Handen af van onze ouderen Initiatiefvoorstel Partij van de Ouderen Diemen
"Handen af van onze ouderen" Initiatiefvoorstel Partij van de Ouderen Diemen 1. Inleiding: Ouderenmishandeling, een onderschat probleem Ouderen worden steeds vaker slachtoffer van mishandeling. Schokkende landelijke cijfers laten zien dat het aantal meldingen van ouderenmishandeling in vier jaar tijd is verdubbeld 1. In 2013 zijn er 1.700 meldingen gedaan bij het Steunpunt Huiselijk Geweld, een stijging van 66 procent ten opzichte van 2012 en een verdubbeling van het aantal meldingen in 2010. Deskundigen stellen dat dit slechts het topje van ijsberg is, omdat ouderen, ingegeven door angst, schaamte of zorgafhankelijke relatie met diegene die ze mishandelen, geen hulp zoeken. Afgelopen voorjaar kwam het KRO-NCRV programma De Monitor met twee uitzendingen 2 over een specifiek onderdeel van ouderenmishandeling; ouderenroof, een fenomeen waar naar schatting 30.000 ouderen jaarlijks het slachtoffer worden van financieel misbruik of van financiële uitbuiting. Gelukkig heeft dit item inmiddels de aandacht van staatssecretaris Van Rijn (VWS) 3. Hij presenteerde onlangs De Brede Alliantie Veilig financieel ouder worden, waarbij ouderenorganisaties, de politie, notarissen, banken en gemeenten samen moeten gaan optrekken om senioren beter te beschermen tegen profiteurs. Bovendien moeten alle gemeenten eind 2017 specifiek beleid hebben op het gebied van ouderenmishandeling Ook in Diemen zijn er voorbeelden van ouderen die via babbeltrucs van hun geld worden beroofd. En onlangs werd een Canta voor de vijfde keer in de brand gestoken. De Partij van de Ouderen meent dat de gemeente Diemen de regie moeten nemen in het volstrekt onaanvaardbare feit dat (kwetsbare) ouderen thuis of in zorginstellingen beroofd worden van hun bezittingen. Vandaar dat wij met het initiatiefvoorstel Handen af van onze ouderen komen met een aantal maatregelen om ouderen tegen diefstal en mishandeling te beschermen. 1 Mishandelde ouderen zijn bang of schamen zich, OuderenJournaal, 15 juni 2014 2 Zondag: bestolen worden door de thuiszorg De Monitor, 27 maart 2015 en Ouderenroof, De Monitor, 11 mei 2015 3 Wie doet de financiën van opa en gebeurt het wel eerlijk, NOS, 15 juni 2015 2
2. Voorstellen ter bestrijding van ouderenmishandeling In navolging van de Partij van de Ouderen Amsterdam, die met haar initiatiefvoorstel 'Stop het graaien bij kwetsbare ouderen dit punt op de agenda heeft gezet, zet de Partij van de Ouderen Diemen in op het bestrijden van de beroving van ouderen in hun eigen woonomgeving. En dat is heel hard nodig. Want hoewel de officiële schattingen van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport uitgaan van jaarlijks 30.000 slachtoffers van financiële uitbuiting, komt het ouderenblad Plus Magazine met een eigen onderzoek, waarbij gesteld wordt dat zeven procent van de ouderen in Nederland te maken heeft gehad met financiële uitbuiting, veelal door de eigen familie, hetgeen neerkomt op honderdduizenden slachtoffers per jaar 4. Door de uit landelijke bezuinigingen ingegeven eenzijdige focus op het langer zelfstandig laten thuis wonen van ouderen, zijn kwetsbare ouderen hierbij vogelvrij verklaard, alhoewel ook in zorginstellingen het nodige te verbeteren valt. De branchevereniging ZorgZijn Werkt gaat landelijk uit van één tot drie procent van de zorgmedewerkers die ernstig over de schreef gaat richting de ouderen die zij verzorgen 5. De voorstellen van de Partij van de Ouderen Diemen zijn onderverdeeld in vier subdoelen, te weten: A: Inzet op preventie; B: Heldere afspraken met het werkveld; C: Waar mogelijk opleggen van gemeentelijke sancties; D: Actieve lobby bestrijding ouderenroof richting kabinet en Tweede Kamer 4 Diefstal bij ouderen vaak door familielid, AD, 18 maart 2015 5 Zwarte lijst ingesteld voor stelende zorgmedewerkers, NRC, 29 november 2014 3
A: Inzet op preventie Voorstel 1: Voorlichting ouderenroof Het is een goede zaak dat er meer aandacht komt voor voorlichting door de politie aan groepen ouderen die slachtoffer worden van babbeltrucs. Dit zou breder getrokken moeten worden. Door middel van voorlichting via Diemen Info, lokale Huis-aan-Huisbladen en Radio- en TV-zenders en door voorlichtingsochtenden bij ouderen thuis en in zorginstellingen, onder meer door de politie, moeten ouderen beter gewapend worden tegen diefstal en misleiding. Voorstel 2: Promoten levenstestament bij ouderen Bij zogeheten keukentafelgesprekken ouderen informeren over het bestaan van een levenstestament 6, waarin vastgesteld wordt wie er over het geld kan beschikken als ouderen dit, door een ziekte of ongeval, (tijdelijk) zelf niet meer kunnen. Hierbij benadrukken dat er meerdere gemachtigden kunnen zijn die mee kunnen kijken of alles op een eerlijke wijze gebeurd. Overwogen kan worden om de stichting Mentorschap hierbij te betrekken. Voorstel 3: Banken betrekken bij voorkomen ouderenroof Banken meer betrekken bij het signaleren van financiële uitbuiting, onder andere bij het machtigen van iemand over de rekening, het instellen van maximale dagopname en het monitoren van ongebruikelijke transacties en een ongebruikelijk rekeningverloop. Voorstel 4: Meer inzet op samenwerking en onderzoek De gemeente of de veiligheidsregio moet de regie nemen op het terrein van meer samenwerking tussen onder meer het Ministerie van VWS, ouderenorganisaties, politie, notarissen, banken en zorginstellingen, teneinde door middel van voorlichting en monitoring berovingen te voorkomen en te weten hoe te handelen bij het vermoeden of bewijs van mishandeling. Hierbij kan ook gedacht worden aan het doen van meer onderzoek naar ouderenmishandeling in het algemeen en ouderenroof of ontspoorde mantelzorg in het bijzonder, daar op dit moment slechts het topje van de ijsberg bekend is. 6 Wat regel ik met een levenstestament?, website notaris.nl 4
B: Heldere afspraken met het werkveld Voorstel 5: Verplichte deelname zorginstellingen aan waarschuwingsregister Zorg en Welzijn In navolging van de werkgeversorganisatie ZorgZijn Werkt deelname van Diemense zorginstellingen aan het Waarschuwingsregister Zorg en Welzijn verplichten. Voorstel 6: Verplicht overleggen VOG Instellingen verplichten om altijd een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) én referenties aan te laten vragen voor mensen die in contact komen met ouderen die zorg nodig hebben. Voorstel 7: Verplicht aangifte doen vastleggen in aanbesteding In iedere aanbesteding zorginstellingen verplichten aangifte te doen van misstanden en maatregelen te nemen tegen misstanden. Voorstel 8: Incidentenregistratie in jaarverslagen zorginstellingen Verplichte opname van misstanden door zorginstellingen in hun jaarverslag. Het openbaar maken van deze incidentenregistratie vergroot de transparantie. In navolging van de verplichting van de werkgever om een ARBO-rapportage in het jaarverslag op te nemen, zou er ook zo n rapportage moeten komen over misstanden tegen cliënten of bewoners. 5
C: Waar mogelijk opleggen van gemeentelijke sancties Voorstel 9: Ouderenmishandeling aanmerken als high impact crime In samenwerking met andere gemeenten en de Veiligheidsregio ervoor zorgen dat ouderenmishandeling wordt aangemeld als high impact crime, waardoor het oplossen van ouderenmishandeling prioriteit krijgt bij de politie. Voorstel 10: Waar mogelijk intrekken subsidies zorginstellingen die weigeren deel te nemen aan het waarschuwingsregister Zorg en Welzijn Voor zorginstellingen die weigeren om deel te nemen aan het waarschuwingsregister Zorg en Welzijn moet de gemeente eventuele subsidies/ financieringen weigeren. Voorstel 11: Meer aandacht voor het slachtoffer Slachtoffers van ouderenmishandeling moeten beter begeleid worden. De kosten moeten, met alle overige kosten, verhaald worden op de daders. Voorstel 12: Korten op gemeentelijke faciliteiten Daders van ouderenmishandeling hoeven niet meer te rekenen op welke gemeentelijke hulp dan ook, onder andere op de bijstand. Voorstel 13: Vergroten aangiftebereidheid Vergroten van de aangiftebereidheid van (familie van) slachtoffers en hulp hierbij. 6
D: Actieve lobby bestrijding ouderenmishandeling naar kabinet en Tweede Kamer Voorstel 14: Opleggen zwaardere straffen Opleggen van veel zwaardere straffen aan lieden die zich schuldig hebben gemaakt aan ouderenmishandeling. Inzet: minimaal verdubbeling van de strafmaat, zoals bij geweld jegens hulpverleners. Voorstel 15: Camerabeelden wettig bewijsmateriaal Inzet dat camerabeelden, wat nu niet altijd het geval is, geaccepteerd worden als wettig bewijsmateriaal in de rechtszaal. Voorstel 16: Landelijke registratie ouderenmishandeling Om een beter beeld te krijgen over de omvang van ouderenmishandeling moet er een aparte landelijke registratie door de politie komen. 7
3. Tot besluit De fractie van de Partij van de Ouderen verzoekt de burgemeester/het college bovenstaande voorstellen nader te betrekken bij de op te stellen beleidsnotitie Veiligheid en voor te leggen aan de raad. Diemen, november 2015 Peter Prins, Fractievoorzitter Partij van de Ouderen Diemen Sylvia Raveling, Gemeenteraadslid Partij van de Ouderen Diemen Pieter Kroon, Duo-raadslid Partij van de Ouderen Diemen 8