp in gang worden gezet, maar het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling kan ook beslissen om een melding te doen bij de Raad voor de Kinderbescherming en/of om de politie te informeren bijvoorbeeld om aangifte te doen of om te beoordelen of bij een volgend incident wellicht een tijdelijk huisverbod mogelijk is. Het Steunpunt doet na een melding eveneens onderzoek naar de signalen, voor zover dit nodig is om te beoordelen of toe leiden naar passende hulp voor alle betrokkenen noodzakelijk is. Dit betekent dat het Steunpunt in gesprek gaat met de betrokkenen en met beroepskrachten die het gezin kennen en zo nodig de verschillende gezinsleden toe leidt naar passende hulp. Het Steunpunt kan de zaak ook bespreken met de politie, of in een casusoverleg van het Veiligheidshuis. Dit laatste bijvoorbeeld om te bekijken wat de mogelijkheden zijn bij een volgend incident voor een tijdelijk huisverbod, of voor een hulptraject in het gedwongen kader van het strafrecht. Zijn er minderjarigen als pleger, slachtoffer of getuige betrokken bij het huiselijk geweld, dan zoekt het Steunpunt altijd contact met het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling zodat men gezamenlijk kan optrekken in het onderzoek en de vervolgstappen. Als de behandeling van de melding is afgerond informeren het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling en het Steunpunt Huiselijk Geweld de melder over de stappen die zij naar aanleiding van de melding hebben gezet. Bekendmaken van de identiteit van de melder bij vermoedens van huiselijk geweld of kindermishandeling Hoofdregel is dat de identiteit van de melder door het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of door het Steunpunt Huiselijk Geweld aan het gezin bekend wordt gemaakt. Een melder kan echter ten opzichte van het gezin anoniem blijven als de melding: een bedreiging vormt of kan vormen voor de gemelde personen, voor de leerkracht, interne begeleider, directeur en of contactpersoon/ vertrouwenspersoon; de vertrouwensrelatie zou kunnen verstoren tussen de leerkracht en ouders/verzorgers. Inspanningen na de melding Een melding is geen eindpunt. Als een beroepskracht een melding doet, geeft het stappenplan daarom aan dat de beroepskracht in zijn contact met het Steunpunt Huiselijk Geweld of het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling ook bespreekt wat hij zelf, na zijn melding, binnen de grenzen van zijn gebruikelijke taakuitoefening- kan doen om de leerling te beschermen en te ondersteunen. Dit is uitdrukkelijk in stap 5 bij de melding opgenomen om duidelijk te maken dat de betrokkenheid van leerkracht bij de ouders/verzorgers na de melding niet ophoudt. Van hem/haar wordt verwacht dat hij/zij, naar de mate van zijn/haar mogelijkheden, de leerling blijft ondersteunen en beschermen. Uiteraard gebeurt dit in overleg met het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of het Steunpunt Huiselijk Geweld om zo tot een gemeenschappelijke aanpak te komen. 6
Belangrijk om te weten Als er bij het volgen van de stappen wordt besloten tot het doen van een melding, neemt het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of het Steunpunt Huiselijk Geweld het onderzoek naar het huiselijk geweld of de kindermishandeling over. Het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling en het Steunpunt Huiselijk Geweld houden melders op de hoogte van de uitkomsten van het onderzoek en van de acties die in gang worden gezet. De twee wettelijke meldrechten voor huiselijk geweld en voor kindermishandeling bieden alle beroepskrachten met een beroepsgeheim of een andere zwijgplicht, het recht om een vermoeden van kindermishandeling of huiselijk geweld te melden, ook als zij daarvoor geen toestemming hebben van hun cliënt. Als door de signalen een vermoeden ontstaat van een ernstig misdrijf is het verstandig om de te zetten stappen, al dan niet via het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of het Steunpunt Huiselijk Geweld, af te stemmen op de interventies van de politie. Gesprekken met slachtoffer en getuige kunnen het leveren van bewijs in de strafzaak namelijk belemmeren. Wat is huiselijk geweld en kindermishandeling? Huiselijk geweld Bij huiselijk geweld wordt iemand mishandeld door een persoon uit de huiselijke kring, bijvoorbeeld een partner, vader, moeder, opa, kind, ex-partner of broer. De mishandeling vindt niet altijd thuis plaats, het kan ook ergens anders gebeuren. Huiselijk geweld wordt ook wel geweld in afhankelijkheidsrelaties (GIA) genoemd. Door huiselijk geweld loopt het slachtoffer schade op. Dat kan lichamelijke schade zijn, bijvoorbeeld blauwe plekken of botbreuken, maar het kan ook psychische schade zijn. Er zijn verschillende vormen van huiselijk geweld: Kindermishandeling Mishandeling van jongeren Verwaarlozing (ex-)partnergeweld Ouderenmishandeling Eergerelateerd geweld Genitale verminking Huwelijksdwang Seksueel misbruik Kindermishandeling De meeste ouders of verzorgers mishandelen hun kind niet met opzet. Vaak kunnen zij de zorg voor hun kind door eigen problemen niet (meer) aan of weten niet goed wat hun kind nodig heeft. Kindermishandeling vindt meestal binnen de huiselijke kring plaats. We noemen dat huiselijk geweld. Kinderen kunnen ook op andere plekken mishandeld of misbruikt worden, bijvoorbeeld in het kinderdagverblijf, op school of op de sportclub. Maar het kan ook gebeuren op andere plekken, bijvoorbeeld in het kinderdagverblijf, op school of op de sportclub. In de Wet op de Jeugdzorg wordt kindermishandeling als volgt omschreven: "Kindermishandeling is elke vorm van een voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van 7
onvrijheid staat, actief of passief, opdringen waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel." Vormen van kindermishandeling Er zijn verschillende vormen van kindermishandeling: Lichamelijke mishandeling: alle vormen van lichamelijk geweld, zoals schoppen en slaan. Emotionele of geestelijke mishandeling: een volwassene scheldt het kind vaak uit, doet afwijzend en vijandig tegen het kind of maakt het opzettelijk bang. Lichamelijke verwaarlozing: het kind krijgt niet de zorg dat het nodig heeft. Emotionele of geestelijke verwaarlozing: het kind krijgt te weinig positieve aandacht. De ouders of verzorgers negeren de behoefte van het kind aan liefde, warmte en geborgenheid. Dat is bijvoorbeeld zo wanneer een kind getuige is van geweld tussen ouders. Seksueel misbruik: de volwassene raakt het kind op een seksuele manier aan... 8
Meer informatie over de meldcode: meldcode.nl: de website van de Rijksoverheid met alle informatie over de meldcode en een toolkit met hulpmiddelen voor het maken en gebruiken van de meldcode. vooreenveiligthuis.nl: de website van de Rijksoverheid die hoort bij de campagne huiselijk geweld en kindermishandeling. Je vindt hier korte informatie over wat huiselijk geweld en kindermishandeling is, welke signalen je kunt herkennen en wat je kunt doen wanneer je vermoedt dat iemand thuis wordt mishandeld. Contact gegevens Gerie Koning Vertrouwenspersoon RKBS De Spinmolen geriekoning@spinmolen.nl 0299-367767 Nel van Sinderen-Veerman Interne begeleider RKBS De Spinmolen nel@spinmolen.nl 0299 367767 Loes van der Wielen Vertrouwenspersoon SKOV loesvdwielen@spring-plank.nl 0299 363029 Johan Bond Vertrouwenspersoon SKOV admin@t-kofschip.nl 0299 323703 Stichting Maatschappelijke Dienstverlening Zaanstreek/Waterland www.smdzw.nl Khalid el Ghalbzouri, (School) Maatschappelijk werker k.ghalbzouri@smdzw.nl 0299-439279 Zorgteam Edam-Volendam (ZAT) Lilian Migdesyan Coördinator zorgteam Edam- Volendam l.migdesyan@edam-volendam 0299 439279 Veilig Thuis 0800-2000 Spirit 020 5400500 9